BEGINSELEN VAN STRAFRECHTSPLEGING

BEGINSELEN VAN STRAFRECHTSPLEGING Raoul DECLERCQ Emeritus Advocaat-Generaal in het Hof van Cassatie Emeritus buitengewoon hoogleraar aan de K.U.Leuven 1994 KLUWER RECHTSWETENSCHAPPEN BELGIE

p- Woord vooraf Inhoud Algemene bibliografie V VII XXXI Inleiding 1 Titel I. Het uitoefenen van de strafvordering 5 Hfdst. I. Personen tegen wie de strafvordering wordt uitgeoefend.. 5 Hfdst. II. Door wie de strafvordering wordt uitgeoefend 9 Afd. I. Het openbaar ministerie 9 1. Inrichting 9 2. Ondeelbaarheid van het parket 15 3. Onafhankelijkheid en Hierarchie 16 4. Verhouding tussen openbaar ministerie en rechter 17 5. Verhouding tussen openbaar ministerie en verdachte... 19 6. De beslissing te vervolgen of niet 19 A. Principieel vrije beslissing 19 B. Verplichte vervolging 22 1. Bevel van de hierarchische meerdere 22 2. Bevel van het Hof van Beroep 23 3. Insteilen van de strafvordering zonder het initiatief van het openbaar ministerie 23 C. Strafvordering afhankelijk van machtiging, aangifte of klacht 23 1. Machtiging 24 2. Aangifte 25 3. Klacht 26 Afd. II. Uitoefening van de strafvordering door ambtenaren die niet tot het openbaar ministerie behoren ;.. 28 1. Fiscaalrechtelijke misdrijven 29 2. Bosmisdrijven 30 Bcginselen van strafrechtspleging V I I

Hfdst. III. Schorsing van de strafvordering 31 Afd. I. Prejudiciele vragen 31 1. Betwisting over de echtheid van een geschrift 33 2. Betwisting over een onroerend zakelijk recht 33 3. Benelux Gerechtshof 35 4. Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap 36 5. Strijdigheid tussen Grondwet, wetten en decreten 37 6. Fiscale betwistingen 40 7. Arbeidsongevallen 40 Afd. II. Schorsing die verband houdt met de persoon van de verdachte 41 Afd. III. Schorsing voor bepaalde misdrijven 41 1. Laster en lasterlijke aangifte 42 2. Betwisting van afstamming 43 3. Schaking van minderjarige 44 4. Kiezerslijsten 45 5. Handelspraktijken 45 Hfdst. IV. Verval van de strafvordering 46 Afd. I. De dood van de verdachte 46 Afd. II. Amnestie en opheffing van de Strafwet 47 Afd. III. Minnelijke schikking (V.S.B.G.) 48 1. Voorstel 48 2. Voorwaarden 48 3. Bedrag 49 4. Rechtspleging 49 5. Gevolg 50 Afd. IV. Dading 51 1. Douane en accijnzen 51 2. Wisselcontrole 52 3. Posterijen 52 4. Stedebouw 52 5. Volksgezondheid 52 6. Economische reglementering en prijzen 52 7. Handelspraktijken 53 Afd. V. Inning van een geldsom bij vaststelling van een verkeersovertreding 53 Afd. VI. Administratieve geldboete 55 1. Sociaal strafrecht 55 2. Buiten het sociaal strafrecht ' 56 VIII Kluwer Rechtswetenschappen Belgiö

Afd. VII. Verjaring 56 1. Begrip 56 2. Termijnen 57 3. Aanvang van de termijn 61 4. Verdere berekening van de termijn 67 5. Stuiting van de verjaring 67 A. Begrip 67 B. Daden van vervolging of van onderzoek 70 C. Omvang van de stuiting 79 1. T.o.v. andere personen 79 2. T.o.v. andere feiten 79 6. Schorsing van de verjaring 80 A. Begrip 80 B. Gevallen 81 C. Draagwijdte van de schorsing 87 7. Gevolgen van de verjaring 88 Afd. VIII. Het rechterlijk gewijsde.- 89 1. Principe 89 2. Voorwaarden 91 A. Eindbeslissing van de strafrechter 91 B. Beslissing van een Belgische strafrechter. 92 C. Kracht van gewijsde 92 D. Identiteit van feit 94 E. Identiteit van persoon 99 P- Titel II. De voorbereidende fase van de rechtspleging 101 Hfdst. I. Opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek 101 Hfdst. II. De gerechtelijke politie 104 Afd. I. Algemeen 104 Afd. II. De officieren van gerechtelijke politie 106 1. Hogere officieren 106 A. De procureur des Konings 106 B. De onderzoeksrechter 108 2. Hulpofficieren van de procureur des Konings 109 3. Officieren met beperkte bevoegdheden 111 Afd. III. Ambtsverrichtingen 112 1. Buiten ontdekking op heterdaad 112 A. Algemeen 112 Beginselen van strafrechtspleging I X

B. Huiszoeking 114 C. Inbeslagneming 117 D. Deskundigenonderzoek 117 E. Aanhouding 118 2. Bij ontdekking op heterdaad 118 A. Begrip 118 B. Bijzondere bevoegdheden 119 3. Het proces-verbaal 123 Hfdst. HL Het gerechtelijk onderzoek 126 Afd. I. Algemene beginselen 126 Afd. II. De onderzoeksrechter 130 Afd. III. Bevoegdheid - 131 Afd. IV. Saisine 132 1. Wettelijke mogelijkheden 132 2. Verplichting om te onderzoeken 135 3. Onderzoek "in rem" 137 A. Personen 137 B. Feit en kwalificatie 138 Afd. V. Ambtsverrichtingen van de onderzoeksrechter 141 1. Ondervraging van de verdachte 143 A. Belang 143 B. Bevel tot medebrenging 143 C. Ondervraging 145 D. Inverdenkingstelling 146 2. Verhoor van getuigen 147 3. Plaatsbezoek 150 4. Huiszoeking 151 5. Beslag 153 6. Deskundigenonderzoek 153 7. Onderzoek aan het lichaam 154 8. Maatschappelijke enquete 156 9. Ambtelijke opdracht 156 Afd. VI. Verhouding onderzoeksrechter - procureur des Konings 158 Afd. VII. Rechtsmiddelen tegen beslissingen van de onderzoeksrechter 160 1. Hoger beroep 160 2. Cassatieberoep 163 Afd. VIII. Rol van de kamer van inbeschuldigingstelling tijdens het gerechtelijk onderzoek 164 Kluwer Rechtswetenschappen Belgie

Titel III. Het regelen van de rechtspleging 167 Hfdst. I. De raadkamer 167 Afd. I. Algemeen 167 Afd. II. Rechtspleging 168 1. Voorbereiding 168 2. Kenmerken van de rechtspleging 168 3. Terechtzitting 169 4. Beslissing 170 Afd. III. Elementen van de beslissing 172 1. Het feit voorwerp van het gerechtelijk onderzoek 172 2. De kwalificatie van het feit 172 3. Bezwaren tegen een of meer bepaalde personen 174 4. Onvolledige eindvordering 174 5. Onvolledige beschikking 175 Afd. IV. Beschikking van verwijzing 175 1. Gevolgen van de verwijzing 175 2. Verbod Van tweede verwijzing 176 3. De verwijzing als inleidende akte 177 4. Verwijzingsbeschikking en bevoegdheid 177 Afd. V. Verwijzing naar de politierechtbank 179 1. Wettelijke mogelijkheid 179 2. Contraventionalisatie 180 Afd. VI. Verwijzing naar de correctionele rechtbank 182 1. Algemeen 182 2. Correctionalisatie 182 A. Wettelijke mogelijkheden 182 B. Strafmaat 184 C. Onregelmatige correctionalisatie 184 Afd. VII. Rechtstreekse correctionalisatie of contraventionalisatie 185 Afd. VIII. Buitenvervolgingstelling 187 1. Begrip 187 2. Bijkomende beslissingen 188 3. Uitsluiting van rechtstreekse dagvaarding 189 4. Nieuwe bezwaren 190 Afd. IX. Voorbereidende beslissingen van de raadkamer 192 1. Assisenzaken 192 2. Leemten in het onderzoek 193 3. Consignatie door de burgerlijke partij 194 P- Beginselen van strafrechtspleging X I

4. Ontlasting van de onderzoeksrechter 195 A. Begrip 195 B. Rechtspleging 197 Afd. X. Gevallen waarin de rechtspleging niet wordt geregeld door de raadkamer 198 1. Douane en accijnzen 198 2. Vervolgingen tegen een minister ' 198 3. Voorrecht van rechtsmacht 199 A. Titularissen van het voorrecht 199 B. Algemene regeling 200 C. Bijzondere regelingen 202 4. Militairen 204 5. Minderjarigen 205 Hfdst. II. De kamer van inbeschuldigingstelling 206 Afd. I. Hoger beroep tegen beschikkingen van de raadkamer... 207 1. Algemeen 207 2. Hoger beroep van het openbaar ministerie 208 3. Hoger beroep van de burgerlijke partij 209 4. Hoger beroep van de verdachte 212 5. Termijn voor hoger beroep 216 6. Vorm van het hoger beroep 217 Afd. II. Verwijzing naar het Hof van Assisen 217 Afd. III. Bijzondere machten van de kamer van inbeschuldigingstelling 219 1. Onderzoeksgerecht in tweede aanleg 219 2. Samenvoeging van zaken 219 3. Vervanging van de onderzoeksrechter 219 4. Nieuwe onderzoekingen bevelen 220 5. Personen in verdenking stellen 221 6. Vervolging voor andere feiten 221 7. Evocatie 221 8. Regelmadge saisine vereist 222 Afd. IV. Rechtspleging 223 Hfdst. HI. Het cassatieberoep 225 Afd. I. Tegen een beschikking of arrest van verwijzing naar de rechtbank 225 1. Beschikking van de raadkamer 225 2. Arrest van de kamer van inbeschuldigingstelling 227 3. De beslissing over verzachtende omstandigheden 229 P- XII Kluwer Rechtswetenschappen Belgi«

Afd. II. Tegen een arrest dat het hoger beroep tegen een beschikking van verwijzing onontvankelijk verklaart 231 Afd. III. Tegen een arrest van buitenvervolgingstelling. 234 1. Partijen die zieh in cassatie kunnen voorzien 234 2. Termijn 235 3. Betekening 235 4. Cassatiemiddelen 237 5. Afstand van voorziening 238 6. Gevolg van de cassatie 239 7. Arresten van onbevoegdheid 240 Afd. IV. Tegen een arrest van verwijzing naar het Hof van Assisen 240 1. Na het eindarrest 241 2. Voor het eindarrest. 241 A. Cassatieberoep op grond van onbevoegdheid 241 B. Cassatieberoep na ondervraging door de voorzitter... 243 C. Combinatie van de twee cassatieberoepen 244 D. Schorsing van de assisenprocedure 245 3. Gevolg van de cassatie 245 P- Titel IV. De voorlopige hechtenis 247 Hfdst. I. Begrip 247 Hfdst. II. Het bevel tot aanhouding 249 Afd. I. Beslissing van de onderzoeksrechter 249 Afd. II. Algemene beginselen 249 Afd. III. Gevangenisstraf van 6en jaar 250 Afd. IV. 24 uur 251 Afd. V. Voorafgaande ondervraging 252 Afd. VI. Vrije beslissing 253 Afd. VII. Gronden voor voorlopige hechtenis 254 Afd. VIII. Geindividualiseerde motivering 254 Afd. IX. Het bevel tot aanhouding als akte 255 Afd. X. Betekening 256 Afd. XI. Verbod van vrij verkeer 257 Afd. XII. Geldigheidsduur van het bevel tot aanhouding 257 Beginselen van strafrechtspleging XIII

Hfdst. III. Handhaving van de voorlopige hechtenis door de raadkamer 258 Afd. I. Eerste handhaving 258 1. Taak van de raadkamer 258 2. Rechtspleging 258 3. De beschikking 259 4. Gevolg 259 Afd. II. Maandelijkse handhavingen 260 1. Elke maand 260 2. Taak van de raadkamer 261 3. Rechtspleging 264 Afd. III. Regelen voor de handhaving 264 1. Toepasselijke wetteksten 264 2. Openbaarheid 265 3. Rechtspleging 266 4. Beschikking 267 A. Aanwijzingen van schuld 267 B. Openbare veiligheid 268 C. Motivering 269 D. Rekwalificatie 272 E. Redactie 272 F. Termijn 272 G. Betekening 273 Hfdst. IV. Opheffing door de onderzoeksrechter 273 Hfdst. V. Regeling van de rechtspleging 274 Hfdst. VI. Gevangenneming 276 Hfdst. VII. Verzoekschrift 278 Afd. I. Wettelijk kader 278 Afd. ü. Rechtspleging 281 Afd. III. Rechtsmiddelen 282 Hfdst. VIII. Uitspraak van het vonnisgerecht 284 Hfdst. IX. Invrijheidstelling 285 Hfdst. X. Vrijheid of invrijheidstelling onder voorwaarden 286 P- XIV Kluwer Rechtswetenschappen Belgi«

Hfdst. XL Bevel tot aanhouding tegen een in vrijheid gelaten of in vrijheid gestelde verdachte 288 Hfdst. XII. Hoger beroep 291 Afd. I. Voor hoger beroep vatbare beslissingen 291 Afd. II. Rechtspleging 291 Afd. III. Beslissing 294 1. Termijn 294 2. Taak van de appelrechter 295 3. Gevolgen van de beslissing 296 Hfdst. XIII. Cassatieberoep 298 Afd. I. Voor cassatieberoep vatbare beslissingen 298 Afd. II. De voorziening 300 1. Termijn 300 2. Wettelijke vereisten voor de ontvankelijkheid 301 Afd. III. Cassatiemiddelen 302 Afd. IV. Arrest 303 Hfdst. XIV. Regeling van rechtsgebied 306 Hfdst. XV. Schadevergoeding 307 Hfdst. XVI. Voorlopige hechtenis buiten de Wet van 20 juli 1990.. 308 Afd. I. Douane en accijnzen 308 Afd. II. Militair gerecht 309 Afd. III. Jeugdbescherming 310 Titel V. De vonnisgerechten 313 Hfdst. I. Rechterlijke organisatie 313 Afd. I. Politierechtbank 313 Afd. II. Correctionele rechtbank 314 Afd. III. Hof van Beroep 316 Afd. IV. Hof van Assisen 316 Hfdst. II. Bevoegdheid 321 Afd. I. Begrip 321 Beginselen van strafrechlspleging X V

Afd. II. Algemene regelen 323 1. Bevoegdheid "ratione materiae" 323 A. Politierechtbank 323 B. Correctionele rechtbank 323 C. Hof van Beroep 324 D. Hof van Assisen 324 2. Bevoegdheid "ratione loci" 324 3. Bevoegdheid "ratione personae" 326 A. Ministers 326 B. Voorrecht van rechtsmacht. 326 1. Personen 326 2. Wanbedrijf 327 3. Misdaad 327 4. Hogere magistraten 328 C. Militairen 329 D. Minderjarigen 330 Afd. III. Samenhang en onsplitsbaarheid 331 1. Samenhang 331 A. Begrip 331 B. Uitbreiding van bevoegdheid 332 1. Gevallen 332 2. Voorwaarden 334 C. Onbevoegdheid wegens samenhang 337 2. Onsplitsbaarheid 340 3. Uitzondering in verkeerszaken 342 Afd. IV. Kwalificatie en bevoegdheid 344 1. De kwalificatie in de inleidende akte 344 2. Herkwalificeren 346 3. Rekwalificatie na contraventionalisatie of na correctionalisatie 348 A. Contraventionalisatie 348 B. Correctionalisatie 349 Hfdst. III. Algemene kentrekken van de rechtspleging 350 Afd. I. Openbaarheid 350 Afd. II. Mondelinge rechtspleging 354 Afd. III. Contradictoire rechtspleging 355 1. Begrip 355 2. Verwittiging 356 3. Telastlegging 357 P- X V I Kluwer Rechtswetenschappen Belgiä

4. Het recht van verdediging bij kwalificatiewijziging 358 A. Begrip 358 B. Gevallen van kwalificatiewijziging 359 5. Mededeling van het dossier 363 6. Eigen vaststellingen van de rechter 366 7. Nietige of onregelmatige stukken 368 8. Nieuwe stukken 369 9. Gelegenheid om de verdediging uit te oefenen 371 Hfdst. IV. Motiveringsverplichting 373 Afd. I. Algemene regelen 373 Afd. II. Motivering van een veroordeling 380 1. Schuldigverklaring 380 2. Beschrijvende kwalificatie 381 3. Tijd en plaats van het misdrijf 385 4. Vermelding van toegepaste wetsbepalingen 388 A. Principe 388 B. Bestanddelen van het misdrijf 389 C. Wetsbepaling die een straf bepaalt 390 D. Toepassingsmodaliteiten 391 Afd. III. Motivering van straffen en maatregelen 392 1. Algemene regel 392 2. Speciale gevallen 395 A. Terbeschikkingstelling 396 B. Verbeurdverklaring 396 C. Rijverbod 397 D. Uitstel van tenuitvoerlegging 397 E. Internering 398 F. Landlopers 398 G. Kosten 398 Afd. IV. Antwoorden op conclusies 399 1. Principe 399 2. Begrip conclusie 403 3. Antwoord 410 Hfdst. V. Artikel 6 E.V.R.M. 414 Afd. I. Onpartijdigheid van de rechter 415 1. Principe 415 2. Toepassingen 417 Afd. II. De redelijke termijn 424 Afd. III. Eerlijk proces 426 Beginselen van strafrechtspleging X V I I

Hfdst. VI. Het bewijs in strafzaken 428 Afd. I. Bewijslast 428 1. Basisprincipes 428 2. Rechtvaardigingsgronden 430 3. Civielrechtelijke vordering 433 4. Toepassing in verkeerszaken 435 5. Drievoudige correctie van de regelen inzake bewijslast... 437 A. De onaantastbare beoordeling, door de rechter, van de bewijswaarde 437 B. Het initiatiefrecht van de rechter 446 C. De beperkte motiveringsplicht van de rechter 447 Afd. II. Vrijheid van bewijs 448 1. Principe 448 2. Beperkingen van de vrijheid 449 3. Authentieke akten 451 4. Toelaatbaarheid van bewijsmiddelen 453 Afd. III. Bewijsmiddelen 457 1. Het dossier van het voorbereidend onderzoek 457 2. De bewijswaarde van processen-verbaal 458 3. De bekentenis 464 4. Vermoedens 465 5. Plaatsbezoek 466 6. Deskundigenonderzoek. 466 7. Getuigen 468 Hfdst. VII. De zittingsprocedure in correctionele en politiezaken.. 472 Afd. I. Het aanhangig maken van de zaak 472 1. Begrip 472 2. Feit en kwalificatie 473 3. Dagvaarding 477 A. Algemeen 477 B. Inhoud van de akte 479 C. Vormvoorschriften voor de betekening 480 D. Dagvaardingstermijn 483 4. Verwijzing door het onderzoeksgerecht 484 5. Vrijwillige verschijning 486 6. Speciale gevallen 487 Afd. II. Persoonlijke verschijning 488 Afd. III. Rechtspleging op tegenspraak of bij verstek 489 Afd. IV. Taal van de rechtspleging 493 P- XVIII Kluwer Rechtswetenschappen Belgie

Afd. V. Tussenkomst in strafzaken 496 Afd. VI. Verloop van de terechtzitting 498 Afd. VII. Regelen betreffende de uitspraak 500 1. Soorten beslissingen 500 2. Samenstelling van de zetel 501 A. Aantal magistraten 501 B. De continuiteit van de zetel 502 C. Vervanging bij de uitspraak 507 3. Aanwezigheid van het openbaar ministerie 508 4. Besluitvorming 508 5. Eenheid van de uitspraak 509 6. Begrip dispositief 510 7. Termijn voor uitspraak 511 8. Taal 511 9. Ondertekening 512 10. Origineel en afschriften 513 Afd. VIII. Proces-verbaal van de terechtzitting 513 1. Algemeen 513 2. Handtekening 515 3. Verbeteringen 516 4. Leemten 518 Afd. IX. Tenuitvoerlegging... 521 1. Algemene regelen 521 2. Uitlegging en verbetering 522 Afd. X. Onmiddellijke aanhouding 523 1. Begrip 523 2. Voorwaarden 524 3. Verdere rechtspleging 526 Afd. XI. Bijkomende beslissingen 527 1. Verbeurdverklaring 527 2. Teruggave 527 3. Gerechtskosten 528 4. Bijzondere bijdrage 529 Hfdst. VIII. Het Hof van Assisen 530 Afd. I. Voorbereiding van de terechtzitting 530 1. Vaststelling van de zaak 530 2. Verrichtingen van de procureur-generaal 531 A. Akte van beschuldiging 531 P- Beginselen van strafrecfatspleging X I X

B. Betekening van het arrest van verwijzing en van de akte van beschuldiging 533 C. Overbrenging van de beschuldigde, van de processtukken en van de overtuigingsstukken... 533 D. Betekening van de lijst van getuigen 534 E. Betekening van de lijst van gezworenen 534 F. Bericht 536 G. Bijkomend onderzoek 536 3. Verrichtingen van de voorzitter.. 537 A. Ondervraging van de beschuldigde 537 1. Algemeen 537 2. Termijn 538 3. Voorwerp van de ondervraging 538 a. De feiten van de beschuldiging 538 b. Keuze van een raadsman 538 c. Verwittiging omtrent de mogelijkheid van cassatieberoep 539 d. Taal van de rechtspleging 539 4. Rechtsgevolgen van de ondervraging 540 a. Mogelijkheid van cassatieberoep 540 b. Vrij verkeer met de raadsman 540 c. Mededeling van het dossier. 540 B. Nieuwe onderzoekingen 541 C. Verschuiven van de zaak 542 D. Samenvoeging van zaken 542 E. Splitsing van zaken 543 Afd. II. Algemene kenmerken van de rechtspleging ter terechtzitting van het Hof van Assisen 543 1. Openbaarheid 543 2. Ononderbroken behandeling 545 3. Mondelinge rechtspleging 547 4. De rol van het Hof en van de voorzitter 550 A. Opdracht van het Hof 550 B. Taak van de voorzitter 551 Afd. III. De rechtspleging tot vöör de verklaring van de jury... 556 1. Samenstelling van de rechtsprekende jury 556 A. Voorbereidende werkzaamheden 556 B. Wrakingen 558 C. Hoofdman 559 2. Inleidende procedure 560 X X Kluwer Rechtswetenschappen BelgüS

3. Onderzoek van de bewijsmiddelen 562 A. Ondervraging van de beschuldigde 562 B. Het hören van getuigen 563 4. Bespreking door de partijen 568 Afd. IV. De verklaring van de jury 570 1. Het stellen van de vragen 570 A. Welke vragen? 571 1. Absoluut verplichte vragen 571 2. Aanvullende vragen 571 3. Conditioneel verplichte vragen 572 a. Verschoningsgrond 572 b. Abnormalen 573 4. Rechtsvragen 574 5. Samengesteide vragen 575 a. Meerdere misdrijven in een vraag 575 b. Meerdere beschuldigden in een vraag 576 c. Hoofdfeit en verzwarende omstandigheid in een vraag 577 B. Vormvoorschriften., 578 1. Voorlezing en overhandiging 578 2. Uitleg 578 3. Onderrichting 579 4. Waarschuwing voor het geval van eenvoudige meerderheid 579 5. Overhandiging van stukken 579 2. Beraadslaging 580 A. Geheimheid 580 B. Aanwijzingen 581 C. Beraad en stemming 581 3. Verklaring van de jury 582 4. Het terugsturen van de jury 583 5. Eenvoudige meerderheid voor een hoofdfeit 584 Afd. V. De rechtspleging na de verklaring van de jury 586 1. Na negatief verdict 586 2. Na schuldigverklaring 587 A. Verwijzing naar een volgende zitting 587 B. Ontslag van rechtsvervolging 587 C. Straftoemeting 588 1. Debat 588 2. Beraadslaging 589 3. Uitspraak 591 P- Beginselen van strafrechtspleging XXI

Afd. VI. De civielrechtelijke vordering 592 Afd. VII. Het cassatieberoep 593 1. Tegen een veroordeling op strafgebied 593 2. Tegen een vrijspraak 595 3. Tegen een arrest van ontslag van rechtsvervolging 595 4. Tegen het arrest over de burgerlijke rechtsvordering... 595 Afd. VIII. Weerspannigheid aan de wet 596 P- Titel VI. De civielrechtelijke vordering 599 Hfdst. I. Algemene regelen 599 Afd. I. Begrip 599 Afd. II. De keuze tussen strafrechter en burgerlijke rechter 600 Afd. III. De exceptie van gewijsde 601 Afd. IV. De verjaring 603 1. Algemeen 603 2. Minimumtermijn 5 jaren 605 3. De burgerlijke rechtsvordering kan niet verjaren vöör de strafvordering 606 4. Stuiting 607 5. Instellen van de vordering 608 6. Voorbehoud 609 Hfdst. II. De burgerlijke rechtsvordering voor het strafgerecht... 610 Afd. I. Beginselen 610 1. Voorwerp van de vordering 610 A. Vergoeding van schade uit misdrijf 610 B. Andere vorderingen 614 2. Partijen 616 A. Eiser 616 B. Verweerder 619 C. De tussenkomst voor de strafrechter 622 3. Het vereiste van gelijktijdigheid 624 4. Afstand 628 Afd. II. Rechtspleging 629 1. De burgerlijke partijstelling 629 2. Toepasselijke regelen 630 3. Dagvaarding 631 4. Persoonlijke verschijning 631 5. Debat 632 X X I I Kluwer Rechtswetenschappen Belgiä

Afd. III. De beslissing 633 1. Gelijktijdigheid van de uitspraak 633 2. Verschiliende beslissingen 635 A. Onontvankelijkheid van de burgerlijke rechtsvordering 635 B. Na vrijspraak 636 C. Veroordeling 636 D. Kwalificatie van het misdrijf 637 E. Motivering 638 3. De vergoeding van de schade 639 A. Integrale vergoeding 639 B. Arbeidsongeschiktheid 639 C. Overlijden van het slachtoffer 641 D. Materiele schade 641 E. Causaal verband 643 F. Beoordeling van de schade 645 G. Ex aequo et bono 645 H. Beschikkingsbeginsel 646 I. Verdeelde aansprakelijkheid 647 J. Meerdere daders 651 4. Andere beslissingen 652 A. Herstel in natura 652 B. Dwangsom 652 C. Kosten 653 Hfdst. III. De burgerlijke rechtsvordering voor de burgerlijke rechter 653 Afd. I. "Le criminel tient le civil en etat" 654 Afd. II. Het gezag van het strafrechtelijk gewijsde 655 Titel VDI. De rechtsmiddelen 665 Hfdst. I. Het hoger beroep 666 Afd. I. Algemeen 666 1. Begrip 666 2. Voor hoger beroep vatbare vonnissen 666 3. Partijen die hoger beroep kunnen insteilen 668 Afd. II. Vormvoorschriften en termijnen 670 1. Algemeen 670 2. Verklaring ter griffie 671 3. Betekening 673 Beginselen van strafrechtspleging X X I I I

Afd. III. Rechtsgevolgen van het hoger beroep 676 1. Schorsende werking 676 2. Devolutieve werking 676 A. Algemeen 676 B. Hoger beroep van de beklaagde 678 C. Hoger beroep van de civielrechtelijk aansprakelijke partij 682 D. Hoger beroep van de tussengekomen partij 682 E. Hoger beroep van de burgerlijke partij 683 F. Hoger beroep van het openbaar ministerie 686 Afd. IV. Het incidenteel beroep 688 Afd. V. Rechtspleging 691 1. Aanhangig maken 691 2. Dossier 692 3. Verschijning in persoon 693 4. Taal van de rechtspleging 693 5. Terechtzitting 694 Afd. VI. Evocatie 697 Afd. VII. Beslissing 699 1. Termijn 699 2. Samenstelling van de zetel 699 3. Mogelijke beslissingen 700 A. Ontvankelijkheid van het hoger beroep 700 B. Bevestiging van het vonnis 701 C. Wijziging van het vonnis 703 D. Onbevoegdheid 705 4. Eenparigheid 706 A. Algemeen 706 B. Vrijspraak vervangen door veroordeling 708 C. Verzwaring van de straf 711 5. Gerechtskosten 715 Hfdst. II. Het verzet 717 Afd. I. Algemeen 717 Afd. II. Vormvoorschriften 718 Afd. III. Termijnen 720 1. Gewone verzettermijn 720 2. Buitengewone verzettermijn 721 A. Berekening van de termijn,.... 721 B. Rechtstoestand van de beklaagde 723 X X T V Kluwer Rechtswetenschappen Belgiä

Afd. IV. Rechtsgevolgen van het verzet 724 1. Vaststelling van de zaak 724 2. Schorsende kracht 725 3. Devolutieve kracht 725 Afd. V. Uitspraak 729 1. Ontvankelijkheid van het verzet 729 2. Ongedaan verzet 730 A. Voorwaarden 730 B. Beslissing 732 C. Gevolgen 733 3. Uitspraak over de zaak zelf 733 Afd. VI. Hoger beroep en verzet 735 1. Hoger beroep tegen een vonnis op verzet 735 2. Verzet tegen een uitspraak in hoger beroep 738 3. Verzet en hoger beroep tegen hetzelfde vonnis 739 Hfdst. HL Het cassatieberoep 741 Afd. I. Het Hof van Cassatie 741 Afd. II. De voorziening in cassatie 743 1. Beslissingen die kunnen worden bestreden 743 A. Algemeen 743 B. "Pourvoi sur pourvoi ne vaut" 744 2. Personen die cassatieberoep kunnen instellen 745 3. Vormvereisten 747 A. Verklaring 747 B. Betekening 748 4. Termijn 751 A. Eindbeslissing 751 B. Geen eindbeslissing 754 1. Principe 754 2. Wat de strafvordering betreft 754 3. Wat de burgerlijke rechtsvordering betreft 756 4. Bevoegdheidsbetwisting 759 5. Gevolgen van het cassatieberoep 760 A. Schorsende kracht 760 B. Schorsing van de verjaring 761 C. Devolutieve werking 762 1. Draagwijdte van de voorziening 762 2. Controle door het Hof 763 6. Afstand van het cassatieberoep 764 P- Beginselen van strafrechtspleging X X V

Afd. III. Cassatiemiddelen 767 1. Aanvoeren van cassatiemiddelen 767 A. Algemeen 767 B. Verzoekschrift 768 C. Memorie 769 1. Vorm vereisten 769 2. Termijn van twee maanden 771 3. Ten minste 8 dagen voor de terechtzitting 773 D. Formuleren van middelen 774 E. Antwoordmemorie 776 2. Falen van cassatiemiddelen 776 A. Vormen van negatieve beoordeling 776 B. Oorzaken van niet-ontvankelijkheid 778 1. Gebrekkig opstel 778 2. Grief niet gericht tegen de bestreden beslissing... 779 3. Gebrek aan belang 781 4. Ondoeltreffende middelen 783 5. Middelen die het onmogelijke vragen 786 a. Beperkte mogelijkheid van cassatiemiddelen... 786 b. Onderzoek van feitelijke gegevens 787 c. Nieuwe middelen 788 Afd. IV. Terechtzitting 789 Afd. V. Beslissingen 792 1. Geen uitspraak over de voorziening 792 2. Verwerping van het cassatieberoep 793 A. Niet-ontvankelijke voorziening 793 B. Ontvankelijke voorziening 794 C. Kosten 794 D. Tenuitvoerlegging van de bestreden beslissing 795 3. Cassatie 795 A. Algemeen 795 B. Omvang van de cassatie 796 1. Wat de strafvordering betreft 796 a. Principe: gehele cassatie 796 b. Uitzondering: gedeeltelijke cassatie 797 c. Beperkte voorziening 799 d. Verband tussen verschillende dicta in een uitspraak 799 e. Civielrechtelijk aansprakelijke partij 801 f. Uitbreiding tot andere beslissingen 802 1. Vernietiging van wat voorafgaat 802 2. Vernietiging van wat volgt 803 P- X X V I Kluwer Rechtswetenschappen Belgie'

2. Wat de civielrechtelijke vordering betreft 804 a. Op de voorziening van de beklaagde 805 1. Algemene regelen 805 2. Uitzonderingen 810 b. Op de voorziening van de civielrechtelijk aansprakelijke partij 811 c. Op de voorziening van de tussengekomen partij. 811 d. Op de voorziening van het openbaar ministerie.. 813 e. Op de voorziening van de burgerlijke partij... 815 f. Beslissing die het gevolg is van de gecasseerde beslissing 816 g. Beperking van de cassatie 817 4. Verwijzing na cassatie 819 A. Algemene beginselen 819 B. Cassatie zonder verwijzing 821 Afd. VI. Rechtsmiddelen tegen arresten van het Hof van Cassatie 822 Afd. VII. Speciale gevallen van vernietiging 824 1. Vernietiging in het belang van de wet 824 2. Aangifte op bevel van de minister van Justitie 825 A. Principe 825 B. Gevallen 826 C. Gevolgen 827 Titel VIII. Bijzondere rechtsplegingen 829 Hfdst. I. Maatregelen in verband met het aanwijzen van de rechter. 829 Afd. I. Regeling van rechtsgebied 829 1. Positief bevoegdheidsconflict 829 2. Negatief bevoegdheidsconflict 830 3. Gevallen 832 4. Rechtspleging 833 5. Arrest 834 A. Vernietiging 834 B. Verwijzing 836 Afd. II. Verwijzing van de ene rechtbank naar de andere 837 Afd. III. Verhaal op de rechter 842 Afd. IV. Wraking van een rechter 843 Beginselen van strafrechtspleging X X V I I

Hfdst. II. Bijzondere rechtsplegingen bij het onderzoeken van een strafzaak 845 Afd. I. Bescherming van de maatschappij 845 1. Inobservatiestelling 845 A. Algemeen 845 B. Rechtspleging 846 C. Beslissing 846 D. Verder verloop van de rechtspleging 847 E. Rechtsmiddelen 848 2. Internering 849 A. Het gelasten van de internering 849 1. Wettelijke vereisten 849 2. Rechter 850 3. Rechtspleging 850 4. Uitspraak 851 5. Rechtsmiddelen 853 a. Hoger beroep 853 b. Verzet 854 c. Cassatieberoep 854 B. Het ten uitvoer leggen van de internering 855 1. De commissie tot bescherming van de maatschappij 855 2. Taak van de commissie 855 3. Rechtspleging 856 4. Wederopneming na invrijheidstelling op proef... 857 5. Hoger beroep 858 6. Cassatieberoep 858 C. Terbeschikkingstelling van de Regering 860 1. De beslissing van internering ingevolge terbeschikkingstelling 860 2. Vraag om invrijheidstelling 860 3. Ontheffing van de gevolgen van de terbeschikkingstelling 861 4. Hoger beroep 861 Afd. II. Opschorting van de uitspraak van de veroordeling 862 1. Algemene vereisten 862 2. Rechtspleging 863 3. Beslissing 864 4. Rechtsmiddelen 864 5. Tenuitvoerlegging 866 X X V I I I Kluwer Rechtswetenschappen Belgie

Afd. III. Valsheidsvordering 867 1. Algemeen 867 2. In de cassatieprocedure 868 Afd. IV. Uitlevering 870 1. Actieve uitlevering 871 2. Passieve uitlevering 872 A. Algemene vereisten 872 B. Exequatur 873 C. Voorlopige aanhouding 875 D. Advies van de kamer van inbeschuldigingstelling... 877 E. Overtuigingsstukken 878 Hfdst. III. Buitengewone rechtsmiddelen en verwante instellingen.. 879 Afd. I. Herziening 879 1. Wettelijke vereisten 879 2. Rechtspleging 880 3. Beslissing 880 Afd. II. Herroeping van gewijsde 882 1. Voorwaarden 882 2. Rechtspleging 883 Afd. III. Beroep tot intrekking 884 Afd. IV. Derdenverzet 886 1. Voorwaarden 886 2. Rechtspleging 887 Afd. V. Herstel in eer en rechten 888 1. Voorwaarden 888 2. Rechtspleging 890 3. Arrest 890 4. Gevolgen 891 Hfdst. IV. Militair gerecht 892 Hfdst. V. Jeugdrechtbanken 893 Zaakregister 895 Beginselen van strafrechtspleging X X I X