Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 1 DECEMBER 2015 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest P N K A V, beklaagde, eiser, vertegenwoordigd door mr. Johan Verbist, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 2000 Antwerpen, Amerikalei 187/302, waar de eiser woonplaats kiest, tegen 1. WOONINSPECTEUR VAN HET VLAAMS GEWEST, met kantoor te 1210 Brussel, Phoenix-gebouw, Koning Albert-II laan 19 bus 22, eiser tot herstel, 2. H A, burgerlijke partij, 3. I M, burgerlijke partij,

2 1 DECEMBER 2015 P N/2 4. A B H, burgerlijke partij, 5. A H G, burgerlijke partij, verweerders. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent, correctionele kamer, van 20 februari De eiser voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, drie middelen aan. De eiser doet zonder berusting afstand van zijn cassatieberoep in zoverre het gericht is tegen de beslissing waarbij op burgerrechtelijk gebied de zaak wat betreft de verweerder 4 onbepaald wordt uitgesteld en de kosten worden aangehouden en wat betreft de verweerster 3 een schadevergoeding wordt toegekend, maar het debat wordt heropend voor verdere behandeling wat betreft de schadevergoeding wegens de huurgelden, de interesten en de kosten. Dit zijn geen eindbeslissingen zoals bedoeld door artikel 420 Wetboek van Strafvordering. Raadsheer Filip Van Volsem heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Luc Decreus heeft geconcludeerd. II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Ontvankelijkheid van het cassatieberoep 1. Het arrest ontslaat de eiser van rechtsvervolging voor de telastleggingen A1, A2, A3 en A5 van de zaak I en voor de telastleggingen A2, A5 en A7 van de zaak II.

3 1 DECEMBER 2015 P N/3 In zoverre ook tegen die beslissingen gericht, is eisers cassatieberoep bij gebrek aan belang niet ontvankelijk. 2. Artikel 427, eerste lid, Wetboek van Strafvordering, zoals gewijzigd door de wet van 14 februari 2014 met betrekking tot de rechtspleging voor het Hof van Cassatie, bepaalt: De partij die cassatieberoep instelt, moet het cassatieberoep laten betekenen aan de partij tegen wie het gericht is. De vervolgde persoon is daartoe evenwel enkel verplicht in zoverre zijn cassatieberoep gericht is tegen de beslissing over de tegen hem ingestelde burgerlijke rechtsvordering. 3. Met deze bepaling heeft de wetgever aan de eisers in cassatie een algemene verplichting tot betekening opgelegd, met als enige en dus strikt te interpreteren uitzondering het geval waarbij het cassatieberoep uitgaat van een vervolgde partij tegen een beslissing op de strafvordering zelf en daarmee gelijk te stellen gevallen. 4. Artikel 20bis, 1, Vlaamse Wooncode bepaalt dat de rechter naast de straf ambtshalve of op vordering van de Wooninspecteur of het college van burgemeester en schepenen een in die bepaling omschreven herstelmaatregel kan bevelen. Artikel 20bis, 2, Vlaamse Wooncode bepaalt dat deze herstelvordering bij het parket wordt ingeleid bij gewone brief in naam van het Vlaamse Gewest of het college van burgemeester en schepenen, door de wooninspecteurs en de aangestelden van het college van burgemeester en schepenen. 5. Het openbaar ministerie is bevoegd om de door de herstelvorderende overheid per brief geformuleerde herstelvordering voor de strafrechter uit te oefenen, inclusief het aanwenden van rechtsmiddelen, zelfs als de herstelvorderende overheden zich als procespartij hebben gemanifesteerd. 6. De beslissing van de strafrechter over een door de herstelvorderende overheid ingediende herstelvordering is een maatregel van burgerlijke aard, die niettemin onder de strafvordering valt. 7. Daaruit volgt dat hij tegen wie een herstelmaatregel is bevolen zijn cassatieberoep wat betreft die beslissing moet laten betekenen aan het openbaar ministerie bij het gerecht dat die beslissing heeft gewezen en, zo zij zich heeft gemanifesteerd als procespartij, aan de herstelvorderende overheid.

4 1 DECEMBER 2015 P N/4 8. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt niet dat de eiser zijn cassatieberoep heeft laten betekenen aan het openbaar ministerie bij het gerecht dat de bestreden beslissing op de herstelvordering heeft gewezen. In zoverre het cassatieberoep ook is gericht tegen de beslissing op de herstelvordering, is het bij gebrek aan betekening aan het openbaar ministerie bij het appelgerecht dat de bestreden beslissing heeft gewezen, niet ontvankelijk. Eerste middel 9. Het middel voert schending aan van de artikelen 2 en 1046 Gerechtelijk Wetboek: het arrest verklaart het hoger beroep van het openbaar ministerie tegen het vonnis van 27 januari 2014 waarbij de zaak naar de rechtszitting van 28 april 2014 werd uitgesteld, ten onrechte ontvankelijk en het verklaart dit vonnis ten onrechte nietig; het arrest kon uit de feiten die het vaststelt niet wettig afleiden dat met die beslissing het beroepen vonnis de strafvordering zou belemmeren; het uitstellen van een zaak op vaste datum voor een periode van ongeveer drie maanden gelet op een discussie over de herstelvordering belemmert niet automatisch de strafvordering; aangezien tegen eerdere beslissingen tot uitstel geen rechtsmiddel werd aangewend, moet worden aangenomen dat ze niet van aard waren de uitoefening van de strafvordering te belemmeren; het komt de feitenrechter in eerste aanleg toe te oordelen over de gepastheid om de behandeling van de zaak in haar geheel uit te stellen met het oog op het afwachten van een beslissing van een administratief rechtscollege die op korte termijn te verwachten is; het gegeven dat de strafrechter niet verplicht is om die beslissing af te wachten en de zaak reeds in beraad kan nemen wat betreft de schuldvraag en de strafmaat, kan er niet toe leiden dat een dergelijke beslissing van uitstel de strafvordering zou belemmeren; het is niet relevant dat het gevraagde en toegekende uitstel de bedoeling had de uitspraak over de strafvordering, de herstelvorderingen en de burgerlijke belangen te vertragen, omdat de vraag of de strafvordering wordt belemmerd niet dient te worden beoordeeld op grond van de subjectieve bedoelingen van een procespartij die om uitstel verzoekt, maar wel op basis van het antwoord op de vraag of het uitstel objectief gezien van aard is om de uitoefening van de strafvordering te belemmeren; de appelrechters steunen het oordeel dat het verleende uitstel de uitoefening van de strafvordering belemmert op de enkele grond dat de procedure voor

5 1 DECEMBER 2015 P N/5 de Raad van State niet het in beraad nemen van de zaak in de weg stond en dat het gevraagde uitstel als bedoeling had de uitspraak te vertragen en verantwoorden dan ook hun beslissing niet naar recht. 10. Het staat aan de appelrechter onaantastbaar te oordelen of een beslissing de behandeling van de strafvordering en de daarop gesteunde herstelvordering en burgerlijke rechtsvorderingen uit te stellen, de uitoefening van de strafvordering belemmert. Hij is daarbij niet gebonden door de beslissing van de eerste rechter op dat punt. In zoverre het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. 11. Uit de omstandigheid dat tegen eerder verleende uitstellen van de behandeling van de zaak geen rechtsmiddel werd aangewend, volgt niet dat die uitstellen de uitoefening van de strafvordering niet belemmeren of dat een volgend uitstel de uitoefening van de strafvordering niet belemmert. In zoverre het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. 12. De rechter mag bij beoordeling van de vraag of een uitstel van behandeling van de zaak de uitoefening van de strafvordering belemmert, wel degelijk de bedoeling van de om uitstel verzoekende procespartij om de afhandeling van de zaak te vertragen, in aanmerking nemen. In zoverre het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. 13. Het arrest (p ) stelt vast dat: - de behandeling van de zaak werd uitgesteld op 29 oktober 2012 naar 25 maart 2013 en op 25 maart 2013 naar 19 juni 2013 telkens op vraag van de raadsman van de eiser met het oog op het voorbereiden van de verdediging; - op 19 juni 2013 de zaak werd behandeld en in voortzetting gesteld naar 14 oktober 2013 met verzoek aan het openbaar ministerie nazicht te willen laten doen bij de verweerder 1 met betrekking tot het voldoen aan de herstelvordering; - ter uitvoering van die beslissing tegen de rechtszitting van 14 oktober 2013 processen-verbaal van de Wooninspectie West-Vlaanderen werden gevoegd, alsook een brief van de verweerder 1 met betrekking tot het deels handhaven en deels aanpassen van de herstelvordering:

6 1 DECEMBER 2015 P N/6 - op 14 oktober 2013 de behandeling van de zaak werd uitgesteld naar 27 januari 2014 op vraag van de raadsman van de eiser om hem toe te laten de nodige aanpassingen te doen en een herkeuring te laten plaats vinden en dit zonder dat het openbaar ministerie of de verweerder 1 zich hebben verzet tegen het gevraagde uitstel; - op 27 januari 2014 de zaak werd uitgesteld naar 28 april 2014 op vraag van de raadsman van de eiser om de beslissing van de Raad van State af te wachten; - op de rechtszitting van 27 januari 2014 het openbaar ministerie en de verweerder 1 zich hebben verzet tegen het gevraagde uitstel en het openbaar ministerie daarbij verwees naar het dilatoir karakter. Het arrest (p ) oordeelt vervolgens dat: - niets in beginsel eraan in de weg stond dat de zaak reeds op 19 juni 2013 door de eerste rechter in beraad werd genomen, minstens wat betreft de beslissing over de schuld en de straf: de zaak werd tegensprekelijk ten aanzien van alle partijen behandeld en het openbaar ministerie had de zaak samengevat en conclusie genomen; - de procedure voor de Raad van State ingesteld op 25 juni 2012 door de eiser tot nietigverklaring van de zes beslissingen van de burgemeester tot onbewoonbaarverklaring van de kamers in het gebouw aan de Wagenmakerstraat 63 te Kortrijk, en de mededeling dat er door de stad Kortrijk nog geen herkeuring werd uitgevoerd, geen omstandigheden zijn die op 27 januari 2014 opnieuw het verlenen van een uitstel konden verantwoorden; - deze feiten het in beraad nemen van de zaak niet in de weg stonden, zonder miskenning van het recht van verdediging van de eiser; - de beslissing over de herstelvordering niet bepalend is voor de beslissing over de schuld en de straf, die er noodzakelijk aan voorafgaat; - de mogelijkheid die de rechter heeft om met een al uitgevoerd herstel rekening te houden bij het bepalen van de strafmaat niet meebrengt dat op een vraag tot uitstel moet worden ingegaan; - een eventuele vernietiging door de Raad van State van de voormelde beslissingen, die enkel het pand te Kortrijk, Wagenmakersstraat 63 betroffen, zonder

7 1 DECEMBER 2015 P N/7 enige relevantie was voor de schuldvraag, aangezien de al dan niet onbewoonbaarverklaring door de burgemeester geen constitutief bestanddeel is van de vervolgde misdrijven; - het opnieuw gevraagde uitstel in die omstandigheden geen andere bedoeling had dan de uitspraak over de strafvordering, de herstelvorderingen en de burgerlijke belangen te vertragen; - het zonder belang is dat er geen verzet was geformuleerd tegen de op 19 juni 2013 en op 14 oktober 2013 genomen beslissingen van uitstel. Op die gronden kon het arrest wettig oordelen dat de beslissing tot uitstel van aard was de uitoefening van de strafvordering te belemmeren en trekt het uit de feiten die het vaststelt geen gevolgen die op grond daarvan niet kunnen worden verantwoord. In zoverre kan het middel niet worden aangenomen. Tweede middel 14. Het middel voert schending aan van artikel 215 Wetboek van Strafvordering: spijts het hoger beroep tegen het door het arrest vernietigde vonnis uitsluitend uitging van het openbaar ministerie en de evocatie uitsluitend betrekking kon hebben op de strafvordering, doet het arrest ook uitspraak over de herstelvordering van de verweerder 1 en de burgerlijke rechtsvorderingen van de overige verweerders; de beoordeling van de herstelvordering en de burgerlijke rechtsvorderingen is evenwel bij de eerste rechter aanhangig gebleven, die zich niet over deze vorderingen heeft uitgesproken; er bestaat geen enkele reden om de beperking van de draagwijdte van het hoger beroep die volgt uit de devolutieve kracht van het hoger beroep van het openbaar ministerie niet toe te passen indien de appelrechter artikel 215 Wetboek van Strafvordering toepast en de zaak tot zich trekt; de mogelijkheid voor de strafrechter om ambtshalve het herstel te bevelen, doet daaraan niets af. 15. In zoverre het middel betrekking heeft op de herstelvordering, waaromtrent eisers cassatieberoep niet ontvankelijk is, behoeft het geen antwoord.

8 1 DECEMBER 2015 P N/8 16. In zoverre het middel betrekking heeft op de burgerlijke rechtsvorderingen van de verweerders 3 en 4, waarvoor de eiser afstand doet van zijn cassatieberoep, behoeft het middel evenmin antwoord. 17. De wetgever heeft met de door artikel 215 Wetboek van Strafvordering bedoelde evocatieregeling in het belang van een goede rechtsbedeling de kennisneming van de grond van de zaak overgedragen aan de appelrechter telkens de eerste rechter bevoegd was om er kennis van te nemen en op voorwaarde dat de zaak regelmatig bij hem aanhangig was. De appelrechter komt in de plaats van de eerste rechter en heeft dan ook tot plicht alles te doen wat de eerste rechter had dienen te doen en hij moet bijgevolg, zoals de eerste rechter, zowel uitspraak doen over de strafvordering als over de burgerlijke rechtsvorderingen, voor zover de eerste rechter rechtsmacht had. De appelrechter die op het enkel hoger beroep van het openbaar ministerie tegen een vonnis alvorens recht te doen dat de behandeling van de strafvordering en de erop gesteunde burgerlijke rechtsvorderingen heeft uitgesteld, dit vonnis teniet doet en de zaak tot zich trekt, dient niet alleen de strafvordering, maar ook de burgerlijke rechtsvorderingen te beoordelen. In zoverre het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. Derde middel Eerste onderdeel 18. Het onderdeel voert schending aan van artikel 149 Grondwet en artikel 433decies Strafwetboek, zoals van toepassing op het ogenblik van de feiten: het arrest stelt niet vast dat de huurders zich gedwongen zagen om de situatie te aanvaarden omdat zij in feite geen echte andere en aanvaardbare keuze hadden; het arrest beantwoordt niet eisers in zijn appelconclusie gevoerde verweer dat er geen sprake is van dwang indien een potentiële huurder zich als het ware geen inspanningen getroost om effectief op zoek te gaan naar een huurpand, maar gemakkelijkheidshalve toezegt bij het eerste het beste aanbod; het verantwoordt de beslissing van schuldigverklaring aan het door artikel 433decies Strafwetboek bedoelde misdrijf dan ook niet naar recht.

9 1 DECEMBER 2015 P N/9 19. Met de redenen die het arrest (p. 49, ro 13.4) bevat, beantwoordt dit het bedoelde verweer. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. 20. De aangevoerde wetsschending is afgeleid uit het vergeefs aangevoerde motiveringsgebrek. In zoverre is het onderdeel niet ontvankelijk. Tweede onderdeel 21. Het onderdeel voert schending aan van artikel 149 Grondwet en artikel 433decies Strafwetboek, zoals van toepassing op het ogenblik van de feiten: het arrest beantwoordt niet het in de appelconclusie van de eiser gevoerde verweer dat de door hem voor de betrokken kamers gevraagde huurprijs niet van aard was dat de huurders zich gedwongen zagen de situatie te aanvaarden omdat zij in feite geen andere echte en aanvaardbare keuze hadden; daardoor stelt het arrest evenmin dit constitutief bestanddeel van het misdrijf van artikel 433decies Strafwetboek vast. 22. Met de redenen die het arrest (p. 49, ro 13.4) bevat, beantwoordt dit het bedoelde verweer. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. 23. De aangevoerde wetsschending is afgeleid uit het vergeefs aangevoerde motiveringsgebrek. In zoverre is het onderdeel niet ontvankelijk. Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering 24. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen. Dictum Het Hof,

10 1 DECEMBER 2015 P N/10 Verleent akte van de afstand zoals vermeld. Verwerpt het cassatieberoep. Veroordeelt de eiser tot de kosten. Bepaalt de kosten op 269,01 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit raadsheer Filip Van Volsem, als waarnemend voorzitter, de raadsheren Alain Bloch, Peter Hoet, Antoine Lievens en Sidney Berneman, en op de openbare rechtszitting van 1 december 2015 uitgesproken door waarnemend voorzitter Filip Van Volsem, in aanwezigheid van advocaat-generaal Luc Decreus, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen S. Berneman A. Lievens P. Hoet A. Bloch F. Van Volsem

11 Verzoekschrift VERZOEKSCHRIFT/1