Schoolgids 2016/2017 deel C Het Mozaïek SO Almelo mb/bb

Schoolgids 2016/2017 deel C Het Mozaïek SO Almelo mb/bb Datum vaststelling Attendiz: 12-10-2016 Datum instemming MR: 12-10-2016

Inhoudsopgave Inleiding 3 Opbrengstgericht werken 4 Opbrengsten van onze school 6 Verantwoording onderwijsverbetering 6 Onze standaarden en ambities 9 Totale uitstroom 13 Uitstroom van niet-kortverblijf leerlingen 14 Vergelijking uitstroom met OPP 16 Analyse opbrengsten 16 Consequenties inrichting onderwijs 20 Bestendiging 22 Analyse bestendiging 2 23 Consequenties inrichting onderwijs 23

Inleiding Beste lezer, Onze schoolgids is opgeknipt in drie delen, deel A, B en C. Dit is deel C. In dit deel vertellen wij u over de opbrengsten van onze school. Hoeveel leerlingen zijn bijvoorbeeld uitgestroomd in de afgelopen jaren? Waar gingen zij naartoe? Sluit dit aan op de verwachtingen die wij hadden? En zo ja, wisten zij hun vervolgplek twee jaar na het verlaten van onze school te bestendigen? Zo nee, hoe kwam dat? Welke consequenties heeft deze analyse voor de inrichting van ons onderwijs? In dit deel van de schoolgids leggen wij verantwoording af over de opbrengsten van ons onderwijs, in relatie tot het vooraf opgestelde ontwikkelingsperspectief voor iedere leerling. Wij willen eruit halen wat erin zit. Wij geven daarom antwoord op vragen als Waar zijn onze leerlingen naartoe gegaan na het verlaten van onze school? en Hoe verhoudt dit zich tot de verwachtingen en de schoolnormen die wij hadden? In deel A van onze schoolgids geven wij u korte, praktische informatie over onze school. Denkt u daarbij aan de bereikbaarheid van onze school, de schooltijden of de schoolvakanties. In deel B van de schoolgids geven wij u allerlei achtergrondinformatie over onze school. U vindt beide delen op onze website, so-middenbouw-enbovenbouw.hetmozaiek-attendiz.nl Namens het schoolteam, Hannah Mollink, directeur Marleen Westerburger, zorgcoördinator Een fijn schooljaar toegewenst, in goede samenwerking! 3

1. Opbrengstgericht werken Opbrengstgericht werken Op SO Het Mozaïek werken wij opbrengstgericht. Opbrengstgericht werken is het stellen van doelen, hieraan werken en vervolgens systematisch evalueren of de doelen zijn behaald. We kijken vanuit een breed perspectief naar de mate waarin we opbrengstgericht werken. Daarmee beginnen we op schoolniveau, vervolgens kijken we naar het groepsniveau en aansluitend kijken we naar de individuele leerling. Wij halen eruit wat erin zit! Iedere school heeft tot taak onderwijs te bieden waarbij de leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen verwerven. De opdracht aan ons is om iedere leerling aan de hand van de kerndoelen en de daarin besloten kennis-, vaardigheids- en attitudedoelen tot optimale ontwikkeling te brengen. Centraal staat dat wij eruit halen wat erin zit. In de toekomst zullen er landelijke standaarden komen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, zodat wij onze schoolresultaten daar tegen af kunnen zetten. Op dit moment zijn die landelijke standaarden er echter nog niet. Daarom beoordelen we onze behaalde opbrengsten op grond van schooleigen standaarden en maken we duidelijk welke consequenties we verbinden aan de uitkomsten van deze evaluatie voor de inrichting van ons onderwijs. Resultaat op drie niveaus 1. Schoolniveau: Alle resultaten van alle leerlingen worden in kaart gebracht op het niveau van de schoolpopulatie. Die resultaten worden vergeleken met onze schoolnorm, de schoolstandaard. Uitkomst van die vergelijking leidt tot conclusies en soms ook tot aanpassingen in ons onderwijs. 2. Groepsniveau: De resultaten van iedere groep worden in kaart gebracht, gespecificeerd naar vakgebied. De resultaten van een betreffende groep worden vergeleken met de groepsstandaard. Bij grote diversiteit binnen de groep leerlingen, is het maken van een groepsstandaard niet altijd mogelijk. Ook op groepsniveau kunnen conclusies getrokken worden die kunnen leiden tot aanpassingen van het onderwijs is de betreffende klas. 3. Leerlingniveau: Voor elke leerling wordt een ontwikkelingsperspectief vastgesteld, met daarin een uitstroomprofiel en een leerroute. Zowel tussentijds als bij verwijzing naar de uiteindelijke uitstroombestemming, wordt een vergelijking gemaakt met de bestemming die in het OPP werd ingeschat voor de leerling. Opbrengstgericht werken is een continu proces. De standaarden en bijbehorende ambities worden daarom na enkele jaren opnieuw vastgesteld. Op basis van de data die ons ter beschikking staan, zijn we in staat om steeds scherper te meten, conclusies te trekken en uiteindelijk betere resultaten behalen voor de leerling, de groep en de hele schoolpopulatie. 4

Hoe tonen we de toegevoegde waarde van ons onderwijs aan? Dit is voor ons de belangrijkste vraag die er is. Een vraag die wij onszelf voortdurend stellen. Het antwoord daarop geven wij in het volgende hoofdstuk: Opbrengsten van onze school. U vindt daarin onder andere de uitstroomgegevens van onze leerlingen, zowel einduitstroom als tussentijdse uitstroom. Ook maken wij de vergelijking tussen de gerealiseerde uitstroom en de verwachting die in het OPP werd gesteld. Tevens maken wij een analyse van deze resultaten en verbinden wij daar consequenties aan voor de inrichting van ons onderwijs in het volgende schooljaar. 5

2. Opbrengsten van onze school 2.1 Verantwoording Onderwijsverbetering Iedere school schrijft eens in de vier jaren een Schoolplan. Daaruit vloeien beleidsvoornemens voort, die zich weer vertalen in telkens een Jaarplan. Maar niet alleen het vierjaarlijkse Schoolplan is een bron voor het Jaarplan. Ook de jaarlijkse opbrengsten van de leerlingen kunnen aanleiding geven tot extra beleidsvoornemens in het Jaarplan van het volgend jaar. In deze paragraaf kijken we even terug naar die beleidsvoornemens van het afgelopen schooljaar: wat hadden we ons voorgenomen en wat was daarvan het resultaat? De beleidsdoelstellingen die wij voor het afgelopen schooljaar formuleerden, vanuit het schoolplan, de opbrengsten, andere bronnen zoals interne audits of inspectiebezoeken waren: - Aanbod sociaal emotionele ontwikkeling en werkhouding verdiepen. Onder meer door verdere implementatie van coöperatief werken. - Aanbod begrijpend lezen verbeteren. - Professionele ontwikkeling van het team door meer planmatige begeleiding van leerkrachten door de Commissie voor de Begeleiding en het aanleren van het ABC gedragsmodel. - Doelen uit het ontwikkelingsperspectief met leerlingen bespreken. - Ontwikkelen van een nieuw ontwikkelingsperspectief. - Aanpassen format groepsplannen door de groepsplannen meer groep specifiek te maken.. - Afstemming tussen het SO en VSO van de Mozaïekscholen in Almelo met als doel beter verwijzen en een hoger bestendigd percentage en hierbij gebruik maken de interne 10-14 commissie op Attendiz niveau. Bij deze commissie kunnen scholen advies inwinnen daar waar het gaat om moeilijk plaatsbare leerlingen. - Invoeren van Ipads en nieuwe software ondersteunend aan het onderwijs. - Invoering van een leerlingvolgsysteem (Parnassys). - Evalueren en eventueel verbeteren systeem huiswerk en weektaak. - Aanbod en visie op burgerschapsvorming ontwikkelen. 6

In hoeverre wisten wij deze doelstellingen te behalen? In het schooljaar 2015-2016 is succesvol gewerkt aan een aantal van deze doelstellingen. Coöperatief werken is geïmplementeerd in alle groepen en het team heeft vorig schooljaar de ABC cursus met succes afgerond. Ook heeft de Commissie voor de Begeleiding een plan opgesteld waarin staat beschreven op welke wijze leerkrachten op Het Mozaïek worden begeleid door de Commissie voor de Begeleiding. Begin schooljaar 2015-2016 is een nieuw ontwikkelingsperspectief ontwikkeld en in gebruik genomen. Veel meer dan eerder is het ontwikkelingsperspectief nu een contract tussen ouders en school dat aan het begin van het schooljaar wordt opgesteld waarin staat beschreven aan welk perspectief wordt gewerkt. In het nieuwe ontwikkelingsperspectief is ruimte opgenomen voor het beschrijven van de verwachtingen van ouders voor het komende schooljaar. In het schooljaar 2015-2016 is veel geïnvesteerd in de samenwerking tussen SO en VSO. Begin van het schooljaar 2016-2017 hebben beide scholen vastgesteld dat ondanks de inspanningen van beide kanten de samenwerking op het gebied van verwijzen van leerlingen stroef is verlopen. Daarom zijn nieuwe afspraken gemaakt. Sleutelwoorden voor komend schooljaar zijn samen en vertrouwen. 7

Ook de invoering van IPad en nieuwe software (? Welke) is succesvol afgerond in het schooljaar 2015-2016. De werkgroep ICT heeft de visie op ICT beschreven en op basis daarvan ipads en nieuwe software ingezet ter ondersteuning van het onderwijs. Gaandeweg het schooljaar 2015-2016 bleek dat de gestelde beleidsvoornemens te omvangrijk waren om te behalen in één schooljaar. De vele wisselingen in personeel en daarmee de noodzaak van het opleiden van nieuw personeel hebben een grote weerslag gekend op de tijdsinvestering van zittend personeel. Een aantal beleidsvoornemens is daardoor niet of slechts gedeeltelijk behaald. In het schooljaar 2015-2016 is Het Mozaïek gestart met een verbetertraject voor begrijpend lezen middels het bespreken van de aangeboden didactiek tijdens de 10 weekse tussenevaluaties en groepsbesprekingen in de verschillende klassen. Op basis van deze besprekingen is geconcludeerd dat er meer nodig is op het gebied van begrijpend lezen om de resultaten te verbeteren. Eind van het schooljaar zijn daarom verschillende gesprekken geweest met aanbieders van verbetertrajecten voor begrijpend lezen. In het schooljaar 2016-2017 vinden een aantal studiebijeenkomsten plaats met de leerkrachten van Het Mozaïek met als doel verbeteren van de leerkrachtvaardigheden voor dit vakgebied. Gaandeweg schooljaar 2016-2017 zal worden besloten of het verbeteren van de leerkrachtvaardigheden voldoende is of dat ook een nieuwe methode noodzakelijk is voor het verbeteren van de resultaten van begrijpend lezen. Tevens is Het Mozaïek in het schooljaar 2015-2016 gestart met de implementatie van het leerlingvolgsysteem Parnassys. De systeembeheerder van Het Mozaïek is geschoold in het werken met Parnassys. Ook heeft een teamscholing plaatsgevonden. Tijdens de teamscholing zijn de basisvaardigheden van Parnassys aangeleerd. Voor het schooljaar 2016-2017 is een implementatieplan Parnassys opgesteld. In het schooljaar 2015-2016 is gestart met de ontwikkeling van een visie en aanbod voor burgerschapskunde. Dit wordt verder uitgewerkt in het schooljaar 2016-2017. Het bespreken van de doelen met leerlingen en het evalueren van de weektaak/ huiswerk zijn onderzocht vanuit een Master studie binnen onze school De implementatie hiervan wordt meegenomen in de ontwikkelagenda voor de komende schooljaren. 8

2.2 Onze standaarden en ambitie Op SO Het Mozaïek wordt opbrengstgericht gewerkt op 3 verschillende niveaus; schoolniveau, groepsniveau en leerling niveau. In dit document worden de opbrengsten op schoolniveau verantwoord. De inspectie definieert in het Onderwijsverslag 2008/2009 opbrengstgericht werken als het systematisch, doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. Om op schoolniveau systematisch en doelgericht te werken aan het maximaliseren van de prestaties zijn ambitie schoolstandaarden geformuleerd. Het Mozaïek gebruikt haar ambitie schoolstandaarden om zich extern te verantwoorden over haar beleid (onderwijsinspectie en Attendiz auditteam) en om intern het onderwijs te sturen. Binnen de school wordt opbrengstgericht werken ingezet als middel om met elkaar in gesprek te gaan over wat nodig is om de onderwijskwaliteit (nog) verder te verbeteren. De ambitie schoolstandaarden worden hierbij gebruikt als uitgangspunt. Wat is nodig om onze ambities te behalen? Omdat we constant willen blijven verbeteren, kiezen we onze ambities ambitieus. Er is altijd ruimte voor verbetering! De schoolambities van het Mozaïek zijn geformuleerd in termen van uitstroombestemming en het bijbehorende beheersingsniveau van de lesstof. Het beheersingsniveau van de leerlingen wordt bepaald m.b.v. Cito toetsen. In het ontwikkelingsperspectief van de leerling wordt de leerroute, het uitstroomniveau en de uitstroombestemming beschreven. Een leerling wordt in een bepaalde leerroute geplaatst op basis van het integratief beeld waarbij het IQ uitgangspunt is Het Mozaïek evalueert 3 jaarlijks haar ambities en stelt deze indien nodig beredeneerd bij. De ambities op schoolniveau zijn in het schooljaar 2016-2017 opnieuw vastgesteld. Vanuit de interne audit werd in september 2015 geadviseerd om de ambities éénduidiger vast te stellen voor met name de VMBO K uitstroom. Afbeelding 1 toont de oude ambities op schoolniveau. Het VMBO K niveau en Havo niveau worden in de oude schoolambities twee keer genoemd. 3 4 5 6 7 8 Uitstroom Gevorderd 20% Voldoende 60% Cito Beheersing E8 Cito Beheersing E7/ E8 VWO/ Havo Havo Vmbo K/G/ T Minimum 10% Cito Beheersing E6/ E7 Vmbo K/BB Onder het minimum 10% Cito Beheersing E6/ E5 Vmbo BB/PrO (Afbeelding 1: Ambitie uitstroom vastgesteld in 2012-2013 Het Mozaïek SO Almelo MB/BB) 9

Om de nieuwe schoolambities te bepalen is gekeken naar de intelligentieprofielen van de zittende leerlingen op Het Mozaïek. De werkgroep opbrengstgericht werken heeft onderzoek gedaan naar welke uitstroom Het Mozaïek de komende schooljaren mag verwachten op basis van het IQ van de leerlingen die nu op Het Mozaïek zitten. Onderstaande tabellen geven een overzicht van de onderzoeksresultaten. Aantal Percentage Aantal leerlingen waarvan IQ bekend 107 97% Aantal leerlingen waarvan het IQ onbekend is 3 3% Totaal 110 100% Tabel 1: Overzicht bekend/ onbekend IQ TIQ Aantal Percentage TIQ groter of gelijk aan 108 21 19,6% TIQ groter of gelijk aan 96 31 29% TIQ groter of gelijk aan 85 38 35,5% TIQ groter of gelijk aan 75 9 8,4% TIQ kleiner dan 74 2 1,9% TIQ niet te interpreteren 6 5,6% Totaal 107 100% Tabel 2: Overzicht verdeling IQ IQ Harmonisch Disharmonisch* IQ groter of gelijk aan 108 13 (61,9%) 8 (38,1%) IQ groter of gelijk aan 96 21 (67,7%) 10 (32,3%) IQ groter of gelijk aan 85 26 (68,4%) 12 (31,6%) IQ groter of gelijk aan 75 7 (77,7%) 2 (22,3%) IQ kleiner dan 74 1 (50%) 1 (50%) TIQ niet te interpreteren - 6 Totaal 68 (63,6%) 39 (36,4%) Tabel 3: Overzicht verdeling harmonisch/ disharmonisch *bij een verschil van 13 punten of meer tussen het verbaal en het performaal IQ is sprake van een disharmonisch profiel 10

Na analyse van de onderzoeksresultaten in tabel 1 t/m 3 kunnen de volgende conclusies worden getrokken; Voor bijna alle leerlingen op Het Mozaïek geldt dat IQ gegevens bekend zijn (97%). Van de zittende leerlingen op Het Mozaïek heeft meer dan een derde een disharmonisch intelligentieprofiel. Het Mozaïek heeft bovenstaande onderzoeksgegevens gebruikt als vertrekpunt voor het formuleren van haar nieuwe ambitie schoolstandaarden. Het Mozaïek streeft naar een verwijzing naar het voortgezet onderwijs op basis van IQ gegevens. Hierbij gebruikt Het Mozaïek de volgende richtlijnen: IQ IQ groter of gelijk aan 108 IQ groter of gelijk aan 96 IQ groter of gelijk aan 85 IQ groter of gelijk aan 75 IQ kleiner dan 74 Voortgezet Onderwijs Havo/ VWO VMBO G/T VMBO K VMBO BB PRO/ZML Op basis van de verdeling van de intelligentieprofielen van de nu zittende leerlingen kan worden geconcludeerd dat 20% van de leerlingen op basis van IQ kan uitstromen naar Havo/ VWO (IQ>108), 30% naar VMBO G/T (IQ>96), 35% naar VMBO K (IQ>85), 10% naar VMBO B (IQ>75) en 5% naar PRO/ ZML (IQ<74). Kritische noot is hierbij het grote aantal disharmonische profielen binnen de school die wellicht een negatieve invloed hebben op de uiteindelijke verwijzing van de zittende leerlingen op Het Mozaïek. De school kiest bewust voor deze ambitieuze schoolambities, omdat hoge verwachtingen leiden tot hogere opbrengsten! 11

Het Mozaïek biedt 4 leerroutes. De leerroutes 1+ en 1 streven beiden een beheersingsniveau na van groep 8 of hoger. Voor de leerroute 1+ geldt dat naast een beheersing van de lesstof op groep 8 niveau ook verwacht wordt dat de leerlingen werken aan Havo/VWO: >eind 8 leerroute 1+ VMBO G/T eind 8 leerroute 1 VMBO K eind 7 leerroute 2 VMBO B eind 6 leerroute 3 PRO/ZML eind 5/ eind 6 leerroute 4 Percentage & leerroute Leerroute 1+ 20% Leerroute 1 30% Leerroute 2 35% 3 4 5 6 7 8 Uitstroom Cito Beheersing E8 Cito Beheersing E8 Cito Beheersing E7 VWO/ Havo VMBO G/T Vmbo K Leerroute 3 10% Leerroute 4 5% (Ambitie uitstroom Het Mozaïek SO Almelo MB/BB) Cito Beheersing E6 Cito Beheersing E6/ E5 Vmbo B PRO/ZML Naast ambitieschoolstandaarden voor de uitstroom werkt SO Het Mozaïek met ambitie schoolstandaarden voor de verschillende jaargroepen. Door 2 keer per jaar de behaalde resultaten van de groepen te vergelijken met de gestelde ambities voor de vakken begrijpend lezen, rekenen, spelling en lezen werkt de school systematisch aan het maximaliseren van de prestaties. De ambitie schoolstandaarden voor de jaargroepen worden geformuleerd in termen van vaardigheidsscores. In het schooljaar 2016-2017 worden ook deze ambities geëvalueerd en eventueel bijgesteld. Meer informatie over opbrengstgericht werken op Het Mozaïek staat beschreven in het schoolplan. 12

2.3 Totale uitstroom In deze paragraaf wordt informatie gegeven over de totale uitstroom in aantallen leerlingen onderscheiden in verschillende categorieën. In onderwijskundige eenheden kort verblijf en onderwijskundige eenheden lang verblijf. De eerste groep betreft scholen waar op basis van een samenwerkingsovereenkomst residentiele plaats bekostiging (RP) plaatsvindt. Totaal aantal leerlingen op 1 oktober 2015 124 Kort verblijf leerlingen op 1 oktober 2015 (RP) 9 Overige leerlingen op 1 oktober 2015 115 Totaal aantal leerlingen dat de school dit 55 schooljaar heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat korter 0 dan zes weken de school heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat langer 0 dan zes weken en korter dan 1 jaar de school heeft verlaten Aantal niet kortverblijf leerlingen dat langer 29 dan 1 jaar de school heeft verlaten Aantal kortverblijf leerlingen dat de school dit 26 jaar verlaten heeft (RP) 13

2.4 Uitstroom van kortverblijf leerlingen In deze paragraaf presenteren wij gegevens over kort-verblijfleerlingen. Hierbij gaat het om leerlingen die op basis van plaatsbekostiging geplaatst waren op de school (RP). Dit zijn de leerlingen die via de dagbehandeling en kliniek van Karakter, kliniek voor kinder- en jeugdpsychiatrie, onze school bezochten. Kort verblijf leerlingen die de school hebben 2 verlaten, korter dan 6 weken op de school 6 weken 1 jaar op de school gezeten 24 1-2 jaren op de school gezeten 0 Plaats van herkomst van de uitgestroomde leerlingen: BAO 5 SO 14 BUITENLAND SBO 5 ONBEKEND THUIS 2 Waar zijn de leerlingen die langer dan zes weken de school bezochten naartoe uitgestroomd? BAO 1 BUITENLAND THUIS, 1 omdat: SBO 3 ONBEKEND ANDERS, namelijk: SO 17 PRO VSO DB VMBO b/k VSO AGL VMBO g/t 1 VSO b/k HAVO/VWO VSO g/t 1 ZORG zonder onderwijs VSO h/vwo Wat zijn de IQ scores van de uitgestroomde leerlingen die langer dan zes weken de school bezochten. >130 85-99 7 Geschat 35-54 115-129 3 70-84 6 Geschat <35 100-114 3 55-69 2 Onbekend 3 Bij hoeveel van deze leerlingen is sprake van 3 een disharmonisch IQ profiel? (verschil PIQ en VIQ minimaal 15 punten): Bestendiging van leerlingencohort 2 jaren geleden: Hoeveel residentiële leerlingen, die langer dan 23 zes weken de school bezochten en die in 2013/2014 zijn uitgestroomd, zitten na twee jaar nog steeds op een uitstroombestemming van hetzelfde niveau? Totaal aantal uitgestroomd in 2013/2014: 35 Nog steeds op uitstroombestemming van 23 (8 niet bestendigd, 4 onbekend) hetzelfde niveau: 14

2.5 Uitstroom van niet-kortverblijf leerlingen Uitstroom van leerlingen die langer dan 6 weken op de school verbleven, zowel tussentijdse als einduitstroom: Uitstroombestemming: Aantal leerlingen BAO SBO 1 SO 1 VSO DB 1 VSO AGL 3 VSO b/k 5 VSO g/t 8 VSO havo/vwo BUITENLAND ONBEKEND PRO VMBO b/k 7 VMBO g/t HAVO/VWO 3 ZORG zonder ond. THUIS, nl ANDERS, nl Totaal 29 leerlingen Uitstroomniveau: Aantal leerlingen E2-E3 E3-E4 E4-E5 4 E5-E6 E6-E7 10 E7-E8 11 E8 4 Totaal 29 leerlingen Indien beschikbaar de IQ scores van de uitgestroomde leerlingen: > 130 1 85-99 11 Geschat 35-54 115-129 3 70-84 4 Geschat < 35 100-114 9 55-69 Onbekend 1 Bij hoeveel van deze leerlingen is sprake van een disharmonisch IQ profiel? (verschil PIQ en VIQ minimaal 15 punten): 7 15

2.6 Vergelijking van de uitstroom met het eerder gestelde OPP In deze paragraaf wordt het OPP in verband gebracht met de uiteindelijke uitstroom. Dit geldt zowel ten aanzien van einduitstroom als tussentijdse uitstroom. Het gaat om leerlingen die langer dan zes weken op onze school verbleven en die in 2015-2016 zijn uitgestroomd. We willen weten hoeveel leerlingen zijn uitgestroomd op het niveau van de verwachte uitstroombestemming. Het betreft de verwachte uitstroombestemming die is opgenomen in het OPP twee jaar voorafgaand aan het moment van uitstroom. In het geval een leerling korter dan 2 jaar op school verbleef, houden we het bij binnenkomst op onze school opgestelde OPP van de leerling aan. Resultaat Aantal leerlingen Percentages Onder het niveau dat 13 44,8% was vastgesteld in het OPP Op het niveau dat 16 55,2% was vastgesteld in het OPP Boven het niveau dat was vastgesteld in het OPP. Totaal 29 leerlingen 100% 2.7 Analyse van de opbrengsten Analyse opbrengsten niet kort verblijf leerlingen Uitstroom Ambitie schoolstandaard Schooljaren 2012-2013 2011-2012 2010-2011 2013-2014 2014-2015 VWO/ Havo (E8) 20% 9% 5% 10% VMBO K/G/T (E7/E8) 60% 33% 67% 45% VMBO K/BB (E6/E7) 10% 47% 22% 35% Pro/ ZML (E5/E6) 10% 11% 6% 10% Uitstroom Ambitie schoolstandaard Schooljaren 2015-2016 VWO/ Havo (E8) 20% 11% VMBO G/T (E8) 30% 30 % VMBO K (E7) 35% 22% VMBO B (E6) 10% 22% Pro/ ZML (E5/E6) 15% 15% 16

Uit analyse van de uitstroomgegevens blijkt dat Het Mozaïek de nieuw opgestelde ambities niet volledig behaald. In het schooljaar 2015-2016 stroomden te weinig leerlingen uit naar VWO/ Havo en naar de VMBO K. Verhoudingsgewijs stroomde een te hoog percentage door naar VMBO B. Dit beeld komt overeen met de analyse van de uitstroomgegevens van eerdere schooljaren. Ook in de voorgaande schooljaren stroomden de leerlingen van Het Mozaïek te laag uit in relatie tot de ambitie uitstroom. Om duidelijk te krijgen waarom Het Mozaïek niet voldoet aan haar eigen ambitie schoolstandaarden zijn de uitstroomgegevens verder geanalyseerd. Het Mozaïek heeft gekeken op welke wijze de intelligentiegegevens van de leerlingen die uitstroomden in het schooljaar 2015-2016 zich verhouden tot de uitstroomgegevens. Uit deze analyse blijkt op basis van de intelligentiegegevens een hogere uitstroom verwacht mocht worden. Dit is tevens terug te zien in de paragraaf 2.6 waarin de uiteindelijke uitstroom wordt vergeleken met de verwachte uitstroom volgens het ontwikkelingsperspectief eind groep 6. De destijds opgestelde ontwikkelingsperspectieven werden gebaseerd op intelligentiegegevens en de behaalde Cito resultaten. Eind groep 8 blijkt dat 44,8% van de leerlingen het perspectief opgesteld eind groep 6 niet behaald. In een enkel geval zijn in de tussenliggende periode ook de intelligentiegegevens naar beneden gesteld. Voor het merendeel heeft de lagere uitstroom een andere reden. In de eerste plaats lijkt er een verband te zijn tussen de uitstroom naar het regulier onderwijs en een lagere verwijzing. Uit analyse van de gegevens blijkt dat Het Mozaïek een derde van haar einduitstromers heeft verwezen naar het regulier onderwijs. Het Mozaïek is trots op dit hoge verwijzingspercentage. Echter wanneer op individueel niveau wordt gekeken naar de verwijzingen naar het regulier voortgezet onderwijs dan valt op dat 6 van de 9 leerlingen die werden verwezen naar het regulier voortgezet onderwijs lager instroomden dan in hun ontwikkelingsperspectief stond vermeld. Bij deze leerlingen werd door ouders en door het voortgezet onderwijs gekozen voor een lagere instroom met de gedachte dat zij hun energie nodig hebben voor de sociaal emotionele ontwikkeling. 17

Een tweede verklaring voor de lage uitstroom is het ontbreken van speciaal onderwijs in Almelo op Havo/ VWO niveau. In twee gevallen is door ouders gekozen voor een lagere uitstroom dan vermeld in het ontwikkelingsperspectief in het kader van thuisnabij onderwijs. Voor deze leerlingen geldt dat zij naar VMBO T zijn gegaan in plaats van naar Havo/ VWO, omdat in Almelo geen speciaal onderwijs wordt geboden op Havo/ VWO niveau. Een deel van de lagere verwijzing is direct te verklaren aan de hand van te lage leerling resultaten. Wanneer de uitstroomgegevens worden afgezet tegen de behaalde resultaten op de LOVS toetsen in het schooljaar 2015-2016 voor de midden groep 8 toets dan blijkt dat met name de resultaten voor begrijpend lezen, net als eerdere jaren, achter blijven. Met name voor de verwijzing naar Havo/ VWO en VMBO T blijkt in de praktijk dat de behaalde resultaten voor begrijpend lezen een bottleneck zijn. Ook werkhoudingsproblemen en problemen in het gedrag (verklaarbaar vanuit de stoornis) blijken uit de analyse van de gegevens in een aantal gevallen reden om lager te verwijzen dan verwacht mag worden op basis van de intelligentie van een leerling. Het Mozaïek maakt zich zorgen om deze groep leerlingen, omdat het streven van het Mozaïek juist is om zodanig te voorzien in de onderwijsbehoeften van haar leerlingen dat de stoornis minimale invloed heeft op het uiteindelijke perspectief van de leerling. Het betreft hier leerlingen die balanceren op de grens van wat onderwijs kan bieden. Vaak lukt het om deze leerlingen op Het Mozaïek binnen te houden, maar lukt het onvoldoende om hen klaar te stomen op het gebied van zelfstandigheid en emotieregulatie voor een voortgezet (speciaal) onderwijssetting op hun niveau. Deze leerlingen worden dan op basis van hun schoolse vaardigheden lager verwezen dan verwacht mag worden in relatie tot hun IQ. Hoewel Het Mozaïek de ambitie schoolstandaarden voor de einduitstroom niet behaalde. Is Het Mozaïek wel tevreden met de behaalde resultaten. Voor alle leerlingen die in het schooljaar 2015-2016 zijn uitgestroomd, geldt dat vanuit een hoge ambitie in overleg met ouders een weloverwogen keuze is gemaakt voor het vervolgonderwijs. Voor elke verwijzing stond het vinden van een passende en kansrijke plek centraal. 18

Het Mozaïek doet al sinds een aantal schooljaren mee aan de centrale eindtoets. Vanaf schooljaar 2015-2016 verantwoord Het Mozaïek zich in dit document over de resultaten van de niet kortverblijf leerlingen voor de centrale eindtoets. In het schooljaar 2015-2016 deden in totaal 25 leerlingen mee aan de centrale eindtoets. Op Het Mozaïek nemen alleen de leerlingen deel aan de centrale eindtoets die de lesstof tot en met eind groep 8 hebben aangeboden gekregen voor het merendeel van de vakken. Tevens is voorwaarde voor deelname aan de eindtoets dat de leerling de spanning die de toets meebrengt aan kan. In het schooljaar 2015-2016 deden 23 niet kortverblijf leerlingen mee aan de toets en 2 kortverblijf leerlingen. De niet kortverblijf leerlingen scoorden gemiddeld 530 punten. Voor 57% van de leerlingen kwam het advies van de centrale eindtoets overeen met het advies geformuleerd in het ontwikkelingsperspectief, 26% van de leerlingen scoorde hoger dan het advies in het ontwikkelingsperspectief en 17% scoorde lager dan geadviseerd. 19

2.8 Consequenties daarvan voor de inrichting van ons onderwijs Het Mozaïek is ambitieus. De visie van Het Mozaïek is We halen eruit, wat erin zit. Het Mozaïek heeft hoge verwachtingen van haar leerlingen. Dit heeft een positief effect, immers hoge verwachtingen leiden tot betere leerling resultaten. Op Het Mozaïek behaalde daardoor ruim 55% van de leerlingen die uitstroomden in het schooljaar 2015-2016 het ontwikkelingsperspectief zoals dit werd vastgesteld eind groep 6 op basis van intelligentiegegevens en Cito resultaten. Voor 45% van de uitgestroomde leerlingen in 2015-2016 heeft Het Mozaïek geconcludeerd dat het ontwikkelingsperspectief van eind 6 niet behaald is. In de vorige paragraaf werden hiervoor de volgende redenen genoemd: - een lagere verwijzing dan geadviseerd, omdat verwezen wordt naar het regulier voortgezet onderwijs op basis van sociaal emotionele ontwikkeling - ontbreken van speciaal onderwijs op Havo/VWO niveau in Almelo - te lage leerling resultaten voor begrijpend lezen met name bij de VMBO T en Havo/VWO leerlingen - grote werkhouding- en gedragsproblemen voor een klein deel van de Mozaïek populatie. Het betreft kinderen die grenzen aan wat onderwijs kan bieden. Om ervoor te zorgen dat Het Mozaïek de komende schooljaren voor een hoger percentage leerlingen het ontwikkelingsperspectief van eind groep 6 behaald worden een aantal interventies ingezet op verschillende terreinen: Afstemming met ouders en vervolgscholen Het Mozaïek heeft als voornemen om eind groep 6 nog beter een ambitieus maar ook reëel uitstroom perspectief vast te stellen. In het verleden werd het ontwikkelingsperspectief opgesteld op basis van intelligentiegegevens en Cito resultaten. Echter voor een deel van de leerlingen van Het Mozaïek geldt dat andere factoren minstens net zo belangrijk zijn voor de uiteindelijke uitstroom. Steeds meer ouders wensen bijvoorbeeld voor hun kind volledige deelname aan het maatschappelijke leven en gaan daarom voor het regulier onderwijs. In de praktijk blijkt dat deze kinderen in overleg met ouders en de vervolgschool lager uitstromen dan verwacht mag worden op basis van intelligentie en resultaten. Naast de wens van ouders spelen ook de mogelijkheden van de vervolg scholen van (speciaal) voortgezet onderwijs rol bij de uiteindelijke verwijzing. Eerder werd al genoemd dat het ontbreken speciaal onderwijs op Havo/ VWO in Almelo invloed heeft op de uiteindelijke verwijzing. In de praktijk blijkt daarnaast dat leerlingen die balanceren op wat het onderwijs kan bieden als gevolg van ernstige sociaal emotionele problematiek vaak (veel) lager uitstromen dan eind groep 6 werd verwacht op basis van intelligentiegegevens en resultaten, omdat vervolgscholen aangeven dat zij niet voldoen aan de werkhouding en sociaal emotionele eisen die het vervolgonderwijs aan hen stelt. 20

Het Mozaïek wil de komende jaren inzetten op een tijdige afstemming tussen ouders, vervolgscholen en Het Mozaïek, zodat eind groep 6 een ambitieus, maar wellicht soms realistischer, ontwikkelingsperspectief vastgesteld kan worden. Schoolontwikkeling De schoolontwikkeling van Het Mozaïek is in het schooljaar 2015-2016 voor de komende jaren uitgezet in het nieuw opgestelde schoolplan. Het aanbod voor sociaal emotionele ontwikkeling en begrijpend lezen beslaat een belangrijk deel van de schoolontwikkeling voor de komende schooljaren. Het Mozaïek concludeerde namelijk ook voorgaande jaren dat zij hierin nog winst kan behalen. In paragaaf 2.1 werd reeds beschreven op welke manier het afgelopen schooljaar al is gewerkt aan het verbeteren van de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen en begrijpend lezen. Voor het schooljaar 2016-2017 is een aantal actieplannen opgesteld waarin verbeterpunten ook weer zijn meegenomen. De actieplannen Goud voor de klas en Schoolbeleving leerlingen (voor meer informatie zie schoolplan Het Mozaïek 2016-2020) hebben beiden als doel het verbeteren van het pedagogisch klimaat en daarmee het verbeteren van de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Het actieplan Goud voor de klas focust sterk op het inzetten van de kwaliteiten en kennis van de eigen medewerkers van Het Mozaïek. Uitgangspunt is dat wanneer één ieder in zijn of haar kracht wordt gezet dit positieve gevolgen heeft op het pedagogisch klimaat. Tevens gaat het actieplan over verdere uitbreiding van de kennis en kwaliteiten van nieuw en zittend personeel en de teamontwikkeling. In het schooljaar 2016-2017 wordt daarom gestart met de implementatie van Positive Behaviour Support (PBS). De werkgroep die belast is met het actieplan schoolbeleving leerlingen zal gaan onderzoeken op welke manier de leerlingen graag zien dat het onderwijs op Het Mozaïek aantrekkelijker gemaakt wordt. Doel van het actieplan is om aan het eind van het schooljaar 2016-2017 duidelijk te hebben wat en hoe de leerlingen van Het Mozaïek graag leren. Het actieplan begrijpend lezen heeft als doel het aantrekkelijker maken van het begrijpend lezen onderwijs en het verhogen van de opbrengsten. Het actieplan bestaat in elk geval uit professionalisering van leerkrachten op het gebied van begrijpend lezen onderwijs. 21

2.9 Bestendiging Uitgangspunt is dat de leerroute behorend bij het gekozen uitstroomperspectief de leerling in voldoende mate toerust om met succes het onderwijs, al dan niet met extra ondersteuning, op de vervolgvoorziening te kunnen volgen. Dat betekent dat er van uit mag worden gegaan dat de leerling twee jaar na plaatsing in beginsel nog steeds op die plek zit, ofwel is doorverwezen naar een plek die in lijn ligt met de uitstroomplek. Als school spannen we ons in om ervoor te zorgen dat we zicht hebben op de eisen die de vervolgscholen stellen aan onze leerlingen. We proberen ons onderwijsaanbod daarop af te stemmen. Ook verzamelen we informatie om zicht te houden op de bestendiging van de verworven plaatsen. We doen dit jaarlijks in oktober. Dat doen we, mede vanwege de opbrengstbevraging van de Inspectie van het Onderwijs in november, tot twee jaar na verwijzing. In dit document worden daarom alleen zowel de bestendigingsgegevens van de leerlingen die een en twee schooljaren geleden zijn uitgestroomd getoond. In onderstaande tabellen staan gegevens opgenomen over andere leerling-cohorten dan tot dusver: het gaat om het cohort van een en twee jaren geleden. Bestendiging leerlingen 1 schooljaar geleden Aantal Schooljaar 2014/2015, peildatum is 1 oktober 2016 Nog op (hetzelfde type) uitstroombestemming 31 Niet meer op (hetzelfde type) vervolgbestemming 2 Onbekend/anders 0 Totaal 33 Bestendiging leerlingen 2 schooljaren geleden Aantal Schooljaar 2013/2014, peildatum is 1 oktober 2016 Nog op hetzelfde type uitstroombestemming 15 Niet meer op hetzelfde type vervolgbestemming 5 Onbekend/anders Totaal 20 22

2.10 Analyse van de bestendiging In het schooljaar 2014-2015 zijn in totaal 33 leerlingen uitgestroomd. Voor 31 leerling betrof het een einduitstroom en 2 leerlingen werden tussentijds verwezen. Op 1 oktober 2016 zaten 31 (94%) van de uitgestroomde leerlingen in dit cohort nog op de plek waar zij naar toe werden verwezen of op een plek die in lijn ligt met de uitstroom plek. Voor 2 (6%) van de 33 uitgestroomde leerlingen gold dat zij niet op de plek zaten waar zij in het schooljaar 2014-2015 naar toe werden verwezen of op een plek die in lijn ligt met hun uitstroombestemming In het schooljaar 2013-2014 zijn in totaal 20 leerlingen uitgestroomd. Voor 18 leerling betrof het een einduitstroom en 2 leerlingen werden tussentijds verwezen. Op 1 oktober 2016 zaten 15 (80%) van de uitgestroomde leerlingen nog op de plek waar zij naar toe werden verwezen of op een plek die in lijn ligt met de uitstroom plek. Voor 5 (20%) van de 20 uitgestroomde leerlingen gold dat zij niet op de plek zaten waar zij in het schooljaar 2013-2014 naar toe werden verwezen of op een plek die in lijn ligt met hun uitstroombestemming 2.11 Consequenties daarvan voor de inrichting van ons onderwijs Het Mozaïek is trots op de hoge bestendigingpercentage en concludeert dat eerder ingezet beleid op gebied van verwijzen succesvol is. Vanaf maart 2014 werken VSO Het Mozaïek en SO Het Mozaïek (zie document opbrengsten 2014-2015) nauwer samen op het gebied van verwijzing. Sindsdien zijn grote stappen gezet waarbij beide scholen steeds meer samen optrekken bij de overgang tussen SO en VSO. Ook heeft Het Mozaïek de afgelopen schooljaar flink geïnvesteerd in de samenwerking met andere vervolgscholen. Het lukt Het Mozaïek door samenwerking steeds beter om een kansrijke vervolgplek te vinden waarbij rekening gehouden wordt met de mogelijkheden van de leerling op cognitief en sociaal emotioneel gebied en de wensen van ouders. Komende schooljaren zal deze samenwerking verder worden uitgebreid door moeilijk verwijsbare leerlingen nog eerder met elkaar te bespreken, zodat al in een vroeg stadium duidelijk is wat de leerling nodig heeft voor een bepaalde uitstroom en in hoeverre dit realistisch is. Indien gewenst kan de interne 10-14 commissie op Attendiz niveau geraadpleegd worden daar waar het gaat om moeilijk plaatsbare leerlingen. Het Mozaïek hoopt daarnaast dat de beleidsvoornemens ter verbetering van de leerling resultaten (paragraaf 2.8) een positieve bijdrage leveren aan een nog hoger bestendigingpercentage. 23