Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant. actualisering Brabantse Agenda Wonen

Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant Hart van Brabant 28 augustus 2017 Niek Bargeman Senior adviseur bevolking en wonen Provincie Noord-Brabant actualisering 2017 ----- Brabantse Agenda Wonen

Bevolkings- en woningbehoefteprognose, actualisering 2017 Hoofdlijnen methodiek IPB-Primos-model Gemeente als basis-rekeneenheid - gemeentespecifieke bevolking als basis (1-1-2017) Koppeling met CBS/PBL-prognoses - actuele bevolkings- en huishoudensprognoses (2014 / 2015 / 2016) - nationale lijn m.b.t. geboorte, sterfte, buitenlandse migratie, huishoudens ontwikkelingen Regio- en gemeentespecifieke verschillen in demografie Prognose gepubliceerd: 31 mei 2017 /// www.brabant.nl/bevolkingsprognose

Systematiek prognose BEVOLKING HUISHOUDENS minus bevolking in instellingen en tehuizen (geen 'verblijfsobject met een woonfunctie') WONINGBEHOEFTE minus huishoudens 'vrijwillig in niet-woning' (geen 'verblijfsobject met een woonfunctie') incl. aannames leegstand en incl./excl. inloop woningtekort (bandbreedte) WONINGVOORRAAD de 'BAG' als basis (sub)regionale afspraken over gemeentelijk woningbouwprogramma WONINGBOUWPROGRAMMA

Bevolkings- en woningbehoefteprognose, actualisering 2017 Onderdelen van de prognose Ontwikkeling vruchtbaarheid (aantal geboorten) Ontwikkeling levensverwachting (aantal sterfgevallen) Buitenlandse migratie (in lijn met nationale CBS-prognose) Binnenlandse migratie (langetermijntrend) Huishoudensontwikkeling Ontwikkeling woningbehoefte en woningvoorraad

Toename sterfte, afname natuurlijke aanwas Natuurlijke bevolkingsgroei Noord-Brabant, 1950-2050 45.000 feitelijk prognose 2017 40.000 35.000 30.000 geboorte 25.000 20.000 15.000 sterfte 10.000 5.000 0-5.000-10.000 natuurlijke aanwas -15.000 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Recent sterke toename buitenlands migratiesaldo Migratiesaldi Noord-Brabant, 1950-2050 17.500 15.000 totale migratiesaldo feitelijk prognose 2017 12.500 10.000 binnenlands migratiesaldo buitenlands migratiesaldo 7.500 5.000 2.500 0-2.500-5.000-7.500 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Afnemende bevolkingsgroei, lichte krimp vanaf begin jaren 40 Bevolkingsgroei Noord-Brabant, 1950-2050 45.000 40.000 totale bevolkingsgroei natuurlijke aanwas totale migratiesaldo 35.000 30.000 25.000 20.000 feitelijk begin jaren '40: omslagpunt van groei naar (lichte) krimp 15.000 10.000 prognose 2017 5.000 0-5.000-10.000 begin jaren '30: natuurlijke aanwas slaat om in natuurlijke afname = meer sterfte dan geboorte -15.000 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Afnemende bevolkingsgroei Bevolkingsgroei, regionaal, 2017-2050 bevolking bevolkingsgroei bevolking 2017 2017-2024 2025-2039 2040-2049 2017-2049 2050 Noord-Brabant 2.513.700 70.600 61.800-7.600 124.900 2.638.500 Stedelijke concentratiegebieden 1.765.000 62.600 74.800 20.200 157.600 1.922.600 Landelijke gebieden 748.700 8.100-13.100-27.700-32.700 715.900 RRO West-Brabant 699.600 16.600 7.500-7.900 16.300 715.900 RRO Midden-Brabant 400.800 13.000 15.400 3.500 32.000 432.800 RRO Noordoost-Brabant 651.200 17.500 16.700-4.000 30.200 681.400 RRO Zuidoost-Brabant 762.100 23.500 22.100 700 46.300 808.400 groei-indices 2017-2024 2025-2039 2040-2049 2017-2049 (2017 = 100) (2025 = 100) (2040 = 100) (2017 = 100) Noord-Brabant 102,8 102,4 99,7 105,0 Stedelijke concentratiegebieden 103,5 104,1 101,1 108,9 Landelijke gebieden 101,1 98,3 96,3 95,6 RRO West-Brabant 102,4 101,1 98,9 102,3 RRO Midden-Brabant 103,3 103,7 100,8 108,0 RRO Noordoost-Brabant 102,7 102,5 99,4 104,6 RRO Zuidoost-Brabant 103,1 102,8 100,1 106,1

Steeds meer gemeenten krijgen te maken met bevolkingsafname (verdeling aantal gemeenten naar groei of krimp (gemiddeld jaarlijks)) Noord-Brabant Stedelijk concentratiegebied Landelijk gebied

gemiddeld jaarlijkse bevolkingsgroei (of krimp) 2005 t/m 2014 Groei en krimp per gemeente

Sterk veranderende leeftijdssamenstelling: ouderen hebben de toekomst Leeftijdsopbouw Noord-Brabant 1980-2015 - 2040 1980 2015 2040

Vergrijzing is rond 2040 op haar hoogtepunt Percentage 65+-ers en 75+-ers Noord-Brabant, 1980-2050 Percentage 65+-ers Stedelijke en landelijke gebieden, 1990-2050

Veranderingen in huishoudenssamenstelling Tot 2050 komen er in Noord-Brabant nog zo n 130.000 huishoudens bij. Vooral het aantal alleenstaanden groeit sterk. Verwacht wordt dat in 2050 van alle huishoudens 42% een eenpersoonshuishouden is. Door de vergrijzing neemt vooral het aantal oudere alleenstaanden (75+) sterk toe..

Vooral toename van eenpersoonshuishoudens

Sterke toename aantal alleenstaande ouderen

Ontwikkeling van de Brabantse woningvoorraad De komende jaren wacht Brabant nog een behoorlijke woningbouwopgave. Tot 2030 zal de woningvoorraad nog met 100.000 tot 120.000 woningen moeten toenemen, gemiddeld zo n 10.000 woningen (netto) per jaar. Dit om de verwachte groei van het aantal huishoudens op te kunnen vangen en bestaande woningtekorten zo veel mogelijk terug te dringen. Regionaal zijn er grote en toenemende verschillen in groei van de woningvoorraad. In lijn met het provinciale verstedelijkingsbeleid concentreert de groei zich in de stedelijke gebieden.

Groei woningvoorraad Groei woningvoorraad, regionaal, 2017-2050 woningvoorraad groei van de woningvoorraad (scenario 'hoog') woningvoorraad 2017 2017-2024 2025-2039 2040-2049 2017-2049 2050 Noord-Brabant 1.104.300 84.500 62.500 10.300 157.200 1.261.500 Stedelijke concentratiegebieden 787.600 62.900 56.500 20.800 140.200 927.800 Landelijke gebieden 316.700 21.600 6.000-10.500 17.100 333.700 RRO West-Brabant 308.200 21.200 12.300-700 32.900 341.000 RRO Midden-Brabant 177.400 13.700 11.600 4.600 29.900 207.300 RRO Noordoost-Brabant 280.600 23.100 17.800 800 41.800 322.300 RRO Zuidoost-Brabant 338.200 26.400 20.700 5.500 52.600 390.800 groei-indices 2017-2024 2025-2039 2040-2049 2017-2049 (2017 = 100) (2025 = 100) (2040 = 100) (2017 = 100) Noord-Brabant 107,7 105,3 100,8 114,2 Stedelijke concentratiegebieden 108,0 106,6 102,3 117,8 Landelijke gebieden 106,8 101,8 96,9 105,4 RRO West-Brabant 106,9 103,7 99,8 110,7 RRO Midden-Brabant 107,8 106,1 102,3 116,9 RRO Noordoost-Brabant 108,2 105,9 100,3 114,9 RRO Zuidoost-Brabant 107,8 105,7 101,4 115,6

Tot 2030 nog 100.000-120.000 woningen toe te voegen aan de voorraad Groei woningvoorraad Noord-Brabant, 1950-2050 16.000 14.000 feitelijke groei prognose 2014 prognose 2017 (scenario 'hoog') prognose 2017 (scenario 'laag') 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0-2.000 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050

Brabantse Agenda Wonen Doel Aantrekkelijk woon-, leef- en vestigingsklimaat (Agenda van Brabant) - belangrijke vestigingsplaatsfactor (economische betekenis) - het wonen als centrale factor: > goed functionerende woningmarkt (provinciaal én regionaal belang) > meerwaarde van het wonen, raakt aan breed palet van uitdagingen > urgentie: wonen optimaal inzetten voor ruimtelijk-kwalitatieve doelen - versnellen woningbouw, vernieuwen en verduurzamen bestaande voorraad, zorgvuldig inpassen behoefte aan nieuwe woonruimte

Goed functionerende regionale woningmarkt wonen draagt optimaal bij aan versterken van kwaliteiten van Brabant Voldoende woningbouw (versnelling woningbouwproductie) Gevarieerd aanbod, dat aansluit op de vraag Kwaliteitsverbetering bestaande woningvoorraad en woonomgeving Inbreiden, herstructureren, transformeren en herbestemmen van leegstaand vastgoed bijdrage van het wonen aan ruimtelijk-kwalitatieve opgaven in stad én dorp; zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik

Goed functionerende regionale woningmarkt wonen draagt optimaal bij aan versterken van kwaliteiten van Brabant Realisme en flexibiliteit in planning en programmering dynamiek woningmarkt, verander(en)de woonwensen, onvoorziene ruimtelijke ontwikkelingen Regionaal afgewogen planaanbod voor woningbouw - kwantitatief, kwalitatief en ruimtelijk - grootschalige gebiedsontwikkelingen (m.n. uitbreidingslocaties) - complementaire gemeenten in een complete regio

Brabantse Agenda Wonen 4 hoofdlijnen 6 richtinggevende principes (RP) 3 kernactiviteiten voor vervolg

Brabantse Agenda Wonen 1. Accent op duurzame verstedelijking Woningbouwprogramma optimaal inzetten op binnenstedelijke (transformatie)locaties en voor herbestemmen leegstaand vastgoed (RP 1) Woningbouw biedt nog een behoorlijk programma in andere vastgoedmarkten hoeft er (per saldo) niet veel meer te worden toegevoegd aan m 2 of is zelfs sprake van (verdere) afname Ruim baan voor goede plannen in bestaand stedelijk gebied van stad en dorp (RP 2) Zorgvuldig gaat voor zuinig

Woningvoorraad: vooral tot 2030 nog behoorlijke opgave

Brabantse Agenda Wonen Relatie met prognose-uitkomsten Prognose 2017 > Noord-Brabant: tot 2030 nog 120.000 woningen toe te voegen (+11%) (driekwart van de opgave tot 2050) > Midden-Brabant: tot 2030 nog 19.750 woningen toe te voegen (+11%) (tweederde van de opgave tot 2050) Demografisch momentum ; accent op komende jaren (< 2030); urgentie geboden Vinex-anders

Brabantse Agenda Wonen 2. Meer nadruk op de bestaande woningvoorraad Accentverschuiving: van nieuwbouw naar vernieuwbouw Meer nadruk op bestaande voorraad (RP 3) - herstructurerings- en transformatieopgaven (vervangende nieuwbouw, sociale dimensie) - energetisch verduurzamen - levensloopbestendig - herbergend vermogen

Brabantse Agenda Wonen 3. Vraaggericht planaanbod en nieuwe woonvormen Woningbouwplannen worden vraaggericht ontwikkeld (RP 4) - strategische toevoegingen ( verrijk het bestaande ) - toenemende differentiatie van de vraag - nieuwe woonvormen en -concepten - tijdelijke woonvormen spoedzoekers / permanente tijdelijkheid / snel toegankelijk, flexibel, betaalbaar, basic Voorwaarde: realistisch en flexibel planaanbod (RP 5)

Brabantse Agenda Wonen 4. Vernieuwing van de regionale samenwerking en afspraken Versterking regionale samenwerking: complementaire gemeenten (RP 6) Regionale opgaven en prioriteiten (RP 6) Schaalniveau waarop de regionale woningmarkten functioneren (functionele samenhang, daily urban system ) Niet de aantallen maar de kwaliteiten centraal (ruim baan voor goede plannen ) i.p.v jaarlijkse kwantitatieve afspraken, aansluiten op ritme van provinciale prognose Regionaal afgewogen planaanbod (kwantitatief, kwalitatief én ruimtelijk), aandacht voor grootschalige gebiedsontwikkelingen en uitbreidingslocaties (RP 6)

Regionaal perspectief op bouwen en wonen Actuele visie op de regionale woningmarkt Langetermijnperspectief, met doe-agenda voor korte termijn Regiospecifieke prioriteiten, ruimte voor lokaal maatwerk Vernieuwde regionale afspraken over planning en programmering Wonen inzetten om ruimtelijke kwaliteit te versterken en leegstand te verminderen > regionale transformatiepotenties in beeld

Regionaal perspectief op bouwen en wonen Vernieuwen en versterken van de regionale samenwerking Samenwerkende gemeenten aan zet Voortbouwend op lopende trajecten in de regio s Vormvrij, maar niet vrijblijvend De 4 lijnen en 6 richtinggevende principes als leidraad Provinciale rol: kennis en onderzoek, richting geven, beweging stimuleren, faciliteren

Brabantse Agenda Wonen Drie kernactiviteiten voor vervolg in 2017/2018 Opstellen regionale perspectieven op bouwen en wonen, incl. woningbouwafspraken en een concrete uitvoerings- en vervolgagenda In beeld brengen van de transformatiepotenties Verkenning van complexe transformatieopgaven op minder courante locaties (M7 als eerste insteek)