Programmabegroting 217-22
3.6 Duurzaamheid en stedelijk beheer 36 Programmabegroting 217-22
3.6.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen de programma s nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van elk programma is opgenomen. 3.6.2 Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr. 1 2 3 4 Nr. 1 2 3 4 Indicator Ziekenhuisopname nav verkeersongeval met een motorvoertuig Ziekenhuisopname nav vervoersongeval met een fietser Huishoudelijk restafval Hernieuwbare elektriciteit Meeteenheid % Periode 214 Gouda Nederland Bron 7 7 VeiligheidNL Indicator Ziekenhuisopname nav verkeersongeval met een motorvoertuig Ziekenhuisopname nav vervoersongeval met een fietser Huishoudelijk restafval Hernieuwbare elektriciteit Toelichting als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen. % 214 11 kg % 214 213 226,7 1 VeiligheidNL 25 CBS? RWS als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen. De hoeveelheid restafval per bewoner per jaar (kg) Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa. 3.6.3 Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Milieu en duurzaamheid De noodzaak om bij alle ontwikkelingen de balans te zoeken tussen mens, milieu en economie is door veel partijen onderschreven en in praktijk gebracht. De gemeente heeft richting haar inwoners en ondernemers een voorbeeldrol als het gaat om duurzaamheid en de stad. Bij relevante beslissingen is duurzaamheid een van de afwegingen. Belangrijkste speerpunt voor de komende jaren is de energietransitie. In samenwerking met andere gemeentes in de regio MiddenHolland werkt de gemeente hier aan door een strategie op te stellen. Daarnaast zijn acties gericht op verduurzamen van bestaande bouw, te weten: eigen (gemeentelijke) gebouwen, particuliere eigenaren, en bestaande huursector. Voor vergroeningsprojecten is budget beschikbaar op basis van cofinanciering. Door deze inspanningen lukt het de inventiviteit in de stad te mobiliseren zodat duurzaamheid uitgangspunt is bij alle ontwikkelingen, zowel sociaal, ecologisch als economisch. De gemeente vult haar voorbeeldfunctie voortvarend en effectief in Duurzaam inkopen: duurzaamheidseisen zijn onderdeel van alle fasen van het inkoopproces. CO2 neutrale organisatie: inkoop van groene energie (met zo groen mogelijke certificaten) en duurzaamheidsuitgangspunten als onderdeel van bedrijfsvoering (social return, Fairtrade, duurzame mobiliteit, enz) Duurzame mobiliteit: het aantal laadpalen voor elektrisch rijden kan flink stijgen (een concessie heeft ertoe geleid dat tegemoetgekomen wordt aan de vraag). Samen met bedrijven geeft het Duurzaamheids Platform Gouda (DPG) nieuwe impulsen aan duurzame ontwikkeling. Programmabegroting 217-22 37
Toename van hergebruik huishoudelijk afval Doelstelling is 1 kilo restafval per inwoner per jaar in 22. In 217 wordt gestart met Afval Scheiden Loont waarbij met een financiële prikkel inwoners worden gestimuleerd om afval beter te scheiden. Daarnaast is het beleid gericht op het stimuleren van lokaal hergebruik en op het verder ontwikkelen van een (waar mogelijk lokale) circulaire economie. Samen met de stad uitvoeren van de vergroeningsagenda met als belangrijkste speerpunt op weg naar een CO2 neutraal Gouda In Gouda is veel energie aanwezig bij inwoners, bedrijven en organisaties. Deze maatschappelijke betrokkenheid zorgt ervoor dat er veelbelovende combinaties van initiatieven zijn die uitwerking behoeven. De gemeente draagt hieraan faciliterend bij zoals bijvoorbeeld: De gemeente biedt ondernemers aan om de duurzaamheid van terreinen in kaart te brengen door het uitvoeren van een Duurzaamheids Prestatie van de Locatie (DPL). Een duurzaamheidsmakelaar, sinds april 216 actief, brengt partijen bij elkaar, faciliteert initiatieven op gebied van duurzaamheid en jaagt deze zo mogelijk aan. In 217 betreft het onder meer: project afvalstromen binnenstad, project verduurzamen sportaccommodaties, en project wijkgerichte aanpak energie. Het ondersteunen van energetische maatregelen binnen de bestaande woningvoorraad, zowel voor particulier eigendom als huurwoningen. De gemeente maakt hiertoe concrete afspraken met woningcorporaties(ambities op dit gebied zijn verwerkt in de Woonvisie) en pilots in samenwerking met het duurzaamheidsplatform Gouda, DPG. Bruggen, tunnels, groen, straten, wegen, pleinen In 217 gaan onder meer de volgende projecten in uitvoering: herinrichting Zuidelijk Stempel ophogen Vreewijk Zuid ophogen Marconistraat vervangen kademuur en herinrichting Kattensingel vervangen kademuur Walvisstraat vervangen van openbare verlichting, deels met duurzame ledverlichting vervangen van houten beschoeiing door duurzame beschoeiing van gerecycled kunststof Projecten worden uitgevoerd op basis van het beheerplan Groot onderhoud en vervangingsonderhoud (BP GOVO) of het gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Bij beheerplanprojecten wordt uitgegaan van één op één vervanging, dus zonder wijziging van ontwerp. Alleen budgetneutrale aanpassingen zijn mogelijk. Bij GRP projecten worden wel vaak gebieden geheel of gedeeltelijk heringericht. Bodemdaling en openbare ruimte Gouda heeft een sterk zakkende bodem. Deze situatie zorgt voor een kortere levensduur en hoge kosten voor het in stand houden van de infrastructuur en veel overlast voor bewoners. Ophogingen vinden plaats met het doel wegen droog, functioneel en veilig te houden en daarnaast is het de bedoeling bij ophogingen methoden toe te passen die tot een langere levensduur van de openbare ruimte leiden. Dit verlengt de levensduur van bomen, wegen, riolen en verlichting. Dit is duurzamer, veroorzaakt voor bewoners minder overlast en levert op termijn een kostenbesparing op. Water en riolering De zettingsgevoelige ondergrond in Gouda brengt extra uitdagingen met zich mee, zeker op lange termijn. Ook voor het (ondergronds) watersysteem heeft dit enorme impact. Voor het inrichten van een duurzame, klimaatrobuuste stedelijke leefomgeving is meer nodig dan het onderhouden en vervangen van de huidige infrastructuur. Uitdagingen zijn onder andere: Het beperken van (de kans op) ongewenste situaties, dus van wateroverlast (of lage grondwaterstanden) en overstromingen, van zetting en bodemdaling en van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering. De inrichting én het beheer van het stedelijk water maken hier onderdeel van uit. Het is de uitdaging om het proces zó te organiseren dat de gemeente gebruik maakt van de mogelijkheden die het water biedt, zo nodig met innovatieve technieken of werkwijzen. Daarbij zoekt de gemeente de samenwerking op met de waterbeheerder, bewoners en kennisinstellingen. Speciale aandacht geeft de gemeente aan de uitdagingen in de historische binnenstad, waar de grootste uitdaging wordt veroorzaakt door het feit dat veruit de meeste gebouwen niet voorzien zijn van een paalfundering waardoor deze meezakken met de bodem. Aanleg gescheiden rioolstelsel Bij rioolvervangingen in bestaand stedelijk gebied zet de gemeente het beleid voort en scheidt schone en vuile waterstromen wanneer dat doelmatig is. Bij inzameling van het afstromende regenwater heeft transport op maaiveldniveau de voorkeur boven ondergrondse systemen. Als dit niet mogelijk of onvoldoende kostenefficiënt is, dan vindt afvalwaterinzameling plaats via een apart transportsysteem naar de afvalwaterzuivering. 38 Programmabegroting 217-22
Invullen grondwaterzorgplicht De gemeente levert de inspanning om zoveel mogelijk de grondwaterstand op haar openbaar gebied te beheersen, waarbij geen structurele belemmering ontstaat voor het gebruik van het openbaar terrein en geen structurele grondwateroverlast of -onderlast ontstaat bij bewoners en bedrijven. De gemeente levert daarnaast een bijdrage aan het oplossen en voorkomen van grondwaterproblemen en treft maatregelen in de openbare ruimte, mits dit doelmatig is. Gouda zoekt daartoe ook samenwerking met andere partijen zoals voor de binnenstad, waar onderzoek naar fysieke mogelijkheden plaatsvindt om de uitdagingen rondom grondwaterthema's op te pakken. Moderniseren van het rioleringbeheer, vastgelegd in een gemeentelijk rioleringsplan Het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) is vastgesteld voor de periode 214-218. De grootschalige aanpak bij vervangingsprojecten, die vaak gepaard gaan met een herinrichting of groot onderhoud, vraagt om een gedegen planvoorbereiding en uitgebreide communicatie met de buurt. Het GRP legt de nadruk op kostenbesparing met het accent op maatregelen die echt noodzakelijk zijn en geen uitstel verdragen. Rioolvervangingsprojecten lopen overeenkomstig planning en budget met aandacht voor innovatiemogelijkheden. en parkeren De bereikbaarheid van Gouda is van groot belang voor inwoners, bezoekers en ondernemers. De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in het verbeteren van deze bereikbaarheid. De doorstroming van het verkeer is verbeterd en er zijn meer parkeerplaatsen bijgekomen. De komende jaren blijft deze inzet van kracht waarbij het actualiseren van het mobiliteitsplan centraal staat. Verbeteren van bereikbaarheid, doorstroming en veiligheid Gouda is uitstekend bereikbaar over (snel)weg, spoor en water. Naast de autonome toename van de mobiliteit zetten diverse ruimtelijke ontwikkelingen in en om de stad de bereikbaarheid onder druk. Dit heeft weer grote invloed op de leefbaarheid in de stad en de (economische) ontwikkelingsmogelijkheden van de stad. In eind 215 is gestart met de actualisatie van het verkeer en vervoerbeleid. In 217 zal dit worden afgerond. Vanuit het regionaal en vervoerplan zijn de belangrijkste onderwerpen de regionale bereikbaarheid (en fietsklimaat) te verbeteren (bijv snelfietsroute Gouda Rotterdam) en de verkeersafwikkeling in het gebied rond Westergouwe te waarborgen. Voor dit laatste is de gemeente in gesprek met de provincie Zuid Holland die een onderzoek doet naar de verkeersafwikkeling op de provinciale wegen N27 en N456. Verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening parkeren De recente uitbreiding van parkeerplaatsten direct rond het centrum (parkeerterreien Klein Amerika en de Stationsgarage) biedt voldoende ruimte om toekomstige groei van bezoekers (ambitie) te faciliteren. De gemeente streeft ernaar om de kwaliteit van parkeerproducten en de dienstverlening daaromheen te vergroten en de kosten te verlagen. Het realiseren van kostenverlaging is nodig om invulling te kunnen geven aan flankerende maatregelen die het autogebruik en de parkeervraag verminderen (bijvoorbeeld bewaakte fietsenstalling). Gouda is een stad waar bewoners, ondernemers, werknemers, bezoekers nu en in de toekomst goed kunnen parkeren. Om dit zo efficiënt en professioneel mogelijk vorm te geven is aangesloten bij de gemeentelijke coöperatie ParkeerService en gestart met digitaliseren van het parkeren waaronder invoering van belparkeren, digitaal verstrekken van vergunningen en digitale handhaving. Indicatoren Voor het monitoren van de doelstellingen van dit programma worden de volgende indicatoren gebruikt: Omschrijving indicator Titel Fairtrade gemeente Duurzame inkooptrajecten (in %) Aantal initiatieven waarbij duurzaamheidsmakelaar heeft bemiddeld CO2 emissie gemeentelijke organisatie Streefwaarde (indien van toepassing) Behouden titel 1% vanaf 215 Besteding beschikbare middelen Evt. (toelichting op) actuele cijfers CO2-neutraal vanaf 214 CO2 emissie stad CO2-neutraal in 24 Percentage wegvakken met drooglegging van 2 cm of minder Uitvoering Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) Minder restafval In 216 eerste monitoringsresultaten Max. 7% van het totale wegoppervlak heeft een drooglegging van 2 cm of minder Gedurende 4 jaar gemiddeld 9,5 miljoen besteden aan rioolvervangingsprojecten 1 kg restafval per inwoner per jaar in 22 Hier wordt sinds 212 al aan voldaan, door besparing, inzet van duurzame energie en compensatie van de resterende emissies. Ongevallen kwetsbare verkeersdeelnemers Afname met jaarlijks 1% Genoemd percentage komt overeen met huidige drooglegging, doel is dit handhaven Streven is besteding overeenkomstig planning In 214 is per inwoner 212 kg restafval ingezameld Daling binnen jaarlijkse statistieken aantal ongevallen Programmabegroting 217-22 39
3.6.4 Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Verbonden partijen Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) Doel De ODMH draagt bij aan een veilige, duurzame en gezonde leefomgeving. Dit doet ze door milieutaken in de hele regio en bouw- en woningtoezichttaken in een deel ervan uit te voeren in opdracht van de aangesloten gemeenten en de provincie Zuid-Holland. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland De Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland (BSGR) verzorgt de heffing en invordering van de lokale belastingen voor het Hoogheemraadschap van Rijnland en 9 gemeenten. Daarnaast bepaalt de BSGR de hoogte van de WOZ-waarden voor alle onroerende zaken in de deelnemende gemeenten. Cyclus N.V. Cyclus N.V. adviseert en voert beheerstaken uit op het gebied van beheer openbare ruimte en afvalbeheer. Omgevingsdienst Midden-Holland (milieu deel) De milieutaken van de ODMH omvatten vergunningverlening, toezicht en handhaving van milieuregels, advisering, ontwikkeling en uitvoering van duurzaamheidsbeleid. De ODMH adviseert gemeenten ook over milieuaspecten bij ruimtelijke plannen. Daarnaast voert de omgevingsdienst milieutaken uit ten aanzien van bodem, externe veiligheid, geluid- en luchtkwaliteit, archeologie, ecologie en milieueducatie. De ODMH houdt ook toezicht op de kwaliteit en veiligheid van officiële zwemwaterlocaties en badinrichtingen voor het gehele grondgebied van de provincie Zuid-Holland. Ten slotte voert de ODMH ook nog meer algemene taken uit zoals uit juridische en beleidsondersteuning, klachtenbehandeling, milieuvluchten, applicatiebeheer van het inrichtingenbestand, helpdesk en gebiedsgerichte controles. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland De BSGR verzorgt de heffing en de invordering van de reinigingsheffingen en de rioolheffingen ter dekking van de kosten van het ophalen en verwerken van afvalstoffen alsmede voor de werking van een adequaat rioolstelsel. Cyclus N.V. Cyclus N.V. geeft aan haar opdrachtgevers advies over het beheer van openbare ruimte (BOR) en afvalbeheer. Daarnaast is zij ook uitvoerder van deze beheerstaak. Cyclus opereert op het snijvlak van overheid en markt en geeft ook informatie en advies over regionaal en lokaal afvalbeleid. Als zodanig levert zij een bijdrage aan een schoon, heel en veilig leefmilieu. Naast het afvalbeheer heeft Gouda vanaf 26 ook het beheer van de openbare ruimte ondergebracht bij Cyclus. 3.6.5 Wat gaat het kosten? 3.6.5.1 Overzicht exploitatie Programma 6 Duurzaamheid en stedelijk beheer Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening 215 217 218 219 22 Lasten PG Afwatering (blauw) PG Bruggen en tunnels PG Milieu PG Openbaar groen PG Riolering (bruin) PG PG Wegen, straten pleinen Sub-totaal lasten 216 na wijziging 1.642 2.441 1.833 3.424 11.356 5.395 14.692 49.782 1.573 2.32 11.1 3.235 11.483 5.28 14.397 49.298 1.46 1.774 1.627 2.986 12.77 3.582 13.911 46.363 1.336 1.746 1.788 2.975 13.614 3.551 14.146 48.156 1.279 1.719 1.937 2.967 15.592 3.494 14.456 5.443 1.233 1.69 11.86 2.961 17.63 3.825 14.356 52.214 Baten PG Afwatering (blauw) PG Bruggen en tunnels PG Milieu PG Openbaar groen PG Riolering (bruin) PG PG Wegen, straten pleinen Sub-totaal baten -238-1.88-2 -12.464-3.212-1.253-28.49-1 -1.87-12.29-3.275-716 -27.189-1 -1.51-13.828-3.25-28.6-1 -1.654-15.411-3.215-29.798-1 -1.81-17.233-3.262-31.814-1 -1.95-18.746-3.273-33.486 21.733-322 21.411 22.19 4.792-4.66 22.241 18.32 33-4 18.296 18.359 43-4 18.362 18.629 7-4 18.659 18.727 81-4 18.769 Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat 4 Programmabegroting 217-22
3.6.5.2 Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Afwatering (blauw) Bruggen en tunnels Openbaar groen Riolering (bruin) Wegen, straten pleinen Maatregel Totaal vernieuwing BBV Vervallen pilot parkeerinkomsten Totaal mutaties kadernota Herontwikkeling Zuidelijk Stationsgebied Totaal overige mutaties 217-3 -3-11 -639-163 -238-1.56 218-64 -31-9 -683-155 -142-1.85 219-121 -58-8 -725-148 -53-1.113 22-185 -86-7 -766-178 43-1.178 5 5 5 5 5 5 5 5-42 -42 Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. 3.6.5.3 Investeringen Investeringen op basis van jaar gereed (bedragen * 1.) Afval Scheiden Loont Investeringen wegen grijs Riolering Uitvoeringsmaatregelen Waterplan splannen Vervanging VRI TOTAAL 217 1.2 1.673 9.5 3 67 21.74 218 5.428 9.5 235 28 15.443 219 5.4 9.5 225 4.57 18.822 Programmabegroting 217-22 22 5.648 5.648 41