DORDRECHT Retouradres: Postbus 8 Aan de gemeenteraad 3300 AA DORDRECHT Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT T 14078 F (078) 770 8080 www.dordrecht.n1 Datum 15 september 2015 Ons kenmerk SBH/1486513 Begrotingsprogramma Leefbaarheid en Veiligheid Bijlage(n) 2 Betreft RAADSINFORMATIE inzake second opinion behoud bomen Wolwevershaven Contactpersoon C.J.E. Westgeest T (078) 770 4248 E cie. westgeest@dord recht. nl Samenvatting Op 12 mei 2015 heeft u besloten de kademuur aan de Wolwevershaven ter hoogte van de huisnummers 7 t/m 17 (kadesectie WWHKA04), te vervangen en heeft u verzocht een second opinion uit te voeren met als doel om hierbij de monumentale kastanjebomen op de kade te behouden. Het college onderkent uw zorgen over het verdwijnen van de bomen en heeft daarom een uitgebreide second opinion uit laten voeren. De resultaten daaruit laat zien dat de bomen behouden kunnen blijven bij de toepassing van één van de volgende werkwijzen, met bijbehorende kanttekeningen: 1. Prepareren wortelkluit en tijdelijke opslag bomen - bereidheid het kadeherstel ruim anderhalf jaar uit te stellen; - bereidheid om daarmee een substantieel veiligheidsrisico te nemen (instorten kademuur); - bereidheid circa C 450.000,- extra krediet te verlenen (excl. logistieke kosten); - bereidheid het risico te nemen dat de bomen het alsnog niet overleven. 2. Verschuiven kadewand richting water - bereidheid de kademuur plaatselijk tot minimaal 2,4 meter in te laten springen richting water en elders het oppervlaktewater te compenseren; - bereidheid om daarmee de historische kadelijn te laten vervallen 3. Tijdelijke grondkerende wand door bodembevriezing - bereidheid een extra krediet van C 900.000,- beschikbaar te stellen; - bereidheid het risico te nemen dat de bomen het alsnog niet overleven. Op basis van deze kanttekeningen, in combinatie met de reeds matige vitaliteit van de bomen (kastanjebloedingsziekte), constateren wij dat de second opinion niet heeft geleid tot een maatschappelijk verantwoorde of aanvaardbare uitvoeringswijze ter behoud van de bomen bij het herstel van de kademuur Wolwevershaven. Inleiding Met uw besluit van 12 mei jl. tot vervanging van een deel van de kademuur aan de Wolwevershaven heeft u verzocht een second opinion uit te voeren naar de mogelijkheden tot behoud van de monumentale kastanjebomen direct grenzend aan deze kade. Pagina 1/5 MIX Papier FSC PSC' C013230,
Er is invulling gegeven aan uw verzoek om een second opinion door: - binnen het landelijk netwerk "Platform Binnenstedelijke Kademuren", verschillende andere historische gemeenten (7) te vragen naar hun ervaringen bij kadevernieuwingsprojecten, waarbij bomen zijn gehandhaafd; - overleg te voeren met een boomexpertisebureau en Ingenieursbureau Drechtsteden over mogelijke alternatieve oplossingsrichtingen. Doelstelling Doel van deze raadsinformatiebrief is om u te informeren over de resultaten van de uitgevoerde second opinion, ter behoud van de zeven grote kastanjebomen achter de te vervangen kademuur (kadesectie WWHKA04), aan de Wolwevershaven. Stand van zaken/de feiten Kademuur De te vervangen kademuur is in 1872 gebouwd op een fundering van een nog oudere kademuur. De resten daarvan zijn grotendeels vergaan en de verankeringen zijn afgebroken. Hierdoor is geen zekerheid meer te geven over de reststerkte. De kans dat de kade op korte termijn tijdens een ongunstige belasting gedeeltelijk of geheel bezwijkt is hierdoor reëel. De achterliggende bebouwing en afgemeerde schepen lopen hierdoor gevaar en de nautische functie kan momenteel niet of nauwelijks worden vervuld. Er zijn een aantal maatregelen genomen om dit risico te verkleinen. Ten eerste zijn onderwater stenen aangebracht om de muur te stabiliseren. Ten tweede wordt bij evenementen de kade niet gebruikt. Tot slot worden schepen niet meer vastgelegd aan dit deel van de kade. Om de kade duurzaam te kunnen herstellen moet deze tot en met de oorspronkelijke fundering uit de 19de eeuw worden vrijgegraven (diepte circa 3,5 meter, breedte minimaal 2 meter.) en opnieuw worden opgebouwd. Bomen Langs de Wolwevershaven staat een rij zeer beeldbepalende witte kastanjes (Aesculus hippocastanum) van verschillende grootte. Langs het te vervangen deel van de kade staan zeven kastanjes met een kroondiameter van circa 12 meter en een kruinhoogte van circa 15 meter, op een afstand van 3,40 tot 4,60 meter uit de kaderand. Het zijn de grootste uit de rij. Een onlangs uitgevoerde boominspectie laat zien dat de bomen zijn aangetast door de kastanjebloedingsziekte. De zeven bomen hebben een beginnende aantasting. Naar verwachting moeten de bomen naar de huidige wetenschap binnen vijf jaar vervangen worden. Er bestaan tot op heden nog geen mogelijkheden om de bomen van deze ziekte te genezen. Wel wordt in Dordrecht geëxperimenteerd met een alternatieve behandelmethode, te weten de warmtebehandeling. Voor definitieve resultaten van deze behandeling is het nog te vroeg. De onderzoeksresultaten uit de second opinion dienen daarom ook vanuit dit perspectief beoordeeld te worden. Pagina 2/5
Aanbrengen damwand achter bestaande constructie (Oorspronkelijk advies) Werkwijze: Om de kademuur volledig te kunnen slopen wordt een grondkering (damwand) aangebracht om de achterliggende woningen en het openbare gebied in stand te kunnen houden. De damwand wordt achter de bestaande constructie aangebracht, waardoor deze tot 1,5 tot 2 meter uit de stam van de bomen komt te staan. Effect De plaatsing van een damwand tot twee meter uit de stam van de boom, tast het wortelstelsel van de bomen zodanig aan (éénzijdige halvering wortelkluit), dat de overlevingskansen van de bomen nihil worden. Tevens ontstaat tijdens en na de werkzaamheden een instabiele situatie (risico dat bomen omvallen). De bestaande bomen ter plaatse kunnen daarom niet worden gehandhaafd. Second opinion A. Oplossingen andere steden Binnen het landelijk netwerk "Platform Binnenstedelijke Kademuren" zijn onderstaande historische gemeenten gevraagd naar hun ervaringen bij kadevernieuwingsprojecten, waarbij bomen zijn gehandhaafd. Hierbij zijn de volgende reacties ontvangen: 1. Leiden: Prepareren wortelkluit een groeiseizoen vóór de vervanging van de kademuur. 2. Utrecht: Fundering aanbrengen tussen bestaande fundering. 3. Groningen: Geen boombesparend herstel toegepast door hoge kosten die hiermee gemoeid zijn. 4. Amsterdam: Geen ervaringen. 5. Delft: Geen voorbeelden waar het ontwerp is aangepast aan de bestaande bomen. Dit leidt vrijwel altijd tot verbreding kadeprofiel en versmalling oppervlaktewater. 6. Rotterdam: Verschuiven kadewand richting water (verbreden kade). 7. Schoonhoven: Toepassing van een draagconstructie buiten de kade (onder water). Er zijn daarmee vier gemeenten, die daadwerkelijk bomen hebben kunnen besparen (1, 2, 6 en 7). De vier werkwijzen zijn vervolgens beoordeeld op toepasbaarheid aan de Wolwevershaven. De resultaten daarvan zijn vastgelegd in bijlage 1. B. Overige oplossingsrichtingen/maatregelen Tot slot zijn twee alternatieve oplossingsrichtingen aangedragen, die vervolgens ook op haalbaarheid zijn onderzocht (zie ook bijlage 1): tijdelijke bodembevriezing (Ingenieursbureau Drechtsteden); ondersteunen kastanjes tijdens bouwfase (boomkundig expertisebureau). Conclusies second opinion De second opinion laat zien dat de bomen behouden kunnen blijven bij de toepassing van één van de volgende werkwijzen: 1. preparen wortelkluit en tijdelijke opslag bomen; 2. verschuiven kadewand richting water; 3. tijdelijke grondkerende wand door bodembevriezing. Pagina 3/5 rmdaál,t1hár,áètla'elfiffdfiligtfe
De bijbehorende kanttekeningen in combinatie met de reeds matige vitaliteit van de bomen (kastanjebloedingsziekte), zorgen er echter voor dat de alternatieve werkwijzen alle drie als maatschappelijk onaanvaardbaar worden geacht. Vervolg De verdere voorbereiding van het project zal plaatsvinden, volgens het oorspronkelijk voorstel, waarbij de zeven kastanjebomen ter hoogte van de te vervangen kade worden vervangen voor nieuwe kastanjebomen, volgens de vastgestelde bonnenvisie voor de Binnenstad. Hierbij zal een relatief grote maat (stamdiameter circa 0,30 meter, kroondiameter 5 meter) kastanje terug geplant worden. Een en ander is afhankelijk van hetgeen leverbaar is aan kastanjebomen. Zie bijlage 2. Desondanks zal na het herstel van de kade een "kaler" beeld ontstaan, dan nu het geval is. Dit beeld is echter niet geheel vreemd aan de Wolwevershaven, waar nu ook al bomen van diverse leeftijden/grootte staan. Kosten en dekking N.v.t. Communicatie en inclusief beleid De resultaten van de second opinion zullen, na het vaststellen van de raadsinformatiebrief in het college, worden besproken met de bewoners en belanghebbenden van de Wolwevershaven en de Kuipershaven. In oktober 2015 zal er een informatie avond worden georganiseerd, waarbij omwonenden en betrokkenen (waaronder de bewoners van schepen) geïnformeerd worden over de aankomende werkzaamheden. Hierbij zal extra aandacht worden besteed aan de onderzochte mogelijkheden tot behoud van de bomen en de resultaten daarvan. Tijdspad, vervolg en evaluatie Kadeherstel Dit levert globaal de volgende planning: Definitief ontwerp... september 2015 Informatieavond... oktober 2015 Bestek en tekeningen... november 2015 Aanbesteding...december 2015 Uitvoering...januari - eind mei 2016 De uitvoeringsplanning is echter mede afhankelijk van het weer. Indien sprake is van een vorstperiode worden de werkzaamheden tijdelijk uitgesteld, dan wel stilgelegd en wordt de streefdatum mogelijk niet gehaald. Dit betekent dat tijdens het evenement de kade niet gebruikt kan worden en ter plaatse waarschijnlijk geen schepen kunnen afmeren door de aanwezigheid van de bouwput. Wanneer het werk wordt uitgesteld tot na Dordt in Stoom, kan tijdens het evenement echter ook geen gebruik gemaakt worden van de kade vanwege het instortingsgevaar. Hiernaast wordt de gevaarlijke situatie langer in stand gehouden. Pagina 4/5 I istitg.pa-éiitiw2
Overige bomen De overige kastanjes aan de Wolwevershaven hebben vrijwel allemaal ook een beginnende aantasting van de kastanjebloedingsziekte. Zes bomen hebben een verdergaande aantasting. Deze matig aangetaste bomen staan aan of bij het Vlak. De ontwikkeling van de ziekte zal de komende jaren nauwlettend gevolgd worden. Eind 2015 worden de eerste resultaten verwacht van de mogelijke behandelmethode (warmtebehandeling). Afhankelijk daarvan en van een eventueel vervolgonderzoek zal te zijner tijd een voorstel aan u worden voorgelegd om ook de overige bomen aan de kade te vervangen, dan wel te laten behandelen. Bijlagen 1. Beoordeling alternatieven methoden boombesparend kadeherstel; 2. Illustratie huidige beeld en beeld na boomvervanging. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burgemeester M.M. van der Kraan Pagina 5/5