VERSLAG INSPECTIEPROJECT A538 HOUT EN MEUBEL ALGEMEEN 2002

VERSLAG INSPECTIEPROJECT A538 HOUT EN MEUBEL ALGEMEEN 2002

COLOFON Plaats: Den Haag, 28 februari 2005 Projectnummer: Directie: A538 Bouw Landelijke projectleider: J. Boer, JBoer@minszw.nl, 050-5225322 Landelijke projectsecretaris: P. Terstall, PTerstall@minszw.nl, 020-5812535 Looptijd: 1 april 2002 tot en met 31 december 2002 2

INHOUDSOPGAVE COLOFON... 2 VOORWOORD... 4 0. SAMENVATTING... 5 1. AANLEIDING EN DOEL VAN HET INSPECTIEPROJECT... 6 1.1 Aanleiding... 6 1.2 Doel van het inspectieproject... 6 2 HET INSPECTIEPROJECT... 7 2.1 De opzet van het project... 7 2.1.1 Algemeen... 7 2.1.2 Het bedrijfsbezoek... 7 3 WETGEVING EN HANDHAVING... 8 3.1 Wet- en regelgeving... 8 3.2 De Handhaving... 8 4 INSPECTIERESULTATEN... 9 4.1 Inspectieresultaten... 9 4.2 Nadere toelichting van de belangrijkste overtredingen... 10 4.3 Ingezette handhavingsinstrumenten... 14 5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN... 15 6 FOLLOW UP... 15 7 BIJLAGEN... 16 3

VOORWOORD De Arbeidsinspectie richt zich bij de uitvoering van inspectieprojecten op ernstige risico s die zich in bedrijfstakken voordoen. In het project Hout en meubel algemeen 2002, dat in de periode april tot eind december 2002 is uitgevoerd, is geïnspecteerd op de risico s van het werken met machines en de blootstelling aan gevaarlijke stoffen en geluid. Daarbij zijn werkplekinspecties uitgevoerd om vast te kunnen stellen hoe het met deze risico s binnen de bedrijven is gesteld. Tevens is gekeken in hoeverre aan deze onderwerpen aandacht is besteed in de risico-inventarisatie en evaluatie en het daarbij behorende Plan van Aanpak. Op basis van de gegevens kan worden vastgesteld dat de arbeidsomstandigheden bij de geïnspecteerde bedrijven onvoldoende zijn. Vooral ten aanzien van machineveiligheid werden veel overtredingen geconstateerd. In het recente verleden hebben ongevallen met ernstig letsel plaatsgevonden met verschillende houtbewerkingsmachines. Voorbeelden van gevaarlijke machines zijn de afkortzaag, de cirkelzaag, de vlakbank, freesmachine en de vandiktebank. Daarnaast werd vastgesteld dat door de bedrijven onvoldoende aandacht werd besteed aan gevaarlijke stoffen en hoge geluidsniveaus. De risico s werden in veel gevallen niet teruggevonden in de risico-inventarisatie en evaluatie. De Arbeidsinspectie zal gezien de uitkomsten van dit inspectieproject in 2005 een vervolg geven aan dit project. De brancheorganisaties en de werkgevers- en werknemersorganisatie zullen voor aanvang van dat project benaderd worden. Den Haag, maart 2005 De Algemeen Directeur van de Arbeidsinspectie, Dr. J.J.M. Uijlenbroek 4

0. SAMENVATTING In het project Hout en Meubel Algemeen zijn in de periode april 2002 tot december 2002 totaal 174 bedrijven geïnspecteerd. Specifiek gaat het hier om Boomzagerijen, Pallet-nieuw/pallet-recycle bedrijven en Timmerfabrieken. In dit project is geïnspecteerd op een aantal aspecten die de veiligheid en de gezondheid betreffen. Het betreft arbozorgelementen als ook werkplekinspecties. Bij arbozorg is aandacht besteed aan de Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) en Plan van Aanpak (PvA). Tevens is getoetst of in de RI&E aandacht was besteed aan een aantal nadere verplichtingen (houtstof, OPS, fysieke belasting, geluid en arbeidsmiddelen). Aandachtsgebieden in deze bedrijven zijn de blootstelling aan houtstof, oplosmiddelen en geluid, fysieke belasting en de machineveiligheid, in het bijzonder het gebruik van snijgereedschap. Geluid was in dit project in opdracht van de Minister op verzoek van de Kamer een speerpuntonderwerp. Bij 33 van de 174 bedrijven zijn geen overtredingen geconstateerd. Bij 141 (81%) bedrijven zijn één of meer overtredingen aangetroffen. Bij elkaar ging het om 485 overtredingen, waarbij 489 handhavingsinstrumenten zijn ingezet. Tijdens dit inspectieproject zijn 10 keer de werkzaamheden stilgelegd omdat direct gevaar voor de veiligheid of gezondheid van werknemers aanwezig was. In 9 van de 10 gevallen betrof het onveilige arbeidsmiddelen. Tevens zijn bij 28 bedrijven bestuurlijke boetes aangezegd, waarvan 23 betrekking hadden op het onderwerp RIE en PvA. Bij 18 van de 23 boetes ging het om het niet hebben van een RI&E. Verder zijn er 451 waarschuwingen gegeven. Van de 485 waarschuwingen hebben: o 144 betrekking op Arbeidsmiddelen o 108 betrekking op Gevaarlijke stoffen o 100 betrekking op RI&E/PvA o 69 betrekking op Geluid o 25 betrekking op Inrichting arbeidsplaatsen o 24 betrekking op Fysieke belasting o 6 betrekking op Persoonlijke beschermingsmiddelen o 9 betrekking op overige overtredingen. De belangrijkste conclusie van dit inspectieproject is dat ruim 80% van de geïnspecteerde bedrijven de arbeidsomstandighedenwet had overtreden. Bij een groot aantal bedrijven was sprake van meerdere overtredingen. Dit toont aan dat bij de geïnspecteerde bedrijven het nalevingsgedrag van de Arbeidsomstandighedenwet 1998 onvoldoende is. 5

1. AANLEIDING EN DOEL VAN HET INSPECTIEPROJECT 1.1 Aanleiding De houtverwerkende industrie is zeer divers. Ook de inrichting van de diverse bedrijven loopt sterk uiteen. De sector kent de volgende specifieke problematiek: o Veel verouderde machines, werktuigen en gereedschappen o Weinig aandacht voor geluid, stof en fysieke belasting o Geen of onvoldoende aandacht voor de opslag van gevaarlijke producten en stoffen o Veelal verouderde transportsystemen en transportmiddelen Zowel de palletindustrie als de zagerijen zijn de laatste jaren niet projectmatig geïnspecteerd. 1.2 Doel van het inspectieproject Het project had ten doel door middel van het uitvoeren van inspecties en het handhaven op overtredingen van de Arbeidsomstandighedenwet te bewerkstelligen dat aan het eind van de looptijd van het project (april-december 2002) alle in het kader van het project bezochte bedrijven: o In het bezit zijn van een door de arbodienst getoetste risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e), o In de ri&e in ieder geval is opgenomen een beoordeling van de blootstelling aan: o houtstof o oplosmiddelen (VOS) o geluid (speerpunt) o In de ri&e de risico s van fysieke belasting zijn beschreven o In de ri&e de veiligheidsaspecten van de (houtbewerkings) machines zijn beschreven o Naar aanleiding van de ri&e een plan van aanpak is opgesteld waarin de maatregelen beschreven zijn die moeten leiden tot: o blootstelling aan houtstof < 2 mg/m³ o blootstelling aan geluid < 85 db(a) o afscherming van bewegende delen van (houtbewerkings) machines o snijgereedschap dat voldoet aan de NEN-EN 847-1 o In het plan van aanpak de termijnen waarbinnen realisatie zal plaatsvinden vermeld zijn o De geconstateerde werkplekovertredingen zijn opgeheven. 6

2 HET INSPECTIEPROJECT 2.1 De opzet van het project 2.1.1 Algemeen De inspecties werden uitgevoerd volgens het standaard handhavingsbeleid. 2.1.2 Het bedrijfsbezoek Het bedrijfsbezoek bevatte de volgende elementen: werkplekinspectie, inspectie arbozorgelementen en een afrondend gesprek. Werkplekinspectie De werkplekinspectie omvatte een technische inspectie op de onderwerpen die op de inspectielijst vermeld stonden. Inspectie arbozorg-elementen Na de technische inspectie werd gevraagd naar de ri&e, opdat deze geïnspecteerd kon worden op de op de inspectielijst vermelde punten. Tevens werd nagegaan of geconstateerde werkplekovertredingen in de ri&e waren opgenomen. Het plan van aanpak werd geïnspecteerd op de aanwezigheid van concrete acties die het bedrijf zou nemen om geconstateerde afwijkingen van de wet- en regelgeving op te heffen. Ook werd gekeken of de in het plan van aanpak opgenomen termijnen naar het oordeel van de inspecteur reëel waren. Geluid In de hout- en meubelindustrie zijn te hoge geluidsniveau s nog steeds een belangrijk arborisico. De inspecteurs waren voor de inspecties in deze bedrijven voor de tijdsduur van dit project voorzien van geluidsmeters om daadwerkelijk en gericht op te kunnen treden. De inspecties waren primair gericht op het bevorderen c.q. afdwingen van het passend gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen, zowel door de werkgever als door de werknemers. Secundair bood de aanwezigheid van een geluidsmeter de inspecteur de mogelijkheid om in het geval van het ontbreken van een recent en door de arbodienst goedgekeurd geluidmeetrapport met bijbehorend plan van aanpak na te gaan in hoeverre de werkgever voldaan had aan zijn verplichting om de geluidproductie van zijn houtbewerkingsmachines op redelijke wijze in overeenstemming te brengen met de stand van de techniek. In een omgeving waar het geluidsniveau een waarde heeft gedurende een bepaalde tijdsduur van meer dan 85 db(a) is iedereen verplicht om gehoorbescherming te dragen. Deze gebieden dienen door de werkgever gemarkeerd te zijn, bijvoorbeeld door aangebrachte pictogrammen op de toegangsdeuren en/of de wanden. De werkgever dient bovendien passende gehoorbeschermingsmiddelen ter beschikking te hebben gesteld, voorlichting te hebben gegeven over de noodzaak tot dragen en over een goed gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen en toe te zien op een correcte uitvoering van de draagplicht door de werknemers. De werknemer dient de middelen te dragen als er geluidproducerende machines gebruikt worden in de gemarkeerde gebieden. Het bezit van een geluidsmeter gaf de inspecteur de mogelijkheid om bij niet naleving van de draagplicht direct aan zowel werkgever als werknemer tegelijk of afzonderlijk een boete aan te zeggen als voorgenoemde voorschriften niet werden nagekomen. Bovendien kon de inspecteur door het uitvoeren van een meting bepalen of de markering van de draagplicht-gebieden correct en in voldoende mate was toegepast. Afrondend gesprek In het afrondend gesprek werden de geconstateerde overtredingen (nogmaals) genoemd en werd het door de Arbeidsinspectie in te zetten handhavingstraject toegelicht. Afspraken over termijnen waarbinnen overtredingen moeten zijn opgeheven, werden gemaakt. Doorgaans bedroeg de termijn maximaal 3 maanden. 7

3 WETGEVING EN HANDHAVING 3.1 Wet- en regelgeving Het project richtte zich op onderwerpen uit de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit. 3.2 De Handhaving Afhankelijk van de geconstateerde overtredingen waren er voor de inspecteur bij zijn handhavende taak verschillende scenario s denkbaar: Er werd t.a.v. een inspectiepunt een overtreding geconstateerd die leidde tot een schriftelijke waarschuwing aan de betreffende werkgever. Na verloop van een aangegeven periode werd opnieuw een inspectie uitgevoerd. Als de overtreding dan niet was opgeheven werd een boeterapport opgemaakt waarna aan de werkgever een boete kon worden opgelegd; Er werd een overtreding geconstateerd die door de Arbeidsinspectie als een zwaardere overtreding is aangemerkt maar niet direct leidde tot ernstig gevaar voor de veiligheid of gezondheid van de betreffende werknemer. In deze situatie werd direct door de inspecteur een boeterapport opgemaakt; Er werd door de inspecteur een overtreding geconstateerd die direct risico s opleverde voor de veiligheid of gezondheid van de werknemers. Behalve het direct opmaken van een boeterapport werd nu ook het werk stilgelegd door de inspecteur. De betreffende werkzaamheden mochten pas weer worden hervat als de overtreding was opgeheven; In gevallen waarin geconstateerd werd dat werkzaamheden die risico s voor de veiligheid of gezondheid van de werknemer zouden opleveren nog moesten beginnen heeft de inspecteur de werkzaamheden preventief stilgelegd. In deze gevallen werd geen boete opgelegd. 8

4 INSPECTIERESULTATEN 4.1 Inspectieresultaten In paragraaf 1.2 staat de doelstelling van dit project beschreven. In dit hoofdstuk wordt aangegeven wat de resultaten van de uitgevoerde inspecties zijn. Aan de hand van een aantal tabellen wordt duidelijk gemaakt in hoeverre door bedrijven de regelgeving niet werd nageleefd en welke artikelen dit betrof. Binnen dit project zijn van de 174 geïnspecteerde bedrijven er 141 (81%) waar één of meer overtredingen zijn geconstateerd. Tabel 1. Algemeen resultaat van de inspecties. Aantal geïnspecteerde bedrijven In orde Niet in orde Aantal Percentage Aantal Percentage 174 33 19% 141 81% In tabel 2 is een overzicht opgenomen waarin het aantal bedrijven staat waar overtredingen zijn geconstateerd. Bij 61% van de bedrijven zijn 3 of meer overtredingen geconstateerd. Tabel 2. Aantal overtredingen per bedrijf Aantal overtredingen Aantal bedrijven 1 37 2 18 3 21 4 16 5 24 6 13 7 11 8 0 9 0 10 1 Totaal 141 In tabel 3 staan de overtredingen per hoofdgroep weergegeven. In bijlage 1 is de totale lijst van alle geconstateerde overtredingen te vinden. In bijlage 2 treft men een overzicht aan van de ingezette handhavingsinstrumenten bij alle geconstateerde feiten. Bij de 174 bedrijven waar zaken niet in orde waren zijn in totaal 485 overtredingen geconstateerd. Tabel 3. Overzicht van de overtredingen onderverdeeld naar hoofdgroep Rangorde Omschrijving hoofdgroep Aantal overtredingen In % 1 Arbeidsmiddelen 144 30 2 Gevaarlijke stoffen 108 22 3 RIE/PvA 100 21 4 Geluid 69 14 5 Fysieke belasting 24 5 6 Inrichting arbeidsplaatsen 25 5 7 Persoonlijke beschermingsmiddelen 6 1 8 Overige 9 2 Totaal 485 100 9

4.2 Nadere toelichting van de belangrijkste overtredingen De overtredingen met de nummers 1, 2, 3 en 4 vragen om een nadere uitleg over wat feitelijk door de inspecteur geconstateerd is. Voor de overige overtredingen genoemd in tabel 3 zal worden volstaan met een tabel waarin de afzonderlijke feitnummers vermeld staan en de ingezette handhavingsinstrumenten daarbij. In bijlage 1 is het aantal overtredingen te zien per afzonderlijk feitnummer. Aangezien het aantal overtredingen en het aantal ingezette handhavingsinstrumenten niet veel van elkaar verschilt wordt in dit hoofdstuk volstaan met de tabellen van de ingezette handhavingsinstrumenten per onderwerp. 1. Arbeidsmiddelen Tabel 4. Ingezette handhavingsinstrumenten Arbeidsmiddelen Ingezette handhavingsinstrumenten Arbeidsmiddelen Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing maatregelen ter beperking gevaren gebruik arbeidsmiddelen 46 1 47 schermen/beveiligingsinr. ter voorkoming gevaar bewegende delen van arbeidsm. 40 6 46 ter voork. gevaren arbeidsmiddelen uitsl. gebruiken waarvoor zij zijn bestemd 14 1 15 bij keuze van arbeidsmiddelen rekening houden met risico's uit de ri&e 6 6 adequate maatregelen onderhoud arbeidsmiddelen 5 1 6 arbeidsmiddelen voorzien van CE-markering, e.d. (sanctionering via WGW) 2 2 arbeidsmiddelen moeten geschikt / aangepast zijn aan het uit te voeren werk 2 2 schermen of beveiligingsinrichtingen van arbeidsmiddelen moeten stevig zijn 2 2 schermen/beveiligingsinr. mogen niet genegeerd of buiten werking gesteld worden 2 2 overige 16 1 17 Totaal 135 1 9 0 145 Bij de inspecties op het gebruik van arbeidsmiddelen zijn in totaal 145 handhavingsinstrumenten ingezet. Daarbij zijn 135 waarschuwingen gegeven. In 9 gevallen was van een zodanige situatie sprake dat de inspecteur het werk heeft moeten stilleggen. Het stilleggen van de werkzaamheden heeft in de meeste gevallen plaatsgevonden wegens het gevaar voor personen om in aanraking te kunnen komen met bewegende delen die onvoldoende waren afgeschermd. Echter, de aangetroffen situaties waren niet zodanig dat er een boete moest worden aangezegd (geen heterdaad). Er is één boete gegeven omdat het onderhoud van een machine dusdanig slecht was dat er gevaar voor personen bestond. 10

2. Gevaarlijke stoffen Tabel 5. Ingezette handhavingsinstrumenten Gevaarlijke stoffen Ingezette handhavingsinstrumenten Gevaarlijke stoffen Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing in ri&e aard/mate/duur blootstelling beoordelen bij mog. blootstell. gev. stof 49 1 50 bronmaatregelen (technisch / organisatorisch) 36 36 vervangen van gevaarlijke stoffen 13 13 afzuiging / ventilatie 6 6 overige 4 4 Totaal 108 1 0 0 109 Er zijn 108 waarschuwingen gegeven en één boeterapport. T.a.v. het beoordelen van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen (oplosmiddelen, houtstof) zijn 50 handhavingsinstrumenten ingezet. Daarbij is het van belang dat de beoordeling moet plaatsvinden volgens de methode beschreven in NEN-EN 689. Van toepassing is de beleidsregel 4.2-1 Wijze van beoordelen van blootstelling aan toxische stoffen. Door de sociale partners in de hout- en meubelsector is een Protocol voor de beoordeling van de blootstelling aan houtstof in houtverwerkende ondernemingen opgesteld. Dit protocol beoogt uniformiteit in de beoordeling van de blootstelling aan houtstof te verkrijgen. De meeste werkgeversorganisaties en de hout- en bouwbonden van de FNV en de CNV hebben zich achter dit protocol geschaard. Ook de Arbeidsinspectie heeft ingestemd met dit protocol. In 36 gevallen zijn waarschuwingen gegeven omdat er onvoldoende bronmaatregelen waren getroffen. Bronmaatregelen behoren tot de eerste stap in de arbeidshygiënische strategie. Uit de risico-inventarisatie en -evaluatie c.q. het plan van aanpak moest blijken welke maatregelen in aanmerking kwamen. Geïnspecteerd daarbij was op: o Het opzuigen van houtstof met een doelmatige industriestofzuiger in plaats van het bij elkaar vegen met een bezem. o Het tegengaan van het gebruik van perslucht bij het reinigen van kleding (en machines). Met betrekking tot de vervanging van gevaarlijke stoffen en afzuiging/ventilatie zijn in totaal 19 waarschuwingen gegeven. Indien vervanging niet mogelijk was, moest de beperking van de blootstelling voornamelijk plaatsvinden door het aanbrengen van afzuigvoorzieningen. Geïnspecteerd daarbij was op: o houtbewerkingmachines moeten van afzuiging zijn voorzien, welke is aangesloten op een, in een aparte ruimte geplaatste, centrale afzuiginstallatie. De leidingen zijn van niet brandbaar materiaal (staal), korte flexibele leidingen zijn toegestaan mits van moeilijk brandbaar materiaal. Bij vast opgestelde machines geldt in principe een vast opgestelde afzuiginstallatie; o wordt de afgezogen lucht na filtering teruggevoerd in de werkruimte, dan moet het filtermedium voldoen aan de filterklasse H2 of H3; in dat geval zal de concentratie houtstof in de teruggevoerde lucht niet meer bedragen dan 0,2 mg/m³ (bij juist gebruik en onderhoud); o o elektrisch handgereedschap als schuurmachines moeten van afzuiging zijn voorzien; mobiele afzuiginstallaties moeten zijn voorzien van filters met een beschermingsgraad C of K1 of H2 samen met het GS-teken (Geprüfte Sicherheit). De concentratie aan houtstof in de terug te voeren lucht zal dan (bij juist gebruik en onderhoud) niet meer dan 0,2 mg/m³ bedragen. Dit geldt in principe alleen voor verplaatsbare machines en elektrisch handgereedschap. 11

3. Risico-inventarisatie en evaluatie en Plan van Aanpak Tabel 6. Ingezette handhavingsinstrumenten RI&E en PVA Ingezette handhavingsinstrumenten RIE en PVA Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing plan van aanpak aanwezig 33 2 35 schriftelijke ri&e aanwezig, incl. risico's bijz. categorieën werknemers 11 18 29 termijnen van maatregelen genoemd in plan van aanpak 16 16 onvolledige ri&e 7 7 meewerken/opstellen ri&e door gecertificeerde arbodienst 5 2 7 ri&e aanpassen wanneer noodzakelijk 3 3 deskundige bijstand 2 1 3 ri&e bevat lijst van arbeidsongevallen met aard en datum ongeval 2 2 Totaal 79 23 0 0 102 In totaal zijn 102 handhavingsinstrumenten ingezet. Van deze handhavingsinstrumenten zijn er 64 ingezet wegens het niet hebben van de RI&E en het PvA. Dit komt neer op 62% van het aantal ingezette handhavingsinstrumenten. Van deze 64 handhavingsinstrumenten gaat het om 20 boetes. De meeste boetes die in dit project zijn opgemaakt betreffen het onderwerp RI&E en PvA. Van de 28 boetes die zijn opgemaakt hebben er 23 (81%) te maken met dit onderwerp. 4. Geluid Tabel 7. Ingezette handhavingsinstrumenten Geluid Ingezette handhavingsinstrumenten geluid Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing in kader ri&e beoordelen en zo nodig meten geluidsniveau op iedere arbeidsplaats 45 45 arbeidsmiddelen zodanig dat tijdens werking equivalent geluidsniveau < 85 db(a) 8 8 afbakenen en markeren plaatsen met equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 5 5 bij te verwachten overschrijding van 80 db(a) doeltreffende voorlichting geven 5 5 gebruik pbm-en bij equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 1 2 1 4 tbs pbm-en bij blootstelling aan equivalent geluidsniveau > 80 db(a) 2 2 Totaal 66 2 0 1 69 In totaal zijn 69 handhavingsinstrumenten ingezet. Daarbij zijn 45 waarschuwingen gegeven omdat er geen beoordeling was gemaakt terwijl werknemers wel werden blootgesteld aan geluidsniveaus van 80 db(a) of hoger. Deze beoordeling is wettelijk verplicht en moet plaatsvinden volgens NEN 3418 en 3419. Er zijn 3 boetes opgemaakt omdat men bij werkzaamheden waarbij het geluidsniveau hoger was dan 85 db(a) geen gehoorbescherming droeg. 12

5. Fysieke belasting Tabel 8. Ingezette handhavingsinstrumenten Fysieke belasting Ingezette handhavingsinstrumenten Fysieke belasting Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing ihkv de ri&e veiligheids- en gezondheidsaspecten fysieke belasting beoordelen 23 23 in ri&e aandacht gevaren voor gezichtsverm. en fys./ psych. bel. beeldschermwerk 1 1 Totaal 24 0 0 0 24 6. Inrichting arbeidsplaats Tabel 9. Ingezette handhavingsinstrumenten Inrichting arbeidsplaats Ingezette handhavingsinstrumenten Inrichting arbeidsplaats Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing bij valgevaar veilige voorz. aanbrengen (steiger, stelling, leuningen, e.d.) 9 9 veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats 5 5 waarborg veilig gebruik elektrische installaties 4 4 vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van obstakels 2 2 inrichting arbeidsplaats ter voorkoming instorten, schuiven, omvallen, kantelen 1 1 doeltreffende maatregelen vluchtmogelijkheden werknemers 1 1 adequate signalering vluchtwegen 1 1 vloeren zoveel mogelijk effen, vlak, vast, stabiel en stroef 1 1 opp. vloeren/muren/plafonds moeten kunnen worden schoongemaakt en onderhouden 1 1 Totaal 25 0 0 0 25 7. Persoonlijke beschermingsmiddelen Tabel 10. Ingezette handhavingsinstrumenten PBM Ingezette handhavingsinstrumenten PBM Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing ervoor zorgen dat werknemers pbm-en waar nodig gebruiken 4 1 5 beschikbaarheid en gebruik pbm-en 1 1 Totaal 5 1 0 0 6 13

8. Overige Tabel 11. Ingezette handhavingsinstrumenten Overige Ingezette handhavingsinstrumenten overige doeltreffende info aan werknemers over werkzaamheden, risico's en maatregelen 2 2 toezicht op naleving instructies en voorschriften en op juist gebruik pbm-en 2 2 bijstand door bhv-ers aan werkgever bij calamiteiten 2 2 adequaat aantal bhv-ers 1 1 verdelen bevoegdheden en verantwoordelijkheden aan daartoe bekwame werknemers 1 1 doeltreffende maatregelen ter voorkoming van gevaar voor derden 1 1 Totaal 9 0 0 0 9 Waarschuwing Boeterapport Stillegging Stillegging+ Boeterapport Totaal 4.3 Ingezette handhavingsinstrumenten Per inspectie kan meer dan één handhavingsinstrument worden ingezet. In tabel 3 is reeds aangegeven dat bij 174 locaties in totaal 485 overtredingen van de regelgeving werden geconstateerd. Iedere overtreding leidt tot het inzetten van één van de in paragraaf 3.2 genoemde handhavingsinstrumenten. In de tabel hieronder wordt aangegeven hoe vaak de diverse handhavingsinstrumenten ingezet zijn. Tabel 12 Aantal ingezette handhavingsinstrumenten Gehanteerde handhavingsinstrumenten Aantal Waarschuwing 451 Boeterapport 28 Stillegging 9 Stillegging + Boeterapport 1 Totaal 489 Uit bovenstaand tabel blijkt dat van de 489 overtredingen er 451resulteerden in een waarschuwing (92%). Bij totaal 38 (8%) van de geconstateerde overtredingen was het noodzakelijk om een zwaar handhavingsinstrument in te zetten. 14

5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Het inspectieproject had tot doel door middel van het uitvoeren van inspecties en het handhaven van wettelijke normen te bewerkstelligen dat (bij alle in het kader van het inspectieproject bezochte bedrijven) er in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en plan van aanpak (PvA) rekening wordt gehouden met de specifieke arbo-risico s die optreden in de hout en meubel branche, zoals veiligheidsrisico s bij houtbewerkingsmachines, blootstelling aan geluid, blootstelling aan gevaarlijke stoffen met name houtstof en oplosmiddelen en fysieke belasting. In dit inspectieproject zijn 174 bedrijven geïnspecteerd. Bij 141 (81%) bedrijven werden overtredingen geconstateerd. Het aantal overtredingen van 485 is aan de hoge kant. Het inschatten van de risico s en het beschrijven van maatregelen om deze risico s te voorkomen of te beperken bleek bij veel bedrijven te ontbreken. Geconcludeerd kan worden dat het merendeel van de geïnspecteerde bedrijven in de RI&E onvoldoende aandacht had voor de specifieke onderwerpen machineveiligheid, gevaarlijke stoffen en geluid. Dit blijkt onder meer uit de grote aantallen overtredingen op dit gebied. Het betreft dan voornamelijk het in het kader van de RI&E beoordelen van de aard, mate en duur van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen (49 overtredingen), het in het kader van de RI&E beoordelen en zo nodig meten van geluidsniveaus (45 overtredingen), het in het kader van de RI&E beoordelen van de veiligheids- en gezondheidsaspecten van fysieke belasting (23 overtredingen) en het bij de keuze van arbeidsmiddelen rekening houden met de risico s uit de RI&E. De inspecties hebben aangetoond dat ook de aandacht voor de veiligheidsaspecten van het gebruik van gevaarlijke machines onvoldoende was gewaarborgd. Geconcludeerd kan worden dat, gezien het grote aantal geconstateerde overtredingen, de aandacht voor arbeidsomstandigheden in de geïnspecteerde bedrijven te wensen overlaat. Met name de machineveiligheid leverde in 9 gevallen zodanig gevaarlijke situaties op dat het werk moest worden stilgelegd. Daarnaast werden er met betrekking tot het werken met machines nog eens 135 overtredingen geconstateerd waaruit kan worden afgeleid dat het werken met machines op grote schaal onveilig is. Gelet op het bovenstaande kan gesteld worden dat de arbeidsomstandigheden in de geïnspecteerd bedrijven onvoldoende zijn, dat de verankering van de veiligheidsaspecten onvoldoende plaatsvindt en dat de organisatie rondom de veiligheidsrisico s, verwoord in de RI&E en het bijhorende PvA, bij veel bedrijven niet of niet volledig is uitgevoerd. 6 FOLLOW UP Gezien de resultaten van dit project zal in 2005 aan dit project een vervolg worden gegeven. Bekeken kan dan worden in hoeverre bedrijven nu wel voldoen aan alle wettelijke verplichtingen. De resultaten van dit project kunnen hierbij dan dienstdoen als een soort nulmeting. De resultaten van dit project worden meegenomen in de besprekingen die dan gevoerd zullen worden met de brancheorganisaties en de werkgevers- en de werknemersorganisaties. 15

7 BIJLAGEN Bijlage 1 Ranglijst van geconstateerde feiten Ranglijst van geconstateerde feiten Aantal Geconstateerde Feiten in ri&e aard/mate/duur blootstelling beoordelen bij mog. blootstell. gev. stof 49 maatregelen ter beperking gevaren gebruik arbeidsmiddelen 47 schermen/beveiligingsinr. ter voorkoming gevaar bewegende delen van arbeidsm. 46 in kader ri&e beoordelen en zo nodig meten geluidsniveau op iedere arbeidsplaats 45 bronmaatregelen (technisch / organisatorisch) 36 plan van aanpak aanwezig 33 schriftelijke ri&e aanwezig, incl. risico's bijz. categorieën werknemers 29 ihkv de ri&e veiligheids- en gezondheidsaspecten fysieke belasting beoordelen 23 termijnen van maatregelen genoemd in plan van aanpak 16 ter voork. gevaren arbeidsmiddelen uitsl. gebruiken waarvoor zij zijn bestemd 15 vervangen van gevaarlijke stoffen 13 bij valgevaar veilige voorz. aanbrengen (steiger, stelling, leuningen, e.d.) 9 arbeidsmiddelen zodanig dat tijdens werking equivalent geluidsniveau < 85 db(a) 8 onvolledige ri&e 7 meewerken/opstellen ri&e door gecertificeerde arbodienst 7 afzuiging / ventilatie 6 bij keuze van arbeidsmiddelen rekening houden met risico's uit de ri&e 6 veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats 5 afbakenen en markeren plaatsen met equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 5 bij te verwachten overschrijding van 80 db(a) doeltreffende voorlichting geven 5 adequate maatregelen onderhoud arbeidsmiddelen 5 ervoor zorgen dat werknemers pbm-en waar nodig gebruiken 5 waarborg veilig gebruik elektrische installaties 4 gebruik pbm-en bij equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 4 ri&e aanpassen wanneer noodzakelijk 3 deskundige bijstand 3 vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van obstakels 2 tbs pbm-en bij blootstelling aan equivalent geluidsniveau > 80 db(a) 2 arbeidsmiddelen voorzien van CE-markering, e.d. (sanctionering via WGW) 2 arbeidsmiddelen moeten geschikt / aangepast zijn aan het uit te voeren werk 2 schermen of beveiligingsinrichtingen van arbeidsmiddelen moeten stevig zijn 2 schermen/beveiligingsinr. mogen niet genegeerd of buiten werking gesteld worden 2 ri&e bevat lijst van arbeidsongevallen met aard en datum ongeval 2 doeltreffende info aan werknemers over werkzaamheden, risico's en maatregelen 2 toezicht op naleving instructies en voorschriften en op juist gebruik pbm-en 2 bijstand door bhv-ers aan werkgever bij calamiteiten 2 adequaat aantal bhv-ers 1 inrichting arbeidsplaats ter voorkoming instorten, schuiven, omvallen, kantelen 1 doeltreffende maatregelen vluchtmogelijkheden werknemers 1 adequate signalering vluchtwegen 1 vloeren zoveel mogelijk effen, vlak, vast, stabiel en stroef 1 opp. vloeren/muren/plafonds moeten kunnen worden schoongemaakt en onderhouden 1 16

zorgvuldigheid, ordelijkheid en zindelijkheid bij aanwezigheid gevaarlijke stoffen 1 voorziening. om ongewil. gebeurt. tijdens werk met/in aanw. gev.stof te vermijd. 1 beperking hoeveelheid gev. stoffen tot strikt noodzakelijk voor bedrijfsvoering 1 pbm-en indien andere maatregelen niet mogelijk zijn 1 in ri&e aandacht gevaren voor gezichtsverm. en fys./ psych. bel. beeldschermwerk 1 deugdelijke constructie arbeidsmiddel 1 arbeidsmiddel waar veiligheid afhangt v wijze v installatie: keuren na install. 1 uitvoeren keuringen van arbeidsmiddel door een deskundige 1 bijhouden onderhoudsboek arbeidsmiddel 1 veilige (de)montage arbeidsmiddel 1 aanbrengen schermen/beveiligingsinr. op voldoende afstand van gevaarlijke zone 1 gebruiksaanwijzing arbeidsmiddel ter kennis stellen aan betrokken werknemers 1 bedieningssysteem van een arbeidsmiddel is veilig 1 inwerking stellen arbeidsm. uitsl. door opzettelijke handeling bedieningssysteem 1 op veilige wijze stopzetten van arbeidsmiddel met bedieningssysteem 1 autom. verhindering dat verlaten mobiel arbeidsm. onverhoeds in beweging kan komen 1 bij verplaatsen arbeidsm. op rails, voorz. ter beperking gevolgen event. botsing 1 specifieke deskundigheid bedieners mobiele arbeidsmiddelen met eigen aandrijving 1 doeltreffende verkeersregels voor mobiele arbeidsmiddelen binnen werkzones 1 org. maatr. ter voorkoming aanw. werkn. in werkzone van mobiele arbeidsmiddelen 1 maatr. tegen aanrijding indien werkn. in werkzone van mob. arbeidsm. aanwezig 1 doelmatige keuze hijs- en hefgereedschap v.w.b. te hanteren lasten, e.d. 1 beschikbaarheid en gebruik pbm-en 1 verdelen bevoegdheden en verantwoordelijkheden aan daartoe bekwame werknemers 1 doeltreffende maatregelen ter voorkoming van gevaar voor derden 1 Totaal 485 17

Bijlage 2 Ingezette handhavingsinstrumenten per feit Ingezette handhavingsinstrumenten per feit Totaal Stillegging+ Boeterapport Stillegging Boeterapport Waarschuwing in ri&e aard/mate/duur blootstelling beoordelen bij mog. blootstell. gev. stof 49 1 50 maatregelen ter beperking gevaren gebruik arbeidsmiddelen 46 1 47 schermen/beveiligingsinr. ter voorkoming gevaar bewegende delen van arbeidsm. 40 6 46 in kader ri&e beoordelen en zo nodig meten geluidsniveau op iedere arbeidsplaats 45 45 bronmaatregelen (technisch / organisatorisch) 36 36 plan van aanpak aanwezig 33 2 35 schriftelijke ri&e aanwezig, incl. risico's bijz. categorieën werknemers 11 18 29 ihkv de ri&e veiligheids- en gezondheidsaspecten fysieke belasting beoordelen 23 23 termijnen van maatregelen genoemd in plan van aanpak 16 16 ter voork. gevaren arbeidsmiddelen uitsl. gebruiken waarvoor zij zijn bestemd 14 1 15 vervangen van gevaarlijke stoffen 13 13 bij valgevaar veilige voorz. aanbrengen (steiger, stelling, leuningen, e.d.) 9 9 arbeidsmiddelen zodanig dat tijdens werking equivalent geluidsniveau < 85 db(a) 8 8 onvolledige ri&e 7 7 meewerken/opstellen ri&e door gecertificeerde arbodienst 5 2 7 afzuiging / ventilatie 6 6 bij keuze van arbeidsmiddelen rekening houden met risico's uit de ri&e 6 6 adequate maatregelen onderhoud arbeidsmiddelen 5 1 6 veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats 5 5 afbakenen en markeren plaatsen met equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 5 5 bij te verwachten overschrijding van 80 db(a) doeltreffende voorlichting geven 5 5 ervoor zorgen dat werknemers pbm-en waar nodig gebruiken 4 1 5 waarborg veilig gebruik elektrische installaties 4 4 gebruik pbm-en bij equivalent geluidsniveau > 85 db(a) 1 2 1 4 ri&e aanpassen wanneer noodzakelijk 3 3 deskundige bijstand 2 1 3 vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van obstakels 2 2 tbs pbm-en bij blootstelling aan equivalent geluidsniveau > 80 db(a) 2 2 arbeidsmiddelen voorzien van CE-markering, e.d. (sanctionering via WGW) 2 2 arbeidsmiddelen moeten geschikt / aangepast zijn aan het uit te voeren werk 2 2 schermen of beveiligingsinrichtingen van arbeidsmiddelen moeten stevig zijn 2 2 schermen/beveiligingsinr. mogen niet genegeerd of buiten werking gesteld worden 2 2 ri&e bevat lijst van arbeidsongevallen met aard en datum ongeval 2 2 doeltreffende info aan werknemers over werkzaamheden, risico's en maatregelen 2 2 toezicht op naleving instructies en voorschriften en op juist gebruik pbm-en 2 2 bijstand door bhv-ers aan werkgever bij calamiteiten 2 2 adequaat aantal bhv-ers 1 1 inrichting arbeidsplaats ter voorkoming instorten, schuiven, omvallen, kantelen 1 1 doeltreffende maatregelen vluchtmogelijkheden werknemers 1 1 adequate signalering vluchtwegen 1 1 vloeren zoveel mogelijk effen, vlak, vast, stabiel en stroef 1 1 opp. vloeren/muren/plafonds moeten kunnen worden schoongemaakt en onderhouden 1 1 zorgvuldigheid, ordelijkheid en zindelijkheid bij aanwezigheid gevaarlijke stoffen 1 1 voorziening. om ongewil. gebeurt. tijdens werk met/in aanw. gev.stof te vermijd. 1 1 beperking hoeveelheid gev. stoffen tot strikt noodzakelijk voor bedrijfsvoering 1 1 pbm-en indien andere maatregelen niet mogelijk zijn 1 1 18

in ri&e aandacht gevaren voor gezichtsverm. en fys./ psych. bel. beeldschermwerk 1 1 deugdelijke constructie arbeidsmiddel 1 1 arbeidsmiddel waar veiligheid afhangt v wijze v installatie: keuren na install. 1 1 uitvoeren keuringen van arbeidsmiddel door een deskundige 1 1 bijhouden onderhoudsboek arbeidsmiddel 1 1 veilige (de)montage arbeidsmiddel 1 1 aarengen schermen/beveiligingsinr. op voldoende afstand van gevaarlijke zone 1 1 gebruiksaanwijzing arbeidsmiddel ter kennis stellen aan betrokken werknemers 1 1 bedieningssysteem van een arbeidsmiddel is veilig 1 1 inwerking stellen arbeidsm. uitsl. door opzettelijke handeling bedieningssysteem 1 1 op veilige wijze stopzetten van arbeidsmiddel met bedieningssysteem 1 1 autom. verhindering dat verlaten mobiel arbeidsm. onverhoeds in beweging kan komen 1 1 bij verplaatsen arbeidsm. op rails, voorz. ter beperking gevolgen event. botsing 1 1 specifieke deskundigheid bedieners mobiele arbeidsmiddelen met eigen aandrijving 1 1 doeltreffende verkeersregels voor mobiele arbeidsmiddelen binnen werkzones 1 1 org. maatr. ter voorkoming aanw. werkn. in werkzone van mobiele arbeidsmiddelen 1 1 maatr. tegen aanrijding indien werkn. in werkzone van mob. arbeidsm. aanwezig 1 1 doelmatige keuze hijs- en hefgereedschap v.w.b. te hanteren lasten, e.d. 1 1 beschikbaarheid en gebruik pbm-en 1 1 verdelen bevoegdheden en verantwoordelijkheden aan daartoe bekwame werknemers 1 1 doeltreffende maatregelen ter voorkoming van gevaar voor derden 1 1 Totaal 451 28 9 1 489 19