Welkom! Op de studievoormiddag: Gebruik van gedragsinzichten voor overheidsbeleid Dagvoorzitter: prof. dr. Marleen Brans (KU Leuven)
Opening en verwelkoming Mathias Vanden Borre Raadgever algemeen regeringsbeleid Kabinet Minister-president van de Vlaamse Regering
Keynote: Gedragsinzichten integreren in beleid Dr. Will Tiemeijer Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR, NL)
Gedragswetenschappen en beleid Will Tiemeijer
Wat is de WRR? Onafhankelijk adviesorgaan regering Raad van acht hoogleraren, ca 25 mensen staf Kenmerkend: Interdisciplinair Wetenschappelijk verankerd Langere termijn
Deze presentatie Met kennis van gedrag beleid maken (2014) Weten is nog geen doen (2017)
Wat werkt (geregeld) niet?
Klassiek-economisch kiezen
Maar Liberalisering taximarkt: minder kwaliteit kwart hogere prijzen Mislukking deels gevolg onvoldoende oog voor keuzeprocessen
Maar Rekeningrijden voor de meesten voordelig Kastje van Camiel
www.binnenlandsbestuur.nl
Maar Nationale Ombudsman: Fraudewet pakt goedwillende burgers aan als criminelen Redenen niet voldoen aan inlichtingenplicht: vergeten, vergissing, verkeerd begrepen onjuiste informatie van anderen door overmacht paar dagen te laat Van goede wil, toch hoge boete Echte fraudeurs worden niet gepakt
Wat werkt (hopelijk) wel?
21 e eeuws kiezen Grenzen aan rationaliteit en wilskracht Nieuwe technieken: standaards sociale normen
Klassiek voorbeeld: pensioensparen (Benartzi en Thaler 2013) Probleem: onvoldoende pensioensparen Oplossing: auto-enrollment en auto-escalation Resultaat: 7,4 miljard dollar meer spaargeld
Sociale normen Descriptieve normen sterker dan injunctieve normen Toon gewenste gedrag
Mag dat allemaal zomaar? Manipulatie?!? Wees voldoende transparant Gebruik je gezonde verstand Wel voor breed gedragen doelen Niet voor bijvoorbeeld orgaandonatie
Boodschap voor beleid Watching behaviour before writing the rules Met kennis van gedrag beleid maken
Beleidsproces Beleidsfase Signalering/agendering Probleemanalyse Beleidsexperimenten Beleidsuitvoering Evaluatie Bijdrage gedragswetenschap Wat wil politiek/overheid? En wat willen burgers? Wat drijft burgers? Bewegingswetten. Expliciteren beleidstheorie, planevaluatie Hierbij nudging als gereedschap. Trial and error Optimaliseren, voortgaande experimenten, monitoring Zijn doelen verwezenlijkt? Succes is meer dan efficiency en effectiviteit. Denk ook aan procedurele rechtvaardigheid
Organisatie beleidsproces Optie 1: Intradepartementaal: elk departement eigen experts, geen nationale unit Voordeel Kan snel worden gerealiseerd. Maatwerk per ministerie Nadeel Tegenspreek alleen vanuit eigen koker Vrijblijvend, geen externe druk
Organisatie beleidsproces Optie 2: Interdepartementaal: scherper toetsingskader voor beleid + nationale unit Voordeel: Kwaliteit beleid minder afhankelijk van departementen. Betere diffusie kennis/best practices, schaalgrootte Nadeel: Unit op afstand is excuus niet zelf kennis te organiseren
Organisatie beleidsproces Optie 3: Aanscherpen gehele beleids- en wetgevingsproces d.m.v. planevaluatie, impact assessment, eventueel met oversight body Voordeel: Garantie (gedrags)wetenschappelijke inbreng/tegenspraak. Nadeel: Inperken politieke manoeuvreerruimte Kost veel tijd, risico van bureaucratie.
Voorbeeld Een beleidstraject bezien door de gedragswetenschappelijke lens
Temperament - approach - avoidance Zelfcontrole Overtuigingen
Temperament - approach - avoidance Zelfcontrole Overtuigingen
Casus: problematische schulden
Eigen onderzoek WRR Survey onder 1000 Nederlanders 18+ Verband persoonlijkheidskenmerken met Zelfgerapporteerde financiële problemen Wel/geen betaalachterstanden
Effect zelfcontrole minstens zo groot als opleiding
Effect zelfcontrole groter dan netto-inkomen
Zelfcontrole bepaald door Basisniveau : nature en nurture Ca 40 procent genen Ca 60 procent opvoeding
Zelfcontrole bepaald door Operationeel niveau: invloeden omgeving: Cognitieve belasting Negatieve gevoelens Stress Slaapgebrek Eerdere zelfcontrole (???!!!???)
Consequenties voor beleid en uitvoering?
Keuzearchitectuur
Resultaten 72% controleert en verbetert klanttevredenheid hoger 31% minder klantcontacten lagere uitvoeringskosten
Verlagen drempel
Verlagen drempel
Vroegsignalering
Benadering CZ Vroeg contact bij betaalachterstand Persoonlijk: wat is er aan de hand Effecten Halvering oninbare premies Betere naleving betalingsregelingen 90 procent betaalachterstanden wordt ingehaald
Uitvoeringstoets voorbereiding Pretesten, panels, experimenten, klantreizen? Ander onderzoek? Aandacht voor variatie burgers?
Uitvoeringstoets inhoud Mentale belasting? Cumulatie van lasten? Gevolgen van inertie of fouten? Hulp en vroegsignalering?
Conclusie Gedragswetenschappen zijn niet een truc maar een perspectief en methode (experimenteren en leren) Gedragswetenschappen kunnen helpen bij Voorkomen ineffectief beleid Nieuwe richtingen voor gedragsbeïnvloeding Beter en effectiever contact overheid en burger Dus verhogen legitimiteit overheid
Conclusie Organiseer gedragswetenschappelijk perspectief al in beleidsvoorbereiding Hulpmiddelen: Intern: tools (zie o.a. BIT UK, BIN NL) Extern: toetsing en oversight
Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing: Mapping van gedragsinzichten Dr. Wouter van Acker KU Leuven Instituut voor de Overheid
Eerst een voorbeeldje
Eerst een voorbeeldje Percentage Vegetariërs 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Niet vegetarisch Vegetarisch Big Data Niet vegetarisch Vegetarisch Justitie Niet vegetarisch Vegetarisch
Matrix met gedragsinzichten Een tool ter inspiratie, en een portal tot samenwerking Tientallen wetenchappers > 100 gedragsinzichten Gezondheid Mobiliteit Duurzaamheid Onderwijs Ondernemen.
Matrix met gedragsinzichten Veiligere treinstations creëren Pensioensparen aanmoedigen Mensen terug aan het werk helpen Aanmoedigen tot traplopen Het ontmoedigen van lenen Hygiëne onder bezoekers van een ziekenhuis
Matrix met gedragsinzichten Beleidsdomein Type Gedragsinzicht Default Keuze Architectuur Norm Informatie EAST Principe Transitie
Markt & Posterpresentaties In de binnentuin 1 uur lang, alle posters. Na het ronde tafel gesprek: gelegenheid tot netwerken en meer interactie bij de posters.
Dia s & presentaties Vanmiddag al online op https://overheid.vlaanderen.be/gedragsinzichten.. met daar ook een link naar de LinkedIngroep over gedragsinzichten www.linkedin.com/groups/8277056
Rondetafelgesprek Patrick Vandenberghe (Vlaams Team Gedragsinzichten) Denise de Ridder (Universiteit Utrecht) Siegfried Dewitte (KU Leuven) Hendrik Slabbinck (UGent) Johan De Herdt (Stad Antwerpen)
De broodjeslunch In de binnentuin Loop nog eens lang alle posters! Vraag, leg uit, en maak kennis.