De Vlaamse strategische adviesraden: Organisatie, werking en resultaten

Transcriptie

1 Studiedag Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Slagkrachtige overheid 20 juni 2014 Naar een performante beleidsadvisering bij de Vlaamse overheid: Vraag en aanbod van beleidsadvies doorgelicht De Vlaamse strategische adviesraden: Organisatie, werking en resultaten Ellen Fobé Onderzoeker KU Leuven Instituut voor de Overheid Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Slagkrachtige overheid

2 De Vlaamse strategische adviesraden : organisatie, werking en resultaten Ellen Fobé Onderzoeker KU Leuven Instituut voor de Overheid Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen Slagkrachtige Overheid 1 Inhoud presentatie SBOV II project Het nieuwe strategische adviesstelsel: een verbeteringsgerichte procesanalyse (Ellen Fobé, Marleen Brans, Diederik Vancoppenolle, Jan Van Damme) Onderzoeksopzet Context van het strategische adviesstelsel Analyse Resultaten & Aanbevelingen 2 1

3 Onderzoeksopzet Opdracht Vlaamse Regering & Verenigde Verenigingen Februari september 2009 Doelstellingen: Verkennen en optimaliseren werking nieuwe SAR Instrument aanleveren voor toekomstige zelfevaluaties Methode: Documentenanalyse m.b.t. achterliggende decretale kader en motivering Survey + interviews leden over werking SAR 3 Context : Hervorming adviesstelsel BBB ( ) Hervorming structuren Vlaamse administratie Herdefiniëring relatie middenveld-politiek Kaderdecreet strategische adviesraden (2003) Rationalisering van aantal adviesorganen Transparantie van adviesstructuur Onafhankelijk statuut en werking Formele inbedding bij VO Expliciete erkenning rol en waarde middenveld Verplichte adviesvragen door minister 4 2

4 Context: Belang van beleidsadvies Waarom beleidsadviezen inwinnen? Instrumenteel beleid verbeteren Democratisch legitimiteit beleid versterken Strategisch steun voor genomen beslissingen Leden maken deel uit van de SAR teneinde het beleid inhoudelijk te verbeteren 96% het beleid te beïnvloeden 91% de uitvoering van het beleid te verbeteren 83% inzichten te krijgen in de visie en standpunten van anderen 82% hun kennis of die van hun organisatie te verhogen 76% het draagvlak voor het beleid te vergroten 69% aan netwerking te kunnen doen 66% contacten te onderhouden met beleidsverantwoordelijken 57% 5 Context: Analysekader Input Inclusiviteit Representativiteit Ondersteuning Gelijke toegang tot informatie Engagement Onafhankelijkheid Beleidsruimte Tijd Belasting Throughput Gelijkwaardigheid & betrokkenheid Conflictmanagement Vertrouwen & veiligheid Leren en luisteren Consensus Procedureregels Terugkoppeling Transparantie Inhoudelijke diepgang Facilitator Voortgang en taakgericht Eigenaarschap Nazorg en communicatie Verantwoording & feedback Output Inhoudelijke sterkte Leesbaarheid & begrijpbaarheid Relevantie & bruikbaarheid Draagvlak Doorwerking 6 3

5 Analyse : werking SAR Pilootcases MORA en VLOR obv. interviews Survey 9 SAR 72,4% respons = 147 leden Alg. Raden SAR Inhoud Samenstelling raad Kenmerken van de interactie Kenmerken van de adviesprocedure Ervaringen als deelnemers Tevredenheid 7 RESULTATEN Interactie & verloop adviesproces Draagvlak & impact Adviescontext 8 4

6 Resultaten 1: Bestendigen interactie tijdens adviesproces 9 Veiligheid & betrokkenheid leden tijdens adviesproces Ik voel me voldoende veilig tijdens de discussies om mee te praten Ik voel me sterk betrokken bij het hele adviesproces Ik ben tevreden over de mate waarin rekening wordt gehouden met de bijdragen die ik lever. (Helemaal) niet 2% 3% 7% Eerder niet 3% 9% 8 % Noch wel / noch niet 10% 14% 13% Eerder wel 20% 37% 48% (Helemaal) Wel 64% 38% 24% 10 5

7 Voorzitter & secretariaat als facilitatoren adviesproces Score (1-7) De voorzitter structureert het debat in de algemene raad goed en komt de vorming van het advies ten goede. Het secretariaat levert voldoende inhoudelijke ondersteuning om adviezen te geven en die de voortgang van het adviesproces stimuleert. 5,62 5,86 11 Aanbevelingen (1) Blijf aandacht hebben voor een goed procesverloop Transparantie van adviesprocedure Rol van voorzitter en secretariaat Betrokkenheid en participatie leden Versterkt verder de legitimiteit van het adviesproces bij de leden van de SAR 12 6

8 Resultaten 2 : optimaliseer het verloop van het adviesproces 13 Type en mate van belasting van de leden van de SAR (schaal 1-7) Onderwerpen zijn te complex. 2,90 Er worden te veel adviesvragen behandeld. 3,70 Er worden te veel adviezen op eigen initiatief behandeld. 2,55 Er zijn te veel vergadermomenten. 3,

9 Tevredenheid over de inhoudelijke discussieruimte bij Score (1-7) adviesvragen 4,54 adviezen op eigen initiatief 5,24 Tevredenheid over het strategische karakter van Score (1-7) adviezen uitgebracht na een adviesvraag 4,26 adviezen uitgebracht op eigen initiatief. 4,95 15 Aanbevelingen (2) Hanteer het werkprogramma als strategisch instrument Stem af met de minister en speel in op beleidsvragen Zorg voor een praktische en strategische selectie van adviezen op middellange termijn Behoud intern het evenwicht in de inspraakmogelijkheden van de verschillende leden Versterkt de positie van de SAR als adviesorgaan in het besluitvormingsproces en bij de leden 16 8

10 Resultaten 3 : aandacht voor draagvlak en impact 17 Terugkoppeling en draagvlak Score (1-6) Beschikt u over een duidelijk mandaat van uw achterban? 5 Overlegt u met uw achterban alvorens een standpunt in te nemen? 4,59 Koppelt u terug naar uw achterban over het adviesproces? 4,

11 De [SAR] is een belangrijk orgaan, maar als organisatie kan je niet altijd tijd vrijmaken. Ik doe dat allemaal in mijn vrije tijd. Niet iedereen heeft er tijd voor om dat allemaal tussendoor te doen. Het draagvlak is voor mij belangrijker dan de specialiteit [in een advies] te brengen. Wij moeten tegen de regering zeggen: zie dat het in orde is, maar wij waarschuwen dat er geen draagvlak is voor in het middenveld in Vlaanderen. 19 Doorwerking van beleidsadviezen Inhoudelijk verbeteren van het beleid Verwachting voor 96% van de respondenten Uitvoering van het beleid verbeteren Belangrijk voor 83% van de respondenten 20 10

12 Of het advies gebruikt wordt door de minister hangt af van diverse factoren. Bij echt fundamentele kritiek moet je ook beseffen dat in een coalitieregering de minister het niet ingaan op bepaalde punten van het advies ook moet verantwoorden aan zijn collega s in de regering. Deze SAR is een niet te versmaden of te negeren factor in de beleidsvorming. Voor nieuwe strategische adviesraden zal men moeten knokken om de plaats te krijgen die men verdient. Dat zal afhangen van wie er in zit, wat er van afhangt, wat de minister wil, enzovoort. Deze SAR heeft zijn strepen al verdiend. Dat wil niet per se zeggen dat alles koek en ei is, of er geen verbeteringen nodig zijn. 21 Andere vormen van doorwerking Score (1-6) De media besteedt aandacht aan het onderwerp in het advies of er komt een politiek of maatschappelijk debat op gang 2,34 Adviezen leiden tot de legitimering van het beleid. OF Tot het bepleiten van beleidsverandering. 3,19 3,

13 Aanbevelingen (3) Laat voldoende ruimte voor terugkoppeling naar de achterban Aftoetsing op voorhand door de leden is belangrijk Representativiteit van leden én van (adviezen van) de SAR Heroriënteer de aandacht voor doorwerking Meer dan instrumentele doorwerking Adviesraden positioneren als volwaardige actor in het beleid Versterken de interne en externe legitimiteit van de SAR 23 Resultaten 4 : optimalisering adviesprocedure door beleidsmakers 24 12

14 Komen vragen voor advies op het Beleidsmakers geven juiste Voldoende moment tijdin het Adviesvraag beleidsproces? komt op feedback over of zij om advies uit te brengen? het juiste moment in het beleidsproces? al dan niet rekening houden met adviezen? Nooit Bijna nooit 46% 18% 54% Soms 34% 42% 20% Vaak 13% 21% 11% Bijna altijd Altijd 7% 18% 15% 25 De wettelijke termijn van 30 dagen is vrij kort. Als de SAR mijn enige taak zou zijn, dan is dat geen probleem. Het is zeker te kort als het om materies gaat die je zelf niet goed kent. Je hebt gewoon de tijd niet om volwaardig aan de discussie te kunnen deelnemen als mensen die de hele historiek van een onderwerp hebben meegemaakt. In een aantal dossiers wordt er te gemakkelijk spoedadvies ingeroepen. Als de SAR buiten spel wordt gezet, dan wij, als kleine middenveldorganisatie, drie keer

15 Aanbevelingen (4) Pas de adviesprocedure aan Uitbreiding adviestermijn is aangeraden Benut mogelijkheid om meer te werken met conceptnota s en green papers i.k.v. goede samenwerking en afstemming Hecht meer belang aan gemotiveerde feedback Bij ontvangst en op inhoud van de adviezen In kader van betrokkenheid van de leden en legitimiteit Bestendigen het bestuurlijk engagement t.a.v. beleidsadvies en t.a.v. officiële adviesorganen 27 Dank voor uw aandacht! BESTUURLIJKE ORGANISATIE VLAANDEREN SLAGKRACHTIGE OVERHEID Parkstraat 45 - B-3000 Leuven Tel: Fax: Ellen.Fobe@soc.kuleuven.be 28 14