Educatie en coaching van allochtone persoon met DM en zijn familie. Tamimount Ameziane ZNA Middelheim

Vergelijkbare documenten
Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim. Diabetessymposium Gent 8 november Ramadan

Ramadan & diabetes. Dr. Latifa Ben Messaoud

De Ramadan is de negende maand van de Islamitische kalender en tevens vastenmaand. Dit jaar zal het beginnen op 20/07/2012.

Educatie bij allochtone patiënten

13 E DIABETESSYMPOSIUM

Educatie bij allochtone patiënten thuis

Inwendige geneeskunde. Ramadan en diabetes.

Best practices SIG-Diabetes 27 oktober Mehmet Darici & Mourad Ghalit

Diabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner

Huisarts en Ramadan. Samenvatting TF Peeters, huisarts. De meest relevante punten

Een maaltijd meer of minder? Aanpassingen tijdens de ramadan

Migranten met diabetes. OCE Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc

Disclosure. Programma. Lab-w aarden. Casus De heer J. Xxxxxxx. Langerhanssymposium. Drs. V.R. Rambharose, kaderhuisarts

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven

Diabetes en andere culturen. Aysim Akpinar, verpleegkundig diabeteseducator

Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi

Adviezen voor behandelaars

Adviezen voor behandelaars. Editie 2015

Behandeling van allochtonen, Andere cultuur, andere" aanpak? Coosje van Zwol en Maurits Sloots

Adviezen voor behandelaars. Editie 2018

Diabetes of suikerziekte

Diabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer mensen diabetes. Van die weten personen niet dat ze de ziekte hebben.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg

Diabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Ziektebeleving en dementie bij migranten

Cultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014

Adviezen voor behandelaars. Editie 2016

Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga

Ramadan Enquête 2008

Ramadan in de zomer. Ervaringsuitwisseling Levensbeschouwelijke uitingen op de werkvloer

Zelfmanagement bij diabetes

0 gij gelovigen, het vasten is u voorgeschreven zoals het degenen die voor u waren was voorgeschreven, opdat gij vroom zult zijn.

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg

Sporten. met diabetes

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Voorlichting bij patiënten met diabetes mellitus type 2

Pluriculturele thuiszorg. Aysim Akpinar Verpleegkundige Wit Gele Kruis Limburg Diabeteseducator Lid werkgroep pluricultureel verplegen NVKVV

Voeding bij diabetes mellitus. Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen

Welkom. Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus

Vasculair Preventie Centrum

FoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013

Aysim Akpinar 26/03/2015 WGK Limburg Arthrose en pijn cultuur/religiegebonden?

Diversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit

Diabetes bij allochtonen

FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015

U.Z. Leuven Interne Geneeskunde Afdeling Endocrinologie. Diabetesteam

Checklist bepaal het risico op type 2 diabetes

Beknopte informatie over de Ramadan

Hoezo is mijn kind gek? Hoe je als zorgaanbieder toegankelijk wordt voor mensen met een andere culturele herkomst

Ketenzorg Friesland. Zorgproducten 1e lijns Keten DBC Diabetes Mellitus type 2 Diëtist

HANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes

Communicatie met kwetsbare patiëntengroepen. K Heyde 4 juni 2016 ZNA Symposium Huisartsen

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen

Kinderen met diabetes samen onze zorg! vzw Hippo & Friends

Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen

'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.'

Dienst endocrinologie Diabetes mellitus. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Voor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders. Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen!

Diabetes. jouw thuisverpleging. onze expertise.

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni Dr. Roeslan Leontjevas

Theorieboek. 3Q De vijf zuilen van de Islam 1. De Sahada,de Salaat, de Zakaat, de Sawm en de Hadj

Hypoglycemie. < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen.

Individueel zorgplan vitale vaten

Oudere migranten en cognitieve stoornissen en dementie

Hypo-unawareness. Liliane Kempeneer Diabetesteam UZBrussel Gent 12 november 2012

14 ZIEKTEPREVENTIE. Bij het reserveren is de titel en de plaatscode van belang.

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

Ben jij onderweg naar diabetes?

Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven

De ramadan met een eetstoornis: 'Elk jaar een drama'

Inleiding. Huidige posities. Zoekvolume zoekwoorden. Tot slot

Interventie zelfmanagement Turkse mannen met diabetes. Monica Overmars GVO functionaris GGD Hart voor Brabant

Diabetes in de ramadan, een maand van bezieling

Ik heb suikerziekte en word geopereerd

Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan

17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?

Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich

Zwangerschapsdiabetes EEN BEKNOPT OVERZICHT VOOR PATIËNTEN

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)

Pre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum

Diabetes Mellitus (suikerziekte) belicht

Abderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC

CASUÏSTIEK BESPREKING OVER DIABETESZORG IN DE PALLIATIEVE FASE

Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond

Heeft u lichamelijke symptomen/klachten op dit moment en zo ja hoe lang bestaan deze klachten al?

Migranten met diabetes en depressie. Samenspel over grenzen

Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015

Seks & zwangerschap bij diabetes

Tabellen leerlingensurvey

deel het gevoel CONVERSATION MAP: een nieuwe benadering van diabeteseducatie waarmee u uw patiënten laat praten had echt uit te maken van

Zwangerschapsdiabetes

Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?

Zwangerschapsdiabetes

DIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS. DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven

GEZONDHEIDSVOORLICHTING VOOR EN DOOR SENIOREN

Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg

Zoals wij Jezus kennen, zo kennen zij de profeet Mohammed als verkondiger van het geloof.

Transcriptie:

Educatie en coaching van allochtone persoon met DM en zijn familie Tamimount Ameziane ZNA Middelheim

Begeleiding van patiënten met een migratie achtergrond

Diabetes type 2 komt vaker voor bij allochtonen en gaat ook gepaard met ernstigere complicaties. 1 1 G. Yildiz, D. Avondts, L. Van Gaal, P. Van Royen

Incidentie en prevalentie Onderzoek in Amsterdam 2003 over de prevalentie van diabetes type 2: Turken 9,9% (n=282) Marokkanen 12,1% (n=470) Nederlanders 4,8% (n=4500) GEEN verschil tussen man en vrouw Gemiddelde leeftijd van de diabetici Nederlanders: 61,8 jaar Marok: 57,7 jaar Turken: 54,6 jaar Kriegsman DMW, Van Langen, et al. Hoge prevalentie van diabetes mellitus type 2 bij Turken en Marokkanen. Huisarts Wet 2003;46:363-8

Incidentie en prevalentie allochtone diabetici jonger dan de Nederlandse (55,2 jaar versus 68,6 jaar) 35-54 jaar: prevalentie 6,7 keer hoger bij allochtonen Querido JD. De prevalentie van diabetes mellitus type 2 in een achterstandsbuurt. Een onderzoek in drie huisartspraktijken. Huisarts Wet. 1998; 38: 250-4

Oorzaken Erfelijke aspecten Leefstijl Gebrekkige kennis Ziektebeleving

Erfelijke aspecten Familiaal voorkomen en genetische voorbeschiktheid Specifiek thrifty genotype

Leefstijl Voeding Overgewicht Weinig lichaamsbeweging Lagere socio-economische omstandigheden

Leefstijl De leefstijlveranderingen die naar België geëmigreerde patiënten ondergaan hebben een negatieve invloed op hun gezondheid. In vaderland: -meer beweging (komen meer buiten, doen veel te voet, voelen zich niet geïsoleerd, sommigen werkten op het platteland) -minder overconsumptie aan voeding, vooral basis-ingrediënten, weinig luxeartikelen (wel veel eigen groenten- en fruitteelt)

Lagere socio-economische omstandigheden Geldzorgen door werkloosheid, invaliditeit, klein pensioen Huisvestingsproblemen door te hoge huurprijzen, moeilijk een woning te huren,... Spanningen binnen de familiale sfeer door de kinderen die verwesters zijn, vaak cultureel probleem. Niet kunnen instaan voor de zorg van hun ouders «hoe zij het zouden willen» vanwege hun werk of andere prioriteiten ( hier komt het individualisme naar boven van de kinderen wat niet gekend is door de zorgbehoeftige ) Toekomstperspectief is niet meer hetzelfde, beseffen dat ze niet kunnen terugkeren vanwege de kinderen. Voor diegene die het wel doen zullen afhankelijk worden van anderen.

Gebrekkige kennis weinig medische kennis sommigen zijn ongeschoold, analfabetisme is geen uitzondering taalprobleem geen goede communicatie met hulpverleners onvoldoende kennis over de organisatie van de hulpverleningssector

Ziektebeleving andere opvattingen tov zieke fatalisme weinig preventie

Ziektebeleving: Cultureel begrip Verwijst naar subjectieve beoordeling en bijhorende gevoelens

Ziektegedrag: Wat mensen doen met hun ziekteklachten: - het uiten - het zoeken naar genezing - negeren

Ziektebeleving en ziektegedrag van Allochtonen Autochtonen

denkwijze: westerling allochtoon westerling: de mens heeft macht over de natuur en denkt deze te kunnen beïnvloeden Marokkaanse allochtoon: de natuur heeft macht over de mens waardoor ze oplossingen zoeken in het herschikken van de relatie mens-natuur en mensen onderling

Profetische uitspraak, overgeleverd door Al Bouchari, Soennitisch geleerde uit de negentiende eeuw voor elke ziekte is er een medicijn en als dat medicijn wordt toegepast op de zieke zal hij/zij herstellen met God s goedkeuring verantwoordelijkheidszin en initiatief kan hierdoor dalen

religieuze verklaring zoeken: moslims plaatsen ziekte en gezondheid voornamelijk buiten de eigen persoon, daarover heeft God de macht daardoor zal de patiënt soms de indruk kunnen geven dat hij zijn/haar behandeling niet au-sérieux neemt

Fatalisme alle toestanden zijn het gevolg van de wil van God. wat gebeuren moet staat reeds geschreven belemmerende factor minimaliseren van eigen verantwoordelijkheid

DE allochtoon bestaat niet: elke mens heeft zijn/haar eigen verleden, sociale achtergrond, culturele bagage, religieus bewustzijn, normen en waarden. pas wanneer je weet wie je voor je zitten hebt, kun je je educatie op hem/haar afstemmen kennis van de cultuur is een voorwaarde voor een succesvolle begeleiding.

Heb respect voor: 1. cultuur 2. geloofsovertuiging 3. behoeften 4. eigenschappen van de mensen 5. diversiteit

anamnese: wie is je patiënt? afkomst taal geloof lezen-schrijven-tellen (analfabetisme) werking zorgsysteem

Tips bij educatie plan voldoende tijd en heb geduld stel jezelf voor leer je patient kennen stem de educatie af op de persoon die voor je zit, is er een tolk gewenst, beschikbaar? wees empatisch, probeer vertrouwen te winnen door begrip te tonen maak een realistische tijdsplanning, kleine stappen en haalbare doelen

Tips bij educatie gebruik zoveel mogelijk visueel materiaal: foto die de werking van de pancreas toont bv. een gebruik gebaren om dingen uit te drukken: bv. steek je duim omhoog als het goed is, schouderklopje geef de boodschap dat je wil helpen leer hen zelf iets op te schrijven: eenheden insuline en glycemiewaarden in het dagboekje

Taalbarrière patiënt kan klachten en vragen moeilijk formuleren anderzijds komt de door de hulpverlener gegeven informatie niet goed over= onverstaanbaar. het inzetten van een tolk kan de taalbarrière overbruggen. best professionele tolk inschakelen. Bij vertaling door een familielid, kans dat de inhoudelijke betrouwbaarheid van de vertaling niet altijd correct is. kinderen vertalen uit schaamte soms niet alles (bvb. dochter die aan vader moet vragen om urinestaal af te geven is = moeilijk )

Benadruk de positieve elementen laat je niet leiden door vooroordelen waardoor je de allochtoon kenmerkt als iets negatief geef hen een positief gevoel door te kijken naar de positieve elementen in de kennis, houding en gedrag van de persoon eens je een vertrouwensband hebt met je patient, verloopt het contact vlotter begrip tonen heeft een sterk effect op therapietrouw

Verschillen: NIET alle allochtonen patienten ( Marokkanen & Berbers ) vertonen hetzelfde gedrag 2 de generatie jongeren # als 1 ste generatie ouders grote verschillen in gedragingen & ideeën naargelang de leeftijd generatieconflict tussen jongeren & ouders hetgeen een weerslag kan hebben op de hulpverlening

مرض السكري Diabetes Mellitus is een chronische aandoening waarbij het succes voor een groot deel wordt bepaald door hoe de patiënt omgaat met deze ziekte

diabetes als straf (alles gebeurt met Allochtoon met diabetes taboe en schaamte ( maatschappelijke taboe ) diabetes verbergen ( teken van zwakte ) foute informatie die circuleert onder de allochtone groep met betrekking tot diabetes

Familiebanden het kan soms belangrijk zijn de familieleden te informeren zodat ze de patiënt beter kunnen helpen bij het maken van een keuze met betrekking tot: gezonde levensstijl gezonde eetgewoonten nemen van medicatie

Familiebanden kijk met de patiënt na wie van zijn familie volgens hem/haar voldoet om deze informatie te krijgen.

Diabetes en Ramadan

De vijf zuilen van de Islam 1. Geloofsovertuiging 2. Het gebed 3. Zelftaxatie 4. Ramadan 5. Pelgrimtocht naar Mekka

Ramadan 1 van de 5 pijlers van de Islam jaarlijkse vastenmaand belangrijke maand voor de moslims van zonsopgang tot zonsondergang verboden: eten, drinken, roken, geslachtsgemeenschap

Ramadan maand van discipline, verbondenheid, gezelligheid, bidden, vrede Het eigenlijke doel van de Ramadan is om het spirituele gedeelte van de mens te bevorderen op zowel relationeel als psychisch vlak

Ramadan: Het vasten leert de mens zichzelf te beheersen en kan de mens eigenschappen aanleren: Discipline Uithoudingsvermogen Zelfbeheersing Baas zijn over eigen begeerten en lusten Ramadan 16/5/2018-14/6/2018

Wie is verplicht te vasten? alle volwassenen die geestelijk en lichamelijk gezond zijn kinderen die reeds puberale symptomen vertonen

Tijdelijke vrijstelling ramadan zwangere vrouwen vrouwen die borstvoeding geven menstruerende vrouwen personen die tijdelijk ziek zijn mensen die op reis zijn dagen waarop niet gevast is, moeten later ingehaald worden

Definitieve vrijstelling ramadan chronische ziekte psychiatrisch of dementerende personen geestelijk gehandicapten ouderen die te zwak zijn om te vasten kinderen die nog geen puberale symptomen hebben

Einde van de Ramadan Suikerfeest of El Aid in familieverband veel zoetigheid duur : 3 dagen

Moet een diabetespatiënt meedoen aan de ramadan? Wat zegt de Koran: Sourate 2 vers 183: De Ramadan is één van de 5 pijlers van de Islam en dus een verplichting Er is een uitzondering voor personen die ziek zijn, onrein zijn of als het meedoen aan de ramadan de gezondheid van de persoon beïnvloed in de negatieve zin.

Moet een diabetespatient meedoen aan de ramadan? indien de mogelijkheid bestaat dat de ziekte verergert door het vasten of door het niet innemen van medicatie is het eigenlijk voor een moslim: VERBODEN OM TE VASTEN niet vasten is ook een plicht diabetespatienten kunnen voor elke dag dat zij niet vasten, geld of eten geven aan een arme persoon (indien mogelijk)

Risico s van het vasten bij diabetes hypoglycemie en coma hyperglycemie ketoacidose en coma deshydratatie complicaties tgv hoge HbA1c

EPIDIAR studie (Uitgevoerd bij 12243 patiënten in 13 Moslimlanden) 43% patiënten met diabetes type 1 78% patiënten met diabetes type 2 wel vasten tijdens de ramadan

EPIDIAR STUDY-T2DM: 78.2% fasted >15days

In de praktijk meedoen aan de ramadan is een erg sociaal en cultuur gegeven vastberadenheid om te vasten ondanks ziekte diabetes wordt onderschat omdat ze zich niet ziek voelen

Hoe ermee om te gaan als hulpverlener? in samenspraak met arts zoeken naar individuele oplossing om medicatie aan te passen anders begint patiënt zelf te experimenteren met medicatie

Casus Aicha, 55 jaar, sinds 7 jaar DM type 2 HbA1C 7,2 gewicht: 88 kg lengte: 1,60m Behandeling: 2-injectie Novomix 30, dosis s morgens 20 E en s avonds 12E OAD Metformax 850 mg 3x1/d Mag niet eten tussen 5.30u-20.30u Tijdens de ramadan zal ze het avondeten nemen om 20.30u en s morgens vroeg opstaan om te ontbijten tegen 5u. Wil graag meedoen aan de ramadan, en vraagt om advies.

Educatie: Is patiënt moet op de hoogte van de mogelijkheid tot vrijstelling? Is patiënt op de hoogte van de risico s verbonden aan vasten? Ook kan het nuttig zijn om hierbij familieleden van de patiënt te betrekken.

advies arts voor individuele aanpassing van medicatie 2-inj: vb Novomix 30, voor de ramadan s morgens 20 s avonds 12 E wordt tijdens de ramadan s morgens 6E en s avonds 20 E In de aanbevelingen raadt men aan om de dosissen als volgt aan te passen: -de oorspronkelijke ochtenddosis wordt bij de avondmaaltijd gebruikt -en de helft van de oorspronkelijke avonddosis wordt bij de ochtendmaaltijd gebruikt Metformax 3x1/ d wordt 2x/d na avond-en ochtendmaaltijd Het is aangewezen om een goede glycemiecontrole te bereiken vóór de start van de ramadan, dit maakt het eenvoudiger om deze te behouden tijdens de ramadan

dietiste verwijzing naar diëtiste voor een bespreking van dieet ifv vasten en medicatiewijzigingen 2 maaltijden per dag één na zonsondergang en één voor zonsopgang voldoende drinken tijdens uren dat er niet gevast wordt te veel eten vermijden maaltijden rijk aan vezels

Educatie van de patiënt Aandacht besteden aan: frequente glycemiebepalingen tekens van hypo- en hyperglycemie wat te doen bij hypoglycemie onderbreken van de vasten indien glycemie <60 mg/dl of >300 mg/dl, geen overmatige fysieke activiteit aanbevelen om steeds glycemietoestel, snelle en traagwerkende suikers mee te nemen. In de eerste dagen van de ramadan merkt men hoe het lichaam op het vasten reageert, na enkele dagen waarden laten doorgeven, om eventueel aanpassingen te doen

Nuttige links Praten/platen over diabetes. www.nigz.nl (visueel voorlichtingsmateriaal voor advies en voorlichting) http://www.slotervaartziekenhuis.nl/diabetes http://www.kijkopdiabetes.nl/publiek/index.php/video

Tips van de thuisdokter, DVD met informatie over veelvoorkomende kwalen; wat kunt u zelf doen en wanneer naar de huisarts. Over diabetes, gezond leven en bewegen, GGZ, ouder worden in Nederland, opgroeien en opvoeden Via www.etv.nl DVD te bestellen via info@stichtingelo.nl kosten 35 euro Gesproken in: Turks, Berber, Papiamento, Arabisch, en Farsi Ramadan dieetfolder, gaat over regels voor de gezondheid van de patiënt. Als PFD in: Nederlands, Arabisch, Turks, Farsi www.nigz.nl Bestellen via NIGZ, Postbus 500,3440 AM Woerden, telefoon (0348) 43 76 00. de folder Turks, Arabisch, Farsi en Somalisch, bestelcode ZO97312. Prijs per 10 exemplaren: 4,50 Gezond eten en bewegen, informatie en adviezen Als PDF: Arabisch, Papiamento, Turks www.voedingscentrum.nl Nederlandse versie Diabetes en zwangerschap, folder over wat diabetes is, zwangerschapsdiabetes, diabetes als je zwanger wilt worden, wat diabetes betekent voor de baby. Als PDF in, Nederlands, Arabisch, Turks, Frans www.isala.nl

Praten/ Platen over diabetes

Letten op voeding, bewegen en medicatie

Wie kan u helpen bij uw ziekte?

Wat doet de arts of de verpleegkundige?