VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE KLEURDOOS Locatie : De Kleurdoos Plaats : Westervoort Onderzoeksnummer : 88 Datum onderzoek : 29 mei 2012 Datum vaststelling rapport : 11 juli 2012 HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina 1 van 6
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Westervoort. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: <link> De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Westervoort. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek De Kleurdoos is een van de voorscholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoek; gesprekken met de leidsters; gesprekken met ouders; gesprekken met de locatieleiding. Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: de voorwaarden van VVE; de ouders; de kwaliteit van de educatie: het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden; het pedagogisch klimaat; het educatief handelen; de ontwikkeling, zorg en begeleiding; de kwaliteitszorg; de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool; de resultaten van VVE. Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina 2 van 6
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan doelgroeppeuters 2. HET TOTAALBEELD Het aangetroffen beeld van kwaliteit op peuterspeelzaal de Kleurdoos is divers. De inspectie heeft op meerdere indicatoren van de voorschoolse educatie voldoende kwaliteit aangetroffen. Deze indicatoren liggen met name binnen de domeinen Condities, Pedagogisch klimaat en Educatief handelen. Vanwege de aanvullende VVE-scholing en certificering van de leidsters voor het VVE-programma is indicator A5.4 als een voorbeeld voor anderen benoemd. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters is op de meeste indicatoren positief gewaardeerd Het handelen van de leidsters is respectvol en zij stimuleren de sociale vaardigheden van de kinderen. De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk voor de peuters. Eveneens is vastgesteld dat een aantal indicatoren binnen andere domeinen versterking behoeft: Zorg en Begeleiding, Kwaliteitszorg, Ouderbeleid en de Doorgaande lijn. De leidinggevende onderkent dat met name de doelgerichte en planmatige werkwijze versterking behoeft. De leidinggevende herkent het door de inspectie geschetste beeld. Dit feit en de nieuwe aanzetten ten aanzien van de kwaliteitszorg, de zorg en begeleiding en het aanbod, vormen een gunstig perspectief voor de verdere ontwikkeling van de VVE.. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Westervoort A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Nee A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Startblokken A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) 4 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan PSZ de Kleurdoos is recentelijk door de GGD bezocht. Alle condities zijn op orde bevonden. De inspectie heeft deze oordelen overgenomen. Omdat de leidsters, naast een reguliere opleiding, HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina van 6
gecertificeerd zijn voor een specifiek VVE-programma, is indicator A5.4 als een voorbeeld voor anderen benoemd. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B Intake 2 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Op het gebied van het ouderbeleid liggen meerdere aandachtspunten. Het betreft het gericht informeren van ouders over het VVE-beleid van de PSZ en de uitwerking van een ouderbeleid (B1 en B2). Het stimuleren van participatie in ontwikkelingsstimulerende activiteiten in de voorschool en thuis is eveneens als ontwikkelpunt benoemd (B4 en B5). Deze activiteiten zijn beperkt tot de uitleen van een prentenboek eens in de twee weken. Het intakeformulier dat de PSZ gebruikt bevat vooral zakelijke gegevens. Op het formulier zijn geen vragen opgenomen die gericht zijn op gedrags- en ontwikkelingskenmerken van het kind. Dit is een verbeterpunt (B). Binnenkort gaat de Kleurdoos met een nieuw peutervolgsysteem werken. Het entreeformulier dat als startpunt geldt van dit volgsysteem, bevat uitgebreide informatie over de nieuw ingeschreven peuter. Hiermee is er zicht op verbetering. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2. De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 2 (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen Het merendeel van de indicatoren behorende bij het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen is op orde. De basis van deze waardering ligt in de gekozen methodiek en de ruime ervaring, de inzet en het enthousiasme van de beide leidsters. PSZ de Kleurdoos werkt sinds kort HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina 4 van 6
met de methode Startblokken. De leidsters plannen per thema en per week de activiteiten en doelen. Hoewel de doelen in een enkel geval wat specifieker kunnen worden beschreven, is het aanbod, gericht op de taalontwikkeling, voldoende dekkend. Verbeterpunt is de mate waarin wordt ingespeeld op verschillen in ontwikkeling tussen de kinderen. Deze afstemming is in onvoldoende mate planmatig aangetroffen in de voorbereiding (C1.4). Het pedagogisch klimaat is op alle aspecten als voldoende beoordeeld. De kwaliteit van vijf indicatoren uit het aspect educatief handelen zijn eveneens als voldoende gewaardeerd. Het educatief handelen kan op twee aspecten worden versterkt: Het is nog geen routine dat de leidsters tijdens de begeleide activiteiten of via spelinterventies reflecteren met kinderen hoe de taak is aangepakt, welke oplossingen zijn gevonden en samen terugkijken op wat geleerd is (C.5). Daarnaast vraagt de afstemming van activiteiten nadere aandacht. In de groep is het zichtbaar dat de leidsters over organisatorische capaciteiten beschikken om het werken met individuele kinderen, kleine groepjes en volledige groep te realiseren. Dit is voorwaardelijk om de stap te kunnen maken naar een inhoudelijke afstemming. Dit laatste kan versterkt worden door een duidelijke koppeling te leggen tussen de kindobservaties en de planning van doelgerichte activiteiten (C.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Als basis van de zorg en begeleiding dient tot nu toe een peutervolgsysteem. Dit wordt tijdens de anderhalf jaar dat de peuters de PSZ bezoeken tenminste één keer ingevuld. Het ontbreekt nog aan een observatie-instrument dat systematisch de ontwikkeling van de peuters volgt en dat regelmatig (ten minste drie keer in de peuterperiode) wordt ingevuld (D1.1). De Kleurdoos oriënteert zich op de aanschaf van een dergelijk instrument. Het specifiek beschrijven en planmatig uitvoeren van extra zorg aan VVE-kinderen vindt nog onvoldoende plaats (D1.2). Een reden, zo geeft de PSZ aan, is gelegen in het feit dat er geen aparte zorgcoördinator (of tutor) is die deze zorg organiseert en uitvoert. Vanwege het ontbreken van deze zorg is de waardering van indicator 1. en 1.4 eveneens als verbeterpunt opgenomen. De contacten met de externe zorgketen zijn adequaat en naar de mening van de leidinggevende laagdrempelig en functioneel (D2.1 tot en met D2.). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina 5 van 6
De kwaliteitszorg op PSZ de Kleurdoos bevindt zich in de startfase. De coördinatie is in handen van de leidinggevende. Recent is gestart met het beschrijven van visie op voorschoolse voorzieningen en de doorgaande lijn. Er is echter nog geen sprake van een cyclische benadering van kwaliteitszorg van VVE. Indicator E2 tot en met E5 zijn om die reden als verbeterpunt beoordeeld. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar 2 een vroegschool F De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 2 afgestemd Volgens een gemeentelijke afspraak is er 4 keer per jaar VVE-overleg tussen de kinderopvang, de peuterspeelzalen en de basisscholen in Westervoort. Naar zeggen van de leidinggevende valt de praktijk tegen. Het overleg vindt niet altijd doorgang, de afstemming tussen de (8) basisscholen, die door één intern begeleider worden vertegenwoordigd, laat te wensen over. Dit heeft tot gevolg dat er sprake is van een onvoldoende doorgaande lijn, zowel wat betreft (beschreven) beleid, als wat betreft aanbod, omgang met ouders, pedagogisch klimaat als zorg en begeleiding (F1, F2 en F4 t/m F7). Wel vindt er een warme overdracht plaats naar de basisschool met doelgerichte informatie. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. HB-04587 Onderzoeksdatum: 29-05-2012 Pagina 6 van 6