Studiegids Rijksacademie. kennisoplader

Studiegids 2018 Rijksacademie kennisoplader

Studiegids Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering 2018

Inhoud Voorwoord 7 Audit 9 Basisprogramma 11 Public sector auditing 11 Basis accountantscontrole 11 Basis administratieve organisatie 11 Comptabiliteitswet en beheer 12 Auditing van bedrijfsprocessen 12 Vervolgopleidingen 12 Auditing van risicomanagement 12 IT-auditing 13 Kwantitatieve methoden en technieken 13 Onderzoeksmethodologie voor auditors 13 De psychologie van de oordeelsvorming 13 Performance auditing 14 Auditvaardigheden 14 Schriftelijke auditvaardigheden 14 Piramidaal rapporteren 15 Interviewvaardigheden 15 Communiceren op strategisch niveau 15 Fraude, wat nu? NIEUW 15 Actualiteitenprogramma 16 Masterclass auditors in de publieke sector 16 Ook interessant voor auditors Essentieprogramma 26 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 26 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B 28 HR-accounting 31 ICT voor beleid 32 Masterclass ICT-sturing en beheersing 33 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 VOFNIFF 44 Projectbeheersing en control 46 Business case 46 Masterclass financieel management 48 Met ingang van januari 2018 worden voor de aangemerkte opleidingen PE-punten verstrekt.

Startconferentie voor trainees van het Rijk 2017 17 Bedrijfsvoering 21 Metafoor bedrijfsvoering 23 Essentieprogramma 26 Basis adviseur bedrijfsvoering 26 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 26 Lean management Rijksoverheid 26 Cyber awareness NIEUW 27 Masterclass bedrijfsvoering NIEUW 27 Inkopen en aanbesteden 28 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A 28 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B 28 Contractmanagement 29 Wat iedere manager van aanbesteden moet weten 29 Inkopen en aanbesteden ICT 29 Personeel en organisatie 30 HR Rijk 2020 NIEUW 30 Basis rechtspositie rijkspersoneel 30 HR-accounting vernieuwd 31 Duurzame inzetbaarheid 31 Meerjarige personeelsplanning Rijk 31 ICT en Informatie management 32 Trends in ICT voor niet ICT ers 32 ICT voor beleid 32 Curriculum CIO-adviseurs 33 Masterclass ICT-sturing en beheersing 33 Ook interessant voor medewerkers in de bedrijfsvoering Basis administratieve organisatie 11 Interviewvaardigheden 15 Communiceren op strategisch niveau 15 Fraude, wat nu? 15 Economie voor beleidsmakers 36 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 Risicomanagement en control 46 Projectbeheersing en control 46 Business case 46 Werking van agentschappen 48

Economie 35 Economie voor beleidsmakers 36 Economie van de overheid 36 Economie van de financiële markten en instellingen 36 De werking van de Nederlandse economie 37 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 De werking van Brussel 37 Economie van de publieke belangen 38 Digitale platformen NIEUW 38 Masterclass economie en beleid 39 Zomerschool economie en beleid 39 Ook interessant voor economen ICT voor beleid 32 Inzicht in kwaliteit van beleid 47 Masterclass financieel management 48 Financieel management 41 VOFMA 44 VOFHA 44 VOFNIFF 44 Financiële administratie 44 VOFMAplus 45 Basis administratieve organisatie 45 Comptabiliteitswet en beheer 45 Basis verslaggeving baten-lastenstelsel 45 Risicomanagement en control 46 Projectbeheersing en control 46 Business case 46 VOFHAplus 46 Inzicht in kwaliteit van beleid NIEUW 47 Controllersopleiding 47 Nieuwe ontwikkelingen in de financiële administratie 47 Wat iedere manager van administraties moet weten 48

Masterclass financieel management 48 Masterclass ICT-sturing en -beheersing 48 Werking van agentschappen 48 Toezicht semipublieke organisaties NIEUW 49 Ook interessant voor financieel medewerkers Public sector auditing 11 Communiceren op strategisch niveau 15 Fraude, wat nu? 15 Essentieprogramma 26 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 26 Lean management Rijksoverheid 26 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A 28 Contractmanagement 29 ICT voor beleid 32 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 De werking van Brussel 37 Maatwerkopleidingen 51 Liever een opleiding op maat? 51 Voorbeeld maatwerkopleiding 52 Goed om te weten 53 Bijeenkomsten 53 Onze docenten 53 Door ons in het buitenland 54 Inschrijven, annuleren en algemene voorwaarden 56 Waar vind je ons? 57 Medewerkers Rijksacademie 59

6 Studiegids 2018

Studiegids 2018 7 Voorwoord Een nieuw kabinet, een overheid die vernieuwt, digitaliseert en op een moderne manier dienstbaar wil zijn aan de samenleving. Zelf een nieuwe taak of functie misschien. Zoveel veranderingen dat het bijna niet bij te houden is. Wij helpen je bij het ordenen van al deze informatie. Jezelf bijscholen kan bij ons permanent. Doe je dat geregeld dan blijf je bij in jouw vakgebied, fris in je functie en ben je voorbereid op een volgende stap. Een greep uit ons aanbod: helemaal nieuw is de masterclass bedrijfsvoering die ingaat op actuele thema s uit het vakgebied. De vernieuwde opleiding Inzicht in kwaliteit van beleid. De masterclasses audit, financieel management en economie komen met een nieuw programma. Een specifieke opleiding bij bedrijfsvoering is HR Rijk 2020 met een doorkijk naar 2025. De opleiding Toezicht semipublieke organisaties. Een opleiding gewijd aan de economie van digitale platformen, met aandacht voor de vraag welk overheidsbeleid in de digitale economie geboden is. Een opleiding Trends in ICT voor niet-ict ers en een opleiding Inkopen en aanbesteden van ICT. Voor alle starters bij het Rijk is er het Essentieprogramma van twee dagen dat wij hebben opgezet samen met de Academie voor Overheidscommunicatie en de Academie voor Wetgeving. Interessant voor auditors is dat er voor meer opleidingen dan voorheen PE-punten zijn te behalen. De overheid voert een actief diversiteitsbeleid. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het werven van deelnemers voor diverse trainee programma s. De Rijksacademie leidt de trainees op: rijkstrainees, financial trainees, IT-trainees en inkooptrainees. De verwachting is dat ook data-trainees een programma gaan volgen bij de Rijksacademie. De traineeprogramma s bieden een kans om snel de overheid te leren kennen en een netwerk op te bouwen.

8 Studiegids 2018 In deze gids tref je niet alleen veel opleidingen aan, maar ook korte verdiepingsmodules, masterclasses en actualiteitencolleges. Het zijn opleidingen op tal van gebieden: audit, financieel management, inkopen en aanbesteden, personeel en organisatie, ICT en informatie, en economie. Kortom, voor iedereen een passende opleiding. Inschrijven doe je via de website www.rijksacademie.nl. Kom naar de Rijksacademie, laad je op en voel je welkom bij onze opleidingen en gratis congressen. Namens alle medewerkers van de Rijksacademie, Ron Berkhout (waarnemend hoofd)

Studiegids 2018 9 Het mooie van het woord auditor in relatie tot de Rijksacademie is de dubbele betekenis die het heeft: 1 Uitvoerende van een audit, een controleur van een bedrijf zoals een accountant etc. 2 Toehoorder, iemand die lessen volgt maar geen examen aflegt. Een controleur én toehoorder in één persoon. Van de internal auditor wordt steeds meer verwacht dat hij/zij luistert naar wat er in de organisatie gebeurt. Om het werk goed te kunnen doen wordt verwacht dat hij/zij bekend is met het bedrijf: know the business. Voor de geïnteresseerde toehoorder biedt de Rijksacademie een mooi pakket aan basis-, vervolg- en verdiepende opleidingen op het gebied van audit. Trends op het gebied van bijvoorbeeld IT-auditing of professionele vaardigheden vertalen we naar de werkpraktijk voor overheidsauditors en krijgen een plek in onze opleidingen of masterclasses.

10 Studiegids 2018 Audit Maar de Rijksacademie biedt veel meer voor de auditor! Om de organisatie waarin hij/zij werkt nog beter te begrijpen zijn ook de opleidingen op het gebied van financieel management, economie en bedrijfsvoering nuttig om te volgen. Vanaf 2018 bieden wij ook opleidingen aan zoals Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B, Projectbeheersing en control met PE-punten. Laat je verrassen door het brede aanbod aan organisatiebrede opleidingen die de Rijksacademie biedt en wordt een kritische toehoorder! Voor internal auditors bij het Rijk biedt de Rijksacademie een compleet pakket van specialistische opleidingen aan die je nodig hebt om binnen de context van het Rijk je werk te kunnen doen. Onze opleidingen vormen een aanvulling op de reguliere postgraduate opleidingen en sluiten nauw aan bij de beweging die de auditfunctie binnen het Rijk wil maken. AUDIT

Audit Studiegids 2018 11 Basisprogramma Public sector auditing In deze opleiding maak je kennis met het hoe, waarom en waarheen van public sector auditing. Wat zijn typische kenmerken van publieke organi saties en van auditing in de publieke sector? Welke soorten audits worden uitgevoerd en met welk doel? Welke standaarden, methoden en technieken worden daarbij gebruikt? Voor Medewerkers in een auditfunctie bij de Rijksoverheid en medewerkers met interesse in dit vakgebied. Richtlijn: S11-S15. Duur 2 dagen Kosten 2018 1.100 ADR leerroute Basis accountantscontrole Accountantscontrole is een onmisbaar instrumenten in de beheersomgeving van elke organisatie. Deze opleiding leert je alles over de taken en de instrumenten van een accountant bij controles zowel binnen als buiten de Rijksoverheid en laat zien hoe leuk, boeiend en spannend accountantscontrole kan zijn. Voor Medewerkers die meer willen weten over accountantscontrole bij de Rijksoverheid. Dit kunnen zowel starters in een audit- of controlfunctie zijn als beleids- of financieel medewerkers die met accountants of accountantscontrole als instrument te maken hebben. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 x 2 dagen Basis administratieve organisatie In deze opleiding leer je hoe de administratieve organisatie bij de Rijksoverheid functioneert en hoe informatiestromen in elkaar steken. Onmisbaar voor medewerkers in een audit- of financiële functie die hun kennis over de administratieve organisatie en interne controle willen verdiepen. Voor Voor medewerkers in een audit- of financiële functie die meer willen weten over de administratieve organisatie in het algemeen en bij de Rijksoverheid in het bijzonder. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 x 2 dagen Kosten 2018 1.850 Kosten 2018 1.850 ADR leerroute Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

12 Studiegids 2018 Audit Comptabiliteitswet en beheer De Rijksoverheid heeft een omvangrijk stelsel aan wet- en regelgeving voor de inrichting, sturing en beheersing van haar eigen (financiële) bedrijfsvoering. De Comptabiliteitswet vormt de basis voor deze wet- en regelgeving. Voor auditors en medewerkers in een financiële functie is dit onmisbare kennis. Voor Auditors en controllers met een brede blik op de organisatie. We gaan uit van een basiskennis van de administratieve organisatie. Richtlijn: S10-S12. Duur 1 x 3 dagen en 1 x 2 dagen Kosten 2018 2.300 ADR leerroute Auditing van bedrijfsprocessen Zijn de bedrijfsprocessen bij de Rijksoverheid goed georganiseerd? Zijn de juiste beheersmaatregelen genomen en worden ze ook nageleefd? Belangrijke vragen voor iedere auditor en controller. Het vakgebied van de internal auditing biedt je het gereedschap om op objectieve wijze onderzoek te doen naar deze vragen. Je maakt kennis met het auditen van bedrijfsprocessen (operational audit). Voor Medewerkers in een controlfunctie bij het Rijk die zich willen oriënteren op de toepassing van operational auditing binnen hun eigen vakgebied, maar die geen specifieke operational/internal auditopleiding of -ervaring hebben. Richtlijn: S10-S12. Duur 1 x 3 dagen en 1 dag Kosten 2018 1.850 Vervolg opleidingen Auditing van risicomanagement Van auditors wordt verwacht dat ze hun departementsleiding op een stimulerende wijze kunnen adviseren over het implementeren en functioneren van het (integrale) risicomanagement in hun organisatie en dat zij de gehanteerde systemen kunnen auditen. Deze opleiding wijst je daarbij de weg. Voor Senior auditors en auditmanagers die risicomanagementsystemen auditen of adviseren over risicomanagement. Richtlijn: S11-S15. Duur 2 dagen Kosten 2018 990 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Audit Studiegids 2018 13 IT-auditing De invloed van IT groeit met de dag en de ontwikkelingen in het vakgebied gaan razendsnel. Voor operational en financial auditors is het belangrijk om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen en een basiskennis van IT-auditing te verwerven, zodat je weet hoe en wanneer je IT-auditing in je eigen werkzaamheden kunt invlechten. In deze opleiding maak je uitgebreid kennis met IT-auditing bij de Rijksoverheid. Voor Senior auditors, coördinerend auditors en auditmanagers die regelmatig samenwerken met IT-auditors en meer kennis over IT en IT-auditing willen opdoen. Richtlijn: S11-S15. Kwantitatieve methoden en technieken Steekproeven leveren de financial auditor een schat aan informatie op. De auditors die meer willen weten van het opzetten van een steekproef zijn bij deze opleiding aan het juiste adres. Je leert wanneer welke steekproeftechnieken toepasbaar zijn, en hoe je een steekproef opzet én evalueert. Voor Senior auditors en auditmanagers met ervaring met financial auditing bij de Rijksoverheid. Richtlijn: S11-S15. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.450 Duur 2 dagen Kosten 2018 990 ADR leerroute Onderzoeksmethodologie voor auditors Het kunnen maken van een goede onderzoeksopzet is cruciaal bij alle vraaggestuurde en bijzondere onderzoeken. Deze opleiding geeft je gedegen inzicht in onderzoeksmethodologie en hoe je die bij audits moet toepassen. Ook vul je je gereedschapskist aan met een scala aan onderzoeksstrategieën. Voor Senior auditors en auditmanagers die hun kennis van onderzoeksmethodologie willen verbreden en verdiepen. We gaan uit van basiskennis van en ervaring met vraaggestuurde en/of bijzondere onderzoeken. Richtlijn: S11-S15. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.450 ADR leerroute De psychologie van de oordeelsvorming Als auditor wil je graag een objectief oordeel geven, maar psychologische effecten kunnen je objectiviteit onbewust behoorlijk beïnvloeden. Zijn we wel zo objectief als we zouden willen zijn? Tijdens deze opleiding leer je hoe mensen oordelen, hoe je valkuilen voor oordeelsvorming kunt herkennen en wat je eraan kunt doen. Ook leer je wanneer je je intuïtie juist wel of niet kunt inzetten om tot een effectief oordeel te komen. Voor Senior auditors en auditmanagers. Richtlijn: S11-S15. Duur 1 dag Kosten 2018 700 ADR leerroute Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

14 Studiegids 2018 Audit Performance auditing Behaalt de Rijksoverheid met schaarse middelen optimale resultaten? En realiseert zij uiteindelijk haar doelstellingen? Dit zijn de vragen die centraal staan bij performance auditing. In deze opleiding maak je kennis met deze dynamische auditvorm, die in de moderne staalkaart van public sector auditing niet mag ontbreken. Auditvaardigheden Voor Senior auditors, auditmanagers en medewerkers met interesse in dit vakgebied. Richtlijn: S11-S15. Duur 2 dagen Kosten 2018 1.100 Schriftelijke auditvaardigheden Het succes van een audit staat of valt met de rapportage. Leer de fijne kneepjes van het schrijven en verhoog zo de kwaliteit en effectiviteit van je teksten. Deze speciaal voor auditors ontwikkelde opleiding bevat een e-learningmodule en leert je duidelijk te rapporteren over je bevindingen en aanbevelingen. Voor Senior auditors die hun schriftelijke vaardigheden willen verbeteren om zo de kwaliteit en effectiviteit van hun auditrapportages te verhogen. Richtlijn: S10-S12. Duur De opleiding bestaat uit 2 delen: - vooraf minimaal 6 uur voor het doorlopen van een e-learningmodule inclusief ingangstoets - 1 opleidingsdag, inclusief avondprogramma Kosten 2018 1.300 NB: Voor deze opleiding gelden specifieke annuleringsvoorwaarden. Annulering zonder kosten is alleen mogelijk voordat je de inlogcodes van de e-learningmodule ontvangt. Dit gebeurt ongeveer een maand voor de start van de opleiding. Als je de e-learningmodule niet haalt, ben je de volledige opleidingskosten verschuldigd. ADR leerroute Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Audit Studiegids 2018 15 Piramidaal rapporteren Met weinig woorden helder je boodschap overbrengen, dat is de kern van piramidaal rapporteren. Een logische, consistente, top-down structurering draagt bij aan de leesbaarheid en overtuigingskracht van je auditrapport. In deze opleiding leer je de theorie van het piramidaal rapporteren direct toepassen op de teksten uit je eigen werkpraktijk. Voor (Senior) auditors en auditmanagers die auditrapporten schrijven. Richtlijn: S10-S15. Duur 2 x 1 dag Kosten 2018 1.300 ADR leerroute Interviewvaardigheden Voor auditors is het interview een belangrijke informatiebron. Maar de informatie die je uit een interview haalt moet wel zo objectief mogelijk zijn. Belangrijk is dus dat je de techniek van het interviewen tot in de puntjes beheerst. In deze opleiding leer je hoe je met de juiste voorbereiding, opzet, vragen en persoonlijke interactie een effectief interview afneemt. Voor Senior auditors die hun interviewvaardigheden naar een hoger niveau willen tillen. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 dagen Kosten 2018 1.300 ADR leerroute Communiceren op strategisch niveau Wil je een stevige gesprekspartner zijn voor de ambtelijke top en wil je je soepel kunnen bewegen in de politiek-bestuurlijke realiteit, dan kun je niet zonder uitstekende communicatieve vaardigheden. In een Development Center werk je samen met topambtenaren en acteurs aan het optimaliseren van je (inter)persoonlijke effectiviteit. Voor Auditmanagers en ervaren controllers die op strategisch niveau klantcontacten onderhouden en hun vaardigheden op het communicatieve vlak willen aanscherpen. Richtlijn: S13-S15. Fraude, wat nu? NIEUW Fraude is van alle tijden. Plotseling word je er op je werk mee geconfronteerd. Wat nu? Herkenning, onderzoek, erkenning en actie zijn sleutelwoorden in deze opleiding. Voor Auditors, controllers, beleidsmedewerkers, startende- en middenmanagers. Richtlijn: S11 en hoger. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.800 Duur kick-off bijeenkomst + 3 dagen Kosten 2018 2.700 ADR leerroute Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

16 Studiegids 2018 Audit Actualiteitenprogramma Masterclass auditors in de publieke sector Welke ontwikkelingen mag jij absoluut niet missen in jouw functie als auditor bij de Rijksoverheid? In deze masterclass word je in korte tijd op de hoogte gebracht van de laatste trends, thema s en ontwikkelingen in het auditvak in de publieke sector, waarbij ruimte is voor intercollegiale discussie. Voor Senior auditors en auditmanagers. Richtlijn: S11-S15. Duur 2 dagen Kosten 2018 1.150 Ook interessant voor auditors Essentieprogramma 26 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 26 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B 28 HR-accounting 31 ICT voor beleid 32 Masterclass ICT-sturing en beheersing 33 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 VOFNIFF 44 Projectbeheersing en control 46 Business case 46 Masterclass financieel management 48 Met ingang van januari 2018 worden voor de aangemerkte opleidingen PE-punten verstrekt. Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Studiegids 2018 17 Startconferentie voor trainees van het Rijk 2017 Op vrijdag 15 september kleurde het Vredespaleis en het pand aan de Zeestraat 86-90 oranje. Beide locaties werden bezocht door zo n 260 starters binnen de Overheid. Naast deze Rijkstrainees, Financial trainees, Inkooptrainees, ICT-trainees en trainees vanuit de academie van Wetgeving bezochten nog eens 60 mensen zelf betrokken bij de Rijkstrainees de startconferentie Verbinden.

18 Studiegids 2018 [3] [2] De dag begon in het Vredespaleis. De signjugglers wezen op originele wijze de weg en bezorgden veel deelnemers een glimlach. De dagvoorzitter Erik Peekel [1] zorgde voor een eerste kennismaking van de aanwezigen met elkaar. Daarna richtte staatssecretaris Klaas Dijkhoff [2] een welkomstwoord tot de trainees en gaf hen goede tips voor een vliegende start. Hierna werden alle deelnemers verrast door vier leden van een Rugbyteam [3] uit Nieuw Zeeland. Zij lieten een traditionele HAKA zien en horen. Vervolgens nam Bob MacLaren [4] het woord. Op humoristische wijze vertelde hij meer over de achtergronden van de HAKA en hoe deze oorlogsdans voor de eigen verbinding zorgt. Verbinding is het kernonderwerp van deze dag. De trainees werden door hem uitgedaagd om samen in de verbinding een HAKA te leren en met elkaar uit te voeren. Dit ging geweldig! Na deze energieke start nam zzp-er en nog niet zo lang geleden een voormalig trainee bij de overheid, Kim Spinder [5] het woord. Zij keek met veel humor terug op haar trainee-ervaringen en gaf de starters van vandaag veel tips voor een authentieke aanpak, creativiteit, durf en doorzettingsvermorgen. De dag werd digitaal real-time ondersteund. Op de speciale congres app kon iedereen zien hoe het programma verliep en kon bijvoorbeeld ook iedere deelnemer live aan Kim vragen stellen.

Studiegids 2018 19 [1] [5] [4] Na het plenaire programma was het tijd voor diverse workshops waarop individueel ingeschreven kon worden. In de Zeestraat volgden deelnemers achter elkaar twee zelf gekozen workshops. In totaal werden er op de gehele dag acht verschillende workshops aangeboden: Kansen zien en grijpen Wat ga jij doen met al jouw talenten Debatteren om te verbinden Kleurrijke communicatie Hoe te verbinden als je liever zou willen afhaken De eeuwige frisse blik Cybersecurity nare dingen op internet Het politieke spel De deelnemers die achterbleven in het Vredespaleis speelden mee in de Serious Governance Game Participatia. Vier teams met één missie, met elkaar in de verbinding en door zo goed mogelijk samen te werken. Geen echte winnaars of verliezers, uiteindelijk wel 12 trainees die door hun pientere optreden als prijs in lunchgesprek mochten met de SG van het ministerie van OCW, Marjan Hammersma [6]. [6]

20 Studiegids 2018 [7] Na de verschillende workshops kwamen alle deelnemers weer samen in het Vredespaleis. Tijdens de plenaire afsluiting van de dag, deelden zij ervaringen met elkaar. Vervolgens nam Marjan Hammersma het woord en gaf ook zij antwoorden op de aan haar gestelde vragen en tips voor de startende trainees aanwezig. Tot slot last, but not least nam kunstenaar Ap Verheggen [7] de trainees mee op een bijzondere reis van een smeltende ijsberg op Groenland naar de kurkdroge woestijn in Mali op een prachtige persoonlijke missie: water maken uit droge woestijnlucht op zonnenenergie. Een verhaal over verwondering van de smeltende ijskappen, passie voor de wereld waarop wij in verbinding met elkaar leven, waarschuwend tegen de opwarming van de aarde, samenwerking en denken buiten gebaande wegen en veel doorzettingsvermogen om het uiteindelijke doel te behalen. Een verhaal over jezelf blijven en geloven in wat je aan het doen bent. Voordat alle deelnemers de mooie dag aflosten met een drankje en een hapje, keken zij nog met elkaar terug naar een samenvatting van de dag op film. Met daarin vrolijke indrukken van een geslaagde dag voor 260 nieuwe Rijkstrainees in het teken van Verbinden. Welkom bij de Rijksoverheid!

Studiegids 2018 21 BEDRIJFSVOERING De Rijksacademie ondersteunt een veelheid aan ontwikkelingen op het gebied van bedrijfsvoering in opleidingen op het terrein van inkopen en aanbesteden, personeel en organisatie, ICT- en informatiemanagement, algemene bedrijfsvoering en de connecties daartussen. Ook biedt de Rijksacademie het Essentieprogramma aan, voor een eerste kennismaking met de overheid. Het programma biedt een unieke kans om de brede wereld van de overheid te ontdekken. Om verbindend te zijn binnen de Rijksoverheid, toon jij als adviseur (m/v) dat jij bouwstenen tot een geheel kan hechten. Daarmee worden de koppelingen van beleid en uitvoering mogelijk gemaakt.

22 Studiegids 2017 Financieel management De Rijksacademie biedt actuele en passende opleidingen aan, afgestemd op de steeds sneller veranderende vraag. Ontwikkelingen binnen de Rijksoverheid volgen elkaar in snel tempo op. Jij moet over actuele kennis beschikken en een goede basiskennis hebben op jouw vakgebied. Daarnaast is het ook van belang om te weten wat er op de andere terreinen speelt. Zo ben en blijf je goed geïnformeerd en een belangrijke speler in het geheel. De Rijksacademie helpt je graag bij het maken van de juiste opleidingskeuze. Bedrijfsvoering is een breed werkgebied en dat vraagt om actief bijlerende adviseurs, uitvoerders en beleidsbepalers. Zo hebben we voor 2018 de opleiding Cyber awareness op de rol staan. Een opleiding voor iedere ambtenaar die zich bewust wil zijn van de risico s van het gebruik van automatiseringssystemen in de breedste zin van het woord. Ook op de rol staat de opleiding HR Rijk 2020. Een opleiding met meerdere modules die je laat zien over welke kennis je echt moet beschikken vóór het jaar 2020, en dat is al heel snel! De Rijksacademie kan ook jou dit jaar adviseren over de mogelijkheden van onze opleidingen. Bel of mail en stel gerust je vraag.

Bedrijfsvoering Studiegids 2018 23 Metafoor bedrijfsvoering Een wijze vrouw hield haar leerlingen het volgende voor, terwijl zij op haar tafel een grote doorzichtige glazen bak plaatste en deze tot de rand voorzichtig vulde met grote keien. Is deze bak vol? vroeg de wijze vrouw toen de laatste kei in de bak lag. De leerlingen beaamden dat met een volmondig: ja! Toen pakte de wijze vrouw kleinere stenen en liet deze tussen de grote keien in de bak vallen. Is deze bak nu vol? vroeg zij een tweede keer. Iets voorzichtiger antwoordden haar leerlingen nogmaals met ja. Toen strooide zij zand in de bak, dat zich efficiënt een weg baande tussen de keien en de stenen. Zij deed dit totdat de bak tot aan de rand gevuld was met zand. Nogmaals vroeg zij of de bak nu vol was. Haar leerlingen zagen de afgevulde bak en knikten ferm ja. Toen pakte de wijze vrouw een kan met water en goot die in de bak. Het water vermengde zich snel met de keien, de stenen en het zand tot een hecht geheel. Zo zei de wijze vrouw glimlachend: Nu is de bak helemaal vol. Een metafoor om diverse onderdelen binnen de Rijksoverheid te verbeelden. Uitvoering en operatien als grote stevige keien, beleid & control als de (bouw) stenen daarnaast. Audit en (Financieel) management als het zandcement hier tussen. En het hechtende water als symbool van de bedrijfsvoering, voor de broodnodige verbinding van het grote geheel.

24 Studiegids 2018 Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering is een breed vakgebied. Een goede adviseur bedrijfsvoering zal zich bekwamen in meerdere vakgebieden door het volgen van verschillende opleidingsrichtingen. De Rijksacademie helpt je daar mee met zelf te kiezen opleidingsroutes. Opleidingsroute Bedrijfsvoering Basisopleiding Vervolgopleiding Verdiepingsopleiding Essentieprogramma HR Rijk 2020 Masterclass Bedrijfsvoering Basis adviseur bedrijfsvoering Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk Lean management Rijksoverheid HR-accounting Risicomanagement Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B Maatschappelijke kosten-batenanalyses Masterclass ICT-Sturing en beheersing Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A Contractmanagement Basis administratie organisatie ICT voor beleid Wat iedereen van aanbesteden moet weten Communiceren op strategisch niveau Cyber awareness

Bedrijfsvoering Studiegids 2018 25 De wereld om ons heen verandert en het vak van ambtenaar verandert in hoog tempo mee. Daarbij wordt de lat hoog gelegd voor iedereen binnen het Rijk. HRM is bij het Rijk een succesfactor, zeker gezien de steeds kortere cycli van verandering en de aanstaande normalisering van het ambtenarenrecht. Opleidingsroute HRM Basisopleiding Vervolgopleiding Verdiepingsopleiding Basis Rechtspositie Rijk HR-accounting Fraude, wat nu? Meerjarig personeelsplanning Rijk Communiceren op strategisch niveau Duurzame inzetbaarheid HR Rijk 2020

26 Studiegids 2018 Bedrijfsvoering Essentieprogramma Als je recentelijk in dienst bent gekomen van de Rijksoverheid, kom je in aanmerking voor het Essentieprogramma. Het Essentieprogramma biedt jou de unieke kans om in twee dagen de bijzondere wereld van de Rijksoverheid te leren kennen. Je doorloopt een afwisselend programma met boeiende sprekers en doet contacten op die je de rest van je carrière van pas komen. Voor Nieuwe ambtenaren bij het Rijk. Richtlijn: S10-S15. Duur 2 dagen Kosten 2018 990 Basis adviseur bedrijfsvoering Ben je nieuw binnen de bedrijfsvoering van het Rijk of wil je je kennis over de inrichting en werking van de bedrijfsvoering binnen het Rijk verbreden? Dan is deze opleiding iets voor jou. We staan uitgebreid stil bij de meest recente ontwikkelingen en trends binnen de diverse bedrijfsvoeringdomeinen, de governance van de bedrijfsvoering en ontwikkelingen op het gebied van shared service organisaties en de hervormingsagenda. Voor (Nieuwe) medewerkers in de bedrijfsvoering, beleidsmedewerkers en adviseurs bedrijfsvoering. Richtlijn: S9-S11. Duur 3 dagen Kosten 2018 2.200 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk In de compacte rijksdienst is het gemeenschappelijk uitvoeren van bedrijfsvoeringstaken in shared service organisaties (sso s) een uitgangspunt geworden. Dit heeft geleid tot een besturingsmodel voor de bedrijfsvoering waarin vele spelers een rol hebben. Deze opleiding leert je wat er speelt en hoe het werkt. Voor Accountmanagers SSO, relatiemanagers, klantmanagers en andere managers/medewerkers die direct betrokken zijn bij SSO s. Richtlijn: S12-S15. De werkvorm van deze dag heeft baat bij een gemengde samenstelling van de deelnemersgroep. Duur 1 dag Kosten 2018 500 Lean management Rijksoverheid Lean management is een methode waarmee je continu verbeteringen in werkprocessen kunt realiseren, in kleine beheersbare stappen. Steeds vaker zijn organisatieveranderingen bij zowel grote als middelgrote onderdelen binnen de Rijksoverheid gebaseerd op de uitgangspunten van lean management. Tijdens de opleiding leer je verschillende technieken effectief implementeren in jouw werkomgeving. Je leert kijken vanuit de waarden en het gezichtspunt van de (interne) klant en hierdoor signaleer je verspillingen in de processen. Je voert verbeteringen door en bereikt veelal meer met minder middelen. Voor (Senior) beleidsmedewerkers, adviseurs bedrijfsvoering, controllers en auditors. Richtlijn: S10 en hoger. Duur 2 dagen, met op de eerste dag een avondprogramma Kosten 2018 1.300 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Bedrijfsvoering Studiegids 2018 27 Cyber awareness NIEUW Hackaanvallen, bedreigingen van vitale infrastructuur, mogelijke manipulaties van verkiezingen, installaties van malware en phishing bij niets vermoedende bedrijven, overheidsorganisaties en burgers. Van uitzonderingen in het recente verleden, worden bovenstaande bedreigingen helaas steeds meer dagelijkse praktijk. Hoe kunnen wij dit herkennen? Wat kunnen wij er tegen doen? Wat is de rol van beleidsmakers, managers, controllers en auditors in deze bewegingen? En hoe kijken projectleiders en adviseurs bedrijfsvoering naar deze activiteiten? Masterclass bedrijfsvoering NIEUW In 2018 wordt in samenwerking met andere academies binnen de Rijksoverheid een masterclass over bedrijfsvoering aangeboden. Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief op www.rijksacademie.nl/nieuws/ en wij sturen je informatie over deze opleiding zodra hierover meer bekend is. Voor Alle rijksambtenaren. Richtlijn: S11-S13 Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief op www.rijksacademie.nl/nieuws/ en wij sturen je informatie over deze opleiding zodra hierover meer bekend is. Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

28 Studiegids 2018 Bedrijfsvoering Inkopen en aanbesteden Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A Deze opleiding vormt een intensieve kennismaking met het inkoopvak bij de Rijksoverheid. Je leert hoe het inkoopproces in elkaar zit en welke wet- en regelgeving van belang is bij het inkopen en wat het verschil is met aanbesteden. Je kent ook de plek in het Rijksinkoopstelsel van enkelvoudige en meervoudige (onderhandse) opdrachten onder de drempelbedragen. Ook maak je kennis met de basisprincipes van goed leveranciers- en contractmanagement. Voor (Startende) inkoopadviseurs, administratief medewerkers, adviseurs bedrijfsvoering of beleidsondersteuners die betrokken zijn bij het inkopen van diensten, leveringen en werken onder de Europese drempelwaarden. Richtlijn: S8-S9. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.400 De Rijksoverheid heeft uniform, professioneel en maatschappelijke verantwoord inkopen hoog in het vaandel staan. Rijksinkopers spreken zoveel mogelijk dezelfde taal, hanteren dezelfde regels en procedures en handelen zoveel mogelijk vanuit een samenhangende inkooporganisatie. Dit vraagt om specifieke kennis en vaardigheden. Als rijksinkoper moet je goed thuis zijn in de beleidsuitgangspunten van de Rijksinkoop, de aanbestedingstechnieken die het Rijk hanteert en de inrichting van de inkooporganisatie. De Rijksacademie ondersteunt de professionalisering van de Rijksinkoop door middel van een samenhangend pakket aan (basis)opleidingen en verdiepingsmodules, voor iedereen die met inkoop te maken heeft. Onze opleidingen worden vormgegeven vanuit de praktijk en volgen de actualiteit op de voet. Ook verzorgen wij jaarlijks diverse congressen en bijeenkomsten, waar je bijgepraat wordt over de nieuwste ontwikkelingen, en ervaringen kunt uitwisselen met andere professionals. Deze bijeenkomsten worden op onze site bekend gemaakt. Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B Deze opleiding behandelt de procedures en spelregels rond inkopen en aanbesteden in de politiek-bestuurlijke context. Je maakt intensief kennis met het inkoopvak en je kent ook de plaats daarin van een (Europese) aanbesteding. Na afloop weet je hoe belangrijk een duidelijke inkoopbehoefte is en kun je omgaan met de specificatie van deze behoefte, de selectie van een juiste leverancier en de gunning van de opdracht. Voor (Senior)inkoopadviseurs, adviseurs bedrijfsvoering, inkoopcoördinatoren, inkoopmanagers of juristen die betrokken of verantwoordelijk zijn voor complexe inkoopopdrachten bij het Rijk. Basiskennis van inkoop (bijvoorbeeld IAPS-A of Nevi 1) is aan te bevelen. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 x 2 dagen en 1 x 3 dagen Kosten 2018 3.300 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Bedrijfsvoering Studiegids 2018 29 Contractmanagement Bij een professionele inkoopfunctie hoort ook professioneel contractbeheer en contractmanagement. Contracten vormen immers het sluitstuk van een inkoop- of aanbestedingstraject. Deze opleiding biedt je de belangrijkste concepten van (decentraal) contractmanagement bij het Rijk: wat is een goed contract, welke standaarden worden gehanteerd, wat komt allemaal kijken bij contractbeheer en hoe verloopt het proces? Voor (Senior)inkoopadviseurs, adviseurs bedrijfsvoering, inkoopcoördinatoren, inkoopmanagers of andere betrokkenen bij inkoop of aanbesteding van diensten, werken en/of leveringen. Basiskennis van Rijksinkoop (b.v. IAPS-A of IAPS-B) is aan te bevelen. Richtlijn: S8-S12. Wat iedere manager van aanbesteden moet weten Als manager krijg je steeds vaker te maken met vraagstukken rondom inkopen en aanbesteden. Wet- en regelgeving lijken soms haaks te staan op beleidsdoelen. Om de valkuilen te vermijden en de risico s te herkennen is het noodzakelijk om op hoofdlijnen op de hoogte te zijn van het aanbestedingsrecht. Voor Managers, controllers, projectleiders, Gateway reviewers en opdrachtgevers. Richtlijn: S12 en hoger. Duur 1 middag Kosten 2018 geen kosten Duur 1 x 2 dagen en 1 dag Kosten 2018 1.500 Inkopen en aanbesteden ICT In de opleiding Inkopen en aanbesteden ICT brengen wij de werelden van inkopen en ICT bij elkaar. Het inkopen van ICT is een complexe aangelegenheid. Je krijgt te maken met een zeer uiteenlopend aanbod dat door de ontwikkelingen op het brede gebied van ICT zeer snel verandert. Volg deze opleiding en maak een goede start met het inkopen en aanbesteden van ICT. Voor Iedereen die te maken heeft met het inkopen en aanbesteden van ICT: inkoopadviseurs, ICT-ers, controllers, projectleiders én opdrachtgevers. Duur 3 x 1 dag Kosten 2018 1.800 Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief op www.rijksacademie.nl/nieuws/ en wij sturen je informatie over deze opleiding zodra hierover meer bekend is. Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

30 Studiegids 2018 Bedrijfsvoering Personeel en organisatie Reorganisaties, bundeling van (bedrijfsvoerings) taken, meerjarige personeelsplanning, duurzame inzetbaarheid, mobiliteit, het Nieuwe Werken en de financiering van al deze ontwikkelingen; allemaal ontwikkelingen die vragen om een sterke eerstelijns P&O-functie. HR-adviseurs die op tactisch en strategisch niveau het verschil kunnen maken. De verdere professionalisering van het HR-advies binnen het Rijk staat de komende jaren dan ook hoog op de agenda. Onze opleidingen in het programma Personeel en organisatie zijn speciaal voor HR-adviseurs bij het Rijk ontwikkeld en gaan in op de voor de overheid specifieke vraagstukken die jij in je dagelijkse werkpraktijk tegenkomt. Er wordt gewerkt met eigen materiaal en actuele casuïstiek van deelnemers en docenten. Naast leren staat het uitwisselen van ervaringen en ontwikkelingen centraal. Voor het studiejaar 2018 hebben we de nieuwe opleiding HR-2020 ontwikkeld en een aantal opleidingen geactualiseerd. HR Rijk 2020 NIEUW Programma eerstelijns HR De maatschappij verandert en de overheid beweegt hierin mee. Ook het HRM-vakgebied anticipeert hierop en de Rijksacademie biedt hierin opleidingen aan. Voor Huidige en nieuwe HR-adviseurs Rijk en (toekomstige) managers met P-verantwoordelijkheden. HR-adviseurs en de middenmanagers. Richtlijn: S11-S13 Duur 6 dagdelen Kosten 2018 1.900 Door de Rijksacademie wordt het opleidings programma voor de eerstelijns HR-adviseur geactualiseerd. Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief op www.rijksacademie.nl/nieuws/ en wij sturen je informatie over deze opleiding zodra hierover meer bekend is. Basis rechtspositie rijkspersoneel Om je manager deskundig te kunnen adviseren is kennis van het ambtenarenrecht onontbeerlijk. Na afloop van deze opleiding ken je alle relevante rechtspositionele wet- en regelgeving en weet je hoe je deze op juiste en eenduidige wijze kunt toepassen. Ook sociale zekerheid en pensioenbeleid komen aan bod. Er wordt geoefend aan de hand van aansprekende en zelf meegebrachte casuïstiek. Voor Eerstelijns HR-adviseurs die medewerkers en lijnmanagers moeten adviseren over de toepassing van het arbeids- en ambtenarenrecht bij het Rijk. Richtlijn: S8-S11 Duur 2 x 2 dagen Kosten 2018 2.100 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Bedrijfsvoering Studiegids 2018 31 HR-accounting vernieuwd Binnen de Rijksoverheid wordt continu gewerkt aan een professionele en efficiënte bedrijfsvoering. Van adviseurs wordt een meer bedrijfsmatige aanpak verwacht. Een gedegen cijfermatige onderbouwing van voorstellen en scherpe analyses dragen bij aan een zakelijke benadering in onder andere de HR-praktijk. Daarbij wordt nauw samengewerkt tussen HR, Control/FEZ, facilitair management en steeds vaker met ICT. Adviseurs uit diverse vakgebieden ervaren bredere consequenties van HR-beleid in hun eigen vakgebied. In deze opleiding verwerf je meer kennis en vaardigheden om in de onderlinge interactie deze consequenties te duiden. Voor Eerstelijns senior HR-adviseurs en hoofden HR, controllers, senior-adviseurs bedrijfsvoering, adviseurs FEZ en auditors, die financieel-economische inzichten en cijfermatige analyses in hun werk willen kunnen toepassen. Richtlijn: S10-S12. Duur 3 dagen Duurzame inzetbaarheid Plezier in het werk en bevlogenheid, stimuleren van geluk van je mede werkers, gezond en productief werken. Dat zijn de kernmerken van duurzame inzetbaarheid bij de Rijksoverheid. Deze opleiding behandelt de drie pijlers van duurzame inzetbaarheid: Gezond werken en bevlogenheid, Loopbaan en functieroulatie en Leren en ontwikkelen. Je wordt geïnformeerd over de laatste stand van het rijksbrede beleid, je wordt geïnformeerd welke best practices er zijn binnen het Rijk en je maakt kennis met de invulling van de rollen van HR-adviseur en het management. Ook leer je waarom duurzame inzetbaarheid bij het Rijk verschilt van organisaties buiten het Rijk. Voor Startende leidinggevenden, projectleiders, eerstelijns HR-adviseurs. Richtlijn: S10-S12. Duur 3 dagen Kosten 2018 2.000 Kosten 2018 1.800 Meerjarige personeelsplanning Rijk Meerjarige personeelsplanning is een belangrijke pijler binnen het mobiliteitsbeleid van het Rijk. Deze eendaagse opleiding behandelt de kaders en uitgangspunten van meerjarige personeelsplanning, de Mobiliteitsbrief van de minister van Wonen en Rijksdienst en elementen die aan de orde zijn bij het maken van een (meerjarig) personeelsplan. Ook best-practices komen aan de orde. Voor P&O-functionarissen/projectleiders, controllers en HR-adviseurs belast met de ontwikkeling en/of advisering met betrekking tot meerjarige personeelsplannen. Richtlijn: S10-S12. Duur 1 dag Kosten 2018 700 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

32 Studiegids 2018 Bedrijfsvoering ICT en Informatiemanagement Trends in ICT voor niet ICT ers Big data, blockchain, hyperloop, cryptovaluta, clouds, etc. De digitalisering versnelt ieder jaar. Ook als niet ICT-ambtenaar krijg je daar steeds vaker mee te maken. In 2018 organiseert de Rijksacademie elk kwartaal een bijeenkomst waarin de laatste ontwikkelingen worden besproken. Zo blijf je aangehaakt op veranderingen in dit vakgebied. Voor alle geïnteresseerden Duur 4 x 1 dagdeel Kosten 2018 1.200 Er is geen beleidsterrein meer te bedenken waarbij ICT geen rol speelt. Het toepassen, sturen en beheersen van ICT is een grote en continue uitdaging. Mede naar aanleiding van de Commissie Elias heeft het Rijk de afgelopen jaren vol ingezet op verdere professionalisering van het vakgebied: CIO-stelsel, Rijks ICT-trainees, SSO s en een uitgebreid beleids- en beheersinstrumentarium. In de opleidingen van de Rijksacademie leer je hoe deze professionalisering is vormgegeven en hoe een en ander werkt. Het Curriculum CIO-adviseurs is de basisopleiding voor iedereen die binnen de context van de Rijksoverheid als IT er of CIO-adviseur aan de slag gaat. Als je het Curriculum hebt afgerond word je automatisch toegelaten tot de (besloten) bijeenkomsten van de CIO-community. Zo blijf je ook na de opleiding op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Daarnaast bieden we verdieping via de Masterclass ICT Sturing en Beheersing. Wij bieden ook de opleiding ICT voor beleid aan; een opleiding die speciaal ontwikkeld is voor medewerkers in de kolommen Beleid & Control die ICT-componenten tegenkomen in hun werk. ICT voor beleid Moet bij het maken van beleid altijd rekening gehouden worden met de factor ICT? Worden het beleid en de uitvoering bij organisaties beter door inzichten verkregen uit big data? Of staat het gebruik van big data de privacy van de burgers in de weg? Beleidsmedewerkers/-adviseurs krijgen meer en meer te maken met ICT onderwerpen in hun werk. Er is bijna geen dossier meer te bedenken waar ICT geen rol in speelt. Toch worden de ICT-consequenties veelal op een laat moment in beeld gebracht of is het lastig om een weg te vinden in het grote ICT landschap binnen het Rijk. Hoe zorgen we er met elkaar voor dat ICT veel meer een onderwerp wordt dat bij de start van het beleidstraject net zo normaal is als andere onderwerpen, zoals de milieu- of financiële effecten? Voor (Senior) beleidsmedewerkers, managers, bedrijfsvoeringsadviseurs, controllers en auditors. Richtlijn S11-S14. Duur 3 x 1 dag Kosten 2018 2.050 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Studiegids 2018 33 Curriculum CIO-adviseurs Het managen van en adviseren over ICT-projecten bij het Rijk vergt specifieke kennis en vaardigheden. In deze opleiding maak je kennis met de I-strategie, het ICT-begrippenkader en de nieuwe trends en ontwikkelingen op het gebied van ICT binnen de Rijksoverheid. Relevante onderwerpen als architectuur, informatiebeveiliging en inkopen en aanbesteden van ICT passeren de revue. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het sturen en beheersen van ICT-projecten en het effectief adviseren in de CIO-omgeving. Voor CIO-adviseurs en adviseurs in de bedrijfsvoering die direct met de CIO-offices samenwerken, bij departementen en uitvoeringsorganisaties. Richtlijn S11-S12. Duur 10 dagen Kosten 2018 4.050 Masterclass ICT-sturing en beheersing Informatie- en communicatietechnologie (ICT) grijpt steeds dieper in op de werkprocessen van de Rijksoverheid. De overheid treft een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan een goede kwaliteitsborging van grote ICT-projecten, zoals de verbetering van de sturing en de beheersing en een BIT-toets. Voor De masterclass is bestemd voor (plaatsvervangend) directeuren, projectmanagers, senior adviseurs, auditmanagers, senior controllers en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, een beleidsfunctie of informatiseringsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Richtlijn S12-S15. Duur 5 middagen Kosten 2018 1.650 Na afloop van de opleiding word je toegelaten tot de (besloten) gratis activiteiten van de CIO-community op de Rijksacademie. Zo blijf je ook na de opleiding up-to-date. Ook interessant voor medewerkers in de bedrijfsvoering Basis administratieve organisatie 11 Interviewvaardigheden 15 Communiceren op strategisch niveau 15 Economie voor beleidsmakers 36 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 Risicomanagement en control 46 Projectbeheersing en control 46 Business case 46 Werking van agentschappen 48 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

34 Studiegids 2018

ECONOMIE De economie-opleidingen van de Rijksacademie vergroten je kennis van de economische samenhangen en economische instituties. Zij laten je bovendien kennismaken met de argumenten pro en contra verschillende vormen van overheidsoptreden en bieden je inzicht in de effecten van uiteenlopende beleidsmaatregelen. De opleidingen zijn niet alleen voor economen bedoeld, maar nadrukkelijk ook voor niet-economen. Zij stellen je beter in staat om het financieeleconomische nieuws te volgen, ze bieden je inzicht in de achtergronden van het gevoerde financieel-economische beleid en ze helpen je bij het nadenken over de vormgeving van het beleid op uiteenlopende terreinen. In de economie-opleidingen wordt onder meer aandacht besteed aan de actuele economische situatie alsmede aan actuele economischpolitieke vraagstukken en het actuele financieel-economische beleid. Deelnemers waarderen volgens evaluaties deze aandacht. De opleidingen hebben voorts in hoge mate een interactief karakter. Deelnemers worden dus volop in staat gesteld om vragen te stellen en om mee te discussiëren. Over de exacte onderwerpen die aan bod komen beslissen de deelnemers vaak mee. Een ander kenmerk van de economieopleidingen is het hoge praktische gehalte. De docenten schenken dus voortdurend aandacht aan de betekenis van de behandelde lesstof voor de beleidspraktijk.

36 Studiegids 2018 Economie Economie voor beleidsmakers Deze opleiding biedt een inleiding in de onderdelen van het economische vakgebied die nuttig zijn voor beleidsmakers. Zij is bedoeld voor deelnemers met een beperkte kennis van het economische vakgebied die een steviger positie willen innemen in de gesprekken en discussies met hun economisch geschoolde collega s. Zij is ook geschikt voor deelnemers met een economische opleiding die hun economische kennis willen opfrissen. Deze opleiding voorziet je niet alleen van theoretische bagage en de toepassingsmogelijkheden daarvan in de beleidspraktijk, maar ook van kennis van uiteenlopende economische instituties. Voor Beleidsmedewerkers die willen weten wat de economie te vertellen heeft met relevantie voor de vormgeving van verschillende soorten overheidsbeleid. De opleiding is bedoeld voor zowel economen als deelnemers met een andere opleiding. Duur 4 x 1 dag Kosten 2018 1.650 Economie van de overheid In deze opleiding staat de economie van de overheid centraal. Veel behandelde onderwerpen liggen op het terrein van wat traditioneel de leer van de openbare financiën heet. De moderne benaming economie van de overheid maakt duidelijk dat het niet alleen gaat over de uitgaven en de inkomsten van de overheid. Centraal staat wat de overheid kan doen om een zo groot mogelijke bijdrage te leveren aan de maatschappelijke welvaart. Deze uitgebreide inleiding in de economie van de overheid stelt je in staat om mee te praten over actuele vraagstukken van de overheidsfinanciën. Alle belangrijke onderwerpen van het vakgebied krijgen aandacht. Veel aandacht wordt vanzelfsprekend besteed aan de actualiteit. Voor Beleidsmedewerkers die hun kennis over de economie van de overheid willen vergroten of opfrissen. Het is handig als je al wat economische basiskennis hebt, maar dat is niet noodzakelijk. Duur 5 x 1 dag Kosten 2018 1.990 Economie van de financiële markten en instellingen Hoe werken de financiële markten en de financiële instellingen en hoe beïnvloeden zij de economische ontwikkeling? Kun je het financiële systeem zijn gang laten gaan of is overheidsbemoeienis noodzakelijk? Deze opleiding geeft je in korte tijd een overzicht van de economie van de financiële markten en instellingen. Voor Beleidsmedewerkers die willen weten hoe het financiële systeem werkt en welke rol de overheid met betrekking tot dit systeem zou moeten spelen. De opleiding is ook geschikt voor niet-economen. Duur 3 x 1 dag Kosten 2018 950 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Economie Studiegids 2018 37 De werking van de Nederlandse economie Deze opleiding reikt je een inleiding in de macroeconomie aan. Aan de orde komen de determinanten van zowel de structurele als de conjuncturele ontwikkeling van de economie. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden om via het financieel-economische beleid invloed op de structurele economische groei uit te oefenen en de conjuncturele onevenwichtigheden te dempen. Teneinde het inzicht in de werking van de Nederlandse economie te vergroten wordt stilgestaan bij ramingen en analyses van het Centraal Planbureau. Aan de hand hiervan doe je kennis op die van pas komt bij het doorgronden van de economische samenhangen, het begrijpen van het gevoerde financieel-economische beleid en het nadenken over de toekomstige vormgeving van dat beleid. Voor Beleidsmedewerkers die meer willen weten van de samenhangen in de macro-economie. De opleiding is met name bedoeld voor beleidsmedewerkers die in hun werk weleens te maken hebben met voorspellingen en analyses van het Centraal Planbureau. Het is handig als je wat macroeconomische basiskennis hebt, maar dat is niet noodzakelijk. Duur 3 x 1 dag Kosten 2018 1.500 Maatschappelijke kosten-batenanalyses Bij de beleidsvoorbereiding wordt steeds vaker gebruikgemaakt van maatschappelijke kostenbatenanalyses. Zulke analyses worden traditioneel vooral toegepast bij het beoordelen van mogelijke investeringen in de infrastructuur. Zij zijn echter ook bruikbaar om de effecten in kaart te brengen van beleidsvoorstellen op andere terreinen, zoals het milieubeleid. Deze eendaagse opleiding wijdt je in in de geheimen van maatschappelijke kosten-batenanalyses. Hoe komen deze analyses tot stand? Wat zeggen zij nu eigenlijk? En welke rol speelt de algemene leidraad voor maatschappelijke kostenbatenanalyse bij het opstellen van zulke analyses? Voor Beleidsmakers die in hun werk weleens te maken hebben met maatschappelijke kosten-batenanalyses en willen weten hoe deze analyses tot stand komen en hoe ze in elkaar zitten. Duur 1 dag Kosten 2018 500 De werking van Brussel Om op een effectieve manier beleid te kunnen voeren moet je weten wat er in Brussel gebeurt. Die noodzaak neemt voortdurend toe doordat de invloed van Brussel op het nationale beleid alleen maar groter wordt. Als beleidsmedewerker kun je dan ook niet om Brussel heen. Deze opleiding wijst je de weg, ook naar Brusselse overlegorganen in Den Haag. Voor Beleidsmedewerkers die willen kennismaken met de werkwijze van Brussel en willen weten welke consequenties Europa voor Nederland heeft. Duur 2 dagen Kosten 2018 1.050 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

38 Studiegids 2018 Economie Economie van de publieke belangen Wat zijn publieke belangen en hoe kunnen we die het best borgen via de overheid, via de markt of via beide? Wanneer faalt de markt en wanneer faalt de overheid? Deze opleiding reikt je een praktisch raamwerk aan dat je kunt toepassen bij het invullen van de rol van de overheid. Een economisch denkkader dat je helpt om publieke belangen te identificeren. Elementen van dat denkkader zijn bijvoorbeeld: incentives, asymmetrische informatie, governance, intrinsieke motivatie, speltheorie, principaal-agentproblemen en niet-contracteerbare kwaliteit van (semi-)publieke diensten. De besproken thematiek haakt aan bij hedendaagse ontwikkelingen, zoals publieke belangen omtrent open/big data, privacy, digitale platformen, fintech en overnames in vitale sectoren. Voor Beleidsmedewerkers die beter willen begrijpen wat de relevante afwegingen zijn rondom publieke belangen en de rol van de overheid, en behoefte hebben aan een analytisch kader dat houvast geeft. De opleiding is relevant en toegankelijk voor deelnemers zonder economische voorkennis, en deelnemers met een economische achtergrond die specifieke kennis over de rol van de overheid willen opdoen. Duur 4 x 1 dag. Deelnemers worden daarnaast uitgenodigd om het bijbehorende congres van een halve dag bij te wonen. Kosten 2018 1.850 Digitale platformen NIEUW Gevolgen voor economie en overheidsbeleid Succesvolle internetbedrijven in de digitale economie vervullen vaak een platformfunctie. Zij verzorgen de infrastructuur die transacties en interacties tussen uiteenlopende partijen mogelijk maakt. Deze niet te stoppen trend kent grote voordelen. Zo worden de prijs en de kwaliteit van goederen en diensten inzichtelijker, waardoor de concurrentie toeneemt. Een groter en gevarieerder aanbod tegen lagere prijzen en met een hogere kwaliteit kan daarvan het resultaat zijn. Er zijn echter ook risico s. Zo nemen platformen (of hun gebruikers) bij hun drive naar groei het niet altijd even nauw met (lokale) regels, zoals belastingen, warenwet en vergunningen. Individuele platformen kunnen bovendien zeer groot worden en zijn soms niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven, wat vragen omtrent marktmacht oproept. Het grootschalige gebruik van persoonsgegevens kan verder met privacyproblemen gepaard gaan. De wijze waarop digitalisering onze samenleving verandert vraagt om een verandering van het beleid. Digitalisering maakt sommige beleidsmaatregelen (deels) overbodig, wanneer de introductie van een digitaal platform een bestaand probleem oplost. Maar het is mogelijk dat tegelijkertijd ander beleid moet worden aangescherpt. Overheden kunnen ook kijken naar mogelijkheden om platformen te initiëren/ondersteunen om beleidsdoelen te verwezenlijken. Platformen worden namelijk gekenmerkt door het hebben van geavanceerde governancesystemen waarmee het gedrag van gebruikers op een bepaalde manier kan worden gestuurd. Voor Beleidsmedewerkers die geïnteresseerd zijn in de gevolgen van digitale platformen voor de economie en willen weten welk overheidsbeleid in de digitale economie geboden is en welke mogelijkheden digitale platformen de overheid bieden bij het realiseren van beleidsdoelen. Duur 3 x 1 dag Kosten 2018 1.900 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Economie Studiegids 2018 39 Masterclass economie en beleid Deze vierdaagse masterclass is gewijd aan de betaalbaarheid van de zorg. De Rijksacademie organiseert deze opleiding samen met Celsus, academie voor betaalbare zorg. De opleiding steunt met name op twee boeken over de problematiek van de betaalbaarheid van de zorg, die in april 2018 verschijnen. Een belangrijke vraag die in de opleiding aan de orde komt is: hoe houden we de zorg betaalbaar en tegelijkertijd van goede kwaliteit? De opleiding heeft in hoge mate een interactief karakter. Zij biedt dan ook volop mogelijkheden om in discussie te gaan over de onderwerpen die aan bod komen. Zomerschool economie en beleid Verdiep je kennis van het economische vakgebied en laat je bijscholen door wetenschappers van verschillende universiteiten. Deze tweedaagse opleiding bestaat uit bijdragen van verschillende docenten. De behandelde stof is praktisch toepasbaar en sluit aan bij actuele beleidsvraagstukken. Het onderwerp van de zomerschool 2018 is op dit moment nog niet bekend. Dit onderwerp wordt in het voorjaar van 2018 bekendgemaakt. Duur 2 dagen en afsluitend congres Kosten 2018 990 Duur 4 dagen en afsluitend congres Kosten 2018 1.800 Ook interessant voor economen ICT voor beleid 32 Inzicht in kwaliteit van beleid 47 Masterclass financieel management 48 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

40 Studiegids 2018

FINANCIEEL MANAGEMENT De Rijksacademie biedt een groot aantal opleidingen aan op het gebied van financieel management (FM). De opleidingen sluiten nauw aan bij de praktijk en de ontwikkelingen in de financiële functie bij het Rijk. De opleidingsroute maakt inzichtelijk welke vervolgstappen je kunt maken op een bepaald vakgebied. Je kunt de opleidingsroute betrekken bij de gesprekken over je persoonlijke opleidingsplan.

42 Studiegids 2018 Financieel management Voor financieel-administratief en financieel-economische medewerkers hebben we opleidingsroutes ontwikkeld. Deze opleidingsroutes adviseren je welke opleidingen je kunt volgen als medewerker in de financiële functie. Er is een opleidingsroute voor de financieel-administratief medewerker in schaal 6 t/m 9 Opleidingsroute FAM en een opleidingsroute voor de financieel economisch medewerker in schaal 10 t/m 14 Opleidingsroute FEM. De opleidingsroute financieel-administratief medewerker (FAM) is een praktische leergang waarin kennis wordt gecombineerd met je eigen werkervaring en vaardigheden. Na het succesvol doorlopen van de opleidingen VOFMA, Financiële administratie én de VOFMAplus o f Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A (uit deze laatste twee opleidingen kun je er een kiezen), ontvang je het certificaat financieel-administratief medewerker. Je hebt dan een prima basis voor jouw werkzaamheden bij de financiële administratie en een goede voorbereiding op je verdere toekomst in de financiële functie. Opleidingsroute Financieel-administratief medewerker (6 t/m 9) Basisopleiding Vervolgopleiding Verdiepingsopleiding vofma FAM Financiële administratie FAM vofmaplus FAM Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A FAM

Financieel management Studiegids 2018 43 De opleidingsroute voor financieel-economisch medewerkers (FEM) bevat opleidingen voor medewerkers die starten in de financiële functie en zich daarna verder willen ontwikkelen. Bijvoorbeeld: je start in de financiële functie en volgt eerst de basisopleiding VOFHA. Na één a twee jaar werkervaring te hebben opgedaan volg je een of meerdere verdiepingsopleidingen op het gebied van financieel management, bedrijfsvoering en/of audit. Zo werk je aan een brede inzetbaarheid in de financiële functie. Wil je als senior vervolgens je kennis verder inhoudelijk verdiepen en verbreden, kies dan voor de diverse masterclasses en/of de Controllersopleiding. De Controllersopleiding is een stevige opleiding die wordt afgesloten met een referaat. Na het succesvol afronden van deze opleiding behaal je een post hbo-certificaat. Inmiddels hebben al ruim 200 deelnemers een post hbo- certificaat behaald voor deze opleiding. Opleidingsroute Financieel-economisch medewerker (10 t/m 14) Basisopleiding Vervolgopleiding Verdiepingsopleiding vofha FEM vofhaplus FEM Controllersopleiding FEM Beleid in perspectief FEM Masterclass financieel management FEM Werking van agentschappen FEM Masterclass ict-besturing en -beheersing FEM Risicomanagement voor controllers FEM Business case FEM

44 Studiegids 2018 Financieel management VOFMA In deze basisopleiding doe je onmisbare kennis op over de overheidsfinanciën. Bovendien oefen je uitgebreid de praktische vaardigheden die je nodig hebt voor je dagelijkse werk in de financiële functie. Voor Medewerkers in de bedrijfsvoering, in een financiële functie, of een auditfunctie, zoals inkopers, assistent-controllers en assistent-auditors. Richtlijn: S6-S9. Duur in totaal 10 dagen, met op de eerste dag een avondprogramma + afrondende toets Kosten 2018 4.300 Opleidingsroute FAM VOFHA Geld, daar gaat het om bij het financieel management van de overheid, en steeds vaker ook bij het beleid zelf. Inzicht in de openbare financiën is daarom onmisbaar, of je nu financieel medewerker of beleidsmedewerker bent. De basisopleiding VOFHA biedt je een brede blik in de wereld van het geld bij de Rijksoverheid. Voor Starters in een financiële functie. Je werkt in S10 of hoger, bijvoorbeeld bij een directie FEZ, de IRF, een directie Bedrijfsvoering, een beleidsdirectie of een uitvoeringsorganisatie. Duur 19 dagen verspreid over 3 á 4 maanden Kosten 2018 7.850 Opleidingsroute FEM VOFNIFF Beleid heeft altijd een financiële component. Basiskennis van economie en financiën is daarom voor iedere beleidsambtenaar van belang. Met deze opleiding ben je in korte tijd op de hoogte van de relevante aspecten van de openbare financiën en pas je deze ook toe in een begrotingssimulatie. Voor Beleidsmedewerkers in S10 en hoger werkzaam in een niet-financiële functie. Duur 1 x 2 dagen en 1 x 3 dagen Kosten 2018 2.350 Financiële administratie Waar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe? Zonder deze kennis ben je als organisatie stuurloos en is degelijk beleid onmogelijk. Gelukkig is er de financieel medewerker met een goed ingerichte financiële administratie die voldoet aan alle wetten en regels. In deze opleiding leer je wat daar bij de Rijksoverheid allemaal bij komt kijken. Voor Medewerkers in S6-S9 met een financieeladministratieve functie bij de Rijksoverheid. Je hebt bij voorkeur de basisopleiding VOFMA al gevolgd. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.450 Opleidingsroute FAM Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Financieel management Studiegids 2018 45 VOFMAplus De financiële functie is in beweging. Help bouwen aan een effectieve en efficiënte Rijksoverheid en versterk jouw rol binnen de organisatie. In de VOFMAplus vind je verdieping in ontwikkelingen binnen de financiële functie en bedrijfsvoering. Voor Financieel-administratief medewerkers, inkopers en assistent-controllers bij een ministerie of agentschap. Je hebt bij voorkeur de VOFMA al gevolgd en werkt in S6-S9. Duur 2 x 2 dagen Kosten 2018 1.800 Opleidingsroute FAM Basis administratieve organisatie In deze opleiding leer je hoe de administratieve organisatie bij de Rijksoverheid functioneert en hoe informatiestromen in elkaar steken. Onmisbaar voor medewerkers in een audit- of financiële functie die hun kennis over de administratieve organisatie en interne controle willen verdiepen. Voor Voor medewerkers in een audit- of financiële functie die meer willen weten over de administratieve organisatie in het algemeen en bij de Rijksoverheid in het bijzonder. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 x 2 dagen Kosten 2018 1.850 Comptabiliteitswet en beheer De Rijksoverheid heeft een omvangrijk stelsel aan wet- en regelgeving voor de inrichting, sturing en beheersing van haar eigen (financiële) bedrijfsvoering. De Comptabiliteitswet vormt de basis voor deze wet- en regelgeving. Voor auditors en medewerkers in een financiële functie is kennis van deze wet onmisbaar. Voor Auditors en controllers met een brede blik op de organisatie. We gaan uit van een basiskennis van de administratieve organisatie. Richtlijn: S10-S12. Duur 1 x 3 dagen en 1 x 2 dagen Kosten 2018 2.300 Basis verslaggeving baten-lastenstelsel Werk je in een financiële functie bij de Rijksoverheid, dan krijg je vroeg of laat te maken met het baten-lastenstelsel. Deze opleiding geeft je niet alleen het benodigde theoretische inzicht in de jaarverslaggeving binnen dit stelsel, maar biedt je ook praktische handvatten om die kennis in je werk als controller of auditor te kunnen toepassen. Voor Financieel medewerkers, waaronder beleidsmedewerkers en auditors. Je hebt géén of slechts een beperkte (bedrijfs-)economische vooropleiding. Richtlijn: S10-S12. Duur 2 dagen Kosten 2018 990 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

46 Studiegids 2018 Financieel management Risicomanagement en control Goed risicomanagement is een onlosmakelijk onderdeel van management control. Wil jij je hier verder in verdiepen, dan is dit de opleiding voor jou. Je gaat naar huis met concrete kennis van risicomanagement, de toepassing ervan bij de Rijksoverheid en handvatten om risicomanagement toe te passen in je eigen werkomgeving. Voor Ervaren financieel medewerkers van de directies FEZ, directies Bedrijfsvoering en decentrale controllers die zich willen verdiepen in risicomanagement. Richtlijn: S11-S13. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.500 Opleidingsroute FEM Projectbeheersing en control Veel van de veranderingen en ontwikkelingen binnen de Rijksoverheid worden projectmatig georganiseerd. Deze projecten kosten vaak meer tijd en meer geld dan voorzien. Hoe krijg je meer grip op deze projecten? Hoe zorg je voor een effectieve projectbeheersing, hoe kan je de control optimaal inrichten en waar liggen de verantwoordelijkheden hiervoor? Deze opleiding koppelt theorie aan de weerbarstige praktijk van projectbeheersing bij de Rijksoverheid. Voor Iedereen die te maken heeft met projectbeheersing, zowel binnen het project als daarbuiten. Richtlijn: S10 S12. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.500 Business case Een business case is een instrument voor de onderbouwing om wel of niet te starten of verder te gaan met een project. De business case omvat een kosten-batenanalyse, inclusief opties, benodigde bronnen en risicobeheersing. Daarom is het essentieel dat je over de juiste informatie beschikt en dat je deze informatie op een duidelijke wijze (cijfermatig) kunt ordenen. In deze opleiding leer je hoe je een business case kunt analyseren en beoordelen. Eveneens wordt stilgestaan bij de laatste ontwikkelingen op dit terrein, waaronder de Handleiding Publieke Businesscase. Voor Project- en programmamanagers, beleidsmedewerkers, controllers, adviseurs bedrijfsvoering en auditors. Richtlijn: S12-S14. Duur 2 dagen Kosten 2018 990 VOFHAplus Hoe interpreteer je een business case? Hoe kun je effectief invloed uitoefenen in een politiek proces? Hoe beargumenteer je zaken en hoe zet je je over tuigingskracht optimaal in? De heilige graal is, weten wanneer je welke techniek moet inzetten om het juiste effect te bereiken. Wat zijn de financiële kaders voor de komende jaren? Wat kan Lean management voor de Rijksoverheid betekenen? De VOFHAplus geeft het antwoord op deze vragen. Volg de VOFHAplus en verdiep je kennis en vaardigheden. Voor De opleiding is bedoeld voor financieel medewerkers in S12 of hoger die de VOFHA hebben gevolgd en nóg meer willen weten over openbare financiën en het financieel management van de Rijksoverheid. Je werkt bijvoorbeeld bij een directie FEZ, de IRF, een directie Bedrijfsvoering, een beleidsdirectie of een uitvoeringsorganisatie. Duur 5 dagen Kosten 2018 2.500 Opleidingsroute FEM Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Financieel management Studiegids 2018 47 Inzicht in kwaliteit van beleid NIEUW Begrotingsbeleid gaat nadrukkelijk over het realiseren van je doelstellingen met zo min mogelijk middelen. Om dit te bereiken spelen beleidscontrol en beleidsevaluatie een essentiële rol om daarmee het zicht te krijgen (en te houden) op de kwaliteit van de overheidsuitgaven. Dit is ook één van de pijlers uit het rapport van de Studiegroep begrotingsruimte uit 2016. Voor (Senior)beleidsmedewerkers en financiële adviseurs. Richtlijn: S10-S13. Duur 4 dagen Kosten 2018 1.500 Nieuwe ontwikkelingen in de financiële administratie Er is veel gebeurd op het terrein van belastingen met consequenties voor de financiële administratie. Denk aan de gevolgen van de komst van de Werkkostenregeling, de ontwikkelingen op BTW-gebied en de vennootschapsbelasting. Wat betekent dit? Raakt het jouw organisatie? Hoe kan je er mee uit de voeten? In deze opleiding word je in één dag bijgespijkerd in de ontwikkelingen en krijg je praktische handvatten om er in je dagelijks werk mee aan de slag te gaan. Controllersopleiding Aan controllers worden steeds zwaardere eisen gesteld. Naast het toetsen van de financiële consequenties van beleidsvoorstellen, geef je daarom steeds vaker advies over risico s, alternatieven en de personele en organisatorische gevolgen. Deze uitgebreide en post-hbo gecertificeerde opleiding helpt je te groeien in je veelzijdige rol als overheidscontroller. Voor Ambitieuze controllers en financieel beleidsmedewerkers in S11 of hoger. Je beschikt over enkele jaren financiële praktijkervaring en hebt een financieel-economische vooropleiding op minimaal hbo-niveau. Bij voorkeur heb je de Vakopleiding Openbare Financiën voor Hogere Ambtenaren (VOFHA) of de leergang Financieel Management al gevolgd. Een intakegesprek vormt onderdeel van de toelatingsprocedure. Duur intakegesprek, 20 dagen (inclusief 2 individuele opdrachten) + referaat Kosten 2018 9.850 Opleidingsroute FEM Voor Medewerkers in S5-S9 met een administratieve functie bij de Rijksoverheid. Je hebt bij voorkeur de VOFMA gevolgd. Duur 1 dag Kosten 2018 550 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

48 Studiegids 2018 Financieel management Wat iedere manager van administraties moet weten Er gebeurt veel op terrein van financiële administraties in de fiscaliteit. Denk maar aan de komst van de Werkkostenregeling, de ontwikkelingen op BTW-gebied en de Vennootschapsbelasting. Wat betekent dit, raakt het jouw organisatie? In deze opleiding word je bijgespijkerd in wat er allemaal is veranderd of gaat veranderen. Je krijgt praktische handvatten om in je werk mee aan de slag te gaan. Voor Managers, coördinatoren, projectleiders, hoofden administraties en senior (beleids) medewerkers vanaf S12. Duur 1 dagdeel Kosten 2018 250 Masterclass financieel management De masterclass Financieel management bestaat uit 4 dagdelen waarop de belangrijkste ontwikkelingen en nieuwste inzichten op het gebied van financieel management centraal staan. Voor De masterclass is bestemd voor (plaatsvervangend) directeuren, controllers, auditors en managers, senior adviseurs en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, auditfunctie of een beleidsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Duur 4 dagdelen Kosten 2018 1.150 Opleidingsroute FEM Masterclass ICT-sturing en -beheersing Informatie- en communicatietechnologie (ICT) grijpt steeds dieper in op de werkprocessen van de Rijksoverheid. Het kabinet treft een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan een goede kwaliteitsborging van grote ICT-projecten, zoals de verbetering van de sturing en de beheersing van ICT(-projecten). Voor De masterclass is bestemd voor (plaatsvervangend) directeuren, projectmanagers, senior adviseurs, auditmanagers, senior controllers en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, een beleidsfunctie of informatiseringsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Duur 5 middagen Kosten 2018 1.650 Opleidingsroute FEM Werking van agentschappen Heb jij vanuit je functie vaak te maken met een agentschap of werk je nog niet zo heel lang bij een dergelijke organisatie? Wil je deze agentschappen beter begrijpen? Volg dan deze opleiding. Voor Medewerkers vanaf S10 die op praktijkgerichte wijze willen kennismaken met het stelsel van baten en lasten en de daarbij behorende doelmatige financiële bedrijfsvoering. Je werkt bijvoorbeeld bij een directie FEZ, een directie Bedrijfsvoering of een financiële afdeling. Je hebt vaak te maken met een agentschap of je werkt zelf nog niet zo heel lang bij de financiële afdeling van een agentschap dat het stelsel van baten en lasten voert. Duur 3 dagen Kosten 2018 1.500 Opleidingsroute FEM Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

Financieel management Studiegids 2018 49 Toezicht semipublieke organisaties NIEUW De Rijksoverheid heeft veel verschillende semipublieke organisaties. Wat is de verhouding tussen departement en semipublieke organisatie? Hoe maak je als departement een goede inschatting van de risico s? Waar let je op om te bepalen of de semipublieke instellingen in control zijn; en of de publieke taken en middelen in goede handen zijn? Deze opleiding gaat over toezicht en sturing ten aanzien van semipublieke organisaties. Voor Medewerkers die vanuit een departement relaties onderhouden met semipublieke organisaties. Deze relatie geldt in het bijzonder voor eigenaarsadvisering, opdrachtgevers en toezicht. Richtlijn: S11-S13. Duur 2 dagen Kosten 2018 850 Ook interessant voor financieel medewerkers Public sector auditing 11 Communiceren op strategisch niveau 15 Essentieprogramma 26 Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 26 Lean management Rijksoverheid 26 Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A 28 Contractmanagement 29 ICT voor beleid 32 Maatschappelijke kosten-batenanalyses 37 De werking van Brussel 37 Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

50 Studiegids 2018

Studiegids 2018 51 Maatwerkopleidingen Liever een opleiding op maat? Wil je een eigen opleidingsprogramma voor jouw directie, of specifiek voor nieuwe medewerkers in jouw organisatie? De Rijksacademie helpt je bij dergelijke opleidingsvragen met maatwerkoplossingen. Samen maken we een passende opleiding. Drie vormen van maatwerk Bij de ontwikkeling van de maatwerkopleidingen staat jouw opleidingsvraag centraal. Maatwerk kan in de vorm van een incompany verzorgde reguliere opleiding, aangevuld met casussen en voorbeelden die zijn toegesneden op jouw praktijksituatie. Je kunt ook kiezen voor een opleiding die is samengesteld uit onderdelen van het reguliere aanbod. En je kunt kiezen voor de meest uitgebreide vorm waarbij we een nieuwe opleiding, of zelfs een heel nieuw opleidingsprogramma voor jouw organisatie ontwikkelen. Houd bij het inzetten van maatwerkopleidingen of programma s rekening met een groepsgrootte van 12 tot 18 deelnemers. Maatwerk ontwikkelen in 4 stappen 1 We brengen de wensen in kaart. Wat zijn de leerdoelen? Wat wil je als opdrachtgever bereiken met de opleiding? Wie doen er mee en wat willen zij bereiken? 2 We bespreken de mogelijke werkvormen en de duur van de opleiding. Ook gaan we in op de docenten die we kunnen inzetten. Daarbij kun je kiezen voor docenten van de Rijksacademie, eigen docenten, docenten van buiten de overheid o f een combinatie. 3 Op basis van bovenstaande informatie maken we een offerte, met daarin een programmavoorstel, een begroting en zo mogelijk een voorstel voor de opleidingsdata. 4 Nadat we akkoord hebben op de offerte, gaan we aan de slag met de uitwerking en uitvoering van de opleiding. Overweeg maatwerk bijvoorbeeld bij: taakverbreding van de afdeling de invoering of ontwikkeling van een nieuwe werkwijze introductie van nieuwe medewerkers.

52 Studiegids 2018 Voorbeeld maatwerkopleiding Managementgame sturingsrelaties Appeltje Eitje Op verzoek van een opdrachtgever is voor een selecte doelgroep van 14 deelnemers een maatwerkopleiding ontwikkeld van 1 dagdeel. Aanleiding voor het maatwerk is het aantreden van een aantal nieuwe leden in de directie en besturen. Daarbij bestaat de behoefte om de kwaliteit van de financiële functie te verbeteren, in het bijzonder op het gebied van sturingsrelaties. Er volgt een intakegesprek waarbij onder meer de doelen worden besproken, de doelgroep, het budget, een globale opzet van een programma met eventuele specifieke wensen als de inzet van docenten vanuit de eigen organisatie en wie de contactpersoon zal zijn. De Rijksacademie stelt op basis van dit gesprek een offerte op. Wanneer deze offerte akkoord wordt bevonden, wordt het programma meer in detail ingevuld en de docenten vastgelegd. De datum is in overleg met de opdrachtgever gekozen. Deze heeft bovendien voor een ochtenddeel met aansluitend lunch op de Rijksacademie gekozen. De deelnemers zijn door de opdrachtgever geselecteerd. De Rijksacademie beschikt over een rijksbreed netwerk van docenten, waar voor deze opleiding gebruik van is gemaakt. De leerdoelen en voorbeelden zijn in nauw overleg samengesteld zodat de opleiding aansluit bij de leerbehoeften van de organisatie en de praktijk van de deelnemers. De opdrachtgever opent zelf de opleiding en legt het belang ervan uit. Na een korte introductie van de kenmerken van een agentschap en het sturingsmodel, gaan de deelnemers actief aan de slag in het managementgame dat bekend staat als Appeltje Eitje. De deelnemers ervaren actief wat de verschillende functies, de samenhangende belangen betekenen en hoe deze uit te werken door de positie in te nemen van een agentschap, een beleidsopdrachtgever dan wel een financiële stafdirectie. Aan de hand van het sturingsmodel wordt een aantal thema s en dilemma s besproken naar aanleiding van de simulatie, de ervaringen van de deelnemers en het ideaalmodel. Na afloop van deze maatwerkopleiding is: kennis genomen van de opzet en werking van het sturingsmodel van een agentschap is ervaren en begrepen wat de verschillende belangen tussen opdrachtnemer, opdrachtgever en eigenaar tijdens een besluitvormingsproces kunnen zijn is inzicht verworven in de uitdagingen en valkuilen bij de werking van het model. Voor meer informatie over maatwerkopleidingen: (070) 342 49 00.

Studiegids 2018 53 Goed om te weten Bijeenkomsten Laat je inspireren Je kennis actualiseren, collega s uit je vakgebied ontmoeten, luisteren naar interessante verhalen én discussiëren met sprekers van binnen- en/of buiten de overheid. Dat is in een notendop waar het bij de activiteiten van de Rijksacademie om draait. Veel bezocht Met zo n 2.500 deelnemers per jaar zijn onze bijeenkomsten goed bezocht. Ze zijn dan ook een uitstekende gelegenheid om nieuwe kennis op te doen tijdens een leernetwerk of je te laten bijpraten over een actualiteit in een congres of themabijeenkomst. Daarnaast bieden we op verschillende vakgebieden netwerkbijeenkomsten aan. Congressen waarbij een onderwerp in een dag of dagdeel voor het voetlicht komt organiseren wij op eigen initiatief maar ook regelmatig samen met een opdrachtgever binnen de Rijksoverheid. Een bijeenkomst bezoeken of organiseren Geïnteresseerd? Op www.rijksacademie.nl vind je het actuele overzicht van alle bijeenkomsten. Deelname aan onze bijeenkomsten is meestal gratis. Abonneer je op onze nieuwsbrief op onze website www.rijksacademie.nl, dan houden we je op de hoogte. Wil je samen met ons een bijeenkomst organiseren? Neem dan contact op met de Rijksacademie via (070) 342 49 00. Onze docenten Volg je een opleiding bij de Rijksacademie, dan kun je rekenen op de allerbeste docenten. Zij zijn onze grote meerwaarde en kracht. Absolute autoriteiten op hun vakgebied, die vanuit hun functie als geen ander op de hoogte zijn van de meest actuele ontwikkelingen. Daardoor zijn zij in staat om les te geven vanuit de werkpraktijk. Bovendien weten zij precies welke kennis jij als deelnemer nodig hebt om beter te functioneren in een financiële, audit-, economische of bedrijfsvoeringsfunctie. De meeste docenten zijn al jarenlang actief als docent en halen veel plezier, reflectie en inspiratie uit het lesgeven.

54 Studiegids 2018 Elk jaar een inspiratiemiddag Jaarlijks organiseren we een docentenmiddag, als waardering voor hun werk en inspiratie. Op deze middag maken we ook de Docent van het Jaar bekend. De Rijksacademie biedt de docenten de mogelijkheid om didactische vaardigheden te verbeteren/ontwikkelen. Dan zijn de rollen eens omgedraaid! Zo leren onze docenten meer over interactief doceren, bespreken praktijksituaties met andere docenten en onderzoeken zij hoe ze nog creatiever kunnen omgaan met werkvormen. Door ons in het buitenland De Rijksacademie verzorgt niet alleen opleidingen voor Nederlandse rijksambtenaren, maar ook voor buitenlandse ambtenaren. Nederland is een actieve speler op het gebied van het verlenen van zogenaamde Technische Assistentie wat inhoudt dat kennis en vooral ervaringen uitgewisseld en besproken worden met collega s. Dat gebeurt deels op de Rijksacademie, maar vaak ook in het buitenland. De Nederlandse openbare financiën zijn op orde en dat wordt internationaal erkend als best practice. In vergelijking met andere landen is Nederland bijzonder door de decentralisatie van de financiële functie, de ruime ervaring met begroten op basis van programma s en onafhankelijke instituten zoals het Centraal Planbureau. Nederland is actief in verschillende internationale instellingen waaronder de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In de Bestuursraad van deze instellingen vertegenwoordigt Nederland (in het IMF samen met België) de belangen van een groep landen, de zogenoemde kiesgroeplanden. Dit zijn voor het overgrote deel landen in Oost- en Zuidoost-Europa. Nederland ziet het verlenen van Technische Assistentie aan de landen die wij vertegenwoordigen als een belangrijke taak. Wanneer een land uit deze groep een vraag heeft, wordt deze beantwoord door de beste Nederlandse experts. Op verzoek van bijvoorbeeld Macedonië hebben Nederlandse experts op het gebied van de comptabiliteitswetgeving meegeholpen aan de herziening van de vergelijkbare, Macedonische Budget Law. Zo vervullen we dus een zekere adviesrol, maar daarnaast dragen we onder het motto vreemde ogen dwingen ook bij aan de totstandkoming van hervormingen. Door van elkaar te leren, kunnen de transities in landen sneller en slimmer verlopen. Voor de Nederlandse docenten is het leerzaam om uit te leggen wat de eigen praktijk is en vooral waarom we de dingen doen zoals we ze doen. Van de andere kant krijgt

Studiegids 2018 55 Nederland informatie en begrip over wat er in de landen van de Kiesgroep speelt op het gebied van de openbare financiën. Dit is essentieel om landen goed te kunnen vertegenwoordigen. Als lid van de Europese Unie werkt Nederland samen met kandidaat-lidstaten, potentiële kandidaten en met de zogenoemde nabuurschapslanden van de Unie. Bijvoorbeeld de training Public Finance Management biedt ondersteuning aan de democratisering in de Arabische regio. Transparanter begroten en verantwoord begroten zijn centrale onderwerpen in deze training van de Rijksacademie. De Rijksacademie is bovendien actief in landen waar Nederland historische banden mee heeft. Denk aan een studiebezoek van bijvoorbeeld het Indonesisch ministerie van Financiën aan Nederland en ook aan een opleidingsprogramma in de Antilliaanse landen van ons Koninkrijk. De werkzaamheden van de Rijksacademie in het buitenland vinden meestal plaats in opdracht van de directie Buitenlandse Financiële Betrekkingen van het Ministerie van Financiën. Deze directie is eerstverantwoordelijk voor de Technische Assistentie door Financiën aan de kiesgroeplanden. Tegelijkertijd zijn deze werkzaamheden een natuurlijk verlengstuk van de binnenlandse activiteiten van de Rijksacademie. Doceren voor en in het buitenland is een specialisatie doordat de doelgroep en vooral de context anders is dan in het binnenland. Een goede docent kan zich inleven in de situatie van de doelgroep en weet daarmee zijn of haar verhaal over te brengen. Deze bijzondere situatie maakt het doceren in het buitenland speciaal. Meer weten of interesse om te doceren voor het buitenland? Kijk op www.rijksacademie.nl/en.

56 Studiegids 2018 Inschrijven, annuleren en algemene voorwaarden Inschrijven voor een opleiding inschrijven kan op onze website in deze gids vind je een korte omschrijving van de voorwaarden. Op www.rijksacademie.nl vind je de complete inschrijvings-, annulerings- en algemene voorwaarden. Hoe werkt de inschrijving? inschrijven doe je op www.rijksacademie.nl na inschrijving krijg je een ontvangstbevestiging. Plaatsing drie weken voor het begin van je opleiding ontvang je een definitief bericht van plaatsing de plaatsing is bindend voor ons en voor je werkgever de datum van ontvangst van het inschrijfformulier bepaalt de volgorde van plaatsing. Betaling en kosten jouw werkgever ontvangt rechtstreeks een factuur van ons genoemde prijzen zijn onder voorbehoud van prijswijzigingen en exclusief eventuele overnachtingskosten voor deelnemers vanuit de Rijksoverheid wordt geen BTW in rekening gebracht. Voor deelnemers vanuit medeoverheden wordt 21% BTW berekend. Inschrijvingstermijn gesloten? De datum voor sluiting van de inschrijving is een richtlijn. Een opleiding kan vol zijn ruim voor de sluitingsdatum, maar er kunnen na deze datum ook nog plaatsen beschikbaar zijn. Informeer altijd naar de mogelijkheden, ook als de inschrijvingstermijn eigenlijk reeds verlopen is: (070) 342 49 00. Verhinderd? bij verhindering brengen wij annuleringskosten in rekening. Deze zijn afhankelijk van het moment waarop je annuleert. Kijk op www.rijksacademie.nl voor een overzicht. je werkgever kan, in overleg met ons, een collega voordragen om deel te nemen. Deze collega moet ook aan de opleidings - voorwaarden voldoen. je werkgever is verantwoordelijk voor de vervanging. de gegevens van de nieuwe deelnemer moeten voor het begin van de opleiding via het inschrijfformulier aan ons coördinatiebureau zijn doorgegeven. Prijzen Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden. Btw Per 1 januari 2018 gaan sommige onderdelen van de Rijksoverheid BTW betalen. Kijk voor meer informatie op www.rijksacademie.nl/btw.

Studiegids 2018 57 Waar vind je ons? Je vindt ons aan de Zeestraat midden in Den Haag, dicht genoeg bij de departementen om jouw tijd efficiënt te gebruiken, maar ver genoeg om afstand te kunnen nemen van de dagelijkse hectiek. Ons adres Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Zeestraat 86-90 2518 AD Den Haag t (070) 342 49 00 f (070) 342 49 55 e rijksacademie@minfin.nl i www.rijksacademie.nl Uitstaphalte OV: Javastraat Vanaf CS rijden buslijn 22 en 24 Vanaf Holland Spoor rijdt tramlijn 1 Er is parkeergelegenheid in de Zeestraat en in omliggende straten. Betaald parkeren, alleen met Maestro, Mastercard, Visa en mobiel parkeren. Richting Wassenaar/Leiden Richting Centraal Station 1 22 24 Binnenhof 24 Rijksacademie voor Financién, Economie en Bedrijfsvoering Koninklijk Paleis Paleistuin Tram Bus 0 200 400 meter

58 Studiegids 2018

Studiegids 2018 59 Medewerkers Rijksacademie 4 7 8 9 10 11 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 3 6 12 13 14 5 15 2 1 1 Trigueña Pulgar 2 Shafien Golamun 3 Annelieke Cheng-Van Hal 4 Charissa Bosch-Steven 5 Oesha Balgobind 6 Nicole Schouten-Kepel 7 Robert Skwarczynski 8 Kelly Slagter 9 Frerieke Hamers-de Baat 10 Ingrid Goris-van Zadelhoff 11 Willeke Keus 12 Shanti Thakoer 13 Sharmila Sijl-Gauri 14 Nancy van Rijsbergen 15 Yamna Azattam 16 Damiët de Lange 17 Daniëlle Worp 18 Esther Planjer 19 Elianne Koch 20 Denise Dirksen 21 José Hage 22 Barbara van Lent 23 Jan Donders 24 Jeannette Segaar 25 Iba Matla 26 Ron Berkhout Niet op de foto: Almedina Ademovic, Gijs Bakker, Tolik Bilik, Marleen Brans-Smitskamp, Werner Deenen, Mokhtar Dyb, Alice Elsevijf, René Kiebert, Tom Mostarlic, Ivo Roozeboom, Devina Santokhi, Linda Schneider, Martina Sieuwerts, Jan van Tuinen, Arjan Vos, Yvonne van der Werff, Marijn Wilbrink, Mandy van der Wilk en medewerkers catering.

Colofon Fotografie: Arenda Oomen/Rijksoverheid Vormgeving: Studio Tint, Den Haag Druk: Drukkerij Xerox/OBT, Den Haag

Zeestraat 86-90 2518 AD Den Haag www.rijksacademie.nl