Dip of depressie? Johan van Dijk (Klinisch psycholoog/psychotherapeut) DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering en Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Huisartsenpraktijken Noordwest-Nederland ISO 9001 gecertificeerd Mathilde Wouda (Basispsycholoog) Kwakelkade 21f 1823 CL Alkmaar telefoon 072-527 91 00 fax 072-527 91 01 secretariaat@dokh.nl www.dokh.nl hhhh
Doel van de workshop Inzicht krijgen in het continuüm van stemmingsproblemen. Betere afweging kunnen maken in hoe zelf te handelen en wanneer door te verwijzen naar (specialistische) GGZ.
Openingsvraag Denk terug aan een ervaring waarin je je naar voelde. Bespreek dit kort met je buurvrouw/buurman Situatie Gedachtes Gevoelens Wat deed je juist wel/niet? Hoe is het je gelukt om je beter te voelen?
Inhoud Openingsvraag Depressieve stoornis Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis Behandelvormen Signaleren van stemmingsproblemen Wat kan jezelf doen? Echt en net echt? Vragen?
Kenmerken depressieve stoornis A: > 5 symptomen; > 2 weken; tenminste één van de symptomen is 1 of 2. 1. Sombere stemming 2. Verminderd plezier in activiteiten 3. Gewichtsverlies 4. Insomnia/ hypersomnia 5. Psychomotorische agitatie of vertraging 6. Vermoeidheid of verlies van energie 7. Gevoelens van waardeloosheid of overmatig schuldgevoel 8. Verminderde concentratie/ besluiteloosheid B: Klinisch significante lijdensdruk Beperkingen in sociaal functioneren/ school
Kenmerken disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis Belangrijke classificatiecriteria A Ernstige recidiverende driftbuien zowel verbaal en/of in gedrag die disproportioneel zijn t.a.v. van de situatie of aanleiding B Niet overeenkomen met het ontwikkelingsniveau Gediagnosticeerd na het 6 levensjaar en symptomen (A-E) zijn voor het 10 levensjaar begonnen en mag niet gebruikt worden na het 18 levensjaar C Komen gemiddeld drie keer per week of vaker voor D De stemming tussen de driftbuien is prikkelbaar en boos E A-D zijn sinds een jaar of langer aanwezig
Differentiaal diagnostiek en comorbiditeit Sluit oppositioneel gedrag uit Sluit periodieke explosieve stoornis uit Sluit bipolaire stemmingsstoornis uit Kan wel samengaan met Depressieve stoornis Aandachtsdeficiëntie-hyperactiviteitsstoornis Normoverschrijdend-gedragsstoornis Stoornis in het gebruik van middelen
Psycho-educatie Behandelvormen Cognitieve gedragstherapie (CGT) evt E-Health versie Pak aan, Doepressie, Vrienden-programma, COMET Inter Persoonlijke Therapie (IPT) Elementen van Dialectische gedragstherapie Gezinstherapie Ouderbegeleiding Farmacotherapie Mindfulness Kortdurende Psychodynamische therapie Oplossingsgerichte therapie (non-directieve) gesprekstherapie EMDR Psychomotorische Therapie Creatieve therapie Running Polikliniek Dagbehandeling Klinische opname
Behandelvormen CGT - D(o)epressie (Blended) 1e deel Depressie hoe kom ik er van af 2e deel Meten is weten 3e deel Hoe ga ik met anderen om 4e deel Relax 5e deel Denk je goed 6e deel Pak je problemen aan 7e deel Wat wil ik bereiken 8e deel Depressie de deur uit http://www.doepressie-online.nl/
Signaleren van stemmingsproblemen Somberheid, lusteloosheid en/of snel geïrriteerd zijn. Niet meer kunnen genieten. Veel of juist weinig eten. Moeite hebben met inslapen, doorslapen en/of met opstaan. Niet stil kunnen zitten of juist erg traag bewegen en praten. Vermoeidheid, futloosheid, nergens meer zin in hebben. Zich ontrecht schuldig of waardeloos voelen. Moeite hebben met nadenken, concentreren of besluiten nemen. Veel denken aan de dood. Lichamelijk klachten (buikpijn, hoofdpijn) Hopeloosheid. Het kind heeft er zelf echt last van, lijdt eronder en wordt er door beperkt in zijn functioneren.
Wat kan jezelf doen? Het begint bij luisteren. Wees je er van bewust dat kinderen met stemmingsproblemen vaak niet opvallen. Houd rekening met leeftijd/ontwikkelingsfase van het kind. Ga in gesprek met het kind en neem gestandaardiseerde screeningsinstrumenten af bij kinderen, ouders en leerkrachten: CBCL, TRF, YSF, CDI. Wees bedacht op schommelingen van stemmingsproblemen. Nader te bepalen aard en ernst. Haalbare eisen stellen. Activeren. Stemming monitoren. Problemen oplossen.
Luisteren Wat kan jezelf doen? Neem de tijd en zorg ervoor dat je niet gestoord wordt. Maak gebruik van gezamenlijke bezigheden. Bijvoorbeeld: opruimen, tijdens een spelletje. Probeer je in te leven. Hoe was jij op die leeftijd? Hoe was het voor jou om over jezelf te praten? Wees warm en uitnodigend. Wees eerlijk en echt. Geen spervuur aan vragen (Kinderen voelen zich snel bedreigd/zal zich nog meer afsluiten.) Wees bescheiden en respectvol. Neem een kind serieus Beschuldig en kleineer niet. Luister goed en laat tot je doordringen wat het kind te zeggen heeft. Geef niet meteen adviezen. Toon belangstelling en begrip. Vul niet de gevoelens van het kind in. Begin je zinnen met ik en niet met jij. Gun het kind genoeg tijd om te antwoorden. Check of je goed hebt begrepen wat het kind gezegd heeft (samenvatten en vragen of het klopt). Ook al valt het kind je aan ( Jij snapt er ook niets van ), blijf rustig ( Oké, probeer het me dan nog een keertje uit te leggen. Ik doe mijn best om te snappen wat je bedoelt. ).
Stemming monitoren Afbeelding stemmingsdagboek Somber voorbeeld. Gelukkig voorbeeld Henk Bouman & Yvonne Stikkelbroek 2011
Activeren Activiteitenlijst Activiteitendagboek dag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Wanneer is er geen sprake van een normale stemmingsschommeling? Er is een duidelijke verandering in de stemming in vergelijking met de periode ervoor. Het kind geeft signalen af die horen bij een depressieve stoornis. Het kind heeft meer slechte dan goede dagen, zonder enige aanneming. De ontwikkeling van het kind wordt door zijn stemming belemmerd. Het kind heeft zelf last van zijn sombere stemming. Het kind speelt met destructieve gedachte of gedachte aan zelfdoding.
Wat neem je mee? Inzicht krijgen in het continuüm van stemmingsproblemen. Betere afweging kunnen maken in hoe zelf te handelen en wanneer door te verwijzen naar (specialistische) GGZ.
Zelf lezen Arnold Grunberg Moedervlekken Lize Spit Het smelt Joke Hermsen Melancholie van de onrust Thomas Verbogt Als de winter voorbij is Echt en net echt? Kunst en cultuur Andere schrijvers; Griet op de Beeck, Mike Boddé (Pil),Bram Bakker, Zelf kijken Manchester by the sea Moonlight Lion Una mujer fantástica Kijken in de ziel met Coen Verbraak Voor kinderen om te lezen Boeken van Max Velthuis Boeken van Toon van Tellegen; o.a. Genezing van de Krekel Websites https://www.kenniscentrum-kjp.nl/ https://www.nji.nl/ https://www.debascule.com/ http://www.doepressie-online.nl/
Vragen? Dank voor uw aandacht j.van.dijk@debascule.com m.wouda@debascule.com