De broodnodige lokale investeringen Over ESR en BBC Quieta non movere of SBI? 15 november 2016 Cies Gysen Steven Michiels Advocaat-vennoot GD&A 1
Uitgangspunt 2 40-50% overheidsinvesteringen door lokale besturen Schuld lokale besturen slechts ca. 5-6% totale Belgische overheidsschuld Aandeel investeringen lokale besturen > 10% uitgaven i.t.t. >1 % voor federale overheid Lokale besturen veroorzaken licht te kort -0,1% bbp dus niet oorzaak van exploitatie Investeringen lokale besturen vallen terug Oorzaken? Invloed van begrotingsnormen, ESR en BBC? Remediëring?
Stabiliteits- en groeipact 3 Budgettaire integratie door Invoering euro Schuldencrisis eurozone 2010 Stabiliteits- en groeipact 1997 Financieringsbehoefte (tekort) < 3% bbp Overheidsschuld < 60% bbp 2012: Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur binnen de Economische en Monetaire Unie Structureel tekort niet boven 0,5% bbp gulden regel
Vertaling naar Belgische instellingen 4 Europa kijkt enkel naar geconsolideerd resultaat Lidstaten kunnen interne stabiliteitspacten sluiten Samenwerkingsakkoord 13 december 2013: lokale besturen formeel bij inspanningen betrokken Samenwerkingsakkoord en lokale besturen Macro-budgettair streefdoel voor alle lokale besturen samen Individueel gelden opgelegde budgettaire voorschriften bv. BBCregels Gewesten verantwoordelijk Cyclische evolutie lokale investeringen In functie van verkiezingen Anti-zwartepieten Identificatie doorgeschoven lasten federale overheid Art. 4, 1, tweede lid samenwerkingsakkoord
ESR 2010: Europees referentiekader overheidsfinanciën Europees systeem nationale rekeningen = boekhoudnormen Bevat rechtspraak Eurostat 5 Gevolg lokale besturen: uitbreiding consolidatiekring Markttest Herkwalificaties van marktsector naar niet-marktsector Verslechtering financieringssaldo en overheidsschuld ESR 2010 heeft nadelige gevolgen voor investeringscapaciteit Geen onderscheid tussen exploitatie-uitgaven en investeringen Strikt jaarlijkse benadering Geen rekening met economische levensduur Geen vermogensvisie (gevormde activa worden niet meegerekend) Verborgen schuld als gevolg van onderinvesteringen wordt nergens uitgedrukt
Gevolgen voor lokale besturen 6 Historisch: begroting in evenwicht Gewone en buitengewone dienst Macro-budgettaire doelstellingen leiden tot strengere evenwichtsregels In Wallonië en Brussel: evenwicht eigen dienstjaar In Vlaanderen BBC: jaarlijks én op termijn Geen onderscheid tussen financieringssaldo gekoppeld aan exploitatie en investeringen Nieuwe verplichtingen financiële rapportering Driemaandelijks Info voorwaardelijke verbintenissen (bv. waarborgen) Oplijsten PPS en
Financiële normen: BBC 7 BBC: beleids- en beheerscyclus: koppelen van doelstellingen aan budgetten Budgettaire evenwichten voor gemeenten: Toestandsevenwicht: resultaat op kasbasis elk jaar > 0 Structureel evenwicht: autofinancieringsmarge in 2019 en 2015 > 0 Voor OCMW som > 0 Niet voor AGB s
Positief resultaat op kasbasis (1) 8 Toestandsevenwicht: som van Saldo exploitatieuitgaven en ontvangsten Saldo investeringsuitgaven en ontvangsten Aflossing van leningen en nieuwe leningen Gecumuleerd resultaat vorig boekjaar Exploitatie en investeringen samen bekeken Volstaan spaarboek en nieuwe leningen om werking en investeringen te betalen? Relatief eenvoudig aan te voldoen Nieuwe lening aangaan Activa verkopen Logische norm: indien niet voldaan -> failliet
Positief resultaat op kasbasis (1) 9 Exploitatie Uitgaven: -1.000 Ontvangsten: +980 Saldo: -20 Investeringen Uitgaven: -150 Ontvangsten (bv verkoop activa of nieuwe lening): +20 Saldo: -130 Andere Aflossingen: -20 Nieuwe leningen: +120 Saldo: +100 Budgettair resultaat eigen dienstjaar: -20-130+100= -50 Budgettair resultaat voorgaand dienstjaar (startkas van het dienstjaar): 500 Resultaat op kasbasis: 450 -> OK
Structureel evenwicht (2) 10 Voorheen: vrij summier aantonen dat beslissingen vandaag niet leiden tot ontsporingen morgen Rekening houden met opgebouwde reserves Rekening houden met onderbenutting kredieten Nu: autofinancieringsmarge Saldo exploitatie-uitgaven en ontvangsten - aflossingen en intresten > 0 in 2019 en 2025 Enkel exploitatie bekeken: welke marge voor nieuwe investeringen en/of nieuwe leninglasten? Reserves uit het verleden (uit exploitatieoverschotten) moeilijk aan te wenden voor toekomstige exploitatietekorten
Structureel evenwicht (2) 11 Exploitatie Uitgaven: -1.000 Ontvangsten: +980 Saldo: -20 Investeringen Uitgaven: -150 Ontvangsten: +20 Saldo: -130 Leningen Aflossingen: -20 Nieuwe leningen: +120 Saldo: 100 Autofinancieringsmarge: -20-20= -40 > NIET OK vanaf 2019
Structureel evenwicht (2): reactie? 12 Uitgaven laten dalen Personeelsbestand afbouwen Dienstverlening stoppen Ontvangsten laten stijgen Belastingverhogingen Tariefverhogingen voor dienstverlening Leninglasten laten dalen Geen of minder investeringen Verkoop activa
Beïnvloeding normen 13 Bulletleningen Geen kapitaalaflossingen binnen MJP Enkel lage intrestlasten Beroep doen op leningscapaciteit volgende legislatuur Beleidsbrief 24/10/2016 Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2016-2017 Sluit achterpoortjes Toezichthoudende overheid moet ingrijpen bij fictief en onrealistisch evenwicht
Beleidsbrief 24/10/2016 Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2016-2017 Regels financieel evenwicht verdiepen en verbreden ontwijkingsmechanismen tegen gaan bestaande evenwichtsverplichtingen uitbreiden naar de verzelfstandigde entiteiten of op een geconsolideerd niveau vast te stellen 14 Financieel evenwicht wordt geconsolideerd uitgedrukt Voor gemeente inclusief OCMW en AGB s Informatief Financieel evenwicht nog niet van toepassing op AGB s
Beleidsbrief 24/10/2016 Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2016-2017 Toestandsevenwicht en structureel evenwicht aangevuld met indicator die abstractie maakt van gekozen financieringswijze Financieel evenwicht fictief? gecorrigeerde autofinancieringsmarge Hoe groot is AFM wanneer wordt rekening gehouden met aflossing lening (over 20 jaar)? 15 Realiteitsbeginsel: verplichting tot optreden door toezichthoudende overheid in geval van fictief evenwicht Besluit: tegengaan misbruiken, maar weinig perspectieven voor aanmoediging nieuwe investeringen
Stilzitten of Slim Blijven Investeren? 16 Nood lokale overheidsinvesteringen en bewaking overheidsfinanciën geen paradox: goed overwogen keuzes kunnen beide versterken Besparing werkingskosten Duurzaamheid Financiële houdbaarheid Groeiende bewustwording Europese Commissie Juncker: Investment Plan for Europe, investeringsclausule (strenge voorwaarden) Nationale Bank van België: perscommuniqué 22/09/2016 stimulering overheidsinvesteringen On ne peut pas avoir à la fois le beurre et l'argent du beurre Én hoog investeringsniveau Én alle risico s bij overheid Én lage overheidsschuld
Zoektocht naar ESR-neutrale oplossingen ESR-neutraal vermits investeringsrisico niet bij overheid Operationele leasing Concessieovereenkomsten Bepaalde PPS-vormen Bouwrisico Beschikbaarheidsrisico Vraagrisico Wanneer moet lokaal bestuur activeren? Niet activeren betekent ook geen schuld uitdrukken Investering door entiteit buiten consolidatiekring overheid Investeringen door deze entiteiten bezwaren overheidsschuld niet 1) autonomie?, 2) publieke controle? en 3) marktgebonden? Kwantitatief criterium: verkoop > 50% productiekost? (markttest) Kwalitatief criterium: verkoop aan overheid < 50% of 50% in concurrentie? 17
Inspiratie: Case zorgsector 18 Exploitatietekort WZC en investeringslast voor rekening OCMW s Samenwerking met private sector via privaatrechtelijk zorgbedrijf of concessie Tekort en financiering investering niet meer bij overheid Risico (deels) bij private sector
Inspiratie: Cases sport 19 Exploitatietekort zwembaden en investeringslast voor rekening gemeenten Samenwerking met private sector via DBFMO Tekort en financiering investering niet meer bij overheid Gemeente dekt jaarlijks structureel tekort Risico (deels) bij private sector Kunstgrasvelden
Opportuniteiten/uitdagingen? 20 DBFM voor infrastructuur/wegenbouw verder veralgemenen? Mini / micro DBFM Full DBFM Bundeling inkomstenstromen openbaar domein? Parkeergelden, reclame-inkomsten, saneringsvergoeding, vergoeding tijdelijk gebruik, Overname risico impliceert mee nadenken over opportuniteit en businesscase overheidsinvestering? Zinvol? Onderhoudsvriendelijk?...? Ruimte voor crowdfunding? Cfr. voorgesteld alternatief voor Eandis Kaderdecreet Gemeentewegen? Decreet Lokaal Bestuur?
21 Kantoor Mechelen Antwerpsesteenweg 16-18 B-2800 MECHELEN T +32 15 40 49 40 F +32 15 276 276 E info@gdena-advocaten.be W www.gdena-advocaten.be Kantoor Lokeren Vanaf december 2016 Stationsplein 10 9160 LOKEREN Kantoor Westerlo 4WINGS - Nijverheidsstraat 13 B-2260 WESTERLO T +32 14 57 46 52 F +32 15 276 276 E info@gdena-advocaten.be W www.gdena-advocaten.be Niets uit deze presentatie mag door middel van elektronische of andere middelen, met inbegrip van automatische informatiesystemen, worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van Steven Michiels.