Embargo tot donderdag 30-10-2014 19:30u Algemene Beschouwingen Eerste termijn Gulpen-Wittem Begroting 2015 Coalitie akkoord 2014-2018 Samen bouwen aan leefbaarheid Versie: Piketpalen slaan.
Inleiding, De CDA fractie en de Fractie Franssen zijn in een openhartige en constructieve sfeer gestart met het in kaart brengen van het coalitie akkoord Samen bouwen aan leefbaarheid. En als we het over bouwen hebben worden vandaag, 30 oktober 2014, de piketpalen geslagen voor de eerste begroting (2015). Het coalitieprogramma 2014-2018 heeft zijn vertaling gekregen in de voorliggende begroting. Voor de eerste aanzet van de verwezenlijking van dit programma wordt ruim 1,2 miljoen vrijgemaakt; De lokale lasten worden verlaagd voor voornamelijk huurders en de modale koopwoningen; Rekeninghoudend met de september circulaire heeft de begroting een positief saldo van bijna 70.000,- in 2015 en dit loopt op tot 250.000,- in 2018; De middelen die we aan de algemene reserve in 2015 ontrekken zijn in 2018 weer teruggestort, zodat onze reserve positie op niveau blijft; Het sociaal domein is budgettair taakstellend verwerkt zoals in de kadernota is afgesproken en er resteert ook nog een buffer binnen dit domein van ongeveer 5% van het totale budget als structureel onbenutte ruimte., u kunt begrijpen dat de CDA fractie bijzonder tevreden is en zowel het college als de ambtelijke medewerkers wil complimenteren op de wijze waarop het coalitieprogramma is verwerkt in deze begroting. Duidelijk is dat wij samen met onze coalitiepartner Fractie Franssen de afgelopen raadsperiode een goed beleid hebben gevoerd, waar we thans onze vruchten van plukken. Wij zijn echter toch kritisch op bepaalde punten en wij vragen u nog om concrete harde toezeggingen. Daar komen we in het navolgende nog op terug. 1.1.0 Algemeen bestuur Bij de informatieavond van de nieuwe raad zijn we uitvoerig geïnformeerd over de plannen ten aan zien van een in te richten Klant Contact Centrum (KCC) en de grote stappen die u hiermee wil zetten in een nog betere dienstverlening naar onze burgers en bedrijven toe. Vorig jaar hebben wij u gevraagd om het KCC voor 1 januari 2015 te realiseren. Dat gaat helaas niet meer lukken. Het CDA kan daar begrip voor hebben, immers kwaliteit gaat voor snelheid. Het tijdspad voor het KCC is nog steeds niet helder en onzeker wat betreft het aan het KCC gekoppelde bedrijvenloket. Vraag 1: Wij vragen dan ook als CDA om een concrete datum waarop het KCC en het bedrijvenloket operationeel is? In het coalitieprogramma vragen wij om de organisatie toe te rusten voor de nieuwe opgaven en aanpak die zelfsturing vraagt. Vraag 2: Als CDA fractie vinden wij dat dit op zeer korte termijn opgepakt dient te worden en wij vragen u om uw nieuwe visie op de bedrijfsvoering voor 1 mei 2015 aan de raad te presenteren? Piketpalen slaan pagina 2
Dit programma wil ik afsluiten met het indienen van een amendement namens de coalitie dat recht doet aan hetgeen we bij de najaarsnota als raad besloten hebben. In de begroting is structureel 100.000,- extra opgenomen voor ICT. In dit amendement stellen wij voor dat eerst de besluitvorming in de raad dient plaats te vinden over het toegezegde onderzoek en de besluitvorming over het voorstel alvorens dit extra door u gevraagde bedrag besteed kan worden. Amendement 1: besteding van extra budget van 100.00,- voor ICT. 1.1.0 Openbare Orde en Veiligheid, Een goede ontwikkeling vindt het CDA dat er een Integraal Veiligheidsplan komt en dat dit plan medio 2015 wordt aangeboden aan de raad. Daarnaast zien wij dat de aanpak en overlast van toerfietsers en motoren goed wordt aangepakt. Dit blijkt mede uit de raadsinformatiebrief actie overlast motoren. Het nieuw handhavingsbeleid kan de raad nog dit jaar tegemoet zien evenals de evaluatie van het hondenbeleid. De inhoudelijke discussie voeren we aan de hand van deze stukken en wij gaan hier nu vandaag dan ook niet verder op in. 1.1.2 Verkeer en vervoer, In de wegen is veel geïnvesteerd om grote onderhoudsachterstanden weg te werken. Als CDA hebben wij aangestuurd op goede onderhoudsprogramma s voor onze kapitaalgoederen. In de begroting staat dat het mogelijk is om te besparen op het onderhoud van wegen. Wij wachten de concrete vertaling van de begroting in een bijgesteld onderhoudsprogramma af. Als CDA fractie geven wij bij voorbaat al aan dat voor ons het onderhoud op adequaat niveau moet blijven en wij willen daarmee voorkomen dat we niet weer in een achterstandssituatie terecht komen. Ons wegennet maakt ook onderdeel uit van het visitekaartje dat we naar onze toeristen en dagbezoekers afgeven. Onze gemeente is vooruitstrevend als het gaat om fietsveiligheid. Wij hebben daar menig compliment van de Fietserbond over in ontvangst mogen nemen. Het komende jaar staat de reconstructie van de weg van Mechelen naar Epen op de planning. Wij hopen dat de aanleg van het gescheiden fietspad, welk hierin wordt meegenomen, voorspoedig zal verlopen. Bij dit onderwerp willen wij ook nog vermelden dat de inspraak en communicatie naar burgers optimaal benut is en zeer positief wordt ervaren door de burgers. Vooral parkeermogelijkheden bij de start van wandel- en fietsroutes zijn zeer belangrijk in onze toeristische gemeente. Wij zijn verheugd dat er 150.000,- voor uitgetrokken is. Nu we het toch over toerisme hebben, willen wij aandacht vragen voor de verkeersluwe fietsroutes, zoals wij in het coalitieprogramma hebben opgenomen, en in het bijzonder spreekt ons het plan aan om van het oude tramtracé Maastricht- Piketpalen slaan pagina 3
Gulpen-Aken een fietsroute te maken. Graag zien we dan ook op korte termijn een voorstel van het college tegemoet hoe dit aangepakt zal worden. Met de invoering van de OV-pas i.c. toeristenkaart is het belangrijk dat de raad op de hoogte gehouden wordt van het gebruik en de eventuele uitbreidingen van de OV-pas en in het bijzonder in de combinatie met toeristische attracties in onze omgeving. Graag willen wij dan ook geïnformeerd worden en blijven over de stappen die u hierin zet en gaat zetten. Openbare verlichting wordt steeds duurzamer door de LED armaturen. Graag zouden wij via een raadsinformatiebrief geïnformeerd willen worden of er mogelijkheden zijn om binnen dezelfde totale kosten (onderhoud, energie en vervanging) een versnelling van de vervanging door LED armaturen te bewerkstelligen. Als CDA fractie knokken wij al jaren, samen met onze coalitiepartner, voor een snel Internet-netwerk en dan zeker ook in ons buitengebied. Kortheidshalve verwijzen wij naar hetgeen de Fractie Franssen hier over in hun algemene beschouwingen heeft opgemerkt. 1.1.3 Economische zaken De economische crisis is ook aan het bedrijfsleven in de gemeente Gulpen Wittem niet zonder pijn voorbij gegaan. Bedrijven blijven de motor van onze economie. Het bedrijfsleven, het MKB, agrarische bedrijven, de recreatieve- en horecabedrijven en ZZP-ers, dragen bij aan de welvaart van onze gemeente, maar ook aan de werkgelegenheid en duurzaamheid van onze samenleving. In deze moeilijke economische omstandigheden liggen er ook kansen voor ondernemers. In het coalitieprogramma hebben wij nadrukkelijk aangeven wat wij belangrijk vinden en waarop ingezet moet worden. Dat houdt veel meer in dan alleen een bedrijvenloket als onderdeel van het toekomstige KCC. Hoewel wij het Agrarisch Leisure Park een geweldig initiatief vinden, moet er meer gebeuren in onze gemeente. In omliggende gemeenten komen goede initiatieven tot stand doordat de gemeenten ondernemers stimuleren en begeleiden. Denk daarbij aan de coöperatie Fruit er op uit in Eijsden-Margraten. Elk jaar vraagt het CDA in de algemene beschouwingen om concrete actie. Helaas moeten wij constateren dat er wederom veel te weinig gebeurd is. Ons geduld is op. Het CDA vraagt nadrukkelijk om het voorafgaande nu wel serieus op te pakken. De ondernemers in Gulpen-Wittem hebben dit nodig en verdienen dit. Vraag 3: Wij vragen het college dan ook om ons binnen 3 maanden te informeren op welke wijze initiatieven ondernomen worden die leiden tot vergelijke bare zelfsturingsprojecten in Gulpen-Wittem? Piketpalen slaan pagina 4
1.1.4 Onderwijs Onderwijs is zeer belangrijk en niet weg te denken in het leven van ons maatschappelijk bestaan. Onze rol als gemeente is helder: wij zorgen voor onderdak en moeten de confrontatie aan met de demografie in onze regio (bevolkingskrimp) en de vrije schoolkeuze die ouders hebben. De schoolbesturen zorgen voor de uitvoering van het onderwijs en hebben net zoals wij te maken met bezuiniging die ons dwingen tot het zoeken naar slimme constructies. Het CDA draagt het onderwijs, dat een van de pijlers van onze maatschappij is, een warm hart toe. De komende jaren zal er, vooral als gevolg van de krimp, nog veel veranderen op het gebied van het onderwijs in onze gemeente. Helaas heeft dit onder andere tot gevolg dat het vrijwel onmogelijk wordt om de basisscholen in alle kleine kernen open te houden. Dit hebben wij al in Partij en Slenaken gezien. Hierbij hebben wij ook geconstateerd dat ouders zelf keuzes maken en zich niet laten sturen. Samen bouwen, ook in onderwijsland. Daar staan wij als CDA voor. Goed onderwijs en goede onderwijsvoorzieningen kunnen alleen samengaan als we krachten bundelen. Stabiele scholen met perspectief waar de kinderen naar toe kunnen. Bij de behandeling van het concept IHP hebben wij als CDA reeds opgemerkt dat we daarbij nadrukkelijk over de gemeentegrenzen heen moeten kijken. Dit alles is in het belang van de kinderen. Daarbij dient vooral gebruik gemaakt te worden van de natuurlijke georiënteerdheid die er van oudsher is en samenwerkingsverbanden tussen verenigingen die ontstaan zijn. Gelukkig heeft onze portefeuillehouder snel goede contacten opgebouwd met de buurgemeenten. Van belang daarbij is dat vooral in het krimpgebied niet de ontwikkelingen in onderwijsland gevolgd worden, maar een visie ontwikkeld wordt die toekomst gericht is. We hebben prima speciaal onderwijs in een mooie nieuwe school waar het reguliere en speciale onderwijs op een voorbeeldige wijze samenwerken. Daarnaast hebben wij in onze gemeente een Middelbare School, het Sophianum, gevestigd in Gulpen en Nijswiller. Het CDA wil dat er zo snel mogelijk, liefst medio 2015, een moderne goed geoutilleerde unilocatie komt, waarbij kwalitatief goed middelbaar onderwijs van VMBO tot VWO gegarandeerd kan worden. Het CDA wil ook in de toekomst een zo goed en zo breed mogelijk aanbod van onderwijs binnen onze gemeente gehandhaafd zien. Daarbij dient uitdrukkelijk rekening gehouden te worden met de demografische ontwikkelingen (krimp) en dienen door het schoolbestuur ook garanties afgegeven te worden. Helaas zijn er ook ervaringen dat een gemeente miljoenen investeert in een schoolgebouw en dat dit gebouw door een gewijzigde visie van het schoolbestuur na 2 jaar leegstaat met alle financiële gevolgen van dien voor die gemeente. Dat mag in Gulpen-Wittem niet gebeuren!! De gesprekken met LVO zijn nog in volle gang. Het resultaat van deze gesprekken wachten wij af en wij zien een concreet voorstel met grote belangstelling tegemoet. 1.1.5 Cultuur en recreatie Reeds vorig jaar hebben we aandacht gevraagd voor de ontwikkeling van de wandel- en fietspaden op de Gulpenerberg, zoals deze in de gebiedsvisie zijn vastgelegd. Onze vraag is wanneer concrete plannen worden voorgelegd. Piketpalen slaan pagina 5
Nu blijkt dat initiatiefnemers hun plannen voor een hotel/restaurant niet doorzetten ligt het voor de hand dat de situatie ter plekke gesaneerd wordt. Bij het accommodatiebeleid zien we de ontwikkelingen naar twee kanten toe. Enerzijds de nieuwe voorzieningen in Mechelen en Eys en anderzijds het vrijkomen van de sportaccommodaties in Epen en Reijmerstok. In Reijmerstok wordt samen met de zelfstuurgroep gekeken naar een mogelijke her invulling van het sportveld en in Epen wordt de locatie teruggeven aan de natuur. Ook ten aanzien van het verenigingsleven hebben wij met krimp te maken. Verenigingen dienen hier dan ook rekening mee te houden en de positieve kansen te zien die dit biedt. Wij vragen het college op welke wijze zij de verenigingen kan en wil ondersteunen bij deze, op de toekomst gerichte, ontwikkeling. 1.1.6 Sociale voorzieningen en Maatschappelijke ontwikkelingen De nieuwe WMO, de Jeugdzorg en Participatiewet, In het vakjargon de 3 D s genoemd, zijn veelbesproken onderwerpen de laatste tijd. Per 1 januari 2015 zal er nogal wat gaan veranderen op dit gebied. Veel inwoners van gemeenten zullen die veranderingen niet direct ondervinden. Veel taken worden vanaf 1 januari door de gemeente uitgevoerd. Deze taken moeten worden uitgevoerd met verminderde budgetten. Is dat erg, vraagt het CDA zich af. Of is het een kwestie van omdenken? Hoe kunnen wij onszelf en onze omgeving weer in de eigen kracht en in de samenwerkingskracht zetten? De sleutelwoorden waar het hierbij om draait zijn participatie en zelfredzaamheid. De opdracht die de gemeente heeft is om passend maatwerk te bieden. Passend maatwerk is aanvullend op wat mensen zelf kunnen bijdragen en vormen samen met de inzet van eigen kracht een samenhangend ondersteuningsaanbod. Dit is een kanteling waar we met z n allen aan moeten wennen. Voor het CDA is dit geen nieuwe gedachte. Vanuit de gedachte van gespreide verantwoordelijkheid zorgen wij voor elkaar. We moeten erop kunnen vertrouwen dat we hulp van anderen krijgen, maar dat wij deze hulp zelf ook aan anderen geven. Heb je dat sociale netwerk niet om je heen, dan zal de gemeente zorgen voor ondersteuning. Niemand zal daardoor buiten de boot vallen. Deze CDA gedachte komt terug in de campagne van de gemeente met betrekking tot de 3 D s. De leus Samen kunnen we het zelf illustreert dit des te meer. In regionaal verband is hard gewerkt om vóór 1 november de noodzakelijke verordeningen ter besluitvorming voor te leggen. Een prima samenwerking op bestuurlijk en ambtelijk niveau heeft hier ten grondslag aan gelegen. Vorige raadsvergadering hebben wij deze verordeningen vastgesteld en grote waardering uitgesproken voor de inzet van de huidige portefeuillehouder, zijn voorganger, de projectleider en verdere ambtelijke ondersteuning. Nu kan en dient alle aandacht er op gericht te zijn dat we er ook operationeel helemaal klaar voor zijn. Als CDA hebben wij de pilot voor het sociaal team van harte gesteund. Wij hebben er groot vertrouwen in dat de ervaringen die daar opgedaan zijn, nu goed gebruikt kunnen worden in de uitvoering. De portefeuillehouder heeft in de vorige vergadering aangegeven dat wij als raad twee keer per jaar geïnformeerd worden over de gang van zaken. Het CDA spreekt het vertrouwen uit dat Gulpen/Wittem klaar is om per 1 januari met de 3 D s aan de slag te gaan. Piketpalen slaan pagina 6
In het kader van de 3D s is het onderzoek van de commissie Van Geel geweest waarbij aangegeven is dat drie verkenners gesprekken gaan voeren met de gemeenten. Vraag 4: Hebben deze gesprekken al plaats gevonden? En wat is het resultaat? Bij de vaststelling van de beleidskaders hebben wij reeds nadrukkelijk aandacht gevraagd voor de Balkenende norm bij de instellingen in het Sociaal Domein. Ook onze Verbonden Partijen dienen zich hieraan te houden. Hiertoe dienen wij samen met Fractie Franssen een motie in. Reeds bij de vorige algemene beschouwingen vroegen wij als CDA nadrukkelijk aandacht voor de mantelzorger. Dat is meer dan slechts een mantelzorgcompliment. De motie de Balans over de continuering van dit compliment vorige vergadering heeft ingediend konden wij inhoudelijk steunen. De financiële context was echter niet helder. Krijgen we middelen hiervoor van het rijk, om hoeveel personen gaat het, etc.? Wij wachten de antwoorden van het college af. Wij willen als CDA onze bezorgdheid uitspreken over de voortgang van het Vroeg Voorschoolse Educatie (VEE) project. Dit dient gecontinueerd te worden binnen de middelen van de jeugdzorg. Mocht dit niet het geval zijn dan is er binnen de niet bestede middelen van het Sociaal Domein (WMO) voldoende ruimte om dit voor de ontwikkeling van onze jonge kinderen zo belangrijk project voort te zetten. Vraag 5: Wij vragen het college op welke wij zij garanderen dat het VVE project in 2015 en de komende jaren gecontinueerd wordt. Zelfsturing vormt de rode draad door het CDA verkiezingsprogramma en het coalitieakkoord. Wij zijn bijzonder tevreden dat het college in samenwerking met de zelfstuurgroepen het project Riedlingen gaat oppakken. Nu duidelijk wordt dat WOZL steeds meer ontmanteld wordt, zien wij kansen om de buitendienst van de gemeente hierin een rol te laten spelen. Samen met onze coalitiepartner dienen wij hiertoe dan ook een motie in. 1.1.7 Volksgezondheid en milieu De uitrol van het AED (Automatische Externe Defibrillatoren) netwerk is bijna dekkend over de gehele gemeente, ook al een succes te noemen. Vraag 6: Graag nog informatie over de laatste uitrol van dit project? Overgewicht bij jongeren neemt toe, ook in onze gemeente. Dit komt veelal door gebrek aan beweging. Daarnaast drinken veel jongeren verhoudingsgewijs te veel alcohol en veel ouderen zijn eenzaam. In het lokale gezondheidsbeleid dienen wij dan ook te werken aan de oplossing van deze problemen en moet sprake zijn van een integrale aanpak in combinatie met het Centrum voor Jeugd en Gezin, het ouderenbeleid of de volksgezondheid. Wij vragen hiervoor extra aandacht zowel op gemeentelijk niveau alsmede gemeentegrensoverschrijdend. Piketpalen slaan pagina 7
In de vorige algemene beschouwingen vroegen wij nadrukkelijk aandacht voor duurzaam waterbeheer en in het bijzonder voor het afkoppelen van regenwater en het voorkomen van overstorten. Wij zouden onze voormalige wethouder Bormans tekortdoen als we niet zouden vermelden dat op een uitstekende wijze werk met werk wordt gemaakt en zo met inzet van beperkte middelen een maximaal rendement. Vooral in de kernen Wahlwiller, Eys en Reijmerstok is dit grootschalig opgepakt. Wij moeten het college complimenteren met deze aanpak. Het milieubeheer dient zich vooral te richten op duurzaamheid. In 2013 en 2014 hebben wij ons vooral gericht op onze eigen gemeentelijke accommodaties. Wij als CDA stellen voor om nu ook onze inwoners, verenigingen en bedrijven hierbij te gaan betrekken. Wij verwijzen hier naar voorbeelden van projecten in de gemeenten Landgraaf (540 woningen worden projectmatig voorzien van zonnepanelen), Peel en Maas (bedrijven voor bedrijven) en Schinnen (verenigingsgebouwen i.s.m. met LEP). Initiatieven waar de gemeente stimuleert en faciliteert zonder dat daar bijdragen vertrekt worden. Wij zijn voor de zelfstuurgroepen in onze kernen nadrukkelijk een rol weggelegd. Vraag 7: Wij verzoeken het college om binnen 6 maanden concrete projectvoorstellen nader uit te werken? Tip: werk samen met andere gemeenten, dat spaart ambtelijke capaciteit. 1.1.8 Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Als coalitie hebben wij gereageerd op de herziening Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). We zijn blij dat wethouder Franssen een nadrukkelijke rol in het verdere POL op zich neemt waardoor de inbreng van Gulpen-Wittem gegarandeerd is. Wij blijven aandacht vragen voor de nieuwe woonvormen in bijzondere panden, zoals voormalige kloosters, etc, waarbij ouderen, mensen met een beperking en andere inwoners gezamenlijk kunnen wonen en waar nodig voor elkaar kunnen zorgen. 1.1.9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Wij hebben de afgelopen jaren een ombuigingsoperatie van bijna 4 miljoen euro doorgevoerd, de onderhoudsrapportages van onze kapitaalgoederen (wegen, openbare verlichting, gebouwen en sportvelden) geactualiseerd en in de begroting verwerkt. Ook deze keer is er weer zeer kritisch gekeken naar de benodigde middelen en heeft het college wederom een aanzienlijke structurele besparing gerealiseerd van 800.000, - per jaar. De begroting is ook meerjarig gezien sluitend, zelfs met een behoorlijk positief saldo. We storten het bedrag dat we ontrekken aan de algemene reserve binnen 4 jaar terug en hebben een buffer voor onvoorziene zaken binnen het Sociaal Domein van 5% van de totale uitgaven. Piketpalen slaan pagina 8
1.2 Locale heffingen Het college stelt in de ontwerpbegroting voor om de afvalstoffenheffingen met 15% en de rioolheffing met 3% te verlagen. Mede om nieuw beleid en investeringen mogelijk te maken wordt voorgesteld de onroerende-zaakbelasting te verhogen met 7,5%. Eigenaren van een huis met een WOZ-waarde van 210.000 betalen in 2015 evenveel aan lokale lasten als in 2014. Dus als de waarde van de woning onder 210.000,- ligt, betaalt een eigenaar minder lasten in 2015. Dit betreft ongeveer de helft van de huiseigenaren in onze gemeente. In totaal betalen (2.040 huurders en 2.121 eigenaren) 63 % van de gezinnen in 2015 minder lokale lasten dan nu., het CDA heeft er grote moeite mee om de lasten bij onze burgers neer te leggen. Echter gelet op de projecten die opgepakt worden, vinden wij het verdedigbaar dat wij de OZB verhogen, mede gelet op het feit dat bijna twee derde van onze inwoners minder lasten gaan betalen in 2015. Tot slot Wij willen afsluiten met iedereen te bedanken die zich wederom heeft ingezet om al deze stukken aan ons voor te leggen. Als CDA willen wij graag hierover met de andere fracties het debat voeren. Het is nu aan ons als raad om in het belang van onze inwoners van Gulpen-Wittem besluiten te nemen, onder de harde realiteit dat de bomen al lang niet meer tot in de hemel groeien. Het is een grote uitdaging om in gezamenlijkheid te trachten ons beleid en voorzieningen niveau overeind te houden met minder middelen. De inbreng van onze burgers is daarbij van groot belang. Als CDA fractie hebben we deze begroting 2015 de titel gegeven: Piketpalen slaan! Als CDA fractie nemen wij deze uitdaging aan. De CDA Fractie Gulpen Wittem Marieke Nass voorzitter Jos Hendriks vice voorzitter Frans Derksen fractielid Fon Kistermann fractielid Giel Jacobs fractielid Piketpalen slaan pagina 9