Nieuwsbrief Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Geef de Brede FOPEMschool alle kansen Ruim twee jaar geleden hielden we een visiedag. We namen toen onder meer de P van Pluralistisch onder de loep. We beslisten daarom om te werken aan een visietekst over cultuurbeschouwing in de FOPEM-scholen. Het werk is bijlange nog niet af, maar we zijn goed op weg om er een inspirerende bundel van te maken. Op de visiedag namen we ook de E van Emancipatorisch onder de loep. En hier werken we aan een werktekst over de Brede FOPEMschool. Over de Brede School in Vlaanderen is al veel gezegd en geschreven, op het gevaar af dat het een containerbegrip wordt. Een Brede School is voor FOPEM veel meer dan een school die samenwerkt met organisaties uit de buurt. Het emancipatorisch werken blijft het fundament van een Brede School, wat zich vertaalt in de dagelijkse concrete werking van de school en de omgeving van de school. Tijdens de Algemene Vergadering van 21 maart gaven we twee betrokken buitenstaanders van het emancipatorisch onderwijs het woord: Geert Six, coördinator van het sociaal-artistiek project Unie der Zorgelozen uit Kortrijk, en Eline Schmidt, medewerker van Samenlevingsopbouw te Gent. Een verslag van dit panelgesprek vind je in deze nieuwsbrief. Laat dit voor FOPEM en zijn scholen een aanzet zijn nog verder te verruimen en zijn oor te luisteren leggen buiten het onderwijswereldje zoals het welzijnswerk, het straathoekwerk, de bijzondere jeugdbijstand en het jeugdwerk. De illustraties in deze nieuwsbrief ontvingen we van Freinetschool De Torteltuin in Poperinge. De nieuwsbrief van december 2011 herlezen Een rechtzetting en een aanvulling De vorige nieuwsbrief hebben we herlezen. En wat blijkt? We hebben een taalfout(je) gemaakt en de nieuwe regelgeving over de maximumfactuur heeft ons in snelheid genomen. Op pagina 10 lees je een bespreking van het boek Theorie U. Leiding vanuit de toekomst die zich aandient van Otto Scharmer. En we hebben de tekst niet grondig genoeg nagelezen. Er is namelijk een dtfout ingeslopen. In de derde kolom moet Hij benoemd vervangen worden door Hij benoemt. Op pagina 2 wordt de regelgeving over de maximumfactuur in het basisonderwijs uitgelegd. Maar de bedragen van deze maximumfactuur zijn verhoogd. Basisscholen mogen dus vanaf volgend schooljaar meer geld vragen aan ouders voor bijvoorbeeld uitstappen. De scherpe maximumfactuur voor toneelbezoeken, eendaagse schoolreizen, turnkledij, tijdschriften bedroeg 20 EUR per schooljaar voor het kleuter-onderwijs en 60 EUR voor het lager onderwijs. Maar vanaf volgend schooljaar worden deze bedragen verhoogd en zijn ze leeftijds-gebonden. Voor de jongste kleuters is het bedrag 25 EUR per schooljaar, voor vierjarige kleuters is dit 35 EUR en voor de oudste kleuters is dit 40 EUR. Voor kinderen in de lagere school wordt het nieuwe bedrag 65 à 70 EUR. De minder scherpe maximumfactuur voor meerdaagse uitstappen in het lager onderwijs (dus niet in het kleuteronderwijs!) bedroeg voor de hele loopbaan in het lager onderwijs 360 EUR. Dit bedrag wordt verhoogd tot 390 EUR. Bovendien worden deze bedragen voor de scherpe en de minder scherpe maximumfactuur jaarlijks aangepast op basis van de gezondheidsindex. Veel leesplezier, Kris Denys nummer 2 - achttiende jaargang - mei 2012
Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 De Brede School Een emancipatorisch project van FOPEM-scholen Verslag van een panelgesprek met Geert Six en Eline Schmidt Op woensdagavond 21 maart vond in methodeschool De Buurt een panelgesprek plaats met Geert Six en Eline Schmidt. Geert is coördinator van de Unie der Zorgelozen, een sociaal-artistiek project waar de FOPEM-school V-tex uit Kortrijk mee samenwerkt. Eline is medewerker van Samenlevingsopbouw te Gent. FOPEM: Wat is voor jullie emancipatorisch werken, en wat is het niet? Geert: Voor ons is emancipatorisch werken is een proces op zeer lange termijn, en dit met de mensen en hun mogelijkheden. We werken dus niet met afgebakende doelgroepen zoals allochtonen, kansarmen, jongeren,... Voor mij is de mensheid mijn doelgroep. Noem het gerust inclusief werken. We willen met mensen een nieuwe beweging vormen, met vallen en opstaan, elke tegenslag zien als een nieuwe mogelijkheid. En dit werken is ook utopisch: we willen werken aan een nieuw samenlevingsmodel, niet uitgaande van een traditioneel model vanuit het verzuilingsdenken maar wel samen met scholen en andere organisaties op zoek gaan naar oplossingen als antwoord op het dominante neoliberale denken. Ik geloof sterk in de kracht van het werken met groepen. Uiteraard mag je de individuele ontplooiing van mensen niet uit het oog verliezen, maar dat is een meerwaarde als dit ingebed is in een groepsproces. In de Unie der Zorgelozen vertrekken we vanuit een thema en proberen we goed te luisteren naar verzuchtingen van mensen. Je moet wel een goed evenwicht vinden tussen het emancipatorisch werken op de vloer en jezelf als spreekbuis van een organisatie. Zo zie ik veel invloeden in de samenleving die mij verontrusten. Maar ik moet de mensen waarmee we werken daar niet mee lastig vallen. Wat mij verontrust is de toenemende professionalisering in de hulpverlening, zonder een onderbouwde visie op wat emancipatorisch werken kan zijn. Ik geef een concreet voorbeeld: wat ben je met een sportcheque als je thuis geen water of elektriciteit hebt? Of als coördinator van een sociaal-artistiek project heb je je handen vol met een zoektocht naar subsidies en papieren invullen maar je dreigt je aandacht voor de mensen zelf te verliezen. Eline: Samenlevingsopbouw wil op een participatieve manier een antwoord zoeken op collectief ervaren problemen. Deze problemen gaan dan meestal over wonen, gezondheid en onderwijs. Mensen die mee participeren zien we als ervaringsdeskundigen. Zo willen we mensen in groep versterken, en dit met een politieke vertaling. De Brede School is dan ook in de eerste plaats wijkgericht waar het kind centraal staat, zowel op school, in het gezin als in de buurt. We vertrekken dan ook vanuit de noden van de wijk. Vanuit een wijkanalyse gaan we na hoe we als Brede School een partnerschap kunnen opbouwen tussen verschillende scholen zowel basis- als secundair onderwijs en over de netten heen verenigingen en ouders. Zo was er in de Gentse buurt waar ik werk nauwelijks infrastructuur om aan sport te doen en was er heel weinig groen. Deze noden zetten er ons toe aan om acties te ondernemen. FOPEM: Een Brede School is meer dan een samenwerkingsverband tussen verschillende sectoren uit de omgeving van de school. Maar wat kan dit nu concreet betekenen? Eline: Zoals ik reeds zei vertrekken we vanuit de noden van de wijk. Omdat er een groot gebrek aan sportfaciliteiten was, bieden we nu na de schooluren sportlessen aan. Om dit zo laagdrempelig mogelijk te maken, is dit heel goedkoop. We werken daarvoor samen met lesgevers van sportclubs die 2 een beetje verder afgelegen zijn. En er zijn proevertjes in de lessen Lichamelijke Opvoeding. Zo kunnen kinderen en ouders makkelijker de overstap maken naar deze sportclubs. We bieden atletiek en hockey aan omdat dit precies de sporten zijn die je kan beoefenen in deze sportclubs. FOPEM: Als je zegt dat een Brede School vertrekt vanuit een samenwerking met verschillende sectoren uit de buurt van de school, is dat dan geen terugkeer naar de parochieschool van weleer met een verwevenheid van katholieke zuilorganisaties zoals toneelkringen, het zangkoor, de turnkring, in en rond de school? Met andere woorden, moet de school geen wijdere blik hebben op de wereld dan enkel de onmiddellijke omgeving van de school? Eline: De Brede School is helemaal niet een terugkeer naar de parochieschool. Vergeet niet dat de Brede School een manier van werken is en het is niet het enige venster om naar de wereld te kijken. Beperk Brede School niet tot de werking van een school. Opbouwwerkers dagen vooral de partners in een buurt uit om verder te gaan kijken, om over het muurtje te kijken. Zo zijn nogal wat leerkrachten verbaasd als ze merken wat het aanbod is van activiteiten en organisaties in de omgeving van hun school. Van leerkrachten wordt er meer en meer verwacht en zij hebben ook niet altijd de expertise ter zake. Maar op zich vind ik dit geen probleem. Je kan een netwerk van expertise rond je school uitbouwen waarvan het leerkrachtenteam deel van uitmaakt. FOPEM: Als we er van uitgaan dat alle scholen Brede Scholen zouden moeten zijn, moeten ze daarvoor nog extra gesubsidieerd worden via tijdelijke projecten zoals nu het geval is? Geert: Als we geen extra middelen krijgen, dan doen we geen sociaal artistiek werk. Alsof het alleen van middelen moet komen. Mensen zijn
niet meer bereid om hun eigen middelen in te zetten. Je moet dat als opbouwwerker durven zeggen tegen de mensen omdat ze er zelf niet toe komen. We zijn in het welzijnswerk zo getraind dat alles braaf voor ons wordt gedaan en we vullen gedwee aanvragen in voor Europese subsidies. FOPEM: In de werktekst van FOPEM over de Brede School lezen we dat in een samenleving waar sociale ongelijkheid speelt, kunnen Brede Scholen een hefboom vormen in het realiseren van gelijke onderwijskansen. Is dit niet te hoog gegrepen, gegeven het feit dat in een samenleving van toenemende concurrentie de sociale ongelijkheid en de armoede toenemen? Eline: Hoe gaan wij in samenlevingsopbouw om met deze sociale ongelijkheid? We organiseerden het project Iedere stem telt waarbij we mensen vooral bevragen op sociale thema s. Zo willen we groepen sensibiliseren en kwamen we tot een prioriteitennota. Maar we werken ook op kleinere schaal aan politieke vorming. Als we bijvoorbeeld mistoestanden vaststellen in Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 de huisvesting, dan spreken we daarvoor de betrokken schepen van de stad Gent voor aan. FOPEM: Vorige maand werd aan het Hof van Beroep te Gent de muffinman vrijgesproken 1. Het sociaal-artistiek project Victoria de Luxe was nauw betrokken bij de acties van de muffinman. Zijn jullie actief bij dergelijke acties? Geert: We kunnen niet anders dan politiek voeren. Dat zijn we nu aan het doen. We voeren een bewuste revolte. Je kan echt wegen op een beleid als je gaat voor je zaak, al staat deze haaks op wat er nu aan de gang is. Ook bedrijfsleiders in mijn regio stellen zich de vraag: wat kan ik betekenen voor de mensen in mijn streek? We kunnen echt een beweging starten, dat is meer dan nodig. Eline: We kunnen zeker de ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren verhogen. Maar kinderen gaan niet opeens beter kunnen rekenen of lezen omdat ze na hun uren een sessie jembie volgen. Wel kunnen we impact hebben op randvoorwaarden zodat hun zelfvertrouwen groeit. En ik ben er zeker van dat we een maatschappelijke invloed hebben door de sociale cohesie te versterken in buurten. Mensen geraken er van overtuigd dat ze tezamen sterker staan om problemen aan te pakken. De kracht van de Brede School ligt hem vooral in de concrete dagelijkse werking. FOPEM: Wat kan jullie bijdrage zijn om FOPEM-scholen mee te ondersteunen in hun werking als Brede Scholen? Eline: Ikzelf heb twee Brede Scholen in Gent mee opgestart. Als je een nieuwe FOPEM-school opstart, dan kan ik daar niet zo veel aan doen. Wel kan ik de contacten leggen met de partners uit de buurt van de school. Dat vraagt tijd zodat alle partners elkaar leren kennen. De rol van de buurtwerker is hier cruciaal. Maar het kan zeker, met een portie goede wil van alle partners. FOPEM: Dank je voor deze aanstekelijke woorden en oprechte dank voor jullie komst. Uit het nieuws van de dag van Freinetschool De Torteltuin in Poperinge 1 Steven De Geynst, de 'muffinman', werd door het Gentse hof van beroep vrijgesproken. Steven werd vorig jaar nog veroordeeld tot zes maanden celstraf met uitstel voor diefstal omdat hij twee zakken misbakken muffins uit een afvalcontainer bij een supermarkt had gevist. 3
Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 Lezen over de Brede School en coördinatoren van FOPEM-scholen wisselen uit Hoe gaan we met leerkrachten, ouders, buurtorganisaties aan de slag met de Brede School? Kanten-klare recepten zijn er niet, inspiratie is er wel. Die kun je vinden in publicaties van het steunpunt diversiteit en leren. De publicaties Wat is een Brede School: een referentiekader en Wat doet een Brede School. Werken aan een brede leer- en leefomgeving kun je verkrijgen via de website van het steunpunt diversiteit en leren of via het FOPEM-secretariaat. Een papieren versie van De impact van de Brede School is er niet, je kan het wel downloaden. In Wat is een Brede School: een referentiekader vind je een definitie van de Brede School en lees je welke de meerwaarde is voor kinderen, leerkrachten, ouders, buurtbewoners en de partners uit de buurt. In Wat doet een Brede School. Werken aan een brede leer-en leefomgeving wordt de werking van een Brede School toegelicht met tal van voorbeelden. Een aantal voorbeelden ter inspiratie. Bij verbreden van de leer- en leefomgeving Een folder: een Brede School wil meer informatie verspreiden bij kinderen en ouders over het bestaande aanbod via een gezamenlijke informatiefolder. Daarin staat al het aanbod in de buurt voor kinderen tijdens de vakantieperiodes. Via de folder komen de partners onderling ook overlap en hiaten in het aanbod op het spoor. Tijdens de naschoolse opvang organiseert een Brede School in samenspraak met de sport- en jeugdorganisaties uit de buurt naschoolse opvang en de begeleiding van de kinderen naar het buitenschoolse vrijetijdsaanbod. Zo kan het half uur tussen afloop van de lessen en het begin van de vrijetijdsactiviteiten overbrugd worden. Dit maakt dat meer kinderen kunnen deelnemen aan de vrijetijdsactiviteiten verspreid over de buurt. Versterken van de leer- en leefomgeving De basisscholen uit de buurt en het integratiecentrum ondersteunen ouders van kinderen uit de derde kleuterklas en het eerste leerjaar bij het begeleiden van het leren lezen van hun kinderen. Een Brede School organiseert jaarlijks een wandeling voor alle partners in de wijk, zeker leerkrachten zijn meer dan welkom. De meesten van hen wonen immers niet in de buurt en hebben soms weinig weet van de leefomgeving van de leerlingen uit de buurt. Doel is kennismaking met de wijk en de werking van de wijkorganisaties. Omgekeerd kunnen buurtorganisaties genieten van rondleidingen in de betrokken scholen. De partners van de Brede School ruimen elk jaar het buurtspeelplein op tijdens de Hou-je-buurt-reinactie van het buurtcomité. Breed leren stimuleren Jongeren maken als buurtreporters een wijkkrant. Ze moeten daarvoor buurtbewoners aanspreken en interviewen, foto s maken, teksten opstellen, in team samenwerken, lay-out opmaken, de krant verdelen,... Gezond eten is het jaarthema van de buurtwerking: zowel de senioren, de scholen uit de wijk als het buurtrestaurant spelen er tijdens hun werking op in. De leerlingen van de zesde leerjaren organiseren samen met het buurtwerk en het buurtrestaurant een gezonde barbecue voor de wijk. Ze stellen een gezond en gevarieerd menu op, rekenen het budget uit, leggen contacten met lokale handelaars voor de voeding, spreken de kringloopwinkel aan voor de aankleding. De school zorgt samen met een van haar partners voor fietsen op de speelplaats. Veel kinderen in de buurt beschikken immers niet over een eigen fiets. Tijdens de vrije momenten leren de kinderen fietsen. De klassen trekken ook regelmatig op uitstap met deze fietsen. 4 De school stelt haar speelruimte open voor de buurtkinderen tijdens de schoolvakanties. Jonge ouders uit de buurt en de scholen spreken samen een beurtrol af om een oogje in het zeil in het oog te houden. In samenwerking met de jeugddienst van de gemeente wil men van de straat waar de school ligt in het weekend een speelstraat maken. De leerlingen van het zesde leerjaar verzorgen de contacten met de jeugddienst, zorgen voor de paperassen, verzamelen de nodige handtekeningen bij de bewoners van de straat, Wat je zeker nog moet weten: Vertrek van wat er al is en benut het potentieel van de buurt Een Brede School richt op vraag van allochtone moeders sportlessen in. Deze lessen worden gegeven door de leerkracht Lichamelijke Opvoeding in de turnzaal van één van de betrokken scholen. Na tien lessen stellen de moeders zelf een sportles op en geven die aan de kinderen van de school. Een coördinator van een Brede School vertelt: Er zijn twee manieren om te vertrekken: een eerste is om te kijken van het zou goed zijn van dit of dit of dat te realiseren. Een andere manier: Dit zijn mijn relaties, wat kunnen mijn relaties voor mij betekenen als Brede School? Die tweede manier mag niet onderschat worden. Het is vaak leuk om te zien van wie is waar goed in, hoe kan die in mijn Brede School participeren. Het gaat eigenlijk om kansen zien en die aangrijpen om dan weer meer kansen aan te bieden voor de kinderen en de ouders en de buurt. In deze publicatie vind je ook werkbladen om concreet aan de slag te gaan met de Brede School. De publicatie Jouw kind groeit op inde wijk: 9 jaar praktijkervaring binnen de Brede School van Samenlevingsopbouw Gent is de neerslag van de werking van de Brede School in de Gentse wijk Sluizeken- Tolhuis. Eén van de deelnemende scholen is methodeschool de Buurt. Deze publicatie kan je verkrijgen via het FOPEMsecretariaat.
Tijdens het afgelopen coördinatorenweekend in Antwerpen staken coördinatoren van FOPEM-scholen de koppen bij mekaar om ideeën uit te wisselen voor de uitbouw van Brede FOPEM-scholen. Vertrek van wat er al is in gedachten kwamen we tot inspirerende voorbeelden zoals leerlingen van een derde graad die een wereldwinkel openhouden, kinderen van het eerste leerjaar die leren lezen met de bejaarden van het nabij gelegen bejaardentehuis, een school die tijdens de schoolvakantie openstaat voor een speelpleinwerking voor kinderen met een beperking en voor leerlingen van de FOPEM-school, leerlingen die goederen sorteren in de kringloopwinkel, leerlingen planten bomen aan in het naburige bos,... Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 Zorgbeleid op school Het 27 ste Gentse onderwijscafé Wil je op de hoogte zijn van actuele onderwijsthema s? En wil je daarover de mening horen van experts en van mening wisselen met andere geïnteresseerden? Dan zijn de onderwijscafés in de Gentse Zebrastraat iets voor jou. De organisatie is in handen van de pedagogische begeleidingsdienst van de stad Gent, de Hogeschool Gent en de Universiteit Gent. Op 22 november was zorgbeleid op school het thema van het onderwijscafé. Kris Maes, zorgcoördinator in de Buurt, was één van de panelleden. Na het panelgesprek discussieerde het publiek in verschillende groepen over negen stellingen. Deze stellingen vind je hieronder. 1. Wanneer is zorg een kwestie van therapie en wanneer is het een kwestie van ander onderwijs? 2. Met het bepalen van het IQ kom je enkel in een cirkelbeweging terecht: leraren passen zich daaraan aan door te differentiëren, maar het enige resultaat is schoolachterstand voor de één en schoolvoorsprong voor de ander. Dus: weg ermee! 3. Vroeg leerproblemen signaleren is vooral voor het kind zelf een delicate zaak. Het risico is erg groot dat ze daardoor aan zichzelf gaan twijfelen. 4. Zorgbeleid zet gezinnen onder druk. Ouders voelen zich verplicht hun kind bij te werken. Maar wat als dat de sfeer binnen het gezin aantast? Zijn we dan niet slechter af? Hoe vermijden we deze valkuil? 5. Kinderen een etiket opkleven is nodig, wat je er ook van denkt. Ze weten wat er met hen aan de hand is en de hulpverlening sluit beter aan. 6. Meer middelen voor zorg doet het aantal doorverwijzingen naar het buitengewoon onderwijs niet afnemen. Hoe komt dat? En hoe kan het anders? 7. Zorgbeleid is efficiënter als twee leerkrachten samen in één klas werken. En misschien verbetert een andere klas- en/of schoolstructuur de zorg eveneens. 8. Leerlingen met problemen opvangen lukt enkel als leerkrachten zich voortdurend professionaliseren. Niet via nascholing maar via coaching en consultatie. 9. Willen we kinderen gelijke kansen geven zodat ze zich naar hun mogelijkheden en talenten kunnen ontplooien? Gun ze dan het recht op ongelijke behandeling in opvoeding en onderwijs. Uit het nieuws van de dag van Freinetschool De Torteltuin in Poperinge 5
Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 Wereldoriëntatie op de kaart gezet: sommige leerlingen houden er niet van, sommige leerkrachten ook niet? Methodeschool De Buurt uit Gent toont ons hoe het wel kan. Dit schooljaar werden bijna alle FOPEM-scholen doorgelicht. De inspectie gaat dan onder meer na of leerlingen de minimumdoelstellingen (dit zijn de eindtermen en ontwikkelingsdoelen) bereiken. Deze eindtermen en ontwikkelingsdoelen zijn opgedeeld in leergebieden en domeinen. Met de regelmaat van de klok gaat de overheid na in welke mate leerlingen deze minimumdoelstellingen bereiken voor een bepaald leergebied of leerdomein. Er wordt dan ook onderzocht in welke mate de prestaties van de leerlingen samenhangen met kenmerken van leerlingen en van scholen. Eind vorig schooljaar werden de resultaten van een peilingsproef over de domeinen tijd, ruimte, maatschappij en brongebruik van het leergebied wereldoriëntatie bekend gemaakt. De resultaten waren niet bemoedigend. Een bloemlezing : zestien procent van de leerlingen gaat ervan uit dat in een democratie één persoon alle macht heeft. Drie op tien leerlingen weet zelfs niet wat democratie betekent. Tien procent denkt dat kansarmoede in België niet bestaat. Iets minder dan de helft van de leerlingen kan de vertrekuren van de trein niet lezen. Op woensdag 23 mei is er in de Factorij te Schaarbeek een studiedag over dit peilingsonderzoek. De Buurt uit Gent zal er als goed praktijkvoorbeeld een korte toelichting geven over de manier waarop de school de eindtermen van het domein maatschappij aanpakt via hun pedagogisch project en hun brede schoolwerking. Inclusief onderwijs: het kan! De Ronde van Vlaanderen van Ouders voor Inclusie In het boek Voorbij de vraagtekens?! werden getuigenissen verzameld van leraren van het kleuter tot het middelbaar onderwijs. Leraren vertellen over hun klaspraktijk, met hun ervaringen en hun twijfels. Tijdens de Ronde van Vlaanderen komt er telkens een leraar aan het woord. Ook wordt er ingegaan op thema s uit het boek zoals omgaan met onzekerheid, klasdynamiek, participatie en sociale relaties in de klas, samenwerking met collega s en ouders, ondersteuning, De laatste sessie van deze Ronde van Vlaanderen vindt plaats op 15 mei om 19u30 in Campus Parnas in Dilbeek. Inschrijven kan via www.oudersvoorinclusie.be Een boekje om te lezen Proefondervindelijk Verkennen van Célestin Freinet In de zomer van 1965, een jaar voor zijn overlijden, vatte Freinet zijn ideeën over opvoeden, leren en leven nog eenmaal samen in dit boekje waarvan de titel de kern van zijn onderwijsopvatting bevat. Drie opmerkelijke passages: Als leren een mysterie is, dan moet onderwijzen wel een kunst zijn (p. 15). Bij het hoofdstuk Leren door ondervinden : Is het u wel eens opgevallen dat in een gezin met doven de sfeer vaak heel ontspannen is? Veelvuldige uitleg en verbale argumentatie hebben daar weinig zin. Er blijft dus niets anders over dan Proefondervindelijk Verkennen, maar die moeten we dan ook zo rijk mogelijk maken (p. 33). De natuurlijke methode voor lezen en schrijven door de vrije expressie van het kind heeft inmiddels zijn sporen meer dan verdiend. Zij bestaat vanaf het begin uit het door andere methoden vaak verwaarloosde begrijpend lezen. Zij voorkomt bovendien dyslexie, die moderne schoolziekte, vrucht van een foutieve methodiek. En ze kan dyslexie verhelpen wanneer die zich al in het schoolgedrag van kinderen heeft genesteld. Zij levert het bewijs van een waarheid waarover leraren zich druk zouden moeten maken. Namelijk, dat een gebrekkige onderwijsaanpak het gedrag van kinderen kan verstoren. Een goede aanpak herstelt het evenwicht (p.54) Wie dit boekje wil lezen, kan het ontlenen bij het FOPEM-secretariaat. 6
Nieuwsbrief FOPEM - Mei 2012 Een aanrader voor nieuwe coördinatoren en hun bestuurders. Beginnende directeurs basisonderwijs van Roland Vandenberghe Als beginnende coördinator in een FOPEM-school trok deze boektitel meteen mijn aandacht. Bij een eerste doorbladeren leek het een saai resultatenverslag van een universitair onderzoek. Maar bij nader toezien konden de titels in het derde hoofdstuk mij echt wel over de streep trekken om het boek uiteindelijk te kopen en te lezen. En dat heb ik met stijgend genoegen gedaan. Ik hoop dat beginnende collega s ook dezelfde herkenning hebben als ik had; wat altijd deugd doet. Maar ook voor schoolbestuurders en eventueel coachen van directeurs is dit een heel leerrijk boek. Mijn excuses omdat ik in deze uiteenzetting het woord coördinator niet gebruik. Het onderzoek is evenwel bij directeurs uit traditionele scholen gevoerd en bovendien moet ik dan niet de hele tijd die vervelende Umlaut in het woord coördinator typen. Vervang gerust het woord directeur door het woord dat in jouw school wordt gebruikt voor diegene die de functie uitvoert. Het boek is inderdaad de neerslag van een groot onderzoek bij meer dan 150 onervaren directeurs uit Vlaamse basisscholen. In hoofdstuk één wordt de context bekeken waarin startende directeurs moeten werken; een turbulente sector met veel veranderingen en drang naar vernieuwing, toenemende druk vanuit velerlei hoeken, een veelheid en grote diversiteit aan taken waarmee een directeur te maken krijgt, de eigenheid van elke school en de daarbij horende schoolcultuur waarin de directeur moet starten. Dit zet meteen de toon want het blijkt dat een jonge directeur gemotiveerd, leergierig, stressbestendig, veelzijdig, sociaal en flexibel moet zijn om zijn taak aan te kunnen. Niet meteen een makkelijke opdracht dus. In hoofdstuk twee komt het onderzoek zelf aan bod. Dat hoofdstuk kan je uiteraard altijd overslaan waardoor je algauw 50 pagina s uitspaart wat dan weer een beetje helpt om de andere taken aan te pakken die op je liggen te wachten. Hoofdstuk drie wordt echt een opsomming van erg herkenbare uitdagingen waarmee een nieuwe directeur wordt geconfronteerd. Gelukkig geeft men ook aan hoe de geïnterviewde collega s dit aanpakten. Daaruit valt heel wat te leren over de job van directeur en hoe je zelf professioneel kan ontwikkelen. Daardoor worden de moeilijkheden op je weg eigenlijk kansen tot ontwikkeling. Want ook uit fouten kan je zeker heel wat leren. Zeer herkenbaar zijn bijvoorbeeld de passages waarin wordt uiteengezet hoe weinig vat een directeur heeft op zijn eigen agenda. Elektriciteitspannes, een ouder die onverwacht een (lang) gesprek met je wil voeren, een verkoper van handboeken die aandringt om eens langs te komen, een ziek personeelslid dat dringend moet worden vervangen, ze doorkruisen je eigen planning. Gelukkig volgen er daarop ook wat tips voor timemanagement. Even herkenbaar (voor mij toch) is de vaststelling van veel beginnende directeurs dat er vanuit verschillende hoeken ook verschillende verwachtingen worden gesteld over hun functie. Dat komt zowel van kinderen, ouders, leerkrachten of ander personeel, bestuurders, enz die verwachten dat de directeur een oplossing vindt voor hun vraag of probleem. Hierbij krijgen directeurs het gevoel dat hen verschillende professionele identiteiten worden opgedrongen waaraan ze moeten voldoen; er wordt hen als het ware een rol opgedrongen die niet aansluit bij die rol die ze in hun vorige job hadden. Zo moet je opeens van je vroegere collega s een evaluatie opstellen (rol als beoordelaar), verwacht het bestuur dat je ingrijpt bij enkele ouders die zondigen tegen de schoolcultuur of schoolreglement (rol als bemiddelaar), verwacht de poetsvrouw dat je de kapotte poetsmachine snel kan hersteld krijgen (rol als klusjesman), enz Het constant definiëren en herdefiniëren van die verschillende identiteiten is een leerproces waar alle beginnende directeurs door moeten. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Wat is dan u de kracht van dit boek? De herkenbaarheid en het gevoel dat je niet de enige bent die zaken op een bepaalde manier ervaart en aanvoelt. Het sterkt je als beginnend coördinator dat andere mensen vóór je gelijkaardige zaken hebben moeten 7 leren aanpakken en uit hun tips kan je heel wat halen om zelf de job beter aan te kunnen. Deze déjà vu ervaring zorgt er voor dat eigen twijfels over het functioneren gerelativeerd kunnen worden, dat je als beginnend coördinator prioriteiten leert stellen, dat je weet wat je nog te wachten kan staan,... Na een turbulente start in mijn eigen school, gaf het mij alvast de energie om er verder tegenaan te gaan met volle goesting. Wil je dit boek ontlenen? Neem contact op met het FOPEM-secretariaat. Yf Tanghe coördinator ervaringsgerichte Freinetschool De Levensboom Wevelgem sinds maart 2011
Wat vind je in deze nieuwsbrief? Geef de Brede FOPEM-school alle kansen... 1 De nieuwsbrief van december 2011 herlezen... 1 De Brede School... 2 Lezen over de Brede School en coördinatoren van FOPEM-scholen wisselen uit... 4 Zorgbeleid op school Het 27ste Gentse onderwijscafé... 5 Wereldoriëntatie op de kaart gezet... 6 Inclusief onderwijs: het kan!... 6 Proefondervindelijk Verkennen van Célestijn Freinet... 6 Beginnende directeurs basisonderwijs van Roland Vandenberghe... 7 Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. Redactie: Catherine Devos Kris Denys Patricia Otte Wim D Hulster Evert Horn Redactie-adres: Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent Tel: 09/233.94.90 Fax: 09/233.87.02 E-mail: redactie@fopem.be Website: http://www.fopem.be FOPEM staat voor Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen en overkoepelt de volgende 21 basisscholen die vernieuwend onderwijs (Freinet-, ervaringsgerichte en projectscholen) aanbieden: - Buurtschool V-tex - Kortrijk - De Klaproos - Geraardsbergen - De Levensboom - Marke - De Levensboom - Wevelgem - De Muze - Haacht - De Sterrebloem - Deinze - De Torteltuin - Poperinge - De Tuimelaar - Schoten - De Waterval - Ekeren - De Weide - Erpe-Mere - De Witte Merel - Ekeren - De Wonder-wijzer - Zutendaal - De Zevensprong - Leuven - Freinetschool De Vier Tuinen - Oudenaarde - Klimop - Oostkamp - Methodeschool De Buurt - Gent - Serafijn - Ronse - t Schommelbootje - Alken - t Speelscholeke - Deurne - wondere wereld - Lummen - Zeppelin - Mortsel Wil je de nieuwsbrief nog eens herlezen en snuisteren in nieuwsbrieven uit een ver verleden? Ga naar www.fopem.be! 8