gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Portefeuillehouder Marjolein Steffens-van de Water Collegevergadering 1 3 december 2016 inlichtingen Maureen van Munster (023 5674472) Registratienummer 2016.0069196 IrVaf willen we bereiken? Eind 2009 is het Integraal Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) vastgesteld (nota B&W 2009/0019558). Met het BKP hebben wij de omslag gemaakt van beheer van de fysieke leefomgeving op basis van het aantal beheerinspanningen (frequentie) naar beheer op basis van beeldkwaliteit (resultaat), ln 2010 is gestart met het onderhoud van groen, begraafplaatsen, parkmanagement en straatreiniging op beeld uit te voeren. Tevens zijn in het BKP de werkpakketten opgenomen voor het onderhoud van de overige beheerdisciplines in de fysieke leefomgeving. Het BKP richt zich uitsluitend op het onderhoud en niet op vervangingen. Het BKP is een onderdeel van de doelstelling van de gemeente om te komen tot een beheer van de openbare ruimte dat aansluit op de wensen en behoeftes van inwoners, gebruikers en andere belanghebbenden en levert daarmee een bijdrage aan de verbetering van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Ons doel is met de beschikbare middelen de fysieke leefomgeving zo optimaal mogelijk te beheren en te onderhouden. Bij het vaststellen van de Beheerplannen Fysieke Leefomgeving in 2015 (RV 2015.0027513) hebben wij toegezegd om het BKP in 2016 te actualiseren en met de raad in gesprek te gaan over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Naar verwachting zullen met ingang van 1 januari 2019 de gemeenten Haarlemmermeer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude gefuseerd zijn. Het ligt voor de hand om het BKP nu uitsluitend daar waar nodig te actualiseren voor de jaren 2017 en 2018. Na de fusie stelt de nieuwe gemeenteraad van de gefuseerde gemeente in 2019 het gewenste kwaliteitsniveau vast. Wat gaan we daarvoor doen? Wij hebben onderzocht welke delen van het BKP geactualiseerd moeten worden. Dit onder andere op basis van de evaluatie van het BKP in 2014 en de informatieve raadssessies over de kwaliteit van de openbare ruimte in juni 2016. Het BKP als kwaliteitskader In 2014 is het BKP geëvalueerd en heeft een meting van de beeldkwaliteit van de fysieke leefomgeving plaatsgevonden. Wij hebben de gemeenteraad hierover per brief op 22 december 2014 geïnformeerd (kenmerk 14.081160). De algemene conclusie van de evaluatie was dat beheren op beeld en het beheerkwaliteitplan ervoor hebben gezorgd dat de fysieke leefomgeving voldoet aan de ambitie. De waardering van inwoners over de fysieke leefomgeving is positief. De algemene
onderwerp Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Volgvel 2 indruk is dat de openbare ruimte schoon, heel en veilig is. Dit beeld komt ook naar voren uit onze jaarlijkse meting van de tevredenheid van de inwoners over de kwaliteit van hun woonomgeving en het groen ('Kijk op de Wijk'). Het cijfer waarmee inwoners hun woonomgeving beoordelen is gestegen van 6,8 in 2015 naar 7,1 in 2016. In 2016 is 70% van de inwoners tevreden met het openbaar groen, tegen 69% in 2015. Daarnaast is door het BKP het beheer transparanter geworden en is de sturing op de kwaliteit verbeterd. Tijdens informatieve raadssessies op 9 en 23 juni 2016 zijn wij met de gemeenteraad in gesprek gegaan over het beeld van de openbare ruimte op basis van het vastgestelde beheerkwaliteitskader (BKP). Wij hebben de raad geïnformeerd welke kwaliteit wij kunnen realiseren binnen het beschikbare budget. Tevens zijn wij met raadsleden in gesprek gegaan over het wenselijke kwaliteitsbeeld van de fysieke leefomgeving. De door raadsleden aangeleverde foto's van de gewenste kwaliteit bleken regelmatig overeen te komen met de gekozen kwaliteit van het BKP. De aanwezige raadsleden gaven over het algemeen aan nog achter de keuzes van het BKP te staan. Verschuivingen in kwaliteitsbeeld Wij hebben tijdens de informatieve raadsessies gemeld dat het huidige BKP nog steeds voldoet om het vastgestelde kwaliteitsniveau van de fysieke leefomgeving te waarborgen, maar dat er spanning is ontstaan tussen de momenteel beschikbare middelen en de uitgangssituatie ten tijde van het vaststellen van het BKP. Binnen de bandbreedte van de verschillende beheerniveaus van het BKP hebben verschuivingen in kwaliteitsbeeld plaatsgevonden als gevolg van areaaltoevoegingen en bezuinigingen op de fysieke leefomgeving de afgelopen jaren. In onderstaand overzicht (beeldmeetlat) zijn de bandbreedte van de beheerniveaus en het moment van ingrijpen in beeld gebracht voor bijvoorbeeld open bestrating.
Onderwerp Volgvel 3 Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Wij bleven in 2009 ruimschoots binnen het gekozen kwaliteitsniveau, maar in 2016 naderen wij voor bepaalde onderdelen de randen van het ambitieniveau 2009. In onderstaand overzicht zijn de gevolgen van de verschuiving voor verharding als voorbeeld schematisch weergegeven. Bij het vaststellen van het BKP in 2009 hebben wij ervoor gekozen om de openbare ruimte te beheren overeenkomstig het beheemiveau Basis. 1 Dit houdt in dat overwegend kwaliteitsniveau B voorkomt, maar dat kwaliteitsniveau C eveneens kan voorkomen. Het beeld van de fysieke leefomgeving wordt tevens beïnvloed door externe factoren, zoals het verbod op het gebruik van chemische middelen bij de bestrijding van onkruid op verhardingen vanaf 31 maart 2016. Ook vanuit de beheerplannen, die een momentopname geven van de technische kwaliteit van het areaal, is duidelijk geworden dat er verschillen zijn tussen het jaarlijks benodigde budget en het jaarlijks beschikbare budget voor klein en groot onderhoud en voor vervangingen. Wij hebben ons bij het inzetten van de middelen vooral gericht op veiligheid en het voorkomen van kapitaalvernietiging. Deze uitgangspunten zijn gelijktijdig met de beheerplannen vastgesteld door de raad in 2015. Bezuinigingen hebben met name op groen plaatsgevonden, omdat op andere gebieden moeilijker te bezuinigen is, zonder de veiligheid in het geding te brengen en kapitaalvernietiging te veroorzaken. Voor de beeldkwaliteit heeft het anders inzetten van middelen ertoe geleid dat het beeld in de wijk verandert, maar dat wij nog wel aan het afgesproken kwaliteitsniveau kunnen voldoen. 1 met uitzondering van centrumgebieden, speelvoorzieningen, meubilair in de woongebieden, kantooren bedrijventerreinen en recreatiegebieden, gras (speelweiden) in recreatiegebieden, reiniging van hoofdinfrastructuur en recreatiegebieden en riolering (putten en kolken) in de woongebieden, kantooren bedrijventerreinen en rondom sportvelden. Deze worden op beheemiveau Basis+ onderhouden.
onderwerp Volgvel 4 Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Differentiatie binnen het BKP Voor groen hebben wij een ander maairegime ingevoerd om kosten te besparen. Dit houdt in dat op een aantal plekken in de openbare ruime, gazon is omgevormd tot extensief onderhouden gras of recreatief gras. Hierdoor hoeft minder vaak te worden gemaaid. De aanpassing van het maairegime heeft geleid tot differentiatie binnen de categorie groen van het BKP. Dit is een wijziging van de inrichting, die weliswaar een ander beeld geeft, maar waarmee wij wel blijven voldoen aan het kwaliteitsniveau dat in 2009 is vastgesteld. Samen met de dorps- en wijkraden hebben wij per kern invulling gegeven aan een verdere verfijning van het maairegime met het doel een zo optimaal mogelijk beeld van de fysieke leefomgeving te bereiken. Beeldkwaliteit en beeldmeetlatten Bij het beheren op beeld maken wij gebruik van kwaliteitsbeelden of beeldmeetlatten om de visuele kwaliteit te meten. Een beeldmeetlat is een reeks van vijf beelden, waarop in aflopende mate de kwaliteit is vastgelegd. Het hoogste kwaliteitsbeeld is aangeduid met A+, het laagste met een D. Kwaliteitsniveau D kan incidenteel voorkomen, maar is geen streefkwaliteit. Er is bij niveau D sprake van achterstallig onderhoud. Dit is ongewenst, omdat het mogelijk kan leiden tot kapitaalvernietiging. Kwaliteitsniveau C kan duiden op de dreiging van achterstallig onderhoud. Deze kwaliteitsbeelden zeggen met name iets over de visuele kwaliteit van de openbare ruimte, in mindere mate over de technische kwaliteit. De CROW 2 heeft een nieuwe Kwaliteitscatalogus openbare ruimte 2013 uitgebracht, met hierin standaardkwaliteitsniveaus voor onderhoud. De meeste gemeenten gebruiken deze landelijke standaard. De beeldmeetlatten van het geactualiseerde BKP hebben wij hierop aangepast, zodat wij ons beter kunnen conformeren aan landelijke richtlijnen. Tevens hebben wij de beeldmeetlatten voor de nieuwe beheergroep recreatief gras toegevoegd. Deze nieuwe beheergroep voegen wij tevens toe aan het Beheerplan Groen en Bomen 2016-2019. Schouwen en kwaliteitscoördinatie In de evaluatie van het BKP in 2014 hebben wij aangegeven dat het schouwplan, inclusief de rapportage over de schouwen, nog niet volledig was uitgewerkt. Ook hebben wij toen vermeld dat het proces van kwaliteitscoördinatie nog niet volledig was vormgegeven. Om inzicht te krijgen in de resultaten van het beheren op beeld en om de beheerkwaliteit te borgen zijn schouwen en kwaliteitscoördinatie essentiële onderdelen. Wij hebben de afgelopen jaren de gekozen beheerkwaliteit geborgd door het houden van toezicht op de uitvoering van de contracten met aannemers en door het meten van de beheerkwaliteit buiten. De kwaliteit van het uitgevoerde werk bespreken wij maandelijks met de aannemers. In 2018 willen wij een nieuwe integrale kwaliteitsmeting uit laten voeren voor het complete areaal, inclusief Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Een belangrijk instrument om over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving met inwoners te communiceren is de bewonersschouw. Wij hebben deze schouw de afgelopen jaren aangepast aan de wensen van de dorps- en wijkraden. De schouw was in eerste instantie bedoeld om de beeldsystematiek en de wijze waarop de beeldkwaliteit kan worden gemeten uit te leggen. Momenteel hebben de dorps- en wijkraden behoefte om samen met de 2 kennisorganisatie op het gebied van infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer en werk en veiligheid.
onderwerp Volgvel 5 Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) gebiedsbeheerder door de wijk lopen om de aandachtspunten door te nemen of eventueel zelf wensen te formuleren. Samenvattend Gezien het feit dat het huidige BKP voldoet als kwaliteitskader en vanwege de voorgenomen fusie met Haarlemmerliede en Spaarnwoude actualiseren wij nu het BKP uitsluitend in technische zin voor wat betreft de volgende punten: Wij hebben de beeldmeetlatten van het BKP aangepast aan de Kwaliteitscatalogus openbare ruimte 2013 van het CROW; Dit is de meest recente CROW-richtlijn. wij voegen beeldmeetlatten toe voor de nieuwe beheergroep recreatief gras; wij passen het onderdeel schouwen en kwaliteitscoördinatie aan. Deze aanpassingen hebben wij verwerkt in een addendum op het huidige BKP 2009 (bijlage Addendum Integraal Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP)). Wat mag het kosten? Aan de uitvoering van deze nota zijn, naast de beschikbare ambtelijke capaciteit, geen kosten verbonden. Wie is daarvoor verantwoordelijk? Het college van Burgemeester en Wethouders en specifiek de portefeuillehouder Fysieke Leefomgeving, is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het onderhoud van de openbare ruimte. Wanneer en hoe zal de raad over de voortgang worden geïnformeerd? Het college rapporteert in de P&C-documenten over de uitvoering van het onderhoud van de fysieke leefomgeving. Overige relevante informatie Participatie en communicatie Het BKP, met name de bewonersschouw, is een instrument om de communicatie met de gebruikers van de fysieke leefomgeving te verbeteren en hen meer inbreng bij- en een beter zicht op het onderhoud van de fysieke leefomgeving te geven. Om het maairegime aan te passen hebben wij differentiatie toegepast binnen het BKP. Hieraan is een intensief participatietraject vooraf gegaan. Samen met dorps- en wijkraden hebben wij gekeken hoe wij het beste invulling konden geven aan het nieuwe maairegime. Hierbij hebben wij maatwerk toegepast om de meest optimale uitkomst per kern te realiseren en de wensen van de dorps- en wijkraden zoveel mogelijk in te passen in het nieuwe maairegime. Duurzaamheid In ons collegeprogramma 'Krachtig Samen Werken' 2014-2018 is 'schoon, heel en veilig' het thema voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Duurzaamheid is een verbindende pijler. Onder duurzaamheid wordt ook verstaan de duurzame (her)inrichting van de fysieke leefomgeving en duurzaam beheer en onderhoud. Voor de openbare ruimte streven wij er dan ook naar deze om op duurzame wijze in stand te houden tegen zo laag mogelijke maatschappelijk acceptabele kosten, binnen de kaders van
onderwerp Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Volgvel 6 de wettelijke bepalingen. Bij het beheren van de fysieke leefomgeving houden wij rekening met duurzaamheid door bijvoorbeeld het toepassen van duurzame materialen, het beperken van het energieverbruik en het verminderen van de uitstoot van CO2. Vervolgtraject Bij het vaststellen van de beheerplannen in 2015 hebben wij aangegeven dat wij op basis van het geactualiseerde BKP in 2017 de beheerplannen tussentijds zouden actualiseren, om de nieuwe fase van de Vernieuwing Openbare Ruimte (VOR 3) vanaf 2018 voor te bereiden. Nu het BKP grotendeels ongewijzigd kan blijven, is het effect van de actualisering op de beheerplannen gering. Ook voor de beheerplannen ligt het voor de hand om gezamenlijk met Haarlemmerliede en Spaarnwoude in 2018 te werken aan de voorbereiding van de geactualiseerde beheerplannen, zodat wij in 2019 beschikken over beheerplannen voor de gefuseerde gemeente. Deze zijn de basis voor een integraal meerjaren investeringsprogramma vanaf 2019. Begin 2017 actualiseren wij het meerjareninvesteringsplan van de beheerplannen voor 2018 met een doorkijk tot vijfjaar, zodat wij bij de Voorjaarsrapportage 2017 de vervangingsinvesteringen voor 2018 kunnen onderbouwen. Na vaststelling van de Voorjaarsrapportage 2017 in de raad, leggen wij de uitgewerkte VOR 3 aan de gemeenteraad voor. r* Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. het addendum op het Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) 2009 vast te stellen; 2. deze nota ter bespreking te zenden aan de raad. Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, namens dezen, de portefeuillehouder, Bijiage(n): Addendum Integraal Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) 2016
onderwerp Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) Volgvel 7 Bijlage: Addendum Integraal Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) In dit addendum zijn uitsluitend de gewijzigde onderdelen van het Integraal Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) opgenomen. De overige onderdelen blijven ongewijzigd. Hoofdstuk 1 Kwaliteitstoets 1.2 Beeldmeetlatten De CROW heeft een Kwaliteitscatalogus openbare ruimte 2013 uitgebracht, met hierin onder andere standaardkwaliteitsniveaus voor onderhoud. Een aantal standaard schaalbalken is toegevoegd, verwijderd of vernieuwd. De beeldmeetlatten van het BKP zijn hierop aangepast. Voor het verfijnde maairegime zijn beeldmeetlatten voor de beheergroep recreatief gras toegevoegd. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe schouwgids met 30 beeldmeetlatten, op basis waarvan de fysieke leefomgeving maandelijks wordt geschouwd. Anders dan voorheen is er nu niet langer sprake van speciaal voor Haarlemmermeer samengestelde beeldmeetlatten. De huidige beeldmeetlatten komen uit de CROW-kwaliteitscatalogus. Voor het beheren op beeld van parkmanagementlocaties worden de beeldmeetlatten in de parkmanagementovereenkomst opgenomen. De beeldmeetlatten zijn: beeldmeetlatten m.b.t. de qroenbestekken 1. Groen-beplanting-heesters-overgroei randen verharding of gras 2. Groen-beplanting-bosplantsoen-overgroei randen verharding of gras 3. Groen-beplanting-bodembedekkers-snoeibeeld 4. Groen-beplanting-bodembedekkers-overgroei randen verharding of gras 5. Groen-beplanting-haag-snoeibeeld geschoren hagen 6. Groen-beplanting-onkruid 7. Groen-boom-boomspiegel-onkruid 8. Groen-boom-stamopschot 9. Groen-boom-wortelopschot 10. Groen-gras-gazon-grashoogte 11. Groen-gras-maaisel op gras 12. Groen-gras-molshopen 13. Groen-gras-natuurlijk afval 14. Groen-gras-overgroei randen verharding 15. Groen-gras-recreatief grasveld-grashoogte (nieuw) beeldmeetlatten m.b.t. het reinigingsbestek (straatreiniging en zwerfafval) straatreiniging 1. Meubilair-afvalbak-vullingsgraad 2. Verharding-open verharding-elementenverharding-onkruid 3. Verharding-open verharding-ongebonden verharding-onkruid 4. Verharding-natuurlijk afval 5. Verharding-onkruid rondom obstakels 6. Verharding-veegvuil goten
Onderwerp Volgvel 8 Actualisering Beheerkwaliteitplan Openbare Ruimte (BKP) zwerfafval 7. Verharding-zwerfafval fijn 8. Verharding-zwerfafval grof 9. Groen-beplanting-zwerfafval fijn 10. Groen-beplanting-zwerfafval grof 11. Groen-boom-boomspiegel-zwerfafval fijn 12. Groen-boom-boomspiegel-zwerfafval grof 13. Groen-gras-gazon-zwerfafval fijn 14. Groen-gras-gazon-zwerfafval grof 15. Groen-gras-zwerfafval grof 1.3 Meetmethoden Schouwplan Besteksschouw Wij hebben de afgelopen jaren de gekozen beheerkwaliteit geborgd door het houden van toezicht op de uitvoering van de contracten met aannemers en door het meten van de beheerkwaliteit buiten. De kwaliteit van het uitgevoerde werk bespreken wij maandelijks met de aannemers. Een belangrijk instrument om over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving met inwoners te communiceren is de bewonersschouw. Wij hebben deze schouw de afgelopen jaren aangepast aan de wensen van de dorps- en wijkraden. De schouw was in eerste instantie bedoeld om de beeldsystematiek en de wijze waarop de beeldkwaliteit kan worden gemeten uit te leggen. Momenteel hebben de dorps- en wijkraden behoefte om samen met de gebiedsbeheerder door de wijk lopen om de aandachtspunten door te nemen of eventueel zelf wensen te formuleren. Andere vorm bewonersschouw De bewonersschouw is de afgelopen jaren aangepast aan de wensen van de dorps- en wijkraden. Men begrijpt de beeldsystematiek bij het beheer van de openbare ruimte en de manier waarop de beeldkwaliteit kan worden gemeten en heeft behoefte aan een andere wijze van schouwen. De dorps- en wijkraden willen samen met de gebiedsbeheerder door de wijk lopen en hierbij een lijst aandachtspunten doornemen. In sommige gevallen stelt de gemeente samen met de bewoners een wensenlijst op. Kwaliteitsschouw in 2018 Vanwege de aanstaande fusie met de gemeente Spaarnwoude en Haarlemmerliede voeren wij de integrale kwaliteitsschouw alvast in 2018 uit om zo de kwaliteit van het complete areaal van de te fuseren gemeentes te schouwen. Deze schouw levert belangrijke input voor het nieuwe BKP dat we in 2019 aan de raad van de gefuseerde gemeente voor willen leggen.