JAARVERSLAG 2014 31 maart 2015 Holland Opera Soesterweg 330 3812 BH Amersfoort T 033 2020920 www.hollandopera.nl info@hollandopera.nl
INHOUDSOPGAVE DANKWOORD DANKWOORD 4 PRODUCTIES De Toverpiano 19 PUBLIEKSBEREIK 5 Orfeo Underground 20 Blauwbaard tijdens de Spoorparade 24 FINANCIËN 7 Suikertantes 25 VOORTGANG GEWIJZIGD BELEID Participatie en talentontwikkeling 10 IN VOORBEREIDING Tournee Suikertantes 27 De Muziek Xpress 10 De Muziek Xpress 27 Jeugdopera een bijzondere loot aan Klasse Theater Uitjes 27 de Europese operaboom 10 The Day After 28 Roodhapje 28 MARKETING Reprise 4 Musketiers 28 Aandacht in de (landelijke) media 11 DVD en CD Box 11 ALGEMEEN Samenwerking Brava NLTV en Pathé bioscopen 11 Algemene en artistieke directie 29 Online marketing door Online Boswachters 12 Artistieke directie en educatie 29 City marketing 12 Bestuur 29 Cultural governance 29 VOORSTELLINGEN IN EIGEN BEHEER EN SPREIDING 13 Comité van aanbeveling 29 Varia 29 EDUCATIE 14 De Muziek Xpress 16 BIJLAGEN Klasse Theater Uitjes 17 Medewerkers Holland Opera 2014 30 Educatie Algemeen Speellijsten 2014 televisie en internet 33 Samenwerking met Scholen 17 Samenwerkingsverbanden en financiële partners 41 in de Kunst participatie Citaten recensies 44 kinderkoren bij Suikertantes 17 Logo s financiële partners 47 Stageplaatsen 17 B.SLIM Klauter en Klim Griezelparcours 17 YOUTUBE Holland Opera heeft een eigen youtube-kanaal waarop delen van alle voorstellingen kunnen worden teruggezien. Daarnaast worden vanaf 2009 alle voorstellingen volledig opgenomen en uitgebracht op DVD (HD) en CD, deze opnames zijn op te vragen via info@hollandopera.nl 2014 was het jaar waarin het bestuur van Holland Opera zich kranig heeft geweerd. Vooral onze penningmeester Sybren Kalkman willen wij bij deze bedanken voor zijn nimmer aflatende steun. Er zijn tal van gesprekken gevoerd, contacten gelegd en, onder leiding van Frits Barneveld Binkhuysen, is de stichting Vrienden van Holland Opera opgericht. Wij zijn ontzettend blij met de hulp die Charlotte, Annelies, Frits en Tom bieden. Het was wederom een jaar waarin we onze vrienden hebben leren kennen. Bij deze willen we iedereen ontzettend bedanken voor hun inzet, vertrouwen en steun. Ook het publiek heeft het beslist niet laten afweten. Ongeveer 20.000 bezoekers en deelnemers zagen ons in het theater of op locatie en maar liefst 5 miljoen kijkers, jong en oud, volgden ons via televisie of internet. Publiek dat bovendien ruimhartig gaf voor de crowdfunding bij zowel Orfeo Underground als Suikertantes. Holland Opera is enthousiast van start gegaan met de Muziek Xpress, een bijzonder educatietraject voor scholen in Amersfoort e.o. Voor dit project ontvangen wij een substantiële bijdrage van het VSBfonds en het kf Heinfonds die beide de intentie hebben uitgesproken om de Muziek Xpress ook de komende twee jaar te ondersteunen. Wij willen ze van harte bedanken voor dit grote vertrouwen. Vanzelfsprekend is en blijft de stad Amersfoort een belangrijke partner voor ons gezelschap. Wethouder cultuur Pim van den Berg dacht mee en hielp met zijn afdeling cultuur verbanden te leggen tussen de verschillende instellingen binnen de gemeente en ons gezelschap. Vanaf deze plek danken we ook nogmaals hoofdsponsor FrieslandCampina voor de belangrijke meerjarige ondersteuning! Ook danken we Smink Afvalverwerking voor het mede mogelijk maken van het project There s Music in Waste, een onderdeel van de Muziek Xpress in 2014. Ook in 2014 steunde 1A First Alternative door middel van een meerjarige sponsoring ons gezelschap en zijn afspraken gemaakt met diverse bedrijven en particulieren voor de sponsoring van een of meerdere stoelen in de Veerensmederij. Naast deze sponsors danken we de private fondsen, die ons in 2014 de zo noodzakelijke steun in de rug gaven. Naast het al eerder genoemde VSBfonds en kfhein Fonds zijn we ook grote dank verschuldigd aan: het Fentener van Vlissingen Fonds, Fonds 21, Janivo Stichting, het Lira Fonds, het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Ondanks het wegvallen van de structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten heeft het Fonds Podiumkunsten in 2014 middels projectsubsidies een belangrijke bijdrage geleverd voor de producties de Toverpiano (reprise), Orfeo Underground en Suikertantes. Wij zijn het fonds erkentelijk voor deze steun. De gemeente Utrecht onderstreepte onze positie in Midden Nederland door bij te dragen aan Orfeo Underground. 2014 was het jaar waar Holland Opera met Orfeo Underground in de parkeergarage onder het Eemplein in Amersfoort opnieuw 5 sterren kreeg van vakblad de Theaterkrant. De opera werd ook gewaardeerd door de Volkskrant en Trouw die beiden 4 sterren gaven. Het was een jaar waarin de Toverpiano, Orfeo Underground en Suikertantes (en 4 Musketiers) gemiddeld 4 sterren kregen in de landelijk pers. Na het succes van de kerstproductie van 2013: 4 Musketiers is besloten om deze jeugdopera in reprise te laten gaan in de grote Nederlandse theaters. De verkoop hiervan wordt gedaan door Theaterburo Slot. Zoals het er nu uitziet belooft dit een mooie tournee te worden in 2016! Het blijft zoals de lijfspreuk van de musketiers: Een voor allen, allen voor een! Met hoop op de toekomst. Joke Hoolboom en Niek Idelenburg Maart 2015 2 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 3
PUBLIEKSBEREIK 2014 Productie aantal voorstellingen bezoekers gemiddeld aantal bezoekers per vrst 4 Musketiers 9 1.008 112 De Toverpiano 33 4.315 131 Orfeo Underground 16 4.250 266 Suikertantes 17 1.650 97 Blauwbaard 12 2.280 190 Optreden Orfeo Amsterdam 1 100 100 Totaal aantal voorstellingen 88 Voorstellingen in eigen huis Klasse Theater Uitjes Amersfoort 12 1.498 125 Lunchconcerten 2 126 63 Totaal aantal uitvoeringen 14 Educatieve activiteiten Muziek Xpress 51 2.198 43 Workshops divers 32 895 28 Workshops B.SLIM 24 680 28 Inleidingen Orfeo Underground 9 340 38 Workshops repetities amateurkoren 39 602 15 Totaal aantal activiteiten 155 Totaal aantal bezoekers en deelnemers 19.942 Tv uitzendingen aantal uitzendingen kijkers gemiddeld aantal kijkers per uitzending BRAVA TV STYX 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) Blauwbaard op Rijnauwen 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) L Orfeo 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) King Arthur 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) The Tempest 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) Dido ile Aeneas 24 840.000 35.000 (6 dagen met dagelijks 4 uitzendingen) Tijdens de kerstvakantie op BRAVA TV Sneeuwwit 8 28.000 Zwanenmeer 8 28.000 Meisje met de zwavelstokjes 8 28.000 4 Musketiers 8 28.000 Digitale TV KRO / Zapp Sneeuwwit 4 25.000 Romeo & Zeliha 4 25.000 Zwanenmeer 4 25.000 Meisje met de zwavelstokjes 4 25.000 Totaal aantal uitzendingen 192 Totaal aantal (digitale) TV kijkers 5.252.000 Totaal publieksbereik 2014 5.271.942 4 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 5
FINANCIËN 2014 VERDIENMODEL 2014 De omzet van Holland Opera was ruim 840duizend euro. Deze omzet kwam tot stand dankzij het volgende verdienmodel: 2014 totaal inkomsten 819.032 Publieksinkomsten Indirecte inkomsten Gemeente Amersfoort Publieke middelen Private fondsen Sponsoring 16% 13% 23% Publieksinkomsten Indirecte inkomsten Gemeente Amersfoort 178.797 129.932 99.753 187.908 123.582 99.060 2013 totaal inkomsten 1.055.277 Publieksinkomsten Indirecte inkomsten Gemeente Amersfoort Publieke middelen Private fondsen Sponsoring 308.124 145.454 140.153 271.763 124.923 105.260 18% 13% 17% Publieke middelen Private fondsen Sponsoring Ondanks het slechte economische tij is Holland Opera er in geslaagd om een groot deel van haar inkomsten te generen uit publieksinkomsten en indirecte inkomsten. De stad Amersfoort draagt, naast grote betrokkenheid van de gemeenteraad en het College van B&W, een belangrijk financieel deel bij aan de exploitatie van de huisvesting, de Veerensmederij. Ondanks het wegvallen van de meerjarige subsidie van het Fonds Podiumkunsten (FPK) ontving Holland Opera in 2014 zowel compositieopdrachten als projectsubsidies van het FPK voor de Toverpiano, Orfeo Underground en Suikertantes. Ook het Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 21, Fentener van Vlissingen Fonds en diverse andere fondsen droegen bij aan verschillende projecten in 2014. FrieslandCampina is voor de periode 2010-2015 hoofdsponsor van Holland Opera. De theaterzaal heet dan ook de Friesland- Campina zaal. Het gezelschap en het bedrijf zitten op loopafstand van elkaar en er wordt regelmatig gebruik gemaakt van de theaterzaal voor niet alleen de presentatie van kwartaalcijfers, maar ook voor cursussen en overleg. Directie en medewerkers bezoeken met regelmaat de verschillende voorstellingen. Afvalverwerkingsbedrijf Smink draagt voor de jaren 2013 en 2014 bij aan het project There s Music in Waste: een origineel project waarin schoolklassen het bedrijf bezoeken en een stuk afval uitzoeken om muziek mee te maken. Onder leiding van een slagwerker van Holland Opera krijgen de kinderen workshops en presenteren ze in de Veerensmederij een compositie met afval als instrument. There s Music in Waste is inmiddels onderdeel van de Muziek Xpress. De jonge netwerkbeheerder 1A First Alternative heeft voor meerdere jaren sponsoring toegezegd. Samen met de gemeentes Utrecht, Amersfoort, Fonds voor de Podiumkunsten en Fonds Cultuurparticipatie vormden deze partners de financiële basis voor deze bijzonder goed ontvangen opera op locatie. Voor een totaal overzicht van fondsen, sponsoren en crowdfunders verwijzen we u naar het financieel jaarverslag en de pagina s financiële partners in dit verslag. Het VSBfonds is met ingang van 2014 de hoofdbegunstiger van het project de Muziek Xpress, deze samenwerking wordt gecontinueerd in 2015 en de intentie is uitgesproken om dit ook te doen in 2016. Het kf Hein Fonds steunt de Muziek Xpress en heeft een jaarlijkse bijdrage toegekend voor de periode 2014 2016. Orfeo Underground was de eerste productie binnen het veranderde beleid van Holland Opera. Deze community opera in de parkeergarage onder het gloednieuwe Eemhuis te Amersfoort onderstreept het belang om een groter draagvlak voor de podiumkunsten en in het bijzonder de opera te zoeken. Daarom werd binnen dit project intensief samengewerkt met drie amateur koren. 6 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 7
VOORTGANG GEWIJZIGD BELEID 4 opties voor de toekomst worden komende periode onderzocht uitgewerkt 1. His bis! 2. Community Opera Basisgedachte: het huidige Holland Opera wordt de Basisgedachte: naar het model van Birmingham neemt jeugdafdeling c.q. opera-afdeling van een BIS Holland Opera de lead in de hele gemeenschap Amersfoort instelling, waarbij genoemd zijn: betrekken bij een grootschalige jaarlijkse productie, met als DNO bindende factor Amersfoort Centraal aan het opera plein Reisopera Voorwaarden: DUS Gemeente ondersteunt Voorwaarden: Hele gemeenschap kan meedoen Vastomlijnde kaders / afspraken Grote sponsor Creatieve vrijheid Vast budget 3. Film en TV maker 4. MuziekXpress Basisgedachte: Holland Opera maakt een film en/of TV Holland Opera gaat zich veel meer (van 20-80 nu naar programma( s) met jeugdopera als leading 80-20 straks) richten op cultuureducatie, met bredere thema. Eerst in NL, dan e.v.t. naar andere landen leerdoelen dan alleen opera, maar wel met als (in eigen taal) basis in uitvoeringen jeugdopera, en voor een Voorwaarden: bredere doelgroep dan nu (niet alleen kinderen, Moet via een omroep ook fase daarna) Voorwaarden: Fondsen vanuit creatieve industrie (met als oogmerk: nu opleiden voor later) PARTICIPATIE EN TALENT- ONTWIKKELING Sinds haar bestaan werkt Holland Opera met jong afgestudeerde musici, maar ook met jonge ontwerpers, technici en educatiemedewerkers. Sinds 2005 werkt Holland Opera ook steevast met aankomende professionals en amateurs. Dansende kinderen, jongeren, maar ook oudere figuranten werkten de afgelopen jaren met veel plezier mee in de totstandkoming van tal van operaproducties. In 2014 werd het gewijzigde beleid, waarin meer nadruk komt te liggen op deze aspecten al tot volle wasdom. In drie van de producties van dat jaar speelden aankomende professionals, kinderen en amateur koorzangers mee. 1. 4 Musketiers: samenwerking met twee kinderdansgroepen en de talentvolle 15-jarige percussionist Danique Kos 2. Orfeo Underground: samenwerking met drie (zeer goede) amateurkoren en vier solorollen gezongen door masterstudenten van het Conservatorium van Utrecht. 3. Suikertantes: samenwerking met twee kinderkoren. Voor verdere informatie zie Orfeo Underground (pag. 21) en Suikertantes (pag. 25) DE MUZIEK XPRESS Dankzij de financiële steun van het VSBfonds en het kfhein Fonds is de Muziek Xpress in 2014 van start gegaan. Scholen kunnen zelf een educatietraject bepalen waarlangs ze uiteindelijk eindstation de Veerensmederij bereiken. Voor een volledige toelichting zie de Muziek Xpress (pag. 15) JEUGDOPERA, EEN BIJZONDERE LOOT AAN DE EUROPESE OPERABOOM Holland Opera is lid van Reseo, het Europees Opera Netwerk voor educatie bij dans en opera. Holland Opera onderscheidt zich op het gebied van het jeugdmuziektheater door volledig doorgecomponeerde voorstellingen te maken zoals in de traditie van de klassieke opera, gezongen door klassiek geschoolde zangers, maar wel ingebed in de tijd van nu en gebruikmakend van cross-overs van alle stijlen die heden ten dage bekend zijn. Het gezelschap brengt nieuw werk door opdrachten te geven aan componisten en schrijvers speciaal geschreven voor een jong publiek. Pas eind 20ste eeuw werd dit genre ontwikkeld en vanaf dat moment bracht Holland Opera ruim 25 jeugdopera s uit en is hier dan ook leidend in, zowel op nationaal als internationaal gebied. Op Europees niveau komt meer aandacht voor nieuwe opera voor kinderen. Dat blijkt uit de ophanden zijn samenwerking tussen Holland Opera en Kinderoper Köln (2015) Staatstheater Mannheim en Aarhus (Denemarken) culturele hoofdstad 2017. In het voorjaar van 2013 heeft de directie en het bestuur van Holland Opera onder leiding van Adriaan Krans een aantal sessies belegd om de wijziging in koers van het gezelschap vorm te geven. Krans is partner bij adviesbureau Boer en Croon te Amsterdam en voormalig bestuurslid van Holland Opera. Zoals in 2013 afgesproken, is Holland Opera met twee items die uit deze sessies naar voren kwamen aan de slag gegaan; t.w. het creëren van een breder draagvlak in de gemeenschap door het produceren van een community opera en de focus op educatie door middel van het educatietraject de Muziek Xpress. 8 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 9
MARKETING buitengewoon zeer goed goed AANDACHT IN DE (LANDELIJKE) MEDIA De twee nieuwe opera s die Holland Opera in 2014 produceerde zijn in totaal 6x gerecenseerd door de landelijke pers (Volkskrant, Trouw, NRC, AD, Theaterkrant). De twee producties ontvingen: 1 x 5 sterren 4 x 4 sterren 1 x 3 sterren Citaten uit de recensies kunt u vinden op de laatste pagina s van dit jaarverslag. De volledige recensies vindt u op hollandopera.nl Er zijn publicaties voorafgaand aan de voorstellingen verschenen in: AD Amersfoort (alle producties) Amersfoort NU (alle producties) Baarnse Courant (alle producties) Dagblad de Limburger (Toverpiano) De Kampioen (Orfeo Underground) Gooi en Eemlander (Orfeo Underground) Interview Volkskrant (Suikertantes) Interview Parool (Suikertantes) Interview Trouw (Suikertantes) Klassieke zaken (Orfeo Underground) Limburgs Dagblad (Toverpiano) Leven! Utrecht (Orfeo Underground) Noord-Hollands Dagblad (Blauwbaard) Stad Amersfoort (alle producties) SoestNu (Orfeo Underground) Telegraaf (alle producties) DVD & CD BOX Alle voorstellingen zijn opgenomen met zes tot twaalf camera s en gemonteerd in eigen beheer. De DVD CD boxen zijn verkrijgbaar via hollandopera.nl. Holland Opera heeft een actieve site: hollandopera.nl, waarop al het bestaande (bewegende) beeldmateriaal is gelinked naar Youtube. Daarnaast heeft Holland Opera een eigen pagina op Youtube, waarop fragmenten van alle voorstellingen te zien zijn. Verder is het gezelschap actief op Twitter en Facebook. SAMENWERKING BRAVANLTV EN PATHÉ BIOSCOPEN Holland Opera is in 2012 een samenwerking met BravaNLTV aangegaan. Deze samenwerking is in 2014 gecontinueerd. In dat jaar is er 144 keer een uitzending aan een opera van het gezelschap gewijd, met een bereik van tenminste 5.040.000 mensen. BravaNLTV zond, voorafgaand aan en tijdens de speelperiodes 2014 120 maal de commercial (promo) van de Toverpiano, Orfeo Underground en Suikertantes uit. In 2014 is Holland Opera de samenwerking met Pathé bioscopen gecontinueerd. Zij zenden vanaf een maand voorafgaand aan de diverse producties en gedurende de speelperiodes de commercials van de producties uit voorafgaand aan hun operafilms (18 bioscopen door het hele land). ONLINE MARKETING DOOR ONLINE BOSWACHTERS In 2014 hebben de Online Boswachters opnieuw voor Holland Opera diverse online marketingcampagnes opgezet en onderhouden die de zichtbaarheid van de verschillende voorstellingen hebben vergroot. In totaal zijn er meer dan 30.000 bezoekers op de websites van Holland Opera geweest via de marketingcampagnes en zijn de advertenties in totaal bijna 30 miljoen keer weergegeven. CITYMARKETING Citymarketing Amersfoort zet met het concept Amersfoort Wintertijd en Amersfoort Zomertijd de stad op de kaart als dé plek om te zijn voor een uitje in de winter of de zomer. De jaarlijkse kerstproductie en opera op locatie van Holland Opera zijn hier een vast onderdeel van. In vergelijk met 2013 is de groei van gebruikers die hun bezoek omzetten in de koop van een kaartje aanzienlijk. 10 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 11
VOORSTELLINGEN IN EIGEN BEHEER SPREIDING Al jaren brengt Holland Opera opera op locatie en kerstvoorstellingen uit in eigen beheer. Holland Opera heeft zich met deze producties de laatste jaren met name op de versterking van de band met het publiek uit de provincie Utrecht en de regio Midden Nederland gericht. In diverse campagnes is de rest van het land natuurlijk meegenomen, maar hoofddoel is en was de worteling of zelfs verankering van het gezelschap in deze regio. Sinds oktober 2010 is Holland Opera gevestigd in de Veerensmederij, een industrieel monument op de Wagenwerkplaats in Amersfoort en heeft het gezelschap de taak op zich genomen om dit Muziektheater niet alleen regionaal maar ook landelijk op de kaart te zetten. Onderzoek na de laatste producties in eigen huis hebben uitgewezen dat Holland Opera in eigen huis 75% van de bezoekers uit stad en regio trekt en 25% uit de rest van het land. Holland Opera bewijst zich hiermee als Amersfoorts gezelschap (standplaats) met een landelijke uitstraling. SPREIDING DE TOVERPIANO In 2014 was deze jeugdopera de enige reizende productie van het gezelschap. Dit heeft ook te maken met gewijzigd beleid, reizen is duur en om kosten te besparen heeft Holland Opera in het najaar van 2014 dan ook geen reizende voorstelling gebracht. Naast de voorstellingen in eigen huis van de Toverpiano heeft het gezelschap een groot aantal besloten schoolvoorstellingen door het hele land gespeeld. De spreiding van de voorstellingen van de Toverpiano is dan ook aanzienlijk (zie grafiek). Holland Opera gebruikt het Active Tickets-systeem. Hieruit blijkt dat ook het bezoek aan de overige geprogrammeerde voorstellingen (b.v. in het kader van de Klasse Theater Uitjes) in Amersfoort een grote landelijke spreiding kent, men weet Muziektheater de Veerensmederij te vinden. 27% 11% Regio West Regio Noord Regio Zuid 13% 35% 14% Regio Oost Private Midden EDUCATIE DE MUZIEK XPRESS In januari 2014 is Holland Opera gestart met de Muziek Xpress; een uitgebreid educatief muzikaal programma waarin Holland Opera de band met haar jonge publiek uit de regio Amersfoort versterkt en leerlingen stimuleert zelf muziek te maken. Scholen kiezen hun eigen traject, van een workshop tot een uitgebreid muzikaal programma, om vervolgens uit te komen bij Centraal Station theater de Veerensmederij. Daar bezoeken ze een theatervoorstelling, waarmee de muzikale reis wordt afgesloten. Het bezoeken van een professionele voorstelling is een belangrijk onderdeel van de Muziek Xpress, maar de focus ligt vooral op de muzikale reis er naartoe. Als enige jeugdoperagezelschap van Nederland is educatie ten slotte één van de kerntaken van Holland Opera. Door een vierstappenplan aan te bieden door middel van vier stations, krijgen docenten de mogelijkheid muziek op te nemen binnen de doorlopende leerlijn en te integreren in hun eigen onderwijsprogramma. In 2014 zijn alle stations van de Muziek Xpress aangedaan. Elke school heeft zelf bepaald hoe intensief ze de reis wilde maken: van een workshop (station West) tot het maken van een eigen muziektheatervoorstelling (station Zuid). Ook is het mogelijk geweest met een intercity direct door te reizen naar Centraal Station theater De Veerensmederij, om zo kennis te maken met het gezelschap, waardoor in de toekomst een intensievere samenwerking mogelijk kan worden. Alle trajecten zijn geëvalueerd en de uitkomsten zijn per station beschreven in een uitgebreid verslag van de Muziek Xpress (op te vragen bij info@ hollandopera.nl). Partnerscholen 2014 Het Vathorstcollege, Amersfoort (voortgezet onderwijs) Station Noord De Kameleon, Doorn (openbare basisschool) station Zuid De Weesboom, Amersfoort (openbare basisschool) station Zuid Auris Prof. Groenschool, Amersfoort (speciaal onderwijs) station Zuid Muziek Stations In 2014 hebben 9 scholen de stations van de Muziek Xpress aangedaan, waarbij de partnerscholen de intensieve stations Noord en Zuid hebben bezocht. Binnen deze stations zijn er in totaal 51 activiteiten geweest. Station Noord There s Music in Waste Het programma is ontwikkeld vanuit drie overwegingen: ten eerste om de maatschappelijke betrokkenheid van leerlingen te vergroten, ten tweede om een vakoverschrijdend project te creëren waarmee een bredere aansluiting met het onderwijs wordt gecreëerd en ten derde om muziek maken in de klas weer op de kaart te zetten. Station Noord is daarmee een intensiever traject voor scholen dan station West en Oost. In het traject staat actieve participatie voorop: de leerlingen gaan zelf op zoek naar afvalproducten, beantwoorden zelf de vragen bij Smink en componeren uiteindelijk zelf een muziekstuk. Hierbij werden ze ondersteund door de medewerkers bij Smink en de professionals van Holland Opera. De muziekles werd naar het profiel van de school aangepast en toegesneden op de muzikale kennis en vaardigheden van de leerlingen. Station Zuid Van Boek tot podium Station Zuid is het meest intensieve station van de Muziek Xpress. In dit traject werken leerlingen stap voor stap toe naar een eigen voorstelling naar aanleiding van een veelgelezen boek in het basisonderwijs. Ze maken hierdoor kennis met verschillende nieuwe vormen om zich te uiten; muzikaal, theatraal en leesvaardig. Het levert dan ook een belangrijke bijdrage aan het vak begrijpend lezen terwijl tegelijkertijd zingen en muziek maken in de klas weer op de kaart wordt gezet. 12 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 13
Holland Opera heeft dit traject ontwikkeld omdat uit eerdere projecten is gebleken dat scholen behoefte hebben aan actieve creatieve lesprogramma s. De intensieve samenwerking tussen school en gezelschap staat centraal; de combinatie van de expertise van beide instellingen speelt een hoofdrol. In een open dialoog is het traject aangepast aan de wensen en mogelijkheden van elke school. Sommige scholen kozen ervoor het project over verschillende leerjaren te verdelen, terwijl anderen het met 1 leerjaar uitvoerden. Vooral voor het speciaal onderwijs was deze manier van samenwerken vruchtbaar, omdat het voor dit type onderwijs lastiger is van tevoren in te schatten hoe de leerlingen op het project reageren en of de leerdoelen wel haalbaar zijn. Door regelmatig overleg tussen Holland Opera en de leerkrachten kon het programma uiteindelijk op een goede manier worden aangepast. KLASSE THEATER UITJES 2014 In het najaar van 2011 besloten vier jeugdpodiumkunstgezelschappen (Het Laagland, de Stilte, het Houten Huis en Holland Opera), de handen ineen te slaan en een samenwerking te starten waarbij gebruik wordt gemaakt van elkaars netwerk en theater. Doelstellingen waren (en zijn): Leerlingen van de basisschool kennis laten maken met podiumkunsten Het verrijken van jeugdpodiumkunstaanbod in de regio Het vergroten van het ondernemerschap van de betrokken gezelschappen Het vergroten van kennis door onderlinge uitwisseling In 2013 veranderde het culturele landschap ingrijpend door herverdeling van subsidies en grootscheepse bezuinigingen, zowel aan de producerende als aan de afnamekant. De veranderingen zijn steeds realistisch bekeken en door maatwerk is er voor gezorgd dat de kern van het project intact blijft. De doelstellingen hebben daardoor zelfs aan kracht gewonnen, want juist in deze turbulente tijd brengt het project een stuk zekerheid in aanbod én afname. Gerealiseerde prestaties Klasse Theater Uitjes 2014: 74 voorstellingen, waarvan 20 openbare voorstellingen en 54 schoolvoorstellingen in vier regio s 7.190 basisschoolleerlingen in alle leeftijden (4-12) in vier regio s 1.408 bezoekers van vrije- en sponsorvoorstellingen (gezinnen, bedrijfsleven, etc.) in vier regio s Persaandacht, exposure via bedrijven en onderwijs voor het belang van jeugdtheater in het onderwijs Contacten met onderwijs die tot uiting komen in boekingen voor 2015 Inbedding in lokale infrastructuur (in 2014 vervangt Klasse Uitjes op sommige plaatsen ander bemiddeld aanbod dat nu is wegbezuinigd.) 14 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 15
EDUCATIE ALGEMEEN Samenwerking met Scholen in de Kunst - participatie kinderkoren bij Suikertantes Tijdens de eerste speelperiode van Suikertantes (kerstvakantie 2014) is het ensemble aangevuld met 24 jonge zangers van Scholen in de Kunst, de instelling van Amersfoort en omstreken voor amateurkunst. De kinderkoren werden gecoacht door zangdocenten Reinier Bavinck en Anneke Langeraar, die het instuderen van de liedjes voor hun rekening namen. De koren hebben gedurende 8 weken onder begeleiding van de docenten de muziek ingestudeerd en zijn vervolgens onder leiding van de regisseur met de mise-enscène aan de slag gegaan. Op deze manier hebben ze het werkproces van een opera leren kennen en ervaren hoe het is om op een echt podium te staan met professionele zangers. In eerste instantie had componist Chiel Meijering meerstemmige liederen voor de kinderen gecomponeerd, maar gedurende het repetitieproces bleken deze liederen te hoog gegrepen en zijn ze aangepast naar eenstemmige liederen. Dit laat zien dat een dergelijk project een grote toegevoegde waarde heeft op het regulier (kunst)onderwijs; het muziekonderwijs op school is tegenwoordig gering waardoor er onder kinderen vaak geen sprake meer is van een muzikale basis. Voor de 24 kinderen die hebben meegewerkt aan deze opera is het een unieke ervaring geweest om het werkproces van professionele musici en makers van zo dichtbij mee te maken. De combinatie tussen voorstelling en educatieve activiteit werkte erg goed, de kinderen hadden zichtbaar plezier tijdens de repetities en straalden op het podium tijdens de voorstellingen. De kinderen zijn tijdens de repetitieperiode en speelperiode gefilmd, vervolgens heeft Jurjen Alkema (Blauwe Uur) een animatie van de kinderen gemaakt. Op deze manier konden de kinderen ook na hun live optredens in de Veerensmederij mee op tour met Suikertantes. Stageplaatsen Holland Opera is een erkend opleidingsinstituut. Studenten van diverse opleidingen lopen stage bij Holland Opera, zo werkt het gezelschap met: Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam, OPP (Opleiding Productie Podiumkunsten) en OTT (Opleiding Techniek en Theater) Mediacollege Amsterdam (afdeling techniek en video) ArtEZ Arnhem (educatie) Conservatorium Den Haag (afdeling zang) Conservatorium Utrecht (afdeling zang) Theaterschool Maastricht (regieopleiding) ROC Midden Nederland B.Slim Klauter en Klim Griezelparcours Rondom Suikertantes de productie heeft Holland Opera het educatieproject Klim & Klauter Griezelparcours uitgevoerd in de foyer van het theater. De opera Suikertantes begint met het toverlied: Klauter en klim jij klink klaar klankenspel. Met deze titel in het achterhoofd en een spookhuis als verbindend element konden kinderen voorafgaand aan de voorstelling in een griezelparcours klimmen, springen en tijgeren in een spannende setting. Op deze manier raakten ze op een speelse en toegankelijke manier aan het bewegen en leerden ze iets over gezonde voeding. Aan het einde van het parcours verdienden ze een Griezeldiploma waarmee ze op de foto konden. Hiervoor was een speciale hoek ingericht, waar eveneens pruiken en brillen te vinden waren om zich als een echte suikertante te verkleden. Het parcours was een groot succes: per dag deden er gemiddeld 60 kinderen mee. Bovendien waren veel kinderen zó enthousiast dat ze zowel vóór als na de voorstelling het parcours wilden doorlopen. Holland Opera streeft ernaar om in haar educatieprojecten maatschappelijke thema s een plek te geven. Met het parcours heeft het gezelschap een bijdrage willen leveren aan de strijd tegen overgewicht onder kinderen. Holland Opera heeft hiervoor aansluiting gevonden bij B.Slim, die hetzelfde doel beoogt. Samen met deze partner heeft Holland Opera het project kunnen realiseren. KINDERKOOR IN SUIKERTANTES (FOTO BEN VAN DUIN) 16 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 17
PRODUCTIES DE TOVERPIANO WERELDPREMIÈRE 16 FEBRUARI 2013, REPRISE FEBRUARI/APRIL 2014 Jeugdopera in reprise De Toverpiano is een jeugdopera waarbij de noodzaak om het verhaal muzikaal te vertellen zich letterlijk vertaalt in een vader die zijn zoon als aanstormend concertpianist ziet. Het gegeven dat de opera volledig gezongen is en dat er constant gemusiceerd wordt is volledig geïntegreerd in het concept, daarnaast wordt er een maatschappelijk relevant onderwerp aangesneden; de hooggespannen verwachtingen die ouders over de ontwikkeling van hun kinderen kunnen hebben. de toverpiano De muziek De muziek is gecomponeerd door Toek Numan; ingebed in de klassieke traditie met duidelijke referenties aan de muziek van nu heeft hij tal van stijlcitaten gecombineerd tot een nieuw idioom. De Theaterkrant/Kester Freriks Ontroerend is het slotbeeld: een meeuw vliegt over, naar de zee. De ontroerende suggestie is dat de moeder niet meer leeft. Natuurlijk, daarom mag hij geen telefoon aannemen als zijn moeder belt. Zij belt namelijk niet. Zij is een vogel van de zee. De toverpiano is muziektheater dat zeker ook volwassenen weet te intrigeren. Een van de bijzonder muzikale uitgangspunten van de productie de Toverpiano kwam tijdens het compositieproces te liggen bij de ingebouwde computer in de piano (piano-disc systeem).daarnaast schreef Numan voor slagwerker Christiaan Saris muziek waarbij hij maar liefst 15 pedalen met effecten, 2 synthesizers, marimba, vibrafoon en tal van klein slagwerkmateriaal bespeelt. Gastregie Regisseur Arlon Luijten geeft aan het drama tussen vader en zoon op treffende wijze diepte: onder de dwang schuilt de liefde en vooral de zorg van een ouder voor een kind. Dat zoon Otto zich hieraan onttrekt, is niet meer dan vanzelfsprekend. Kinderen horen nu eenmaal in verzet te komen. En ook hierin schuilt liefde voor de ouder, en ook respect. De Theaterkrant/ Kester Freriks Holland Opera zoekt regisseurs waarvan het gezelschap denkt dat deze geschikt zijn om opera voor de jeugd te regisseren, ervaren makers die bekend staan om hun vormbewustzijn en muzikaliteit en graag een voorstelling voor kinderen willen maken of jong talent dat een grote passie toont om zich te bekwamen in het werken met muziek voor de jeugd. Regisseur Arlon Luijten is in staat om op (ogenschijnlijk) eenvoudige, maar toch originele wijze zijn zangers te regisseren in een spannend fysiek spel. Luijten heeft, naast een succesvol afgeronde regieopleiding aan de Theaterschool van Maastricht, een dansachtergrond. Zeer interessant zijn de dansante bewegingen die hij de spelers in de Toverpiano liet uitvoeren. Vrienden van hollandopera.nl HO TP flyer jan-14.indd 1 27/01/14 11:24 De Toverpiano is in 2014 33x gespeeld voor 4.315 bezoekers. 18 JAARVERSLAG 2014 JAARVERSLAG 2014 19