Gemeente Den Haag ACTIEPROGRAMMA DEN HAAG WINKELSTAD Ons kenmerk DSO/2011.241 RIS 179496 HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS, overwegende dat: - het college extra geld heeft uitgetrokken voor economie en citymarketing, om de stad verder te ontwikkelen in tijden van economische recessie; - investeringen in de detailhandel van belang zijn voor de werkgelegenheid en de quality of life van Den Haag; - Den Haag in de Detailhandelsnota (RV 112/2005) heeft uitgesproken de beste winkelstad van Nederland te willen zijn; - in de Detailhandelsmonitor (RIS 170148) het functioneren van de Haagse winkelgebieden in de hoofdwinkelstructuur in beeld is gebracht; - het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte in winkelstraten achterblijft bij de gemeentelijke normen en dit ten koste gaat van economie, leefbaarheid en veiligheid; - slimme combinaties van werkzaamheden en planningen in de openbare ruimte (o.a. riolering, groot onderhoud, verkeer en economie) kunnen leiden tot grotere efficiency, kostenbesparingen en een kwaliteitsimpuls; - investeringen in de detailhandel zoveel mogelijk in nauwe samenwerking met private partners worden opgepakt. Besluit: I. In te stemmen met het Actieprogramma Den Haag Winkelstad: De kracht van de Haagse winkelgebieden en de uitvoering van de zeven actiepunten: 1. versterking van de hoofdwinkelstructuur; 2. afronding lopende plannen van aanpak; 3. voorbereiding kwaliteitsimpuls openbare ruimte, door ontwikkeling van een werk-metwerkprogramma, onder voorbehoud van een nader uit te werken financieringsvoorstel; 4. inzet winkelstraatmanagers; 5. inzet van gebiedsgerichte acties; 6. stimulering ondernemerschap, waaronder voortzetting project internationale winkelstad; 7. ondersteuning ondernemerscollectieven en BIZ. II. In te stemmen met het beschikbaar stellen van 2.700.000,00 voor de uitvoering van het Actieprogramma Den Haag Winkelstad in de periode 2011-2014 en deze te dekken uit programma 12: Economie, tactisch doel 050.0.10, Nieuw beleidsgeld coalitieakkoord 2010. Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 4227 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2782 Internetadres: www.denhaag.nl
DSO/2011.241 2 III. IV. In te stemmen met de actualisatie van het beleid voor perifeer en grootschalig winkelaanbod, zoals opgenomen in het actieprogramma, wat betekent dat we een optimale clustering van perifeer winkelaanbod (bouwmarkten, tuincentra, woonwinkels e.d.) in de stadsdelen nastreven. In te stemmen met een collectieve aanpak en planning van de openbare ruimte in de winkelgebieden Fahrenheitstraat/Thomsonlaan, Zeeheldenkwartier (m.n. Zoutmanstraat), Hofkwartier (m.n. Torenstraat/Torenplein), Reinkenstraat, Frederik Hendriklaan en Van Hoytemastraat, door een combinatie van maatregelen op het gebied van riolering, groot onderhoud, verkeer en economie (werk-met-werk), onder voorbehoud van een nader uit te werken financieringsvoorstel. Den Haag, 8 maart 2011 Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, mw. A.W.H. Bertram J.J. van Aartsen
DSO/2011.241 3 Toelichting SAMENVATTING ACTIEPROGRAMMA DEN HAAG WINKELSTAD. Inleiding Voor u ligt het Actieprogramma Den Haag Winkelstad: De kracht van de Haagse winkelgebieden. Dit actieprogramma geeft invulling aan het coalitieakkoord Aan de slag. In dit coalitieakkoord wordt extra geld uitgetrokken voor economie en citymarketing, waaronder de versterking van de detailhandel. In tijden van economische crisis en gemeentelijke bezuinigingen zijn investeringen in winkelgebieden belangrijk: Circa 21.500 mensen werken full- of part-time in de Haagse detailhandel. Detailhandel is daarmee een zeer belangrijke economische sector en banenmotor voor de onderkant van de markt. Een aantrekkelijke winkelstad (binnenstad én buurten en wijken) is sterk bepalend voor de quality of life, en de uitstraling van Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht. Winkelgebieden vormen het hart van buurten en wijken en zijn van belang voor de leefbaarheid en ontmoetingsfunctie. Winkelen blijft de belangrijkste vrijetijdsbesteding van de Nederlander en veruit de belangrijkste bezoekreden voor de binnenstad. De economische crisis en de toenemende internetverkoop hebben effecten op het winkellandschap. Door te investeren in sfeer en kwaliteit moeten de Haagse winkelgebieden aantrekkelijk blijven, de concurrentie aankunnen en het economisch functioneren op peil blijven. In de detailhandel zit veel nieuw ondernemerschap. Door een goed vestigingsklimaat kunnen bestaande en nieuwe ondernemers een goede boterham verdienen. Scherpe keuzes noodzakelijk De huidige economische situatie dwingt ons om scherpe keuzen te maken. Den Haag heeft met de detailhandelsnota uitgesproken beste winkelstad te willen zijn. We houden vast aan deze lange termijn-ambitie en willen tegelijkertijd met een realistisch en haalbaar actieprogramma komen. Dit willen we bereiken door actieve samenwerking met de markt en intensief accountmanagement. Participatie en investeringen vanuit de markt zijn dus voorwaarde. Hiermee wordt het rendement en de spin-off van de gemeentelijke middelen aanzienlijk vergroot. Onder marktpartijen verstaan we: sterke ondernemerscollectieven (zoals de BIZ), actieve vastgoedeigenaren, retailers en ontwikkelaars. De gemeentelijke rol ten aanzien van marktinitiatieven is faciliterend en/of stimulerend en soms toetsend. Met deze rol in het achterhoofd zijn de achterliggende keuzen voor het voorliggende actieprogramma als volgt: We houden vast aan de hoofdwinkelstructuur. Deze is in Den Haag sterk en moet niet ontwricht worden door ongewenste concurrerende ontwikkelingen. Nieuwe winkelconcepten worden bij voorkeur geïntegreerd in de hoofdwinkelstructuur en/of moeten een duidelijke kwalitatieve versterking betekenen. Het vigerende detailhandelsbeleid hebben we aangescherpt en verduidelijkt in tien gouden regels. Met het actieprogramma wordt ook het beleid voor perifeer en grootschalig winkelaanbod geactualiseerd. Dit betekent dat we streven naar een optimale clustering van perifere detailhandel (bouwmarkten, tuincentra, woonwinkels e.d.) op goed bereikbare locaties in de stadsdelen (middenlaag).
DSO/2011.241 4 We willen volop ruimte blijven bieden aan innovatieve ontwikkelingen, bijzondere winkelconcepten en vernieuwende marktinitiatieven. De vernieuwing en internationale profilering van de binnenstad willen we doorzetten. Door in te spelen op nieuwe trends en consumentenwensen, die aansluiten op het Haagse profiel, blijft Den Haag aantrekkelijk en competitief als winkelstad. Ook hechten we veel waarde aan de winkelkwaliteit in buurten en wijken. Den Haag biedt hierin ook veel kwaliteit, maar in een aantal stedelijke winkelstraten en kleinere winkelgebieden zijn impulsen nodig. Uit de detailhandelsmonitor blijkt dat de openbare ruimte in veel winkelgebieden onder de gemeentelijke norm is. Een inhaalslag is nodig, ook met het oog op de leefbaarheid en (verkeers-) veiligheid in buurten en wijken. We willen een kwaliteitsimpuls realiseren door slim bestaande plannen te combineren in een werk-met-werkprogramma, waarbij de winkelstraat maar één keer opengaat en tegelijkertijd acties op het gebied van o.a. groot onderhoud, riolering, verkeersveiligheid, fietsroutes en een kwaliteitsimpuls worden opgepakt. Door slimme combinaties en een gerichte financiële impuls kan grote economische en maatschappelijke winst behaald worden. We gaan, mede met het oog op de financiële situatie, geen nieuwe plannen van aanpak lanceren, maar kiezen ervoor lopende plannen van aanpak op een goede manier af te maken. Binnen de lopende plannen van aanpak kiezen we ervoor om gerichter en efficiënter te werken. Voor andere winkelgebieden kiezen we voor gericht maatwerk in plaats van een zware integrale aanpak. We kiezen alleen voor winkelgebieden met marktperspectief. Dan gaat het allereerst om minder goed scorende winkelgebieden, zoals de plan van aanpak-straten (Zeeheldenkwartier, Hofkwartier/Torenstraat, Fahrenheitstraat/Thomsonlaan), Hildo Kroplaan, Gouverneurplein, Lorentzplein, Megastores, Leyweg en Koningstraat. We investeren hier alleen als hiermee een aantoonbare stap gezet kan worden in het economisch functioneren en als marktpartijen actief participeren. Voor gebieden waar het marktperspectief onzeker is (zoals Jan Luykenlaan, Badhuisstraat, Weissenbruchstraat en de uiteinden van de historische langgerekte winkelstraten) wordt een strategie neergezet van bestemmingsverruiming (introductie rek-en-krimpgebieden), waarbij de markt zijn werk moet doen. Van actieve sanering is geen sprake. Overigens is in Den Haag het aantal onder druk staande buurt- en wijkcentra in vergelijking met andere steden relatief laag. We willen niet alleen focussen op probleemgebieden, maar tegelijkertijd kijken waar we sterk in zijn en verdere groei mogelijk is. Dit doen we door blijvend aandacht geven aan de zogenaamde parels, Dit zijn attractieve winkelgebieden met sterke ondernemerscollectieven, die in potentie veel kunnen bijdragen aan de ambitie beste winkelstad. Hier kunnen de grootste werkgelegenheidseffecten behaald worden.
DSO/2011.241 5 Hoofdlijnen Actieprogramma Den Haag heeft veel te bieden op winkelvlak, er zit veel ondernemerschap en er is potentie voor groei in perspectiefrijke winkelgebieden. Met het nieuwe actieprogramma willen we voortbouwen op de ingeslagen weg, met oog voor de veranderde wereld om ons heen. Om de ambities waar te maken hebben we diverse sturingsinstrumenten (de gereedschapskist). We willen de volgende actiepunten oppakken: 1. Versterking hoofdwinkelstructuur: We gaan verder met het faciliteren en stimuleren van vernieuwende retailinitiatieven door actief accountmanagement. Er wordt een locatieonderzoek verricht naar de mogelijkheden (omvang, ruimtelijk en conceptueel) van nieuwe stedelijke clusters van perifere detailhandel (middenlaag voor bouwmarkten, tuincentra, woonwinkels e.d.). Voor de grootschalige winkels (GDV) blijft de bestaande hoofdwinkelstructuur de aangewezen plek voor vestiging. Private herontwikkelingsplannen die leiden tot kwaliteitsversterking willen we faciliteren en waar gewenst stimuleren, waarbij we extra letten op de concept- en kwaliteitsbewaking binnen de beleidskaders. Voor de kleinere winkelgebieden die het lastig hebben bepalen we het marktperspectief en, waar nodig en zinvol, een eventueel maatregelenpakket in samenwerking met de private partijen. Bij bestemmingsplanherzieningen worden rek- en krimpgebieden geïntroduceerd. 2. Plannen van aanpak: Nadruk ligt op efficiënte voortzetting en afronding van de lopende plannen van aanpak (Zeeheldenkwartier, Hofkwartier, Fahrenheitstraat/Thomsonlaan en Paul Krugerlaan), waarbij alleen voor de openbare ruimte nog aanvullende middelen benodigd zijn. 3. Voorbereiding kwaliteitsimpuls openbare ruimte: De openbare ruimte in veel winkelgebieden blijft qua inrichting en onderhoud achter bij onze eigen gemeentelijke normen. Daarom ontwikkelen we een programma kwaliteitsimpuls openbare ruimte winkelstraten, met als uitgangspunt door slimme combinaties (o.a. riolering, groot onderhoud, verkeersveiligheid en fiets) werk-met-werk te maken. Door bestaande budgetten van reeds geplande werkzaamheden te bundelen en aan te vullen met relatief geringe co-financiering kan een aantal winkelstraten in één keer op het vereiste niveau komen. Keuze wordt, op basis van economisch belang en mogelijkheid voor quick wins ( werk-metwerk ), gemaakt voor zes winkelgebieden, te weten: Fahrenheitstraat/Thomsonlaan, Zeeheldenkwartier, m.n. Zoutmanstraat, Hofkwartier, m.n. Torenstraat/Torenplein, Reinkenstraat, Frederik Hendriklaan en Van Hoytemastraat. Een financieringsvoorstel kwaliteitsimpuls openbare ruimte wordt nader uitgewerkt, gebaseerd op het werk-metwerkprincipe. Wanneer de subsidie geen doorgang vindt zal ook de voorbereiding worden stopgezet. 4. Inzet winkelstraatmanagers: We willen selectief winkelstraatmanagers blijven inzetten, als tijdelijke katalysator voor de ontwikkeling van winkelgebieden. Een strakke aansturing, heldere taakomschrijving, resultaatgerichtheid, draagvlak vanuit en samenwerking met de ondernemers en een goed toekomstperspectief staan aan de basis van een aanstelling.
DSO/2011.241 6 5. Gebiedsgerichte acties: Winkelgebieden die het lastig hebben en/of perspectief hebben op groei kunnen we ondersteunen met gerichte impulsen, in samenwerking met ondernemers en/of eigenaren. Hierbij gaat het voor ieder gebied om specifiek maatwerk. Dit kan bijvoorbeeld op het gebied van marketing en promotie, aankleding van de openbare ruimte, schoon, heel en veilig, gevelbeeld en branchering. Prioriteitsbepaling vindt plaats op basis van de detailhandelsmonitor, inhoud van de voorstellen, betrokkenheid ondernemers en kosten. 6. Stimulering ondernemerschap: Het project Den Haag Internationale Winkelstad wordt voortgezet, gericht op het aantrekken van internationale en onderscheidende winkelformules, in samenhang met de binnenstadsaanpak en het strategisch locatiebeleid binnenstad. Hiertoe wordt een vervolgvoorstel opgesteld, inclusief voortgangsrapportage en budget. Naast de internationale winkelformules zullen we extra aandacht geven aan het stimuleren en faciliteren van succesvolle lokale ondernemers ( local heroes ), omdat deze de eigen identiteit van winkelgebieden versterken, zorgen voor nieuw ondernemerschap en werkgelegenheid. Voor een goede invulling van vacatures in de detailhandel worden samen met werkgeversservicepunt de mogelijkheden van een brancheservicepunt detailhandel verkend. Dit in aanvulling op reeds lopende activiteiten. Deze kan zich naar landelijk voorbeeld richten op de ondersteuning van retailers bij winkelpersoneel, arbeid en scholing. We gaan de winkelpanden CV gerichter inzetten om goede ondernemers te huisvesten en gerichte impulsen te geven aan winkelstraten. 7. Ondernemerscollectieven en BIZ: Vanwege het succes van en grote belangstelling voor de BIZ gaan we door met het faciliteren en ondersteunen van de huidige BIZ-initiatieven. Samen met de Kamer van Koophandel zullen de inspanningen en het daadwerkelijke effect van de BIZ geëvalueerd worden en worden ingebracht bij de landelijke evaluatie van de experimentenwet in 2013. BIZ-organisaties en sterke ondernemerscollectieven kunnen we eventueel extra ondersteunen, indien er sprake is van innovatieve inhoudelijke voorstellen, die het economisch resultaat van een BIZ verhogen. We verkennen de mogelijkheden van een marktgerichte service-organisatie voor ondernemerscollectieven, in samenwerking met de Kamer van Koophandel. Deze organisatie kan zich richten op professionele ondersteuning van ondernemerscollectieven en BIZzen, bijvoorbeeld door het aanbieden van collectieve diensten, bestuurlijke ondersteuning en gezamenlijke inkoop. Uitvoering Er staat in deze collegeperiode jaarlijks 675.000,00 ter beschikking voor de uitvoering van het Actieprogramma Den Haag Winkelstad. Jaarlijks zullen we rapporteren over de verrichte werkzaamheden en resultaten in een bondige voortgangsrapportage. In 2013 gaan we de update van de detailhandelsmonitor uitvoeren, waarmee we inzicht krijgen in de effecten van onze investeringen en nieuwe prioriteiten kunnen stellen. Bijlage: Actieprogramma Den Haag Winkelstad