Project 182658 v1.0 concept Beoordeling BEA Tauw Maijweg in s-hertogenbosch Opdrachtgever Gemeente 's-hertogenbosch Realisatie & Beheer Openbare Ruimte De heer J. Winter Postbus 12345 5200 GZ 'S-HERTOGENBOSCH Inleiding In opdracht van gemeente s-hertogenbosch heeft Cobra boomadviseurs bv een BEA (bomeneffectanalyse) getoetst die door Tauw bv is opgesteld. Het gaat om monumentale paardenkastanjes aan de Maijweg in s-hertogenbosch. Wij hebben de beoordeling uitgevoerd op 11 september 2013. Aanleiding en doel Nabij de Maijweg is een parkeergarage gepland. Het is gemeente s-hertogenbosch nog niet helemaal duidelijk of en in welke mate de monumentale bomen aan de Maijweg schade ondervinden van de bouwplannen. Dit komt vooral omdat het vermoeden bestaat dat de kronen groter zijn dan op tekening is weergegeven. Doel van ons onderzoek is het toetsen van het opgestelde BEA-rapport, zodat de juiste informatie beschikbaar is. Op basis van de geactualiseerde informatie kan gemeente s-hertogenbosch de vergunning voor de aanleg van de parkeergarage al dan niet verlenen. Kroondiameters Omvang Van alle 29 bomen hebben wij de kronen opgemeten. De resultaten zijn weergegeven in bijlage 1. Hierbij hebben wij afgerond op hele meters. Van de monumentale bomen hebben wij de kroonstraal in vier richtingen opgenomen: (R)rechts gezien vanaf de rijbaan, (H)haaks op en in de richting van de rijbaan, (L)links gezien vanaf de rijbaan en (A)achter, richting het bestaande parkeerterrein. Afstand bomen tot hek Boom 1 en 2 staan met het hart van de stamvoet op 3 m vanaf het bestaande hekwerk, dat ook de perceelgrens is. Boom 3 t/m 29 staan met het hart van de stamvoet op 4 m vanaf het hekwerk (zie foto 1). Omvang kroon voorbij het hek De kronen van boom 4, 5, 6, 8, 10, 11 en 13 t/m 25 zijn beperkt van omvang en groeien niet voorbij het hek (richting het huidige parkeerterrein). De kronen van boom 1, 2, 3, 7, 9, 12, 26, 27, 28 en 29 zijn groot en groeien tot maximaal 3,5 m voorbij het hek. 1 Project 182658 13 september 2013
Foto 1. Situatie nabij hekwerk Beoordeling BEA Tauw Maijweg in s-hertogenbosch Bodem Rapportage BEA Tauw bv In de rapportage is beschreven dat de bomen tot maximaal 70 cm diepte wortelen. Daarnaast is beschreven dat het grondwater op 2,25 m diepte aanwezig is en dat de bomen hiervan geen gebruik maken. Wij betwijfelen dit, omdat de bomen in een ogenschijnlijk ongunstige groeiplaats staan, maar desondanks gemiddeld toch een goede conditie hebben. Informatie over de omvang van beworteling en of er gebruik wordt gemaakt van grondwater is essentieel om mogelijke effecten op de bomen te beoordelen. Indien er tijdens de bouw grondwaterverlagingen optreden, kan dat namelijk een negatief effect hebben op de bomen. Grondboringen Bij boom 4 en 12 hebben wij een grondboring gemaakt tot 2,4 m diepte. Wat opbouw en samenstelling van de bodem betreft, zien wij geen afwijkingen ten opzichte van de profielbeschrijvingen in het rapport van Tauw bv. Echter hebben wij over de gehele lengte van het profiel wortels aangetroffen. Het grondwater bevindt zich dieper dan 2,4 m, wat ook is te verwachten aan het eind van de zomer. Maar dit betekent dat wortels groeien ter hoogte van het gemiddeld hoogste grondwaterpeil. Dit peil wordt bereikt aan het einde van de winter, zoals ook Tauw bv bij het veldwerk op 20 maart 2013 heeft vastgesteld. Dit betekent dat de bomen in ieder geval een deel van het jaar gebruik maken van het grondwater. 2 Project 182658 13 september 2013
Verwacht wortelverlies Tauw bv heeft vastgesteld dat ter plekke van het hek uitsluitend fijne wortels, dunner dan 5 cm, groeien. Wij delen de conclusie dat het merendeel van de beworteling groeit in de strook met parkeervakken en plantvakken waarin de bomen staan. Onder de rijbaan worden weinig of geen wortels verwacht. Maar de sleuven tonen aan dat wortels groeien tot onder het bestaande parkeerterrein. Vanaf het hek zal de grond onder het bestaande parkeerterrein worden afgegraven (zie de tekening in bijlage 3 bij de rapportage van Tauw bv). Hierbij is sprake van een tijdelijk talud. Als de bouw gereed is, wordt de vrijgekomen ruimte aangevuld met ontgraven grond. Door het ontgraven zal zeker wortelverlies ontstaan. Wij schatten in dat dit wortelverlies 10 tot 15% zal zijn bij monumentale bomen (boom 1, 2, 3, 7, 9, 12, 26, 27, 28 en 29) en minder dan 10% bij de overige bomen. Gevolgen Omdat de bomen een goede conditie hebben en wortelverlies beperkt is tot relatief fijne wortels, kunnen bomen in de regel tot 10% wortelverlies goed verdragen. Maar omdat het merendeel van de bomen symptomen heeft van paardenkastanjebloedingsziekte, zal verlies van wortels kunnen leiden tot versnelde uitbreiding van de ziekte. Ook bomen die nu geen symptomen laten zien, kunnen al geïnfecteerd zijn. Het is daarom van groot belang dat wortelschade tot een minimum wordt beperkt en dat er compenserende maatregelen worden getroffen. Conclusie en advies Is duurzaam behoud mogelijk? Ja, duurzaam behoud is mogelijk mits maatregelen worden getroffen om wortelverlies te beperken en kroonschade en verdroging te voorkomen. Daarnaast is het noodzakelijk groeiplaatsverbeterende maatregelen uit te voeren ter compensatie van het te verwachten wortelverlies. Voorkomen van wortelverlies Wij adviseren om het principe van ontgraven met een natuurlijk talud niet toe te passen ter hoogte van boom 1, 2, 3, 7, 9, 12, 26, 27, 28 en 29. Pas hier een tijdelijke damwand of grondkering toe die zo dicht mogelijk bij de fundering van de nieuwe parkeergarage wordt aangebracht. Deze damwand moet per boom minimaal 5 m lang zijn, waarbij de grond tussen de damwand en de boom dus niet weggegraven wordt. Nabij de overige bomen kan dit principe wel worden toegepast, omdat bij die bomen naar verwachting maar weinig wortels aanwezig zijn. Voorkomen kroonschade Bij de voorbereiding van de werkzaamheden en het opstellen van de machines moet rekening worden gehouden met de kroonomvang (zie bijlage 1). Het plaatsen van hekken ter hoogte van de kroonprojecties is immers niet mogelijk, omdat de kroonprojecties van de monumentale bomen binnen het bouwvlak vallen. Een en ander moet worden vastgelegd in een nader op te stellen boombeschermingsplan. 3
Beoordeling BEA Tauw Maijweg in s-hertogenbosch Voorkomen van verdroging Wij adviseren om vast te laten stellen of de bouw van de parkeergarage geen permanente wijziging in de grondwaterstanden teweegbrengt. Verhoging van het grondwater kan leiden tot wortelrot, verlaging kan leiden tot verdroging van de bomen. Sowieso adviseren wij om het beschikbare bodemvocht voor de bomen zorgvuldig te monitoren indien gebronneerd wordt in de periode tussen begin maart en eind oktober. Compenserende maatregelen Na afloop van de werkzaamheden wordt de ruimte ter hoogte van het natuurlijke talud tussen de bomen en de parkeergarage weer aangevuld met vrijkomende grond en ingericht als leefruimte. Wij adviseren deze ruimte niet op te vullen met de vrijkomende grond, maar met vruchtbare teelaarde. Eventueel kan de vrijkomende grond wel worden gebruikt, maar deze moet dan worden verrijkt met een goede kwaliteit uitgerijpte houtcompost. Een en ander moet nader worden afgestemd, waarbij wordt toegezien op gebruik van een goede kwaliteit teelaarde of een goede kwaliteit compost. Hebt u na het lezen van dit rapport nog vragen? Neem dan gerust contact met ons op. Wij zijn tijdens kantooruren bereikbaar op telefoonnummer 088-262 72 00. Uw veelzijdig specialist, Regio Zuid Jaap Smit Teamleider boomadviseurs Dendroloog Vakspecialist bomen Cuijk, 13 september 2013 4 Project 182658 13 september 2013
Lijst kroonomvang
Inventarisatielijst Projectnummer: 182658 Locatie: Maijweg 's-hertogenbosch Datum: 11 september 2013 Nr Boomsoort wetenschappelijk Boomsoort Nederlands (in m) R (in m) L (in m) H (in m) A 1 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4,8 4,7 5,2 5,3 2 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5,1 6,5 6,8 6 3 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5,4 5,7 5,5 6 4 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 6 5,2 5,1 4,4 5 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 6 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 7 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 8,2 7,4 6 7,5 8 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 2 2 2 2 9 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5,1 5 5,1 6,8 10 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 11 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 12 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 6,7 7,4 5 6,9 13 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 14 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 15 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 16 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 17 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 18 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 19 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 20 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 21 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 22 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5 5 5 5 23 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5 5 5 5 24 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 3 3 3 3 25 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 6 6 6 6 26 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 4 4 4 4 27 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5,6 6,3 7 6 28 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 5,5 6 6,9 6,5 29 Aesculus hippocastanum 'baumannii' Witte paardenkastanje 7 6 6 4,5 Cobra boomadviseurs bv 1