Prohold BV. (Gedeeltelijke) Bomen Effect Analyse Karel Doormanlaan Rijswijk

Transcriptie

1 Prohold BV (Gedeeltelijke) Bomen Effect Analyse Karel Doormanlaan Rijswijk Arnhem, september 2017

2 Opdrachtgever: Gemeente Rijswijk t.a.v. Dhr. R. Bruin Boogaardplein DM Rijswijk Opdrachtnemer: Prohold BV G.J. van Prooijen Amorijstraat GJ Arnhem Uitgevoerd door: G.J. van Prooijen L. Martijn J. van den Bergh M. van Eersel Datum rapport: September 2017

3 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Onderzoeksresultaten Bovengrondse beoordeling Bewortelingsonderzoek Toekomstverwachting Analyse knelpunten huidige situatie Knelpunten Potentie bomen Vernieuwing ondergrondse infrastructuur Effecten Conclusie en advies Conclusie Advies Behoud bomen met hoge potentie Behoud bomen met middel potentie Planten nieuwe bomen Overzicht onderzoeksgebied Bijlage 1 Locatie bomen en proefsleuven..... Bijlage 2 Boomgegevens..... Bijlage 3 Resultaten bewortelingsonderzoek... Bijlage 4 Kaart huidige toekomstverwachting..... Bijlage 5 Kaart potentie bomen Bijlage 6 Kaart mogelijk te behouden bomen bij vernieuwen ondergrondse infrastructuur.. Bijlage 7 September

4 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 1 Inleiding In opdracht van de gemeente Rijswijk is een (gedeeltelijke) Bomen Effect Analyse uitgevoerd bij 138 bomen aan de Karel Doormanlaan te Rijswijk. De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen herinrichting van de Karel Doormanlaan te Rijswijk. In bijlage 1 is de locatie weergegeven. Doel Ter voorbereiding op de planvorming is het gewenst inzicht te hebben in de kwaliteit en toekomstverwachting van het huidige bomenbestand. Alsmede inzicht in de knelpunten die er spelen rondom de huidige en toekomstige situatie. Op basis hiervan heeft de gemeente de volgende vragen: Wat is de huidige kwaliteit en toestand van de aanwezige bomen langs de Karel Doormanlaan (nulmeting)? Hoe is de huidige bewortelingssituatie van de aanwezige bomen? Wat is de toekomstverwachting van de bomen in de huidige situatie? Welke knelpunten spelen er ten aanzien van de groei van bomen zowel bovengronds als ondergronds, gericht op ingroei van wortels, opdruk van wortels, gebruik van de openbare ruimte etc., zowel nu als in de komende jaren? Welke eisen en randvoorwaarden zouden gehanteerd moeten worden om gesignaleerde knelpunten duurzaam op te lossen? Zijn de bomen duurzaam te behouden bij vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur (hoofdriool, huisaansluitingen, kabels en leidingen voor gas water en elektra? Welke maatregelen zijn nodig om een gezond en duurzaam bomenbestand aan de Karel Doormanlaan te houden of te krijgen? Werkwijze Om antwoord te geven op bovengenoemde vragen is op 23 en 29 augustus 2017 ter plaatse onderzoek verricht, waarbij het volgende is onderzocht: Bovengrondse beoordeling van de bomen in het plangebied. Hierbij zijn de volgende aspecten beoordeeld: boomsoort, standplaats, stamdiameter (dbh), kroondiameter, takvrije stamlengte, conditie en noemenswaardige aantastingen, gebreken en verzwakkingssymptomen. Bewortelingsonderzoek (19 proefsleuven plus aanvullende grondboringen) om de bewortelingssituatie van de bomen in beeld te brengen. Op basis van de onderzoeksgegevens is een knelpuntenanalyse uitgevoerd en is de toekomstverwachting van de bomen bepaald in de huidige situatie. Vervolgens zijn de bomen ingedeeld in drie klassen op basis van de potentie die ze in de huidige situatie hebben om zich probleemloos en op duurzame wijze (verder) te ontwikkelen. Daarna is gekeken of de bomen duurzaam te behouden zijn bij vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur. Aan de hand van deze resultaten wordt een scenario geschetst, geredeneerd vanuit het huidige bomenbestand, wat de beste mogelijkheden zijn om een gezond en duurzaam bomenbestand te houden of te krijgen aan de Karel Doormanlaan. September

5 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Rapportage In hoofdstuk 2 zijn de onderzoeksresultaten van het boven- en ondergrondse onderzoek beschreven. Hier staat ook de toekomstverwachting van de bomen. Hoofdstuk 3 beschrijft de huidige knelpunten die spelen omtrent de bomen aan de Karel Doormanlaan. Daarnaast is hier de potentie van de bomen weergegeven. In hoofdstuk 4 staan de mogelijke effecten die de vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur op het huidige bomenbestand heeft. Hieruit volgt welke bomen in principe te behouden zijn en welke niet. Vervolgens zijn in hoofdstuk 5 de conclusie en het advies beschreven. September

6 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 2. Onderzoeksresultaten 2.1 Bovengrondse beoordeling Het onderzochte bomenbestand bestaat voornamelijk uit volwassen eiken. In totaal zijn er 138 bomen in het plangebied beoordeeld. Het betreft de volgende soorten: Latijnse naam Nederlandse naam aantal Acer pseudoplatanus Atropurpureum (donkerbladige) gewone esdoorn 1 Aesculus hippocastanum Baumannii witte paardenkastanje 2 Aesculus x carnea rode paardenkastanje 1 Cornus mas gele kornoelje 5 Fagus sylvatica Atropunicea roodbladige beuk 1 Malus cv. appel 2 Prunus serrulata Japanse sierkers 1 Quercus palustris moeraseik 36 Quercus robur zomereik 78 Quercus robur Fastigiata zuileik 10 Sorbus aucuparia gewone lijsterbes 1 Twee platanen (boom 38 en 39) zijn bij de inventarisatie opgenomen maar blijken geen eigendom van de gemeente Rijswijk en vallen niet binnen het projectgebied. Deze bomen vervallen bij de bouw van een nieuw appartementencomplex. Afb.1 en 2: Karel Doormanlaan De bomen aan de Karel Doormanlaan staan aan weerszijden van de rijbaan. Het betreft een lange laan waarin de weginrichting varieert. De rijbaan is over het algemeen vrij smal, met uitzondering van het begin van de laan (noordoostelijk gedeelte). Het merendeel van de bomen staat in het trottoir, maar er staan ook bomen in beplantingsstroken/-vakken of in gazon. In bijlage 2 staan de locaties van de bomen, inclusief boomnummer en in bijlage 3 zijn de resultaten van het bovengrondse onderzoek per boom weergegeven. September

7 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV De conditie van de bomen is verdeeld in de klassen goed, redelijk, matig en slecht: 15 Bomen hebben een goede conditie. Bomen met een goede conditie vertonen een voor de soort en leeftijd optimale ontwikkeling, zoals scheutlengte ontwikkeling, knopbezetting, etc. 104 Bomen hebben een redelijke conditie. Bomen met een redelijke conditie vertonen een geremde scheutlengte ontwikkeling en verminderde knopbezetting, maar er is nog geen sprake van aftakeling. 19 Bomen hebben een matige conditie. Bomen met een matige conditie vertonen beginnende aftakeling. Dit uit zich in een sterk gereduceerde scheutlengte ontwikkeling en lichte scheutsterfte in de buitenkroon van de boom. Er zijn geen bomen met een slechte conditie Bomen met een slechte conditie vertonen sterke aftakeling. Dit uit zich in aanzienlijke sterfte van zwaardere takken in de buitenkroon. Bij veel bomen is wortelopdruk aangetroffen, waarbij de verharding van trottoir en/of rijbaan vaak in zware mate is opgedrukt. Het merendeel van de bomen staat in een (te) krappe boomspiegel en bij een aantal bomen is de stamvoet over de trottoirband of trottoirtegels gegroeid. Afb.3: Opdruk rijbaan Overige noemenswaardigheden zijn: Boom 15, 24, 30 en 78 bomen zijn aangetast door dikrandtonderzwam. Bij boom 17, 20, 27 en 120 is schade aangetroffen als gevolg van brand. Bij een aantal bomen is eikenprocessie rups aangetroffen. Dit betreft voornamelijk bomen aan het begin van de laan (noordoostelijk gedeelte). Bij een aantal bomen zijn afgestorven takken dikker dan 4 cm in de kroon aangetroffen. Bij boom 7 is sprake van uitzakkende takken door mechanische overbelasting. Een aantal bomen heeft een slechte kroonstructuur: Sommige bomen hebben een slechte kroonopbouw of een plakoksel. Bij anderen bomen is er sprake van een eenzijdige kroon als gevolg van lichtconcurrentie van omringende bomen. Bij boom 145 zijn recent zware takken uitgebroken, vermoedelijk als gevolg van een slechte takstructuur en kroonopbouw. Bij boom 66 is klimop tot in de kroon aangetroffen. Afb.4: Brandschade September

8 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Bij boom 95 en 96 is een respectievelijk matige en lichte aantasting van kastanjebloedingsziekte aangetroffen. 2.2 Bewortelingsonderzoek Er zijn in totaal 19 proefsleuven gegraven om de ondergrondse groeiplaats en de beworteling (de omvang en maximaal bewortelde diepte) in beeld te brengen. Op basis van de resultaten kunnen er uitspraken worden gedaan met betrekking tot de huidige knelpunten. Daarnaast kan de mogelijke omvang van de schade als gevolg van de voorgenomen herinrichting volgens het aangeleverde voorontwerp worden ingeschat. Verder kunnen er randvoorwaarden worden vastgesteld ten behoeve van het behoud van de bomen met potentie. De proefsleuven zijn grotendeels gegraven op de plaats waar het straatprofiel verandert als gevolg van de voorgestelde herinrichting of op plaatsen van wortelopdruk. Op de kaart in bijlage 2 zijn de locaties van de proefsleuven weergegeven. In bijlage 4 staan de resultaten van het bewortelingsonderzoek. Beworteling Bij het bewortelingsonderzoek is opgevallen dat de meeste bomen in de verharding geen goede groeiplaatsomstandigheden hebben. Een groot deel van de beworteling vinden we oppervlakkig, direct onder de verharding. Een ander deel wortelt steil naar beneden richting een kleilaag (dieper in de bodem) en het grondwater. Bij het merendeel van de bomen is wortelopdruk aangetroffen in de directe omgeving als gevolg van de beperkte groeiplaats. Bij veel bomen die direct langs de rijbaan staan wordt de trottoirband weggedrukt door de wortelaanzetten en de gestelwortels. De bomen die in gazon of beplanting staan, hebben goede groeiplaatsomstandigheden en daarmee goede bewortelingsmogelijkheden. Hier is minder sprake van zware oppervlakkige beworteling in vergelijking met de bomen in verharding. Veel van de bomen die aan de rand van beplantingsvakken of gazon staan, groeien met hun stamvoet tegen het trottoir. Bij verschillende bomen is de verharding aan de rand opgedrukt. Ook is bij een aantal bomen een gestelwortel onder het trottoir aangetroffen. Bij een aantal bomen zijn reeds enkele trottoirtegels verwijderd, waardoor situaties zijn ontstaan dat bomen met hun stamvoet gedeeltelijk in (de rand van) het trottoir staan. Grondwater De diepte van het grondwater is gemeten in een peilbuis bij boom 92. Deze ligt op het moment van onderzoek op 1,58 meter onder het maaiveld. Dit wordt bevestigd door het bodemonderzoek. Dit houdt in dat de bomen binnen het plangebied kunnen profiteren van capillair opstijgend grondwater en daarmee gevoelig zijn voor veranderingen in de grondwaterstand gedurende het groeiseizoen. September

9 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 2.3 Toekomstverwachting Bij het bepalen van de toekomstverwachting is gekeken naar de conditie van de bomen, noemenswaardige gebreken en aantastingen en naar de ondergrondse groeiplaats. De toekomstverwachting is in de volgende klassen ingedeeld: 0 tot 5 jaar, 5 tot 10 jaar en meer dan 10 jaar. In totaal hebben 129 bomen een toekomstverwachting van meer dan 10 jaar. Bij 9 bomen bedraagt de toekomstverwachting 5 tot 10 jaar. Er zijn geen bomen met een toekomstverwachting van 0 tot 5 jaar aangetroffen. In de tabel in bijlage 2 staat de huidige toekomstverwachting per boom en in bijlage 5 is deze op kaart weergegeven. September

10 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 3. Knelpuntenanalyse In dit hoofdstuk worden de knelpunten in beeld gebracht, welke spelen in de huidige situatie van de openbare ruimte in relatie tot de bomen. Ook wordt de potentie van de bomen beschreven. 3.1 Knelpunten Hieronder worden de knelpunten per onderwerp weergegeven. Opdruk verharding Bij veel bomen in de verharding is aanzienlijke wortelopdruk aangetroffen. Oorzaak: Door een beperkte doorwortelbare ruimte, zowel wat kwantiteit als kwaliteit betreft, groeit een deel van de beworteling oppervlakkig. Wortelopdruk wordt veroorzaakt door oppervlakkige wortels die net onder het verhardingsoppervlak op zoek zijn naar vocht en/of voedingsstoffen. Door de diktegroei en/of reactieweefsel op deze plek, wordt de verharding omhooggeduwd. Daarnaast wordt de opdruk van verharding veroorzaakt doordat veel bomen in te kleine boomspiegels en/of te dicht op de rijbaan staan. Ook een aantal bomen in beplanting of gazon geeft wortelopdruk in het trottoir doordat ze met hun stamvoet te dicht tegen de opsluitband staan. Gevolg: risico op struikelgevaar en beschadiging van de rijbaan. Te kleine doorgang trottoirs Afb.5: Opdruk door krappe boomspiegel In een groot deel van de Karel Doormanlaan is de loopruimte op de trottoirs (bij de stammen van de bomen zo smal dat rollators en rolstoelen hier geen gebruik van kunnen maken, zie afbeelding 6. Bij andere bomen is deze afstand nu nog net voldoende, maar deze zal in de komende jaren te beperkt worden door de diktegroei van de stam en stamvoet. Oorzaak: Te grote bomen in te smalle trottoirs. Gevolg: Moeilijke of geen doorgang voor voetgangers met rollators, rolstoelen of kinderwagens, etc. Korte afstand tot gevels woningen Het merendeel van de bomen heeft een aanzienlijke omvang en reiken met hun kronen tot boven de daken van de woningen en appartementen. September

11 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Oorzaak: De omvang van de bomen is te groot in verhouding tot het relatief smalle wegprofiel inclusief de kleine voortuinen. Gevolg: Bewoners ervaren last van lichtbeneming in de woningen en er moet relatief veel onderhoudssnoei worden uitgevoerd door de gemeente om daken en gevels vrij te houden van takken. Afb. 6: Beperkte doorgang trottoir Afb.7: Korte afstand tot gevel 3.2 Potentie bomen Met het oog op de mogelijkheden voor de bomen om zich probleemloos te ontwikkelen in de huidige situatie, worden er drie klassen onderscheiden: Hoge potentie (HP) Bomen met een hoge potentie hebben in de huidige situatie zowel boven- als ondergronds de ruimte om zich optimaal (verder) te ontwikkelen zonder dat er problemen voor de bomen of hun omgeving ontstaan. Er zijn bij deze bomen geen ingrijpende maatregelen nodig. Dit betreft 4 bomen: Boom 40 is een rode paardenkastanje die in de beplanting in een parkje staat. Boom 142 is een rode beuk, die in een beplantingsvak staat. Boom 147 en 149 zijn twee zomereiken die in een gazon staan. Afb.8: Boom 142 (hoge potentie) September

12 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Middel potentie (MP) Bomen met een middel potentie zijn bomen die potentie hebben om zich optimaal te ontwikkelen, maar waarbij de omstandigheden niet optimaal zijn. Hier zijn maatregelen nodig ten behoeve van een duurzame ontwikkeling van de bomen. Daarnaast vallen hier de derde grootte bomen onder, vanwege hun relatief korte levensduur. Dit betreft in totaal 59 bomen, waaronder: Verschillende bomen die in beplanting of gazon zijn gesitueerd, maar met hun stamvoet (dicht) tegen de rand van het trottoir staan, zie afbeelding 9. Bomen in verharding, die bovengronds voldoende ruimte hebben maar die een beperkte doorwortelbare ruimte hebben. Hiervan staan enkele bomen ter hoogte van een groenstrook van de gemeente/ woningbouw. De jonge zuileiken, die door hun smal-opgaande groeiwijze uitstekend geschikt zijn voor de beperkte bovengrondse ruimte in dit straatprofiel. Derde grootte bomen die veelal concurrentie ondervinden door het dichte kronendak van omringende eiken. Afb.9: Stamvoet tegen trottoir (middel potentie) Afb.10: Beperkte ruimte stamvoet in trottoir (lage potentie) Lage potentie (LP) Bomen met een lage potentie zijn bomen met een zeer beperkte ondergrondse en/of bovengrondse groeiruimte of met gebreken die op korte of lange termijn invloed hebben op de toekomstverwachting. Hier zijn in de huidige situatie geen maatregelen mogelijk om de situatie te verbeteren. Dit betreft in totaal 75 bomen: Veel van de bomen die nu in de smalle trottoirs staan, hebben in de huidige situatie te weinig ruimte voor hun stamvoet, waardoor de benodigde doorgang (minimale breedte van 90 cm) ontoereikend is voor voetgangers. Door de ligging van de aangrenzende particuliere tuinen op korte afstand, bestaat er geen mogelijkheid om meer ruimte voor de stamvoet te realiseren. Bij een ander deel van de bomen geldt dat ze in de huidige situatie nog voldoende ruimte hebben, maar dat deze op korte of middellange termijn ook problemen zullen gaan geven vanwege de diktegroei van de stamvoet en de wortelaanzetten. September

13 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Een aantal bomen heeft een beperkte toekomstverwachting, door een aantasting met dikrandtonderzwam. Een aantal bomen heeft aanzienlijke baststerfte als gevolg van brand. Sommige bomen hebben een beperkte toekomstverwachting vanwege hun hoge leeftijd (gerelateerd aan de gemiddelde levensverwachting van die soort) of doordat ze leiden onder zware concurrentiedruk. Een boom heeft een zodanige slechte kroonstructuur dat hij een lage potentie toegekend heeft gekregen. In de tabel in bijlage 2 is de potentie per boom opgenomen en in bijlage 6 is deze op kaart weergegeven September

14 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 4. Vernieuwing ondergrondse infrastructuur In dit hoofdstuk worden de effecten van de voorgenomen vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur op het huidige bomenbestand in beeld gebracht. Het gaat om de volgende werkzaamheden: Het bestaande gemengde hoofdriool wordt vervangen door een gescheiden rioolstelsel. De huisaansluitingen worden vernieuwd. Verouderde kabels en leidingen van gas, water en elektra worden vervangen. 4.1 Effecten Het vernieuwen van de ondergrondse infrastructuur heeft grote gevolgen voor het huidige bomenbestand. Als gevolg van het vervangen van het hoofdriool door een gescheiden riool zullen graafwerkzaamheden plaatsvinden tot in de stabiliteitskluit van de bomen aan de rijbaanzijde. Als gevolg van het vervangen van de kabels en leidingen van gas, water en elektra, zal ernstige wortelschade optreden aan wortels in de trottoirs. Juist hier vinden we vaak wortels die vanwege de slechte groeiplaatsomstandigheden zijn ontsnapt naar de voortuinen. Deze wortels zullen op grote schaal worden geamputeerd. Als gevolg van het vernieuwen van de huisaansluitingen op de riolering moet tussen de bomen door gegraven worden. De combinatie van deze gevolgen maakt dat behoud van de bomen in de trottoirs voor de woonhuizen, niet mogelijk is. Als gevolg van wortelverlies zal de toekomstverwachting terugvallen naar maximaal 5 jaar en als gevolg van schade aan de stabiliteitskluit ontstaat er een verhoogd risico op windworp. Daarnaast zijn er ook enkele individuele bomen waar aan twee zijden graafwerkzaamheden op korte afstand plaats zullen vinden die daarmee te omvangrijke wortelschade op zullen lopen. Dit betreft de bomen 1, 143 en 144 In de tabel in bijlage 3 is per individuele boom aangegeven of behoud wel of niet mogelijk is. In bijlage 7 is op kaart aangegeven welke bomen in principe wel te behouden zijn bij de vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur en welke bomen niet te behouden zijn. Voor de bomen waar behoud als mogelijk is aangegeven zal, na nadere uitwerking van de plannen, opnieuw getoetst moeten worden of voldoende rekening is gehouden met de adviezen zoals opgenomen in hoofdstuk 5. September

15 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 5. Conclusie en advies 5.1 Conclusie Boomkwaliteit De kwaliteit van het merendeel van de bomen in het projectgebied is goed: 131 van de 138 bomen hebben een toekomstverwachting van meer dan 10 jaar. De ondergrondse groeiplaats van de bomen in verharding is echter, zowel kwalitatief als kwantitatief, onvoldoende. Ook de bovengrondse groeiruimte is bij een groot aantal bomen beperkt (de afstand van de bomen tot de gevels is voor bomen van de eerste grootte erg beperkt). Hierdoor zijn er rondom een groot aantal bomen knelpunten ontstaan met betrekking tot het (op een veilige manier) gebruiken van de openbare ruimte. Dit betreft opdruk van verharding, een te nauwe doorgang in het trottoir en een te korte afstand van de boomkronen tot de woningen. Veel bomen kunnen zich door de beperkte ruimte niet optimaal en zonder problemen ontwikkelen. Er zijn in totaal slechts 4 bomen die in de huidige situatie een hoge potentie hebben om zich probleemloos te ontwikkelen, zonder dat daar maatregelen voor moeten worden genomen. Bij 59 bomen, met een middel potentie, zijn gerichte maatregelen nodig ten behoeve van een optimale ontwikkeling en ter voorkoming van problemen voor de omgeving. Bij 75 bomen is de boven en/of ondergrondse groeiruimte te beperkt en zijn er geen maatregelen mogelijk om een situatie te realiseren waarin de bomen zonder problemen verder kunnen uitgroeien. Als gevolg van de vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur, zal een groot deel van de bomen niet duurzaam kunnen worden behouden. In de tabel hieronder staat een samenvatting van de resultaten van de knelpuntenanalyse (bomen hebben hoge, middel of lage potentie met betrekking tot de mogelijkheid om zich probleemloos te ontwikkelen) en de toetsing van de effecten van het vernieuwen van de ondergrondse infrastructuur. Hoge potentie Middelpotentie Lage potentie Totaal Te behouden Niet te behouden Totaal Tabel met overzicht bomenbestand betreffende de potentie van de bomen en de mogelijkheden tot behoud bij vernieuwing van de ondergrondse infrastructuur NB: We adviseren om bij het vernieuwen van de ondergrondse infrastructuur de 5 bomen met een lage potentie, die in principe te behouden zijn, te vervangen door nieuwe aanplant. September

16 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV 5.2 Advies Behouden bomen met hoge potentie Geadviseerd wordt om de bomen met een hoge potentie in de nieuwe inrichting van de Karel Doormanlaan te behouden. Ze functioneren nu prima. Ten aanzien van een duurzaam behoud en ontwikkeling van deze bomen moet ernaar worden gestreefd om bij de plannen zowel boven- als ondergronds de huidige situatie rondom de bomen niet (negatief) te veranderen. Kastanje 40 en zomereik 147 en 149 Ten behoeve van een duurzaam behoud mag bij deze bomen in de bewortelde zone, plus 2 m daarbuiten voor toekomstige verdere ontwikkeling, geen verandering plaatsvinden ten opzichte van de huidige situatie. Beuk 142 Het huidige plantvak is cruciaal voor duurzaam voortbestaan van de boom. Dit vak moet minimaal gevrijwaard blijven van alle werkzaamheden. Het zou wenselijk zijn dat de boom in de nieuwe situatie meer open groeiruimte krijgt dan het huidige beplantingsvak Behoud van bomen met middel potentie en nemen van maatregelen Veel bomen in de Karel Doormanlaan hebben een lage potentie en hebben geen toekomst in de huidige situatie. Hierdoor zullen veel bomen moeten verdwijnen. Om die reden adviseren we te proberen de bomen met middel potentie te behouden en hier maatregelen voor te nemen. Om de bomen die in deze categorie vallen duurzaam te kunnen laten uitgroeien gelden de volgende randvoorwaarden: Minimale boomspiegel van 1,2 m bij 1,2 m Om voldoende ruimte voor toekomstige groei van de stamvoet te realiseren, adviseren we bij een aantal bomen om de boomspiegel minimaal 1,2 m bij 1, 2 m te realiseren. Dit betreft de zuileiken in verharding: boom 4, 48, 49, 113 en 114. Minimale boomspiegel van 2,5 m bij 2,5 m De meeste volwassen bomen hebben een brede stamvoet en staan in de huidige situatie in te krappe boomspiegels. Daarnaast zijn er bomen die nu nog geen problemen geven ten aanzien van de diktegroei van de stamvoet, maar dat in de toekomst wel zullen gaan doen. Bij deze bomen adviseren wij een boomspiegel van minimaal 2,5 bij 2,5 m te realiseren in de nieuwe situatie. Dit betreft de bomen met middel potentie die zowel in de huidige als in de nieuwe situatie in de verharding staan: boom 1, 2, 5, 14, 16, 22, 26, 28, 32, 33 34, 37 en 95. Rand verschuiven Een groot deel van de bomen met middel potentie staat in het gazon of een beplantingsvak. Veel bomen staan met hun stamvoet echter dicht tegen de rand van het trottoir. Wanneer de verharding hier iets wordt opgeschoven, blijven de belangrijkste wortels behouden. Geadviseerd wordt om de verharding ter hoogte van de bomen op minimaal 1,25 uit hart stam van de bomen te leggen. September

17 (Gedeeltelijke) Bomen effect analyse Karel Doormanlaan te Rijswijk Prohold BV Dit betreft de bomen: 6, 7, 8, 9, 41, 42, 43, 44, 45, 50, 51, 52, 53, 55, 59, 61, 66, 67, 68, 69, 70, 96, 100, 101, 104, 105, 106, 108, 109, 110, 112, 145 en 146. Parkeervakken opheffen Een aantal bomen staat in een relatief smalle beplantingsstrook, die aan de ene zijde grenst aan het trottoir en aan de andere zijde aan parkeervakken. Dit betreft de bomen: 102, 103, 104, 105, 106, 108 en 109. Geadviseerd wordt deze hele strook duurzaam in te richten door de parkeervakken op te heffen en hier een breed beplantingsvak te realiseren. Hierdoor komen de bomen in een situatie te staan, waarin ze zowel boven- als ondergronds ruimte hebben om zich optimaal te ontwikkelen. Aanpassen ondergrondse infrastructuur Het iets verleggen van nieuwe kabels en leidingen (verder van de bomen af) verkleint de kans op wortelschade. Mogelijk kan ter hoogte van deze bomen met sleufloze technieken gewerkt worden om wortelschade te minimaliseren. Voor behoud zou bij een aantal van deze bomen ook bij de rioolvervanging met een aangepaste werkwijze schade aan stabiliteitswortels beperkt kunnen worden. Het betreft hier de bomen 1, 14, 16, , 28, 32, 33, 113 en Planten nieuwe bomen Ter compensatie van de vele bomen die uitvallen wordt geadviseerd goede groeiplaatsen in te richten en nieuwe bomen aan te planten. Het heeft de voorkeur deze zoveel mogelijk in groenstroken/- vakken te situeren. Wanneer de bomen in trottoirs komen te staan, wordt geadviseerd om hier 2 e grootte bomen te planten die niet te breed uitgroeien. September

18 Bijlage 1 Overzicht onderzoekslocatie

19 Bijlage 2 Locatie bomen en proefsleuven Proefsleuf 11 Proefsleuf 10 Proefsleuf 6 Proefsleuf 6 Proefsleuf 8 Proefsleuf 11 Proefsleuf 7 Proefsleuf 7 Proefsleuf 9 Proefsleuf 9 Proefsleuf 4 Proefsleuf 4 Proefsleuf 5 Proefsleuf 5

20 Bijlage 2 Locatie bomen en proefsleuven Proefsleuf 3 Proefsleuf 13 Proefsleuf 2 Proefsleuf 1 Proefsleuf 12

21 Bijlage 2 Locatie bomen en proefsleuven Grondboring 1 Proefsleuf 16 Proefsleuf 19 Proefsleuf 14 Proefsleuf 18 Proefsleuf 17 Proefsleuf 15

22 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Toekomst verw. Potentie Behoud mogelijk 1 Quercus robur verharding x 13 5 redelijk Stamvoet groeit over trottoirband > 10 jaar MP NB 2 Quercus robur verharding x 20 2 matig Stamvoet groeit over trottoirband, afgestorven takken > 4 cm > 10 jaar MP B ø, eikenprocessierups 3 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 13 2 x 4 3 redelijk Weg gedrukt door boom 2, eenzijdige kroon > 10 jaar LP B 4 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 18 4 x 4 4 redelijk Eikenprocessierups > 10 jaar MP B 5 Quercus robur verharding x 14 4 matig Eikenprocessierups > 10 jaar MP B 6 Quercus robur beplanting x 15 4,5 redelijk Eikenprocessierups > 10 jaar MP B 7 Quercus robur beplanting x 20 2 redelijk Eikenprocessierups, uitzakkende takken door mechanische > 10 jaar MP B overbelasting 8 Quercus robur beplanting x 14 3,5 redelijk Eikenprocessierups > 10 jaar MP B 9 Quercus robur beplanting x 14 2,5 redelijk > 10 jaar MP B 10 Quercus robur beplanting 21 5 x 5 5 matig Slechte kroonstructuur > 10 jaar LP B 11 Quercus palustris verharding x 10 6 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 12 Quercus palustris verharding x 15 6 redelijk Wortelopdruk, nest > 10 jaar LP NB 13 Quercus palustris verharding x 15 6 redelijk Wortelopdruk, chlorose > 10 jaar LP NB 14 Quercus palustris verharding x 13 4,5 redelijk Wortelopdruk, chlorose > 10 jaar MP NB 15 Quercus palustris verharding x 12 5 redelijk Wortelopdruk, dikrandtonderzwam op stamvoet 5-10 jaar LP NB 16 Quercus robur verharding x 10 5 matig Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP NB 17 Quercus palustris verharding x 10 8 redelijk Wortelopdruk, oude oppervlakkige stamschade als gevolg van > 10 jaar LP NB brand - 0 tot 2,5 m hoog - maximaal 80 cm breed, geamputeerde wortel - beperkt ingerot 18 Quercus palustris verharding x 13 6 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 19 Quercus palustris verharding x 12 6 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø, nest > 10 jaar LP NB 20 Quercus palustris verharding x 14 3 matig Wortelopdruk, recente bastschade als gevolg van brand - 0 tot > 10 jaar LP NB 3 m hoog - maximaal 60 cm breed/ doorlopend tot in onderste gesteltak 21 Niet aangetroffen 22 Quercus robur verharding x 11 4,5 redelijk Stamvoet groeit over trottoirband > 10 jaar MP NB 23 Quercus robur verharding 37 9 x 9 5 redelijk > 10 jaar LP NB 24 Quercus palustris verharding x 12 5 matig Dikrandtonderzwam op stamvoet, wortelopdruk > 10 jaar LP NB 25 Quercus robur verharding x 15 6,5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 26 Quercus palustris verharding 33 7 x 12 4,5 redelijk Put in boomspiegel > 10 jaar MP NB

23 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Tverw Potentie Behoud mogelijk 27 Quercus palustris verharding x 13 4,5 matig Wortelopdruk, afgestorven bast a.g.v. brand - 0 tot 4,5 m 5-10 jaar LP NB hoogte - maximaal 45 cm breed - doorlopend tot in onderste gesteltak - bastschimmels 28 Quercus palustris verharding x 13 7 goed Wortelopdruk > 10 jaar MP NB 29 Quercus palustris verharding x 13 4,5 redelijk > 10 jaar LP NB 30 Quercus palustris verharding x 15 8 redelijk Dikrandtonderzwam, wortelopdruk, plakoksel op 4 m hoogte jaar LP NB geen direct risico 31 Quercus palustris verharding x 11 5,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 32 Quercus palustris verharding x 16 4 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP NB 33 Quercus robur verharding x 9 5 redelijk Wortelopdruk, straatkolk dicht bij boomspiegel > 10 jaar MP NB 34 Quercus robur verharding x 16 5 matig Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 35 Niet aangetroffen 36 Niet aangetroffen 37 Quercus robur verharding x 12 4 redelijk Concurrentie door plataan 38 - eenzijdige kroon > 10 jaar MP B 38 Platanus x hispanica Valt buiten projectgebied 39 Platanus x hispanica Valt buiten projectgebied 40 Aesculus x carnea beplanting x 16 2 goed > 10 jaar HP B 41 Quercus robur gazon x 17 3,5 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 42 Quercus robur gazon x 16 6 matig Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 43 Quercus robur gazon x17 4,5 goed Wortelopdruk > 10 jaar MP B 44 Quercus robur beplanting x 16 3,5 redelijk Stamvoet in rand trottoir, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 45 Quercus robur beplanting x 14 4 redelijk Stamvoet in rand trottoir > 10 jaar MP B 46 Quercus palustris verharding x 12 7 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 47 Quercus palustris verharding x 14 7 redelijk Wortelopdruk, nest > 10 jaar LP NB 48 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 9 1 x 1 2,5 redelijk Recent geplant > 10 jaar MP B 49 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 20 3 x 5 3 goed > 10 jaar MP NB 50 Quercus robur beplanting x 15 5 redelijk > 10 jaar MP B 51 Quercus robur beplanting x 15 4 redelijk Stamvoet in rand trottoir > 10 jaar MP B 52 Quercus robur beplanting x 16 4 redelijk > 10 jaar MP B 53 Quercus robur beplanting x 12 5 redelijk > 10 jaar MP B 54 Acer pseudoplatanus 'Atropurpureum' beplanting x 15 2 matig 5-10 jaar LP B

24 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Tverw Potentie Behoud mogelijk 55 Quercus robur beplanting x 17 5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 56 Niet aangetroffen 57 Sorbus aucuparia gazon 25 6 x 7 3 redelijk Holte stam - 15 cm diep 5-10 jaar LP B 58 Malus cv. beplanting 22 6 x 7 3,5 redelijk Concurrentie van boom 59 > 10 jaar MP B 59 Quercus robur beplanting x 13 5 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 60 Malus cv. beplanting 24 6 x 7 4 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø, concurrentie omringende > 10 jaar MP B bomen 61 Quercus robur beplanting x 18 5 redelijk Stamvoet in rand trottoir > 10 jaar MP B 62 Quercus robur beplanting x 10 7 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 63 Quercus robur verharding x 13 6 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 64 Quercus robur verharding x 14 4,5 redelijk > 10 jaar LP NB 65 Quercus robur verharding x 13 4 matig Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 66 Quercus robur beplanting x 12 6 redelijk Stamvoet op rand trottoir, klimop tot in de kroon > 10 jaar MP B 67 Quercus robur beplanting x 13 4,5 redelijk Wortelopdruk in rand trottoir > 10 jaar MP B 68 Quercus robur beplanting x 15 4 redelijk Wortelopdruk in rand trottoir > 10 jaar MP B 69 Quercus robur beplanting x 15 4 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 70 Quercus robur beplanting x 15 3,5 matig Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 71 Quercus robur verharding x 17 5,5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 72 Quercus robur verharding x 16 3,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 73 Quercus robur verharding x 12 5,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 74 Quercus palustris verharding x 16 5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 75 Quercus robur verharding x 18 4,5 matig Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 76 Quercus robur verharding x 16 3,5 redelijk Wortelopdruk, aanrijschade gesteltak > 10 jaar LP NB 77 Quercus robur verharding x 10 6 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 78 Quercus robur verharding x 16 6 redelijk Dikrandtonderzwam op stamvoet en wortel, wortelopdruk 5-10 jaar LP NB 79 Quercus robur verharding x 15 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 80 Quercus robur verharding x 13 6 redelijk Wortelopdruk, stamvoet bijna op straatkolk > 10 jaar LP NB 81 Niet aangetroffen 82 Quercus robur verharding x 15 6 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 83 Quercus palustris verharding x 12 6,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 84 Quercus palustris verharding x 20 5 goed Wortelopdruk > 10 jaar LP NB

25 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Tverw Potentie Behoud mogelijk 85 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 19 4 x 4 3,5 redelijk Concurrentie van boom 84, plakoksel - momenteel geen > 10 jaar LP NB probleem 86 Quercus palustris verharding x 14 7 goed Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 87 Quercus palustris verharding x 19 5 goed Wortelopdruk, nest > 10 jaar LP NB 88 Quercus palustris verharding x 17 5 goed Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 89 Quercus palustris verharding x 15 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 90 Quercus palustris verharding x 15 5,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 91 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 24 4 x 4 4,5 goed Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 92 Quercus palustris verharding x 16 5,5 redelijk Wortelopdruk, plakoksel met sterke vorming van olifantsoren > 10 jaar LP NB - geen direct risico 93 Niet aangetroffen 94 Quercus palustris verharding x 15 6 goed Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 95 Aesculus hippocastanum 'Baumannii' verharding x 17 2 redelijk Matige aantasting kastanjebloedingsziekte > 10 jaar MP B 96 Aesculus hippocastanum 'Baumannii' beplanting x 12 3 redelijk Lichte aantasting kastanjebloedingsziekte > 10 jaar MP B 97 Cornus mas beplanting 14 7 x 7 3 redelijk Concurrentie van omringende bomen > 10 jaar MP B 98 Cornus mas beplanting 11 7 x 7 3 redelijk Concurrentie van omringende bomen > 10 jaar MP B 99 Cornus mas beplanting 11 6 x 6 2 redelijk Concurrentie van omringende bomen > 10 jaar MP B 100 Quercus robur beplanting x 16 3,5 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 101 Quercus robur beplanting x 17 3 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 102 Quercus robur 'Fastigiata' beplanting 31 5 x 5 3 goed > 10 jaar MP B 103 Quercus robur 'Fastigiata' beplanting 13 3 x 4 2 redelijk Concurrentie van boom 104 > 10 jaar MP B 104 Quercus robur beplanting x 17 5,5 redelijk Wortelopdruk in parkeerplaats aan andere zijde beplantingsstrook (ten zuidoosten boom) > 10 jaar MP B 105 Quercus robur beplanting x 16 2,5 redelijk Wortelopdruk in parkeerplaats aan andere zijde beplantingsstrook (ten zuidoosten boom) > 10 jaar MP B 106 Quercus robur beplanting x 15 4,5 redelijk Afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar MP B 107 Cornus mas verharding 9 5 x 7 2,5 redelijk Zware concurrentie omringende bomen 5-10 jaar LP NB 108 Quercus robur beplanting x 19 4 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP B 109 Quercus robur beplanting x 20 3 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP B 110 Quercus robur gazon x 15 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP B 111 Cornus mas beplanting 17 9 x 10 2 goed > 10 jaar MP NB 112 Quercus robur gazon x 12 5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP B

26 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Tverw Potentie Behoud mogelijk 113 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 15 3 x 3 2,5 redelijk > 10 jaar MP NB 114 Quercus robur 'Fastigiata' verharding 26 4 x 4 3 goed Wortelopdruk > 10 jaar MP NB 115 Quercus robur verharding x 12 5,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 116 Quercus robur verharding 32 8 x 8 7 matig Wortelopdruk, concurrentie omringende bomen - eenzijdige > 10 jaar LP NB kroon 117 Quercus robur verharding x 14 4,5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 118 Quercus palustris verharding x 13 4,5 goed Wortelopdruk, nest > 10 jaar LP NB 119 Quercus robur verharding x 16 6 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 120 Quercus robur verharding x 16 3,5 redelijk Wortelopdruk, oude oppervlakkige stamschade als gevolg van brand - 1 tot 3 m hoog - maximaal 20 cm breed > 10 jaar LP NB 121 Quercus robur verharding x 14 5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 122 Quercus robur verharding x 11 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 123 Quercus palustris verharding x 14 6 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 124 Quercus palustris verharding x 13 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 125 Quercus palustris verharding x 16 4,5 redelijk Wortelopdruk, plakoksel met vorming olifantsoor - geen > 10 jaar LP NB direct risico 126 Quercus palustris verharding x 16 6 matig Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 127 Niet aangetroffen 128 Niet aangetroffen 129 Niet aangetroffen 130 Quercus robur verharding x 12 5,5 matig 5-10 jaar LP NB 131 Quercus robur verharding x 13 5 redelijk Wortelopdruk, toriesrib - niet geheel overgroeid > 10 jaar LP NB 132 Quercus robur verharding 25 7 x 7 4 matig > 10 jaar LP NB 133 Quercus robur verharding x 18 6 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 134 Quercus robur verharding x 18 5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø > 10 jaar LP NB 135 Quercus robur verharding x 15 3,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 136 Quercus palustris verharding x 14 5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 137 Quercus palustris verharding x 14 5,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 138 Quercus robur verharding x 13 6,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 139 Quercus robur verharding x 13 3,5 redelijk Wortelopdruk, diverse torsieribben > 10 jaar LP NB 140 Quercus robur verharding x 15 3,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar LP NB

27 Bijlage 3 Boomgegevens Boom nr. Boomsoort Standplaats Stam ø (cm) Kroon ø (m) Takvrij (m) Conditie Opmerkingen Tverw Potentie Behoud mogelijk 141 Quercus robur verharding x 15 5 redelijk Wortelopdruk, afgestorven takken > 4 cm ø, concurrentie van > 10 jaar LP NB beuk Fagus sylvatica 'Atropunicea' beplanting x 14 7 goed > 10 jaar HP B 143 Quercus robur verharding x 14 4,5 matig Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 144 Quercus robur verharding x 11 5 matig Wortelopdruk > 10 jaar LP NB 145 Quercus robur gazon x 17 4,5 redelijk Recente kroonschade - meerdere zware takken uitgebroken > 10 jaar MP B 146 Quercus robur gazon x 16 4,5 redelijk Wortelopdruk > 10 jaar MP B 147 Quercus robur gazon x 18 5 redelijk Eikenprocessierups > 10 jaar HP B 148 Prunus serrulata gazon x 15 2 redelijk Meerstammig, concurrentie van boom 149, oude snoeiwond jaar LP B beperkt ingerot 149 Quercus robur gazon x 10 3,5 redelijk > 10 jaar HP B

28 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Voor de locaties van de proefsleuven, zie bijlage 2. In enkele proefsleuven is op de bodem van de sleuf een grondboring gemaakt. Proefsleuf 1 in parkeervak, 120 cm tot 180 m uit hart stam van boom 105, plus grondboring cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel Opdruk verharding 4-90 Humusloos, matig fijn zand Tussen de tegels en tot 15 cm diepte intensieve beworteling met fijne en dikkere beworteling tot 6 cm ø, met plekken met reactieweefsel Uiterst humusarm, matig Extensieve beworteling tot 0,5 cm ø, roestvlekken. fijn zand Klei Vanaf 130 tot 145 cm diepte roestvlekken en vanaf 150 cm diepte volledig gereduceerd. Proefsleuf 2 in trottoir, 160 cm tot 220 m uit hart stam van boom 104 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-45 Uiterst humusarm, matig fijn zand Matig intensieve beworteling tot 1 cm ø. Op 45 cm beneden maaiveld zijn kabels aangetroffen.

29 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 3 in trottoir, 55 cm tot 85 cm uit hart stam van boom 43, plus grondboring cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel Opdruk verharding 4-90 Uiterst humusarm, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 1 cm ø en 3 dikkere wortels parallel aan de trottoirband, 1 van 2 cm ø, 3,5 cm ø en 6 cm ø. Proefsleuf 4 in trottoir, 65 cm tot 115 cm uit hart stam van boom 146 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-80 Uiterst humusarm, matig fijn zand Net onder de verharding tot 25 cm diepte intensieve beworteling tot 1,5 cm ø. Vanaf 25 cm diepte extensieve beworteling tot 3 mm ø. Op 60 cm diepte 1 wortel van 3 cm ø, die in het verleden is geamputeerd en 1 wortel van 1 cm ø. Op 50 cm beneden maaiveld is een kabel aangetroffen.

30 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 5 in gazon, 245 cm tot 275 cm uit hart stam van boom 146 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-30 Matig humeus, matig fijn Intensieve beworteling tot 3 cm ø. Bodem is sterk verdicht. zand Uiterst humusarm, matig fijn zand Op een andere locatie in het gazon is de laag matig humeus, matig fijn zand 40 cm dik. Proefsleuf 6 in boomspiegel, 80 cm tot 100 cm uit hart stam van boom 9 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-5 Matig humusarm, matig Intensieve beworteling tot 1 cm ø. fijn zand 5-50 Uiterst humusarm, matig fijn zand Matig intensieve tot intensieve beworteling, met fijne en dikkere beworteling tot 3 cm ø. Op 25 cm diepte 1 wortel van 5 cm ø en op 35 cm diepte 1 wortel van 7 cm ø die zich vertakt. Beide wortels lopen schuin naar beneden.

31 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 7 in beplantingsvak, 225 cm tot 265 cm uit hart stam van boom 9 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-40 Matig humeus, matig fijn zand Van 0 tot 15 cm diepte intensieve beworteling tot 2 cm ø. Een deel van de beworteling is afkomstig van de beplanting. Vanaf 15 cm diepte is de bodem sterk verdicht en is extensieve beworteling tot 0,5 cm ø aangetroffen Uiterst humusarm, matig fijn zand Op 35 cm diepte is een wortel van 11 bij 14 cm aangetroffen. Extensieve beworteling tot 0,5 cm ø. Proefsleuf 8 in parkeerstrook, 175 cm tot 265 cm uit hart stam van boom 2 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-7 Klinker Uiterst humusarm, matig fijn zand Klei Volledig gereduceerd. Wortelmat pal onder de verharding met wortels tot 0,5 cm ø en 1 wortel van 2,5 cm ø. De wortels hebben plekken met reactieweefsel. Vanaf 110 cm beneden maaiveld roestvlekken. De bodem is sterk verdicht.

32 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 9 in beplantingsvak/trottoir, 130 cm tot 210 cm uit hart stam van boom 142 cm-mv Omschrijving Bevindingen In beplantingsvak 0-15 Matig humeus, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 1 cm ø. Verder enkele oppervlakkige wortels tot 2,5 cm ø, waarvan er twee over het opsluitbandje groeien. Op circa 10 cm diepte meerdere dikkere wortels tot 5,5 cm ø. Hier is gemeten vanaf bovenkant opsluitbandje. Het maaiveld in het beplantingsvak loopt op richting de boom. In trottoir 0-4 Trottoirtegel 4-35 Uiterst humusarm, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 2 cm ø. 1 wortel vergroeid (waarvan de dikste wortel 4 cm ø) vermoedelijk in het verleden geamputeerd. Op 33 cm diepte is een kabel aangetroffen. Proefsleuf 10 in trottoir, 55 cm tot 130 cm uit hart stam van boom 12 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-35 Uiterst humusarm, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 1 cm ø, 1 zware gestelwortel, splitst zich deels in een wortel van 12 cm ø en 10 cm ø en loopt vanaf maaiveldniveau schuin naar beneden. Op 35 cm diepte is een kabel aangetroffen.

33 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 11, bij zware opdruk asfalt in de rijbaan is de beworteling in beeld gebracht bij boom 19 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0 Asfalt De trottoirband ter hoogte van de boomspiegel is verwijderd en het asfalt is gescheurd. Direct onder het asfalt is tot minimaal 100 cm uit hart stam van de boom een massieve wortelplaat aangetroffen van vergroeide wortels met reactieweefsel. De wortels zijn vanaf circa 95 cm uit hart stam in het verleden geamputeerd. Parallel aan de rijbaan loopt een oppervlakkige wortel tussen asfalt en trottoirband van 2,5 cm ø met reactieweefsel. Proefsleuf 12 in trottoir, 90 cm tot 225 cm uit hart stam van boom 125 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-35 Uiterst humusarm, matig fijn zand Tot circa 1,5 m uit hart stam van de boom is op 25 cm diepte puinfundering aangetroffen. Op deze locatie is van 15 tot 25 cm diepte een wortelmat aangetroffen met fijne en dikkere beworteling tot 3,5 cm ø. Daarnaast is er op 10 cm diepte een wortel van 13 cm ø aangetroffen. In het overig deel van de proefsleuf is tot 35 cm diepte intensieve beworteling aangetroffen met fijne en dikkere beworteling tot 3 cm ø, met op 15 cm diepte een wortel van 6 cm ø en op 25 cm diepte een wortel van 5,5 cm ø. Op 35 cm diepte is een kabel aangetroffen.

34 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 13 in beplantingsvak, 140 cm tot 175 cm uit hart stam van boom 26 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-25 Matig humeus, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 1 cm ø. Een deel van de beworteling is afkomstig van de beplanting Uiterst humusarm, matig fijn zand Extensieve beworteling tot 2 mm ø, met lokaal een plukje intensieve beworteling tot 4 mm ø. Proefsleuf 14 in trottoir, 80 cm tot 185 cm uit hart stam van boom 44, plus grondboring cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel Uiterst humusarm, matig fijn zand Matig intensieve beworteling met fijne en dikkere beworteling tot 3 cm ø, tot circa 1,5 m uit hart stam. Op 65 cm beneden maaiveld is een kabel aangetroffen Klei Vanaf 150 cm beneden maaiveld volledig gereduceerd.

35 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 15 in trottoir, 40 cm tot 95 cm uit hart stam van boom 91 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-55 Uiterst humusarm, matig fijn zand Matig humusarm, uiterst fijn kleihoudend zand Van 4 tot 15 cm diepte intensieve beworteling tot 1 cm ø. Vanaf 15 cm diepte extensieve beworteling tot 0,5 cm ø, met twee wortels die vanaf 35 cm diepte steil omlaag lopen, 1 zware wortel van 10 bij 15 cm en 1 wortel van 3,5 cm ø. Op 50 cm beneden maaiveld is een kabel aangetroffen. Extensieve beworteling tot 3 mm ø. Bodemlaag is sterk verdicht. Proefsleuf 16 in trottoir, 60 cm tot 110 cm uit hart stam van boom 67 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-50 Uiterst humusarm, matig fijn zand Van 4 tot 10 cm diepte intensieve beworteling tot 0,5 cm ø. Van 10 tot 50 cm diepte extensieve beworteling tot 0,5 cm ø, met vanaf 25 cm diepte een zware gestelwortel van 13 cm ø die steil omlaag loopt. Op 40 cm beneden maaiveld is een kabel aangetroffen.

36 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Grondboring 1 in beplantingsvak, 180 cm uit hart stam van boom 67 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-40 Matig humeus, uiterst fijn Fijne beworteling aangetroffen. zand Klei Sporadisch beworteling aangetroffen. Op beide overgangen (van zand naar klei en klei naar zand) is intensieve beworteling tot 0,5 cm ø aangetroffen. Kleilaag is sterk verdicht. Enkele roestvlekken vanaf 70 cm beneden maaiveld Uiterst humusarm, matig fijn zand met kleibrokjes Proefsleuf 17 in trottoir, 130 cm tot 205 cm uit hart stam van boom 68 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel Opsluitband aan rand trottoir extreem opgedrukt Uiterst humusarm, matig fijn zand Intensieve beworteling tot 2,5 cm ø, met op 30 cm diepte een wortel van 6,5 cm ø. Onder de opgedrukte opsluitband is een zware gestelwortel van circa 35 cm ø aangetroffen.

37 Bijlage 4 Resultaten bewortelingsonderzoek Proefsleuf 18 in trottoir, 45 cm tot 110 cm uit hart stam van boom 54 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-40 Uiterst humusarm, matig fijn zand Van 4 tot 10 cm diepte intensieve beworteling tot 1 cm ø. Van 10 tot 40 cm diepte extensieve beworteling tot 0,5 cm ø, met op 25 cm diepte is een zware gestelwortel van 13 cm ø aangetroffen. Proefsleuf 19 in trottoir, 40 cm tot 100 cm uit hart stam van boom 51 cm-mv Omschrijving Bevindingen 0-4 Trottoirtegel 4-80 Uiterst humusarm, matig fijn zand Van 4 tot 10 cm diepte intensieve beworteling tot 1 cm ø. Van 10 tot 80 cm diepte extensieve beworteling tot 2 mm ø. Op 15 cm diepte een wortel van 9 cm ø, welke in het verleden is geamputeerd (circa 30 cm uit rand verharding) en nu sterk is vertakt.

38 Bijlage 5 Kaart toekomstverwachting huidige situatie Legenda toekomstverwachting Meer dan 10 jaar 5 10 jaar 0 5 jaar

39 Bijlage 5 Kaart toekomstverwachting huidige situatie Legenda toekomstverwachting Meer dan 10 jaar 5 10 jaar 0 5 jaar

40 Bijlage 5 Kaart toekomstverwachting huidige situatie Legenda toekomstverwachting Meer dan 10 jaar 5 10 jaar 0 5 jaar

41 Bijlage 6 Kaart potentie bomen Legenda potentie bomen huidige situatie Hoge potentie Middel potentie Lage potentie

42 Bijlage 6 Kaart potentie bomen Legenda potentie bomen huidige situatie Hoge potentie Middel potentie Lage potentie