Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs

Transcriptie

1 Notitie Contactpersoon ir. J.M. (Martin) Bloemendal Datum 7 april 2010 Kenmerk N BLL-mya-V02-NL Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs Tauw heeft onderzoek verricht naar het functioneren van een IT-Duiker, die is aangelegd in mei 2009 door de BAM. Hiertoe heeft Tauw op 18 maart 2010 veldonderzoek verricht. De bevindingen van dit veldonderzoek en de daaraan gekoppelde analyse zijn in de voorliggende notitie gepresenteerd. Dit onderzoek is aangevraagd door de eigenaren van de percelen waaronder de IT-Duiker ligt, hierna te noemen de bewoners. Situatiebeschrijving, aanleiding en doel De IT-Duiker is aangelegd onder percelen van een viertal woningen aan de Waddenweg in Berkel en Rodenrijs, nummers 84, 86, 88 en 90. In figuur 1 is een situatieschets weergegeven, hier zijn de betreffende woningen tevens aangegeven met de kavelnummers: 173 t/m 176. Figuur 1 Situatie Waddenweg Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs 1\7

2 De IT-Duiker is aangelegd omdat de percelen van de bewoners na aanleg van de sloot zijn uitgebreid met een stuk grond aan de andere kant van de sloot. Omdat de sloot een barrière vormde op de percelen van de bewoners is na goedkeuring van het Hoogheemraadschap van Delfland de IT-Duiker aangelegd. De sloot, waarvoor de duiker als vervanging dient, is aangelegd in 2006 bij de ontwikkeling van de nieuwbouwwoningen aan de Waddenweg. Zoals in figuur 1 tevens zichtbaar is, had de betreffende sloot ter plaatse van de percelen van de bewoners enkele bochten in haar tracé. De BAM heeft daarom voorgesteld om de IT-Duiker in een rechte lijn zoals aangegeven in figuur 1 aan te leggen, dit is ook zodanig uitgevoerd. De grond die is vrijgekomen bij het ontgraven voor de sleuf van de IT-Duiker is gebruikt om de sloot te dempen. Aanleiding De aanleiding voor het onderzoek is het mogelijke optreden van (grond)wateroverlast bij de bewoners van de aangrenzende percelen aan de Rodenrijseweg 197 en 197A. De overlast waar het om zou gaan betreft waterplassen in de tuin bij neerslag. Doel van het onderzoek Geohydrologische situatie in beeld brengen Vaststellen of de IT-Duiker naar behoren is aangelegd Vaststellen of er aanwijzingen zijn dat de IT-Duiker niet naar behoren functioneert Geohydrologische situatie Ligging en maaiveldhoogte De onderzoekslocatie is gelegen aan de Waddenweg in Berkel en Rodenrijs. De Waddenweg loopt evenwijdig aan de Rodenrijseweg, de afstand tussen de twee wegen is circa 80 m. De Rodenrijseweg is een veendijk, achter deze veendijk bevindt zich een doorgaande watergang ten behoeve van de waterhuishouding in het gebied. De woningen aan de Rodenrijseweg grenzen met de achterkant van hun percelen aan de percelen van de bewoners. Veel van de woningen aan de Rodenrijseweg hebben een perceel dat geheel is opgehoogd tot (of net iets onder) de kruinhoogte van de veendijk, een aantal hebben dit niet. De percelen die zijn opgehoogd hebben op de erfgrens met de percelen aan de Waddenweg (kavels 173 en 174) een grondkerende constructie. De percelen, die niet zijn opgehoogd (Rodenrijseweg 197 en 197A), grenzen aan de percelen van de bewoners waar de IT-Duiker is aangebracht (bouwkavels 175 en 176). De veendijk ligt op circa NAP -2 m, de percelen van de bewoners op circa NAP -5 m. 2\7 Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs

3 Regionale bodemopbouw Ter plaatse van de planlocatie is er sprake van een deklaag van minimaal 10 m dik. De deklaag bestaat uit holocene kleien en venen van de Westland formatie. Hierdoor heeft de deklaag een zeer lage doorlatendheid. De weerstand van de deklaag ter plaatse van de onderzoekslocatie is minimaal dagen. Onder de deklaag begint het eerste watervoerende pakket. Deze gegevens zijn ontleend aan de digitale grondwaterkaart, GWK 35, Rotterdam, TNO-NITG, Voor het onderzoek is de grondwaterstroming in de deklaag van belang. Vaak zijn de condities in de deklaag afhankelijk van de condities in het onderliggende watervoerende pakket. Dit is, door de hoge weerstand van de deklaag, hier niet het geval. De invloed van het onderliggende watervoerende pakket wordt hier dan ook buiten beschouwing gelaten. Lokale bodemopbouw In figuur 2 is een situatietekening opgenomen met daarop aangeven op welke locaties een boring is aangebracht. In tabel 1 is een beschrijving gegeven van de boringen. Zoals de regionale bodemopbouw al doet vermoeden bestaat de bodem vooral uit slechtdoorlatend materiaal. Zoals te verwachten is op een net opgeleverde bouwlocatie is de bodem geroerd. Figuur 2 Locaties van de geplaatste boringen Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs 3\7

4 Tabel 1 Beschrijving uitgevoerde boringen Boring 1 Boring 2 Boring 3 Boring 4 Diepte tpv duiker tussen duiker en sloot tpv sloot tussen sloot en achterliggende perceel [cm mv] 0-20 Gras/klei Gras/klei Gras/zand los Zand humeus los Zand matig grof Zand matig grof Zand humeus los Zand humeus los Zand matig grof Zand matig grof Klei blauw vast Klei, sterk humeus, vast Zand matig grof Klei, sterk humeus, vast Klei blauw vast Klei, sterk humeus, vast Zand matig grof Klei, sterk humeus, vast Klei humeus los Klei, blauw, vast Zand matig grof Klei, blauw Klei humeus los Klei, blauw, vast Zand matig grof Klei, blauw Klei humeus los Klei, blauw, vast einde boring Klei, blauw Klei humeus los 130 einde boring 150 einde boring 150 einde boring Conclusies op basis van bevindingen met betrekking tot de bodemsamenstelling De bodemsamenstelling in boring 2, 3 en 4 bevestigen het regionaal te verwachtten beeld van een slecht doorlatende deklaag Op basis van de bevindingen in boring 1 en 2 kan worden gesteld dat de IT-Duiker, zoals was beoogd in een V-vormig zandbed ligt, zie ook figuur 3 Op basis van boring 2 en 4, welke het meest representatief zijn voor de oorspronkelijke bodemsamenstelling wordt gesteld dat de lokale grondwaterstroming zeer gering is Op basis van de bodemsamenstelling van boring 3 kan redelijkerwijs worden aangenomen dat het materiaal afkomstig is uit de sleuf waar nu de IT-duiker loopt. (bij ontgraven sleuf wordt eerst de humeuse klei in de sloot gestort en vervolgens de blauwe klei. Als zodanig is het ook in het veld aangetroffen Analyse lokale grondwaterstroming Stationaire situatie (geen neerslag of andere variabele toe-/ afvoer) Vanuit de veendijk onder de Rodenrijseweg stroomt er weinig water door de bodem; veendijken laten over het algemeen weinig water door. Door de aanwezigheid van een sloot en IT-Drain en een vrij constant peil in de watergang achter de veendijk stelt zich een stationaire situatie in aan grondwaterstroming vanuit de veendijk naar de sloot en/of IT-Duiker. Zoals al eerder vermeld bestaat de bodem uit zeer slecht doorlatend materiaal. Het hierboven beschreven proces treedt met zeer beperkte stromingssnelheden op. 4\7 Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs

5 Figuur 3 IT-Duiker, ontwerp en zoals aangetroffen in het veld Instationaire situatie (neerslag of andere variabele toe-/ afvoer) Oppervlakkige grondwaterstroming direct achter de veendijk wordt gedreven door bodemvocht in de (on)verzadigde zone wat wordt aangevuld met neerslag en afgevoerd door watergangen en/of drains (en evapotranspiratie). De maaiveldhoogte speelt hierbij ook een rol. Aangezien de percelen aan de Waddenweg lager liggen dan de meeste percelen aan de Rodenrijseweg zal de grondwaterstroming voornamelijk gericht zijn richting de sloot / IT-Duiker achter de percelen aan de Waddenweg. Waar de percelen van de Rodenrijseweg van gelijke hoogte zijn met die aan de Waddenweg zal het grondwater ook naar de dichtstbijzijnde drain stromen, in dit geval de IT-Duiker. Zoals al eerder vermeld, bestaat de bodem uit zeer slecht doorlatend materiaal. De hierboven beschreven processen treden met zeer beperkte stromingssnelheden op. Functioneren IT Duiker Waddenweg Theoretisch zou door verlegging van de sloot / IT-duiker de stationaire grondwaterstand achter de woningen van de Rodenrijseweg kunnen veranderen. Hiermee verandert dan de infiltratiecapaciteit. In het eventuele geval van afnemende infiltratiecapaciteit kan er bij neerslag eerder overlast ontstaan. Gezien de geringe afstanden waar het om gaat en het feit dat er voor 2006 helemaal geen sloot / IT-duiker was, is het niet aannemelijk dat dit effect een significante rol speelt. Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs 5\7

6 Gemeten grondwaterstanden In de geplaatste boringen is ook de grondwaterstand gemeten. De resultaten van deze metingen staan in tabel 2. Hieruit blijkt dat de grondwaterstand in de zandkoffer om de IT-Duiker overeenkomt met de te verwachtte waarde, zie ook figuur 3. In de zandkoffer is de grondwaterstand (zo goed als) gelijk aan de waterstand in de IT-Duiker. Wat opvallend is, is dat direct naast het goed doorlatende materiaal rondom de IT-Duiker de grondwaterstand in het slecht doorlatende materiaal een stuk lager ligt. Het invloedsgebied van de IT-Duiker is beperkt. Op basis van de aangetroffen grondwaterstanden lijkt de IT-Duiker in droge tijd water te infiltreren. Tabel 2 Aangetroffen grondwaterstand [cm mv] Boring 1 Boring 2 Boring 3 Boring ~150 ~140 >130 Conclusies op basis van bevindingen met betrekking tot de bodemsamenstelling De IT-Duiker op zichzelf functioneert naar behoren De bodem is zo slecht doorlatend dat direct naast de zandkoffer (<40 cm) de invloed van de waterstand in de IT-Duiker niet meer merkbaar is Het is aannemelijk dat zowel de IT-Duiker als de sloot weinig tot geen invloed heeft op het instationaire gedrag van het grondwater op de percelen van de woningen aan de Rodenrijseweg Functie en functioneren van de sloot en de IT-Duiker De sloot is aangelegd in 2006 bij de ontwikkeling van de nieuwe woonwijk. In de oorspronkelijke situatie was er geen drainerende werking of afwatering van sloot of IT- Duiker De sloot is op verschillende plekken onderbroken met een dichte, betonnen duiker of PVC buis. Op deze plekken is dus geen drainerende werking bedoeld en te verwachten van de sloot De IT-Duiker is naar behoren aangelegd Naast de IT-Duiker is de sloot volgestort met slecht doorlatend materiaal. Dit zou normaal gesproken voor een barrière zorgen maar aangezien de gehele bodemopbouw zeer slecht doorlatend is heeft dit geen negatief effect De bodem aan weerszijden van het voormalige sloot tracé bestaat uit slecht doorlatend materiaal. Toestroming naar de voormalige sloot en de huidige IT-Duiker is dus zeer beperkt 6\7 Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs

7 Conclusie In het voorgaande is een beschrijving gegeven van de geohydrologische situatie. Op basis van het veldonderzoek is vastgesteld dat de IT-Duiker naar behoren is aangelegd. Op basis van bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de IT-Duiker op zichzelf naar behoren functioneert. Het is aannemelijk dat het optreden van wateroverlast door plassen in de tuin niet wordt veroorzaakt door het slecht functioneren of de aanwezigheid van een IT-Duiker of sloot maar door de algehele slechte doorlatendheid van de bodem en de daarmee samenhangende beperkte afvoer / infiltratiecapaciteit. Functioneren IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs 7\7