Wie betaalt wat? Frank Luisman 4 december 2012 Maritime & Transport Business Solutions maritime & transport business solutions Een sterk achterlandnetwerk ontwikkelen: Wie betaalt wat? Wie betaalt wat? : Wat: grond, kade, havenbekken, ontsluiting, kranen, etc. Wie: gemeente, stuwadoor, rederij, provincie, Rijk, verlader private rolverdeling: 4 havenbeheermodellen Beheer van binnenhavens in Nederland: de praktijk De opgave: professionaliseren van het havenbeheer 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 2 1
Wie betaalt wat? 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 3 Wie betaalt wat? Verbindingen met achterland Kranen Bestrating Havenbassin Grond en terreinen Kade, damwanden, ligplaatsen 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 4 2
Wie betaalt wat? Terminal operator (stuwadoor) Rijkswaterstaat Provincie Gemeente Rederij Verlader 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 5 private rolverdeling: 4 havenbeheermodellen Bron : World Bank grond en terreinen e haven Landlord model = best practice Tool Port LandLord Port Private haven nautische infrastructuur (havenbasin) haveninfrastructuur (kade, damwanden) suprastructuur (bestrating, gebouwen) uitrusting (kranen, apparatuur) operaties (op- en overslag) 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 6 3
Het Landlord business model: evenwichtige rolverdeling publiek/privaat havengelden / liggelden / kadegelden ADH ovk lening ovk Aandeelhouders (eigen vermogen) Banken (vreemd vermogen) Aandeelhouders (eigen vermogen) Banken (vreemd vermogen) Havenbeheerder (autoriteit) erfpachtovereenkomst (concessie) pacht (concessiegelden) Stuwadoor (pachter) kosten op- en overslag diensten Klant (reder/verlader/3pl/ ) DB /M infrastructuur superstructuur DB /F /M rondweg uitrusting (leverancier) 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 7 Het Landlord business model: evenwichtige risicoverdeling publiek/privaat ADH ovk politieke risico s contractuele lening risico s ovk macro-economisch juridische risico s havengelden / liggelden / kadegelden financiële risico s Aandeelhouders (eigen vermogen) financiële risico s Banken (vreemd vermogen) financiële risico s Aandeelhouders (eigen vermogen) financiële risico s Banken (vreemd vermogen) Havenbeheerder (autoriteit) erfpachtovereenkomst (concessie) pacht (concessiegelden) Stuwadoor (pachter) kosten op- en overslag marktrisico performance diensten risico Klant (reder/verlader/3pl/ ) DB /M DB /F /M constructierisico milieurisico s infrastructuur rondweg superstructuur constructierisico uitrusting constructierisico (leverancier) 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 8 4
Optimale waardecreatiedoor structureren van de publiek-private overeenkomsten ( PPP ). Havenbeheerder (autoriteit) erfpachtovereenkomst (concessie) pacht (concessiegelden) Stuwadoor (pachter) Optimalisatie vanuit de Business Case Allocatie van risico s bij die partij die het risico het beste kan dragen: marktrisico bij de private terminal operator politieke risico s blijft bij de publieke autoriteit Lange termijn publiek en privaat commitment & investering belang binnenhaven geborgd door eigendom land 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 9 Nederlandse binnenhavens zijn overwegend semi-privaat. Bron : MTBS grond en terreinen LandLord Port Semi-private haven Private haven meest voorkomende model nautische infrastructuur (havenbasin) haveninfrastructuur (kade, damwanden) suprastructuur (bestrating, gebouwen) / praktijkvoorbeeld: Wanssum uitrusting (kranen, apparatuur) operaties (op- en overslag) 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 10 5
De haven van Wanssum kent twee modellen: het semi-private en het Landlord model. Semi-privaat model Gemeente Wanssum verkoop grond (eenmalige opbrengst) Stuwadoor erfpachtovereenkomst (concessie) verkoop grond (eenmalige opbrengst) HbR pacht (concessiegelden) BCTN Landlord model 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 11 Professionaliseren van het havenbeheer: verbijzonderen en verzelfstandigen verbijzonderen verzelfstandigen Gemeente Binnenhaven Gemeente 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 12 6
e investeringen in infrastructuur: openbaar en klantgericht Private investeringen: doorberekende transportkosten e investeringen in transportinfrastructuur: in openbare infrastructuur: collectief goed, zonder directe bekostiging in klantgerichte infrastructuur: tariefheffing ter bekostiging Bekostiging door private partij e investeringen: ontsluitingswegen provinciale wegen ruimtelijke ingrepen vaarwegen 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 13 e investeringen in infrastructuur: bij versnippering dreigt inefficiëntie Bij versnippering van regionale binnenhavenactiviteiten: inefficiënte publieke investeringen in openbare infrastructuur: dubbele investeringen zonder bekostiging laag rendement investeringen in klantgerichte infrastructuur: verwaterde opbrengsten ter bekostiging Bekostiging door private partij e investeringen: ontsluitingswegen provinciale wegen ruimtelijke ingrepen vaarwegen 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 14 7
Professionaliseren van het havenbeheer: naar een regionaal havenbedrijf? verbijzonderen verzelfstandigen samenvoegen Gemeente X Binnenhaven Gemeente X X X Regionaal havenbedrijf Gemeente Y Gemeente Y Binnenhaven X Binnenhaven Y Y Binnenhaven Y Gemeente Z Gemeente Z Binnenhaven Z Binnenhaven Z Z 4 december 2012 "Wie betaalt wat?" 15 maritime & transport business solutions maritiem strategisch & financieel adviseurs t 0102865940 e info@mtbs.nl w www.mtbs.nl Wijnhaven 3E Postbus 601 3000 AP Rotterdam Witte Huis, Rotterdam 8