Griffie Commissie voor Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen Datum commissievergadering : 9 maart 2012 Document nummer : 2892568 Behandelend ambtenaar : M.J. Bakker Directie/bureau : Ruimtelijke Ontwikkeling & Handhaving/ Bureau Strategie, Beleid en Monitoring Nummer commissiestuk : ROW-0063 Datum : 8 februari 2012 Bijlagen : - Onderwerp: Verzoek begrotingswijziging t.b.v. project Mijn Mooi Brabant. Voorstel van GS aan PS: X Ter bespreking in het kader van uw X kaderstellende rol Europa paragraaf Nee Opmerkingen van het Presidium/Griffie: Griffier van Provinciale Staten, namens deze, mr. drs. E.J.A.M. de Groot Bijlage: - 1
Notitie ten behoeve van de commissie Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen inzake Project Mijn Mooi Brabant (MMB) 1. Doelen Mijn Mooi Brabant (MMB) De provincie Noord Brabant ziet het als haar verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat de samenleving in 2050 nog steeds trots is op Brabant en kan genieten van een hoogwaardige kwaliteit van hun woon- en leefomgeving. Dat kan de provincie echter niet zonder de partijen die verantwoordelijk zijn voor het realiseren van initiatieven, niet zonder de partijen die zorg dragen voor het behoud en beheer hiervan en niet zonder de samenleving waarvoor we het uiteindelijk allemaal doen. Mijn Mooi Brabant (MMB) daagt partijen uit om met concrete initiatieven te komen die een impuls geven aan de ruimtelijke kwaliteit 1 van Brabant. MMB betrekt het onderwijs intensief bij de uitvoering van de plannen. Het samenwerken aan ruimtelijke kwaliteit geeft energie en een nieuw elan. Het laat de provincie zien in haar nieuwe rol en verantwoordelijkheid voor de fysieke leefomgeving. Het is ongelooflijk leuk om op een interactieve wijze samen te werken met mensen, organisaties, instanties, overheden die allemaal hetzelfde willen. Niet alleen het behouden van wat we hebben maar zeker ook het nog verder verfraaien van onze interessante, diverse, mooie en innovatieve provincie waar een ieder over 50 jaar met nog meer plezier in wil wonen, recreºren en werken. Deze notitie is de uitwerking van ØØn van de 49 speerpunten (UA 10) uit de uitvoeringsagenda Tien voor Brabant. De provincie maakt met MMB een programma waarbij het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit centraal staat en dat inzet op de volgende zes doelen: 1. ruimtelijke kwaliteit concreet en beleefbaar maken voor de Brabantse samenleving (doelgroepen nog nader te specificeren); 2. het samen met anderen genereren van meerdere voor Brabant inspirerende projecten, waarvan de resultaten tot weer nieuwe initiatieven leiden; 3. actief jongeren (toekomstige Brabanders) via het onderwijs betrekken bij de initiatieven; 4. opname van ruimtelijke kwaliteit in het curriculum van de betrokken opleidingen; 5. het leveren van publiciteit voor de provincie en voor de nieuwe rol als (mede) opdrachtgever, als inspirator/stimulator, als beleidsmaker en als toetser van initiatieven van derden op het gebied van ruimtelijke kwaliteit; 6. concrete en tastbare resultaten in deze bestuursperiode. 2. MMB geeft mede uitvoering aan het bestuursakkoord Deze versie van MMB verschilt van de vorige omdat het een uitwerking is van het huidige bestuursakkoord Tien voor Brabant. 1 Er is niet ØØn universele definitie van ruimtelijke kwaliteit". De meest gehanteerde is ruimtelijke kwaliteit = gebruikswaarde + belevingswaarde + toekomstwaarde. Dit geldt voor alle schaalniveaus binnen de gebiedsopgaven, van object tot gebied. Essentieel is te onderkennen dat ruimtelijke kwaliteit vooral tot stand komt in het proces zelf, waar partijen ontdekken wat mogelijk is en er nieuwe ideeºn ontstaan over oplossingen die de ruimtelijke kwaliteit vergroten (samenwerken aan ruimtelijke kwaliteit). Uit dossier Gebiedsopgaven en ruimtelijke kwaliteit 2
De opgave van MMB wordt namelijk geplaatst in het streven van de provincie naar duurzame ontwikkeling en naar een complete kennis- en innovatieregio. Daarvoor zijn een aantrekkelijke, schone en gezonde woon- en leefomgeving, natuur- en landschapsontwikkeling, een robuust en duurzaam verkeer- en vervoersysteem en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven van cruciaal belang. Op deze terreinen kan de provincie zich duidelijk van andere (Europese) regio s onderscheiden. MMB levert vanuit ruimtelijke kwaliteit aan deze aspecten een bijdrage. MMB past daarmee in het huidige beleid van het college. Een programma dat boven alles ruimtelijke kwaliteit op locaties verbetert en tegelijkertijd vernieuwing en ondernemerschap stimuleert en concrete resultaten boekt. In de structuurvisie Ruimtelijke Ordening constateert de provincie immers dat de ruimtelijke kwaliteit onder druk staat en dat de belangrijkste provinciale opgave voor Noord-Brabant is om stad en land, het moza ek van Brabant, op een duurzame wijze te ontwikkelen. In het koersdocument Vitaal Platteland staan thema s en zijn ambities uitgewerkt waar MMB op aansluit. Het eerdere Mijn Mooi Brabant was een succesvol programma uit het vorige bestuursakkoord. Succesvol om de volgende redenen: een voor het publiek sympathieke en herkenbare provincie, concrete resultaten in ØØn bestuursperiode, betrokkenheid en enthousiasme in de media, zichtbare (en succesvolle) provinciale bestuurders. Ook in het nieuwe MMB kiezen wij voor maatschappelijke participatie, voor concrete resultaten en voor zichtbare provinciale bestuurders. 3. Maatschappelijke participatie MMB daagt de Brabantse samenleving uit, benut de energie en innovatiekracht en doet dit vanuit een duidelijke opvatting over het provinciale belang en rol zoals verwoord in het koersdocument Vitaal platteland. (begin citaat) We dagen burgers en ondernemers uit om bij te dragen aan een vitaal Brabants landelijk gebied en benutten daarmee de energie die er in de Brabantse samenleving is. Voor de muziek uitlopen wordt aantrekkelijk, koplopers hebben een voordeel (einde citaat). De concrete initiatieven werft de provincie samen met haar partners: de ondertekenaars van het Manifest 2, de Brabantse gemeenten. Naast deze partners wordt het Brabantse onderwijs intensief betrokken bij het ontwerpen en uitvoeren van de diverse initiatieven. Dit zijn de universiteiten, hogescholen, mbo s en technasia (HAVO / VWO met specifieke aandacht voor onderzoek en ontwerp waarvan er zo n negentien in Brabant zijn). Kennisinstellingen zijn betrokken bij de begeleiding, de uitvoering, monitoring en evaluatie van de diverse initiatieven. MMB wordt daarmee een unieke, intensieve meerjarige samenwerking tussen omgeving van burgers en maatschappelijke instellingen, ondernemers, onderzoek & onderwijs en overheden (vier O s). Ruimtelijke kwaliteit zonder inhoud is een leeg begrip. Het moet altijd gekoppeld zijn aan actuele opgaven zoals transitie van het landelijk gebied, de herstructurering van het stedelijk gebied, de bevolkingskrimp, de klimaatopgave. Het zoeken naar kansrijke combinaties, het samenwerken, het opschalen van oplossingen en het leggen van verbanden tussen opgaven en hun omgeving zijn eveneens randvoorwaarden voor ruimtelijke kwaliteit. 2 Het manifest is getiteld Het Brabantse buitengebied in een metropolitane omgeving. De ondertekenaars zijn Brabants Landschap, Brabants Particulier Grondbezit, BMF, de Noord-Brabantse Waterschappen, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, ZLTO en ANWB, verkiezingmanifest, maart 2011. Zie ook bestuursakkoord, blz. 4. 3
Jongeren daarbij betrekken (als de toekomstige Brabanders), hen de kennis en kwaliteit van koplopers meegeven, is cruciaal voor het ontwikkelen van een toekomstbestendige provincie. 4. Opzet van het programma MMB Het programma bestaat uit drie elementen: (1) samenwerking met vier O s en voorbereiding initiatieven, (2) uitwerking concrete initiatieven, (3) ontwikkeling curricula gericht op ruimtelijke kwaliteit. Voor de uitvoering van het programma is een bedrag van 3.84 mln. beschikbaar. Ad1. Samenwerking met vier O s 3 en voorbereiding initiatieven. De provincie faciliteert, bindt, jaagt aan en regisseert de samenwerking. Als eerste wordt gewerkt aan het bepalen van thema s, afbakeningen, keuzecriteria en het werven van initiatieven. Als tweede werken provincie en partners samen met het onderwijs: universiteiten, hogescholen, mbo en technasia. Studenten van de diverse opleidingen werken, begeleid door professionals, aan de diverse initiatieven, waarbij kennis en kunde (best practices) worden overgedragen. Door de looptijd van het programma ontstaat er een langdurige relatie met de onderwijsinstellingen waardoor het mogelijk is om vertrouwen in elkaar te krijgen en samen te werken aan ruimtelijke kwaliteit. Als derde werkt de provincie samen met verschillende andere kennisinstellingen. Deze organisaties beschikken over kennis op het gebied van ruimtelijke kwaliteit, innovatie en duurzame ontwikkeling. Kennis en ervaring die ingezet kunnen worden om de locale initiatieven nog beter te laten worden waardoor zij straks echt de inspiratie voor anderen kunnen bieden. Ad 2. Uitwerking concrete initiatieven. MMB daagt de Brabantse samenleving uit om met voorstellen te komen die in ieder geval voldoen aan de volgende criteria. De voorstellen moeten concreet zijn, binnen deze bestuursperiode leiden tot zichtbare resultaten en inzetten op meerdere aspecten zoals innovatie, werkgelegenheid, leefbaarheid. De initiatieven moeten aantoonbaar inzetten op ruimtelijke kwaliteit en aan het einde van deze bestuursperiode gerealiseerd zijn. Op basis van de bovenstaande criteria kiest de provincie met de partners uit de voorstellen een 15-tal initiatieven waar vervolgens mee samengewerkt gaat worden tot het einde van deze bestuursperiode. Initiatiefnemers ontmoeten elkaar, delen kennis en ervaringen, leren, worden gecoacht en zetten stappen om de ruimtelijke kwaliteit in hun traject te verhogen. De provincie neemt deel op basis van cofinanciering. Ad 3. Ontwikkeling curricula. De provincie brengt, via haar bestaande relatienetwerk de diverse onderwijsinstellingen bij elkaar. Zowel met de hogescholen Avans, Fontys, HAS Den Bosch, NHTV, Design Academy Eindhoven, de universiteiten Tilburg en Eindhoven, het Koning Willem I College, ROC West Brabant als met de technasia heeft de provincie langlopende contacten. MMB zet niet alleen in op projecten, maar ook op het, waar relevant, inbedden van ruimtelijke kwaliteit in de diverse onderwijsprogramma s. Hoogleraren, lectoren en docenten worden gestimuleerd om een dergelijk curriculum samen te ontwikkelen en het uit te werken in concrete lessen. De provincie brengt het onderwijs in contact met de uitvoerende professionals van de O s om de kwaliteit te verhogen. 3 De vier O s zijn overheden, onderzoek & onderwijs, omgeving van burgers en maatschappelijke instellingen en ondernemers. 4
5. Risico s en kansen De provincie en partners gaan intensief samenwerken met zowel het wetenschappelijk, hoger beroeps als middelbaar onderwijs. De hogescholen en universiteiten zijn al jaren gewend om in de praktijk projecten uit te voeren. De technasia in Brabant zijn pas vier jaar bezig met projectonderwijs en zij hebben meer ondersteuning nodig. MMB kent een samenwerking van drie jaar en biedt daarmee de kans om echt aan kwaliteit te werken. Er ontstaan netwerken, blijvende contacten en relaties tussen de betrokkenen waarvan een ieder gedurende lange tijd kan profiteren. Zoals voor het werven van nieuwe projecten op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en bij het binnenhalen van professionals in de klaslokalen. Er zijn echter ook risico s aan MMB. Zullen wij er in slagen om voldoende serieuze initiatiefnemers te werven. De provincie en de partners moeten in een beperkte tijd regionaal verspreid projecten zien te vinden die al lopen. Ervaringen uit programma s van het vorige bestuursakkoord laten zien dat dit werven weliswaar een uitdaging is maar ook een grote kans van slagen heeft. Een tweede risico betreft de studenten. Zijn de studenten in staat om kwaliteit te leveren en is de provincie in staat ze te blijven boeien? De provincie en partners willen veel tijd steken in een goede voorbereiding, in kennisuitwisseling tussen de diverse partijen en een hoogwaardige begeleiding om dit te ondervangen. Als laatste aandachtspunt noemen wij de communicatie over ruimtelijke kwaliteit. Hoe maak je dit begrip duidelijk en tot iets boeiends of tot een uitdaging voor alle betrokkenen? 6. Reuring De provincie wil zichtbaar zijn voor alle betrokken organisaties als initiatiefnemer van dit programma. Zij wil ook voor nog te onderscheiden doelgroepen ruimtelijke kwaliteit tussen de oren krijgen en het beleefbaar/zichtbaar maken op concrete locaties. MMB ziet de opdracht, als het gaat over communicatie, als een campagne waarbij we projecten die uitgevoerd worden door allianties van partijen gaan volgen en laten zien. Met als doel om iedereen die meewerkt aan ruimtelijke plannen (en kwaliteit) te laten leren, kennis te delen en te inspireren. In de projecten ligt een belangrijke taak voor de jongeren vanuit hun opleiding. De provincie regisseert de campagne en stelt een communicatieplan op waarbij in overleg met de partners hun communicatiekanalen zoveel mogelijk benut zullen worden. Het provinciale bestuur zal zich door het hele programma heen kunnen profileren. Centraal in de communicatie staat een subsite van www.brabant.nl. Ook wordt de inzet van social media uitgewerkt. Een ander idee is om de diverse trajecten op film vast te leggen. In een aantal documentaires kan het programma over de drie jaar gevolgd worden. Wat is het belang van ruimtelijke kwaliteit, wat gebeurt er bij de concrete initiatieven, welke zijn de ervaringen van de jongeren. 5
7. Resultaten Het programma MMB heeft een looptijd tot medio 2015. Dan moeten de volgende resultaten bereikt zijn: realisatie van de betrokken 15 initiatieven waarbij ruimtelijke kwaliteit een toegevoegde (en inspirerende) waarde is; opname, waar relevant, van ruimtelijke kwaliteit in de curricula van de betrokken onderwijsinstellingen; zicht op de vervolginitiatieven en eventuele start van deze vervolginitiatieven; afsluitende conferentie, inclusief evaluatie van het programma en aanbevelingen voor de nabije toekomst; website over ruimtelijke kwaliteit in MMB; levendig netwerk ruimtelijke kwaliteit in Brabant van onderwijs, maatschappelijke organisaties, etc.; filmmateriaal over ruimtelijke kwaliteit in MMB. 8. Financiºle gegevens In de tabel staan de financiºle gegevens van MMB weergegeven. MMB heeft een budget van 3,84 mln. om de gekozen initiatieven concreet met ruimtelijke kwaliteit aan de slag te laten gaan. De provincie werkt in MMB samen met een groot aantal partijen en gaat er vanuit dat zij zoveel mogelijk met eigen menskracht en middelen deelnemen. Het bedrijfsleven kan vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en het belang van goed opgeleide kenniswerkers in de toekomst deelnemen. De provincie reserveert over een periode van drie jaar een bedrag van 62.000,- voor de samenwerking met de vier O s en de voorbereiding van de initiatieven. Dit bedrag wordt besteed aan de voorbereiding en de binding met en tussen de partners en aan de werving en selectie van de initiatieven. De initiatieven zijn al lopende projecten en het uitgangspunt is dat zij beschikken over een eigen financiering. Ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit treedt de provincie op als cofinancier. Afhankelijk van de aard van de projecten wordt een bepaald bedrag bepaald. Gemiddeld is er ongeveer 210.000,- per initiatief beschikbaar. In totaal een bedrag van iets minder dan 3,15 mln. MMB moet geen eenmalig programma zijn. Het wil bijdragen aan vervolginitiatieven en het blijvend op de kaart zetten van ruimtelijke kwaliteit. MMB focust zich daarbij op het onderwijs en stelt een bedrag van 187.000,- beschikbaar om gedurende drie jaar studenten mee te helpen trainen, curricula te ontwikkelen of up-to-date te maken en lessen en casussen te maken. MMB wil ruimtelijke kwaliteit beleefbaar en concreet maken en dat vraagt op het gebied van een communicatie campagne een bedrag van 135.000,- verdeeld over drie jaar. Aan de evaluatie besteedt de provincie aan het einde een bedrag van 15.000,-. 6
Tabel. Uitgaven tbv uitvoering programma Mijn Mooi Brabant MMB x -) Nr. Taken Bedragen 2012 Bedragen 2013 Bedragen 2014 1 Samenwerking vier O s en voorbereiding initiatieven Voorbereiding MMB & binding partners Werving en selectie initiatieven (30x) 41.000 31.000 10.000 12.000 12.000 2 Uitwerking concrete initiatieven Cofinanciering initiatieven (15x) Coaching van de initiatieven Informatiedeling (9x) Training, uitvoering, begeleiding studenten 397.000 291.000 70.000 21.000 15.000 1.387.000 1.291.000 70.000 11.000 15.000 1.657.000 1.567.000 60.000 15.000 15.000 3 Ontwikkeling curricula Leerlijnen (uitwerking) Co rdinatie Bijeenkomsten 62.000 50.000 3.000 63.000 50.000 4.000 62.000 50.000 3.000 4 Communicatie campagne MMB 45.000 45.000 45.000 5 Evaluatie 15.000 6 Totale uitgaven per jaar 545.000 1.507.000 1.788.000 Begrotingswijziging Met de voorgestelde begrotingswijziging wordt de 3,84 miljoen uit de stelpost gehaald en beschikbaar gesteld binnen de productgroep 02.01 Ruimtelijke Ontwikkeling en Kwaliteit in de bestuursperiode 2011-2015. Jaar Prod. Groep Omschrijving Lasten / baten Categorie Bedrag Mutatie x Onderwerp 2012 Progr. 31 Stelpost Lasten Autonoom 3.840 Impulsmaatregelen Mijn Mooi Brabant 2012 02.01 Ruimtelijke Lasten Autonoom 545 Idem Ontwikkeling en Kwaliteit 2013 02.01 Idem Lasten Autonoom 1.507 Idem 2014 02.01 Idem Lasten Autonoom 1.788 Idem 7
Indicator 2012 2013 2014 2015 begr. 2012 Streefwaarde Streefwaarde Streefwaarde Streefwaarde bedrag x Nr. Beleidsprestaties 4.1 Bevorderen van ruimtelijke kwaliteit Afsprakenkader met alle partners Gerealiseerde initiatieven Ruimtelijke kwaliteit in curricula onderwijs 1 545 15 23 Deze begrotingswijziging zal bij de Voorjaarsnota worden verwerkt. Europa paragraaf: Niet van toepassing Beoogd effect: Goede en juiste besteding van de eerder ter beschikking gestelde middelen voor het project Mijn Mooi Brabant Voorstel: Aan uw commissie wordt gevraagd in te stemmen met de voorgestelde begrotingswijziging. s-hertogenbosch, 6 februari 2012, Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant 8