FODMaP-beperkt dieet Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Inleiding Het FODMaP-beperkte dieet is ontwikkeld in Australië. Het is voor patiënten met ernstige klachten als gevolg van het prikkelbare darm syndroom (PDS), waarbij andere therapieën onvoldoende hebben geholpen. Bij PDS komen symptomen als een opgeblazen gevoel, buikpijn en een verstoorde stoelgang met diarree en/of obstipatie vaak voor. De precieze oorzaak van PDS is niet bekend. Veranderingen in leefstijl en dieet, zoals voldoende beweging en een regelmatig en evenwichtig eetpatroon, kunnen helpen in de behandeling bij PDS. Wat zijn FODMaPs? FODMaPs zijn kleine moleculen die slecht of niet worden opgenomen in de dunne darm. Ze komen daardoor in de dikke darm terecht. In de dikke darm bevinden zich veel bacteriën. De FODMaPs worden snel en in zeer grote hoeveelheden door deze dikke darmbacteriën opgegeten (gefermenteerd). Hierbij komt gas vrij waardoor symptomen zoals een opgeblazen gevoel en winderigheid ontstaan. Symptomen zoals diarree of een verstoorde stoelgang ontstaan doordat er meer vocht wordt aangetrokken in de dunne en dikke darm. Door minder producten met veel FODMaPs te gebruiken, komen er minder van deze moleculen in de dikke darm. Dit kan uw klachten mogelijk verminderen. Niet iedereen is even gevoelig voor de FODMaPs. In de praktijk geven geringe hoeveelheden FODMaPs geen klachten. 1
FODMaPs F Fermenteerbare. O Oligosachariden: fructanen (fructo-oligosachariden of FOS en galactanen (galacto-oligosachariden/galactanen of GOS) D Disachariden: lactose (melksuiker) M Monosachariden: fructose (vruchtensuiker) a and. P Polyolen: suikeralcoholen, zoals sorbitol, isomalt, xylitol en mannitol Fructanen (FOS) Fructanen komen vooral voor in producten waarin tarwe, rogge of gerst is verwerkt, zoals brood, ontbijtgranen, pasta en sauzen. Ui, prei, spruitjes en asperge en fruit zoals nectarine, perzik en watermeloen, zijn ook rijk aan fructanen. Fructanen zijn ook inulines en FOS die als probiotica zijn toegevoegd aan sommige voedingsmiddelen, zoals sommige yoghurts en melk. Niemand is in staat om fructanen te verteren. Fructanen zijn waarschijnlijk de grootste veroorzakers van symptomen van PDS. Vermoedelijk omdat de meeste mensen er veel van eten. Ze komen in veel verschillende voedingsmiddelen en in grote hoeveelheden in onze voeding voor. 2
Galactanen (GOS) Galactanen komen in de vorm van raffinose en stachyose het meest voor in voedsel. Ze zitten in peulvruchten zoals bonen, linzen en kikkererwten en in pistachenoten. Net als fructanen kunnen galactanen door niemand worden verteerd of geabsorbeerd. Ze kunnen bij mensen met PDS veel klachten veroorzaken. Lactose Lactose (melksuiker) komt van nature voor in melk van dierlijke afkomst, waaronder koemelk, schapenmelk en geitenmelk. Ook zit het in producten waarin melk is verwerkt. Lactose wordt in de dunne darm gesplitst door het enzym lactase waarna het geabsorbeerd kan worden. Lactase wordt in de wand van de dunne darm aangemaakt. Als er geen of onvoldoende lactase wordt aangemaakt, kan de lactose in de voeding niet worden opgenomen door ons lichaam. Er is dan sprake van lactosemalabsorptie. De hoeveelheid lactase kan per mens verschillen, afhankelijk van factoren als: Afkomst: zo maken mensen van Aziatische afkomst vaak weinig lactase aan De aanwezigheid van bepaalde darmaandoeningen. Er zijn tabletten met het enzym lactase verkrijgbaar via internet, G&W winkel of apotheek, bijvoorbeeld Kerutabs of Disolact. Deze tabletten kunnen kleine hoeveelheden lactose in de voeding afbreken wanneer ze gelijktijdig met een maaltijd worden ingenomen. Hierdoor treden er minder klachten op. N.B. een lactosebeperkt dieet is geen zuivelvrij dieet. Bij een zuivelvrij dieet mag er geen zuivel zoals melk, melkproducten, boter en kaas gegeten worden. Bij een lactosebeperkt dieet mogen boter en harde Nederlandse kazen wel gegeten worden. 3
Fructose Fructose, ook wel vruchtensuiker genoemd, zit in grote hoeveelheden in verschillende voedingsmiddelen. Vooral in honing en bepaalde fruitsoorten zoals appel, peer, mango. Het wordt ook aan veel producten toegevoegd als zoetstof of om de smaak, het uiterlijk of de textuur te verbeteren. Bijvoorbeeld bij vruchtensappen en zoete wijnen. Sommige mensen kunnen fructose niet goed absorberen. We spreken dan van fructose-malabsorptie. Dit is geen ziekte of afwijking. Het hoort dan gewoon bij de werking van het lichaam en de organen (fysiologie) van een persoon. Fructose is vaak samen met glucose aanwezig in hetzelfde voedingsmiddel. Glucose helpt bij de absorptie van fructose. Mensen met fructose-malabsorptie hoeven hierdoor fructose (of fruit) niet volledig te vermijden. Zolang de fructose in balans is met glucose of een voedingsmiddel meer glucose dan fructose bevat, kunnen er kleine hoeveelheden van fructose gegeten worden zonder dat er PDS-symptomen worden opgewekt. Polyolen Polyolen, ook wel suikeralcoholen genoemd, zijn koolhydraten die door veel mensen slecht geabsorbeerd worden. Polyolen hebben namen die eindigen op ol. Bijvoorbeeld sorbitol, mannitol, maltitol en xylitol. Ze komen van nature voor in sommige fruitsoorten, vooral in steenvruchten zoals pruim, kers en perzik. Maar ook in groenten zoals champignons, avocado, bloemkool en peultjes. Daarnaast worden ze vaak gebruikt in de voedselindustrie als humectanten (stoffen die vocht vasthouden) en kunstmatige zoetstoffen. Bijvoorbeeld in suikervrije kauwgom, pepermunt en snoep. Als ze zijn gebruikt als kunstmatige zoetstof, kunnen polyolen worden herkend als E-nummers: sorbitol (E420), mannitol (E421), maltitol (E965), xylitol (E967). Op de verpakking staat dan ook de vermelding: Overmatig gebruik kan een laxerend effect hebben. De toegevoegde stof isomalt (E953) kan hetzelfde effect hebben als de polyolen die eindigen op ol. 4
Het FOPDMaP-dieet FODMaPs zitten in heel veel producten die dagelijks worden gegeten. Het doel van het dieet is om de totale hoeveelheid van deze kleine moleculen (FODMaP s) die in de dikke darm komen te verminderen. Een kleine hoeveelheid FODMaP s in de voeding is niet erg omdat dit geen klachten geeft. Daarom wordt alleen het eten van FODMaP-rijke voedingsmiddelen afgeraden. Het dieet wordt dan ook het FODMaP-beperkte dieet genoemd. Hoe lang is het dieet nodig? Om de klachten te verminderen is het nodig om het dieet zes weken lang nauwkeurig te volgen. In deze periode, de eliminatiefase, neemt u geen FODMaP-rijke producten. De mate van gevoeligheid voor FODMaPs, met name voor de mono- en disachariden en polyolen, kan per persoon erg verschillen. Het is goed mogelijk dat bij u niet alle FODMaPs klachten geven, maar slechts één of enkele groepen. Als uw klachten aanzienlijk verminderd zijn, onderzoekt u samen met de diëtist welke voedingsmiddelen u wel verdraagt. Dit wordt de herintroductie genoemd. Hierbij gaat u uitproberen hoe gevoelig u bent voor de verschillende FODMaPs. Is het dieet gezond? Ondanks de beperkingen in het FODMaP-beperkte dieet is het goed mogelijk een gezonde voeding te kiezen. De folder van het Voedingscentrum met de Schijf van Vijf kan hierbij een hulpmiddel zijn. Etiketten lezen Op het etiket van uw voeding is veel informatie over een product terug te vinden. Fabrikanten zijn namelijk verplicht om de ingrediënten van hun product op de verpakking te vermelden. Alle ingrediënten worden in afnemende volgorde van gewicht vermeld, met uitzondering van mengsels van groenten en fruit. Dus hoe eerder een ingrediënt wordt genoemd, hoe meer er van dat ingrediënt in het product zit. 5
In verloop van tijd kan de samenstelling van een product veranderen, blijf daarom regelmatig de etiketten controleren. Ingrediënten die vermeden dienen te worden zijn niet altijd makkelijk te herkennen op het etiket. De lijst in deze folder kan daarbij helpen. FODMaPs Fructaan FOS Fructose Ingrediënten Inuline Oligofructose Fructose, fructose siroop, glucose-fructose siroop en fructose mais siroop Lactose Lactose, botermelk, melkbestanddelen, melkpoeder en wei Polyolen Isomalt, maltitol, mannitol, sorbitol en xylitol Daarnaast is de fabrikant verplicht om de bekende allergene stoffen specifiek te noemen. Van de FODMaPs zijn dit alleen gluten- en lactose bevattende ingrediënten. 6
Lijst met FODMaP-arme en FODMaP-rijke producten Graanproducten Brood en broodvervangers Bloem/ meel gemaakt van FODMaP-arm Brood glutenvrij* en tarwezetmeelvrij Brood gemaakt van 100% spelt** Zuurdesem speltbrood gemaakt van 100% spelt** Brood gemaakt van 100% teff Crackers glutenvrij* Croissants glutenvrij Havermout Knäckebröd glutenvrij* Maïswafel Maïsvlokken/ cornflakes Quinoa vlokken Rijstvlokken Rijstwafel Aardappel Boekweit Cassave (patioca) Gierst FODMaP-rijk Brood (wit, bruin, volkoren, rozijnen, krenten, suiker) gemaakt van tarmwe, rogge, meergranen en gerst Maïsbrood gemaakt van maïs en tarwe Beschuit Ciabatta Crackers Croissants Focaccia Knäckebröd Muesli gemaakt van tarwe, meergranen en fruit Muesli glutenvrij met (met gedroogd fruit en noten) Naan brood Roggebrood Rijstwafel met meergranen tarwevlokken Amandel Amaranth Gerst Kamut 7
Rijst Pasta droog en vers Overige deegwaren Haver Maïs Polenta Quinoa Rijst Spelt Teff Alle soorten bijvoorbeeld Basmati, Pandan, Risotto Witte rijst Boekweitnoedels (soba) van 100% boekweit Pasta glutenvrij Mihoen Noedels van rijst Pizzabodem glutenvrij Rijstpapier Taco van maïsmeel Tortilla van maïsmeel Rogge Tarwe Tarwerogge Tarwegriesmeel Bulgur Couscous Meergarnen rijst Pasat, glutenvrij met kikkererwtenmeel Pasta van spelt Pasta van tarwe Gnocci van tarwe Pizza s Producten van bladerdeeg Taco, tortilla Wrap * Merken van glutenvrije producten zijn bijvoorbeeld Consenza, Proceli en Schär. ** Kies voor brood gemaakt van puur speltmeel. Een mix van speltmeel met andere granen, zoals tarwebloem of gerst, is niet geschikt. Om (zelf) een goed brood te bakken van spelt wordt vaak een kleine hoeveelheid tarwegluten toegevoegd. Dit is geen probleem. 8
Aardappelen FODMaP-arm Aardappelen FODMaP-rijk Zoete aardappelen Groente FODMaP-arm Alfalfa Andijvie aubergine Augurk Bamboe scheuten Champignons uit blik Chili peper Courgette Gember Kappertjes Komkommer Koolraap Lente-ui (groene deel) Linzen uit blik of pot max. 3 eetlepels Maïs (beperkt) Meiknol Oljiven Paksoi Pastinaak Paprika (rood, geel, oranje) Pompoen: oranje hokkaïdo of spaghetti pompoen Prei (groene deel) FODMaP-rijk Artisjok Asperge Avocado Bleekselderij Bloemkool Bruine bonen Champignons (verse) Doperwten Flageolets Kapucijners Kidneybonen kikkererwten Knoflook Kool (alle soorten behalve witte en rode kool) Lente-ui (witte deel) Limabonen Linzen (vers) Paddestoelen Peultjes Pompoen (flespompoen) Prei (witte deel) Rode biet Sojabonen Sjalot (split)erwten 9
Rabarber Radijs Rucola Sellerie knol Sla Snijbiet Sperziebonen Spinazie Taugé Tempeh tofu Tomaat - vers Witlof Wortel Zeewier (nori) Spuitjes Sugar snaps Ui Witte bonen en witte bonen in tomatensaus Tomaten zongedroogd Zuurkool Zwarte bonen Let ook op producten gemaakt van peulvruchten zoals hummus! Groente maximaal 1 opscheplepel Broccoli Groene paprika Maïs max. ½ kolf Okra max. 6 stuks Rode kool Witte kool Venkel Fruit Advies: neem per keer een kleine portie van 100 gram fruit. FODMaP-arm Aardbei Ananas Banaan Bosbes (blauwe bes) Carambola (sterfruit) Citroen Cranberry max. 1 FODMaP-rijk Onderstaande fruitsoorten zowel vers, in blik als gedroogd Aalbes Abrikoos Appel Braam Granaatappel 10
eetlepel Druiven Framboos Grapefruit max. ¼ Kiwi Kumquats Limoen Mandarijn Meloen (galia, honing en cantaloupe) Papaya Passievrucht sinaasappel Kers Lychee Mango Nectarine Peer Perzik Pruim Sharonfruit (kaki) Sultana druif Vijg Watermeloen Let bij producten met fruit op de vermelding fructose op het etiket! Gedroogd fruit Banaan Cranberry max. 1 eetlepel Krenten max. 1 eetlepel Kokosnoot max. 2 eetlepels Rozijnmax. 1 eetlepel (geen sultana) Abrikoos Ananas Appel Dadel Goji bes Mango Peer Pruim Sultana druif Vijg Eieren, gevogelte, vlees, vis en vleesvervangers FODMaP-arm Eieren Gevogelte onbewerkt Vlees- onbewerkt Vleeswaren Vis en onbewerkte FODMaP-rijk Aalbes Bewerkte producten waar veel tarwe in verwerkt is zoals gehaktbal, schnitzel, kipnuggets, kipschnitzel, vissticks en visburger, 11
schaaldieren Vegetarische producten op basis van quorn, soja-eiwit, tahoe/tofu en tempeh Falafel Linzenburger Vegetarische producten die tarwe, lactose/melk, ui en/of knoflook bevatten bijvoorbeeld van het merk Valess of Tivall Zuivel FODMaP-arm melk Amandelmelk* Lactosevrije melk ** Rijstmelk* Kokosmelk* max. 1 kopje Sojamelk op basis van soja-eiwit Chocolademelk van cacao en lactosevrije melk* melkproducten Lactosevrije producten zoals lactosevrije kwark**, lactosevrije pudding** en lactosevrije yoghurt** Waterijs FODMaP-rijk Alle soorten melk van dierlijke afkomst Lactosevrije melk met FODMaP-rijke toevoegingen Sojamelk op basis van sojabonen Chocolademelk Havermelk Karnemelk Kefir Koffiemelk Kwark Lactosevrije en sojaproducten met FODMaP-rijke toevoegingen Room zoals crème fraiche, slagroom, zure room (sour cream) Vla, pap, pudding van melk Yoghurt 12
Kaas Alle harde kazen zoals Cheddar, Goudse, Edammer, Emmenthaler Gerijpte (zachte) kazen zoals Brie, Camembert, Feta, Mozzarella, en Chèvre max. een paar blokjes Yoghurt en desserts op basis van sojabonen Ijs (slagroomijs, yoghurtijs) Zuiveldrankjes met probiotica Alle zachte kazen zoals: Geitenkaas Hüttenkäse/ cottage cheese Ricotta Roomkaas Schapenkaas Smeerkaas Smeltkaas Verse kaas * Let op! Amandelmelk, kokosmelk en rijstmelk bevatten onvoldoende eiwit om melk volledig te kunnen vervangen. ** Lactosevrije melk is koemelk waar lactose uit verwijderd is. Het is te koop van bijvoorbeeld het merk Campina, Arla, huismerk AH en MinusL. Smaakmakers FODMaP-arm Alle soorten verse en gedroogde kruiden en specerijen Asafoetidapoeder FODMaP-rijk Knoflookpoeder Kruidenmixen met ui, knoflook Uipoeder 13
Noten FODMaP-arm Per keer max. 1 klein handje: Kastanje Kokosnoot Macadamia Paranoten Pinda s Pitten van pompoen, pijnboom en zonnebloem Walnoten Zaden: chiazaad, lijnzaad, maanzaad en sesamzaad Amandelen minder dan 10 Hazelnoten minder dan 10 FODMaP-rijk Pistachenoten Cashewnoten Denk ook aan producten genaakt van deze noten zoals cashewnotenpasta en notenrepen. Zoetmiddelen FODMaP-arm Basterdsuiker (kristal)suiker Poedersuiker Palmsuiker Rietsuiker Rijstsuiker Ahornsiroop (maple siroop) Maltosesiroop Zoetstoffen op basis van Stevia, Aspartaam en saccharine FODMaP-rijk Isomalt Lactitol Maltitol Mannitol Sorbitol Xylitol agavesiroop 14
Dranken (alcoholvrij) FODMaP-arm Frisdranken zonder sorbitol en xylitol Koffie en thee zonder melk Sappen van FODMaParm fruit: puur/vers sap 100 ml per keer = ½ glas. Let op dat deze niet aangelengd zijn met appelsap Ranja* Ijsthee** Tomatensap FODMaP-rijk Koffie en thee van cichorei Thee van paardenbloem, venkel, chai, kamille of Senna peulen Kruidenthee FODMaP-rijk zoals appel en peer Sappen van FODMaP-rijk fruit zoals appel, peer, mango, tropische vruchten Sappen van groenten zoals ui en bieten Frisdranken gezoet met xylitol en/of sorbitol Zuivelfrisdranken/weidranken*** Ranja van bijvoorbeeld Slimpie sinaasappel of framboos. Let op dat de ranja geen appelsap en/of fructose siroop bevat. ** IJsthee van bijvoorbeeld Lipton, Ice tea with lemon. Let op dat het product geen fructose(-corn) siroop bevat. *** Zuivelfrisdranken/weidranken zijn frisdranken met melkserum/wei, zoals Taksi, Rivella, Djoez en AA-drank. Alcoholhoudende dranken FODMaP-arm Alcohol beperkt: Bier Gedestilleerde dranken zoals gin, jenever, vodka, whisky Wijn- wit, rood en rosé FODMaP-rijk Cider Dessertwijn of zoete wijn Port Rum Rijstwijn 15
Overigen FODMaP-arm broodbeleg Chocoladeproducten van pure chocolade Jam van FODMaParm fruit Pindakaas Kaas: zie tabel melkproducten Stroop van riet- of bietsuiker Vleeswaren: zie vleeswarentabel Koek, gebak Glutenvrije koek en en snoep gebak, of gemaakt van spelt en zonder FODMaP-rijke toevoegingen Snoep zoals pure chocolade, drop en pepermunt snacks Chips op basis van aardappel, cassave of maïs Kroepoek Patat frites popcorn Sauzen en overige smaakmakers Azijn Chilisaus Ketjap, oestersaus en sojasaus Marmite Mayonaise Misopasta FODMaP-rijk Appel- en perenstroop Jam van FODMaPrijk fruit Jam gezoet met sorbitol of xylitol Koek en gebak Suikervrije snoep/producten zoals kauwgom en mints met sorbitol en xylitol snacks waar veel tarwe in verwerkt zit zoals bitterbal, kroket, frikandel, hamburger, lekkerbekje, nasischijf, oliebol. Producten met ui en/of knoflook Meeste dressings en slasauzen Alle sauzen en smaakmakers waarin ui, knoflook, honing, fructose, tarwebloem of 16
Mosterd Tahin Tarminadepasta Tabascosaus Tomatenketchup of puree Wasabi Vetten Bak- en braadproducten Halvarine en margarine olie, alle soorten melkbestanddelen/ro om is verwerkt Worcestershiresaus Roomboter (in grote hoeveelheden) Tips voor de maaltijden Ontbijt Pap van havermout met lactosevrije melk of amandelmelk. Cornflakes met lactosevrije melk of amandelmelk of yoghurt. 2 sneetjes speltbrood met halvarine, belegd met aardbeienjam en kipfilet. Fruit zoals een banaan of sinaasappel. Broodmaaltijd Tosti van speltbrood of glutenvrij brood met halvarine en kaas. Uitsmijter met speltbrood of glutenvrij brood, ei, ham en tomaat. Pannenkoeken gemaakt van boekweitmeel met poedersuiker of stroop van riet- of bietsuiker. 17
Warme maaltijd Bouillon of (zelfgemaakte) soep van vlees en FODMaP-arme groenten zoals tomaat, stukjes wortel, paprika, sperzieboontjes en het groen van de prei, gebonden met rijst. Aardappels, rijst, mihoen of glutenvrije pasta, geserveerd met groenten zoals sperziebonen, sla, spinazie, worteltjes of witlof en een stukje vlees, vis, ei of kaas, bereid in olie of bak- en braadproduct. Schnitzel of lekkerbekje maken? Wentel vlees of vis eerst door een ei en wentel het vervolgens door fijngemaakte cornflakes of kruim van speltbrood. Jus gemaakt van vleesnat of bouillon, gebonden met maïzena. Neem voor de saus voor bij rijst of de glutenvrije pasta als basis een blik tomatenpuree, passata of kokosnootmelk. Toetje gemaakt van lactosevrije melk, custardpoeder en suiker. Schaaltje fruit, bijvoorbeeld aardbeien. Tussendoor Fruit of groenten zoals banaan, sinaasappel, snoeptomaat of snackkomkommer. Een handje pinda s, klein schaaltje popcorn of chips. Een paar glutenvrije koekjes zoals pepitas van Dr. Schär of vanille koffiekoekjes van 3Pauly. Rijstwafels belegd met kaas of pure chocoladepasta Tips voor uit eten Om onbezorgd van uw maaltijd te kunnen genieten is enige voorbereiding nodig. Bekijk vooraf de menukaart om te zien of u voldoende keus hebt. Veel restaurants publiceren hun menu op de website. Neem vooraf contact op met het restaurant, vraag naar de mogelijkheden. Is een glutenvrije maaltijd mogelijk? Vraag of de salade aangemaakt kan worden met alleen wat olie en azijn. Kies voor gerechten zonder saus en voor vlees zonder paneerlaagje. 18
Producten als pizza en pasta zijn niet geschikt bij het dieet vanwege de tarwe. Toch naar de pizzeria? Kies dan voor een Italiaans restaurant dat ook andere gerechten maakt of vraag naar glutenvrije pizza en kies uw eigen vulling. Houdt u van Chinees eten? Een wok-restaurant is heel geschikt, omdat u daar zelf uw ingrediënten kunt kiezen. Veel gestelde vragen Kan ik een keertje zondigen? Het kan voorkomen dat u per ongeluk een product met veel FODMaPs binnen krijgt, of er niet onderuit kan een keer te zondigen. Hoewel dit bij u enkele dagen de buikklachten kan verergeren, zal er geen schade aan de darm ontstaan. Wat als voedingsmiddelen niet in de lijst staan? De lijst kan niet volledig zijn omdat van veel producten de samenstelling onvoldoende bekend is. Ook komen er voortdurend nieuwe producten op de markt. Heeft u vragen over een bepaald product, bespreek dit dan met uw diëtist. Wat als mijn klachten niet verbeteren? Het kan voorkomen dat het nog niet beter gaat, hoewel u het dieet nauwkeurig volgt. Het dieet werkt niet bij alle patiënten. Mocht dit bij u het geval zijn, ga dan naar uw diëtist om te bespreken hoe het verder moet. Waarom moet ik glutenvrij brood eten. Ik heb toch geen glutenintolerantie? Tarwe, gerst en rogge kunnen bij PDS patiënten klachten geven. Deze granen bevatten veel gluten. Glutenvrije producten bevatten geen tarwe en kunnen daarom binnen het FODMaP-beperkte dieet een goede keuze zijn. Maar ook speltbrood dat wel gluten maar geen tarwe bevat past binnen het FODMaP-beperkte dieet. Let wel op dat er geen tarwezetmeel in is verwerkt. 19
Waar koop ik voedingsmiddelen vrij van gluten en lactose? Gluten- en lactosevrije producten zijn onder andere te koop bij de grotere supermarkten, reformzaken en webwinkels. Ook Ikea heeft een groot aantal glutenvrije producten. Mijn arts heeft voedingsvezels aanbevolen vanwege obstipatieklachten. Kan ik die gebruiken? Voedingsvezels, waaronder probiotica zoals inuline, kunnen veel oligosachariden bevatten en dus klachten veroorzaken bij PDS. Daarnaast kunnen sommige voedingsvezels polyolen bevatten. Vraag dit na bij uw apotheek. Psylliumvezels worden over het algemeen goed verdragen. Overleg met uw diëtist. Ik heb gelezen dat Yakult goed is voor de darmen. Hoe zit dat? Producten als Yakult en Actimel zijn zogenaamde probiotica. Dit zijn melkdranken waaraan bepaalde bacteriestammen zijn toegevoegd waarvan sommigen beweren dat die de darmflora gunstig beïnvloeden. Het wetenschappelijk bewijs hiervoor ontbreekt echter. Omdat deze dranken ook lactose bevatten zijn ze niet geschikt voor het FODMaP-beperkte dieet. Desgewenst kan ik overleg met de diëtist probiotica geprobeerd worden. Zijn er probiotica die ik wel kan gebruiken binnen het FODMaPbeperkte dieet? Probiotica van het merk Orthica (Orthiflor Original). Dit is een probiotica mix met negen verschillende bacteriestammen die de darmflora gunstig beïnvloeden (herstellen). Orthiflor Original bevat geen gluten en lactose waardoor het past binnen het FODMaPbeperkte dieet. Het is te koop bij de apotheek, gezondheidswinkels (G&W Gezondheidswinkel) en de grotere drogisterijen (DA, DIO). 20
Tot slot Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met uw diëtist. Heeft u een afspraak en bent u verhinderd? Wilt u dit dan zo spoedig mogelijk laten weten? De vrijgekomen plaats kan dan voor een andere patiënt gebruikt worden. U kunt bellen naar de afdeling Diëtetiek, tel. (078) 652 33 97 (maandagochtend, dinsdag en donderdag). Meer info Maag Lever Darm Stichting: www.mdls.nl Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl PDS belangenvereniging: www.pbsd.nl Website FODMaP: www.fodmapdieet.nl De app LOW FODMAP diet van the Monash University is beschikbaar via de Google PlayStore of de AppStore. Dit is een Engelstalige app waaraankosten zijn verbonden. Deze folder is opgesteld door het Martini Ziekenhuis en op sommige plaatsen aangepast aan de situatie in het Albert Schweitzer ziekenhuis. 21
22
Albert Schweitzer ziekenhuis november 2017 pavo 1373