RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Sterrenkijker Plaats : Oss BRIN nummer : 00RT OKE 02 SO Onderzoeksnummer : 292979 Datum onderzoek : 13 juni 2017 Datum vaststelling : 12 september 2017
Pagina 2 van 13
SAMENVATTING De Sterrenkijker is een school voor leerlingen van vier tot dertien jaar die door hun gedrag en/of psychiatrische problematiek ernstige problemen ondervinden in hun ontwikkeling en bij het leren. De school heeft een aanvraag ingediend voor het traject Excellente Scholen 2017. Om in aanmerking te komen voor deelname aan dit traject dient eerst onderzocht te worden of de school in aanmerking komt voor de waardering Goed. Om deze reden hebben wij dit kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Wat gaat goed? De Sterrenkijker heeft een goed pedagogisch klimaat en leraren geven goed les. Leraren benaderen de leerlingen positief, bieden veel structuur en zorgen voor een taakgerichte werksfeer. Op beide locaties in Oss en Uden geven leraren les in verzorgde en aantrekkelijk ingerichte lokalen. Het team zoekt voortdurend naar mogelijkheden om het onderwijs verder te verbeteren. Wat kan beter? De wijze waarop de school de ontwikkelingsperspectiefplannen formuleert kan beter. We vinden vooral dat de school de uitstroombestemming preciezer kan benoemen en daarin minder afwachtend kan zijn. De school kan bovendien beter gebruik maken van de gegevens die leraren met een genormeerd instrument verzamelen over de sociale en emotionele ontwikkeling van leerlingen. De school heeft zicht op haar resultaten, maar kan explicieter de conclusie trekken of zij haar eigens schoolstandaarden realiseert. Het systeem van kwaliteitszorg voldoet, maar de school kan haar verbeteractiviteiten meer 'smart' formuleren. Pagina 3 van 13
1 INLEIDING Wat voor onderzoek heeft de inspectie gedaan? Het is een voorwaarde voor excellentie dat een school algemeen goed onderwijs biedt. Voordat een school toegelaten wordt tot het traject Excellente Scholen onderzoeken wij daarom de onderwijskwaliteit aan de hand van het Onderzoekskader 2017. Een aangemelde school krijgt een onderzoek naar Goed wanneer er een objectieve zelfevaluatie beschikbaar is en wanneer de school aan bepaalde criteria voldoet. Deze criteria kunt u vinden op de website www.excellentescholen.nl. Voor meer informatie over het nieuwe toezicht en de opzet van de vernieuwde kwaliteitsonderzoeken en het nieuwe onderzoekskader, zie de website van de inspectie www.onderwijsinspectie.nl. Werkwijze Op 13 juni 2017 hebben de volgende onderzoeksactiviteiten plaatsgevonden: een presentatie door de school; documentenanalyse; gesprekken met verschillende groepen belanghebbenden: directie en intern begeleider, commissie voor de begeleiding, enkele leraren; observaties van de onderwijspraktijk in zeven groepen; deze observaties hebben wij samen met observanten van de school uitgevoerd. Aan het eind van de onderzoeksdag hebben we een feedbackgesprek gevoerd met de schoolleiding, de intern begeleider, de commissie voor de begeleiding en de leraren van de school. In dit gesprek zijn de bevindingen en oordelen van de inspectie besproken en heeft de school aangegeven wat zij gaat doen met deze bevindingen. Naast de beoordeelde standaarden hebben wij enkele aanvullende wettelijke aspecten beoordeeld. Wanneer niet voldaan is aan één of meer van deze artikelen, geven wij dat aan in paragraaf 3.6. Pagina 4 van 13
Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie van het onderzoek op De Sterrenkijker. Hoofdstuk 3 geeft per kwaliteitsgebied de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 4 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en de rapportage opgenomen. Pagina 5 van 13
2 HOOFDCONCLUSIE EN VERVOLG Eindoordeel Zeer zwak Onvoldoende Voldoende Goed Eindoordeel (op basis van voorlopig kader) Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsproces Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Schoolklimaat Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsresultaten Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Kwaliteitszorg en ambitie Conclusie De kwaliteit van het onderwijs op De Sterrenkijker is goed. Er is veel rust, de leeromgeving is aantrekkelijk en ondersteunend ingericht en de benadering van leerlingen is positief en gestructureerd. De school heeft de afgelopen jaren hard aan verbeteringen gewerkt. De resultaten op verschillende leer- en vormingsgebieden zijn in kaart gebracht en de intern begeleider analyseert uitgebreid met de leraren waarom de resultaten soms achterblijven bij de verwachtingen. Er is veel aandacht voor de didactische kwaliteit van de lessen. De school schafte nieuwe methoden aan en leraren zoeken gezamenlijk naar mogelijkheden om leerlingen op een hoger niveau te brengen. Zij kijken kritisch naar zichzelf, leren van elkaar en ontwikkelen zich steeds verder om optimale resultaten te bereiken. Pagina 6 van 13
3 RESULTATEN ONDERZOEK DE STERRENKIJKER In dit hoofdstuk geven wij per kwaliteitsgebied de oordelen en resultaten van het onderzoek bij De Sterrenkijker. 3.1 Onderwijsproces We beoordelen de kwaliteit van het aanbod als voldoende. De school heeft een degelijk onderwijsaanbod dat aansluit op het regulier basisonderwijs en voorbereidt op verschillende vormen van vervolgonderwijs. Voor elk vak ontwikkelde de school vier leerlijnen (0.5, 0.75, 1.0 en 1.25). Elke leerlijn bereidt voor op een specifiek uitstroomniveau. Bij de keuze voor een nieuwe methode kijkt het team kritisch of het past bij de doelgroep en of de methode ondersteunt bij het behalen van goede resultaten. De school heeft ook een methodisch aanbod voor de leergebiedoverstijgende gebieden. De school heeft een vakleerkracht voor handvaardigheid en de leerlingen gaan met plezier naar deze lessen. Wij denken dat de school haar aanbod op dit gebied nog kan versterken door een leerlijn te hanteren die is afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van de leerlingen. De standaard 'Zicht op ontwikkeling' beoordelen we als voldoende. Er is een helder zorgplan dat wordt nageleefd en jaarlijks wordt geëvalueerd. De leerlingenzorg kent vier niveaus. Preventie en eigenaarschap van de leraar zijn steeds meer leidend. Tijdens de groepsbesprekingen kijken leraren en de intern begeleider kritisch naar de toetsresultaten van elke groep en naar het uitgevoerde onderwijs. We vinden het systeem voor de leerlingenzorg adequaat maar hebben wel verbetersuggesties voor het ontwikkelingsperspectief (opp). We vinden dit plan in de eerste plaats erg omvangrijk, waardoor de focus op het einddoel enigszins uit beeld raakt. Het plan moet vooral laten zien wat de route is van een beginniveau naar een ambitieus eindniveau en welke extra inspanningen bij bepaalde leergebieden nodig zijn. Het voornemen van de school om de niveaus van leerlingen in termen van vaardigheidsscores te gaan beschrijven kan helpen om deze route scherper te krijgen. We constateerden bovendien dat de school in sommige gevallen kiest voor een gecombineerde uitstroombestemming en aangeeft dat moet blijken wat de uiteindelijke uitstroombestemming wordt. Het opp krijgt daarmee een volgend karakter, terwijl het bedoeld is om sturend te zijn. Een laatste suggestie betreft de wijze waarop de school de sociale en emotionele ontwikkeling van de leerlingen volgt. De school gebruikt hiervoor een genormeerd instrument. De resultaten zien we echter niet terug in het ontwikkelingsperspectief, terwijl deze een goede basis vormen voor het formuleren van (tussen-)doelen maar Pagina 7 van 13
bijvoorbeeld ook voor het onderbouwen van een uitstroombestemming in een speciale setting. De standaard 'Didactisch handelen' beoordelen we als goed. Leraren leggen duidelijk uit en geven doelgericht en gestructureerd les op basis van het didactisch model dat de school hanteert. Leraren zorgen voor een afwisseling van activiteiten en realiseren een taakgerichte werksfeer. De instructies vonden we van goede kwaliteit, maar in sommige gevallen wel wat lang en niet voor alle leerlingen nodig. Leraren kiezen er soms voor om alle leerlingen mee te laten doen met de instructie, omdat veel leerlingen moeite hebben met zelfstandig werken. Voor deze leerlingen zou het toch goed zijn om de zelfstandigheid geleidelijk meer te ontwikkelen. De school maakt voldoende onderwijstijd en de leraren gebruiken de tijd efficiënt. Tijdens momenten voor eten en drinken vindt ook steeds een onderwijsactiviteit plaats, al blijkt dit niet altijd uit de lesroosters. Ook de samenwerking is van voldoende kwaliteit. De school werkt samen met ouders, zorgpartners en andere scholen. Zij is nu bezig om de ouderbetrokkenheid te intensiveren. De samenwerking met de scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs wil de school eveneens graag versterken. De school kan daarmee zorgen voor een nog betere voorbereiding op de overstap naar het voortgezet onderwijs en overdracht van gegevens naar deze nieuwe school. De school heeft een toetsprotocol en volgt zorgvuldige procedures voor het afnemen van toetsen en de advisering voor de school voor vervolgonderwijs. De standaard 'Toetsing en afsluiting' is dan ook voldoende. Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsproces OP1 Aanbod OP2 Zicht op ontwikkeling en begeleiding OP3 Didactisch handelen OP5 Onderwijstijd OP6 Samenwerking OP8 Toetsing en afsluiting Pagina 8 van 13
3.2 Schoolklimaat Op de Sterrenkijker voelen leerlingen en personeel zich veilig. Dit komt mede naar voren uit de veiligheidsmeting die de school jaarlijks afneemt. Er is een veiligheidsbeleid dat consequent wordt nageleefd. Incidenten worden geregistreerd en systematisch geëvalueerd. Er is een coördinator voor het beleid om pesten tegen te gaan. Het pedagogisch klimaat vinden we goed. De lokalen zijn ruim en zien er verzorgd en aantrekkelijk uit. Er is veel visuele ondersteuning gericht op het leren en gedrag van leerlingen. Leraren benaderen leerlingen positief en respectvol en laten voorbeeldgedrag zien. Er is veel structuur, zowel binnen het schoolgebouw als op het plein. De school heeft het programma 'de Vreedzame school' ingevoerd. Met duidelijke regels en veel toezicht biedt de school de leerlingen de rust om (weer) tot leren te komen. We zien hier eigen kwaliteitsaspecten van de school die ook staan beschreven in het schoolplan. Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Schoolklimaat SK1 Veiligheid Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Kan beter Voldoende Goed SK2 Pedagogisch klimaat 3.3 Onderwijsresultaten De intern begeleider maakt elk half jaar een analyse van de toetsresultaten. Hierbij kijkt zij of de leerlingen voldoende leerrendement hebben behaald, afgezet tegen eigen normen. Ook gaat zij na of de leerlingen presteren op, onder of boven het niveau van de leerlijn die zij volgen. De school streeft ernaar dat in 80 procent van de gevallen de prestaties van de leerlingen op het niveau van de leerlijn zijn. Deze norm haalt de school nu niet. Een aanzienlijk deel van de leerlingen scoort onder of boven de leerlijn. De intern begeleider analyseert samen met de leraren wat daarvan de oorzaken zijn. Vervolgens leidt dit zowel tot verbetermaatregelen op schoolniveau als op groepsniveau. De school kan haar opbrengstenanalyse nog verbeteren door scherpere conclusies op schoolniveau te trekken. De school trekt nu wel voor alle leergebieden gezamenlijk een conclusie, maar zij kan per leergebied specifieker aangeven in hoeverre zij haar schoolstandaarden behaalt. Pagina 9 van 13
De school voldeed in 2016 niet aan de norm om in 75 procent van de gevallen de uitstroombestemming te realiseren zoals omschreven in het ontwikkelingsperspectief. De school verklaart dit onder andere doordat er veel late instromers zijn waarvoor zij in de laatste twee leerjaren het ontwikkelingsperspectief nog regelmatig bijstelt. Ook speelt mee dat sommige leerlingen uitstromen naar een vorm van regulier voortgezet onderwijs waarbij dan soms in samenspraak met ouders voor instroom op een lager niveau wordt gekozen. Bovendien melden ouders hun kind soms op een ander onderwijsniveau aan dan door de school wordt geadviseerd. Toch vinden we dat de school ernaar moet streven om in de meest gevallen het ontwikkelingsperspectief zodanig te formuleren dat het passend is en het aantal bijstellingen in de laatste fase te beperken. De school volgt ook hoe de leerlingen zich op sociaal en emotioneel gebied ontwikkelen. Ze heeft daar eigen normen voor opgesteld en gaat elk jaar na of de resultaten conform deze normering zijn. Zij is tevreden over haar resultaten op dit gebied. Op onderdelen, zoals pro-sociaal gedrag, vallen de leerlingen uit. Dit is conform de verwachting van de school. Aan deze onderdelen besteedt de school veel aandacht, al kan de school dit een duidelijkere plek geven in de ontwikkelingsperspectieven van de leerlingen. De school gaat na of de leerlingen na twee jaar nog op de bestemming zitten waar ze naar zijn uitgestroomd. In de meeste jaren behaalt de school haar eigen bestendigingsnorm van ruim 80 procent. Wanneer dat niet het geval is gaat zij na wat daarvan de oorzaken zijn. De school kan tot een betere analyse van haar bestendiging komen als zij de uitstroombestemmingen van leerlingen eenduidiger formuleert. Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsresultaten Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed N.t.b. OR1 Resultaten Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed OR2 Sociale en maatschappelijke competenties Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Kan beter Voldoende Goed OR3 Vervolgsucces Pagina 10 van 13
3.4 Kwaliteitszorg en ambitie De school heeft een cyclisch systeem van kwaliteitszorg dat wij van voldoende kwaliteit vinden. De tevredenheidsonderzoeken onder leerlingen, ouders, personeel en het management maken daar deel van uit. Daarnaast peilt de school de kwaliteitsbeleving iedere twee jaar met vragenlijsten behorend bij de kwaliteitskaarten (WMK-PO). Eens in de vier jaar vindt een externe audit plaats. De schoolleiding en schoolcoaches houden zicht op de kwaliteit van het didactisch handelen. Ter ondersteuning van leraren zijn voor diverse processen leidraden opgesteld. Een cruciaal element van de planning-en-controlcyclus vormt de analyse van de tussen- en eindopbrengsten. Ook de analyse van de doelgroep, uitstroom en bestendiging maakt daar deel van uit. De school heeft hiermee goed zicht op haar kwaliteit en weet waar haar verbeterpunten liggen. Zij geeft planmatig vorm aan verbeteractiviteiten die zij jaarlijks opneemt in een ontwikkelagenda. Deze activiteiten kan de school wel meer smart formuleren. De professionele kwaliteitscultuur in De Sterrenkijker beoordelen we als goed. De schoolleiding en het team werken gezamenlijk aan de voortdurende verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Zij zijn bereid om zich voor dat doel steeds verder te ontwikkelen. Er is een duidelijke relatie tussen de speerpunten van het schoolbeleid en de professionalisering van het personeel van de school. Er is veel informeel en formeel overleg tussen leraren met leerlingen uit hetzelfde leerjaar, ook tussen leraren van de verschillende locaties. Uit de verslagen van de groepsbesprekingen blijkt dat leraren voortdurend zoeken naar manieren om leerlingen nog beter te begeleiden. De intern begeleider en de schoolcoaches spelen hierbij een belangrijke ondersteunende rol. Ook de inzet van collegiale consultatie draagt daaraan bij, al kan deze school dit instrument nog systematischer en effectiever inzetten. De wijze waarop de school zich verantwoordt over haar kwaliteit vinden we voldoende. De school heeft een informatieve website en toegankelijke schooldocumenten. De schoolgids vermeldt aan welke doelen de school werkt en geeft inzicht in de uitstroombestemmingen van de leerlingen. We vinden echter dat de school niet goed duidelijk maakt wat de resultaten zijn die zij met de leerlingen bereikt. De school voldoet daardoor niet aan artikel 22 van de WEC. De school heeft deze tekortkoming binnen de conceptfase van het rapport hersteld en aanvullende informatie opgenomen in de schoolgids 2017/2018. De school kan zich op dit punt verder ontwikkelen door ook aan te geven waarom zij bepaalde doelstelling nog niet haalt, op welke leergebieden ze haar doelen wel en niet haalt en wat ze gaat doen om dat alsnog te bereiken. Zij kan Pagina 11 van 13
ook nog actiever de dialoog met andere scholen aan gaan. Zij kan haar eigen ambities en resultaten bijvoorbeeld vergelijken met andere scholen. Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Verantwoording en dialoog 3.6 Overige wettelijke voorschriften De inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 12 van 13
4 REACTIE VAN HET BESTUUR Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op De Sterrenkijker. We hebben de school en het bestuur gevraagd om de ontwikkelrichting aan te geven op basis van de eigen kwaliteitsoordelen en die van de inspectie. Hieronder geeft het bestuur zijn reactie: "Het bestuur van De Sterrenkijker is blij met de waardering die de onderwijsinspectie aan De Sterrenkijker toekent. Uiteraard hebben wij de suggesties en aanbevelingen vanuit het rapport betrokken bij de totstandkoming van ons nieuwe schoolplan 2017-2021. Hierin hebben wij met name aandacht besteed aan onze externe verantwoording en de presentatie van het onderwijsleerproces, waar opbrengstgericht werken hoog in het vaandel staat." Pagina 13 van 13