In kaart brengen van leerlijnen en aanbrengen van toetsingskaders

In kaart brengen van leerlijnen en aanbrengen van toetsingskaders FEWEB EMP Projectvoorstel vrije Universiteit amsterdam 2008 Vrije Universiteit, Amsterdam

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 2 Status Versie 0.1 Voorstel Vervolgproject n.v.t.: Looptijd 1 september 2008 1 september 2010 Auteur R.A. Meerman, Beleidsmedewerker Onderwijs FEWEB, rmeerman@feweb.vu.nl Datum 11.02.2008 Opdrachtgever P.Sneep, Portefeuillehouder Onderwijs FEWEB, psneep@feweb.vu.nl Projectleider R.A. Meerman, Beleidsmedewerker Onderwijs FEWEB, rmeerman@feweb.vu.nl Bestandsnaam EMP leerlijnen en toetsing FEWEB Versiehistorie Versienummer Datum Auteur Opmerking 0.1 05-02-2008 R.A. Meerman Opmerkingen Thea v Lankveld en Janke Poortinga, Onderwijscentrum 0.2 12-2-2008 R.A. Meerman Besproken met Peter Sneep / Rob de Crom 0.3 14-2-2008 R.A. Meerman Voorgelegd aan Onderwijscenturm 0.4 11-3-2008 R.A. Meerman Gewijzigde versie na beoordeling conceptversie door Onderwijscentrum 1.0 18-3-3008 R.A. Meerman Definitief voorstel Contactpersonen Onderwijscentrum VU: Procedure en overige vragen: mevr. drs. C.M.J. Peters (E: c.peters@ond.vu.nl T: 020 598 9221) ICT&Onderwijs: dhr. drs. G.J. Los (E: g.los@ond.vu.nl T:020 598 5493) Digitaal Portfolio: mw. drs J. Poortinga (E: j.poortinga@ond.vu.nl T: 020-598 5481) Kwaliteitszorg: dhr. dr. W. van Os (E: w.vanos@ond.vu.nl T: 020-598 5480) Onderwijsvisie: dhr. drs. G.J. Los (E: g.los@ond.vu.nl T:020 598 5493) 1. Samenvatting

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 3 FEWEB wil met dit tweejarig project de leerlijnen en toetsing in samenhang met elkaar aanscherpen. Concreter wil FEWEB de structuur in kaart brengen en waar nodig aanpassen in de bacheloropleidingen Economie en bedrijfseconomie en Econometrie en deze structuur vervolgens doorvoeren in een toetsingskader. Voor Economie en bedrijfseconomie worden de vakinhoudelijke leerlijnen eerst in kaart gebracht, voor Econometrie de vakoverstijgende leerlijnen. Om de kwaliteit van de toetsen eveneens te waarborgen wordt daarnaast een nieuwe evaluatiemethode voor toetsen ontwikkeld. Na afloop van het project Zijn de leerlijnen binnen de vakken en opleidingen duidelijk in kaart gebracht en op samenhang getoetst. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vakinhoudelijke en vakoverstijgende leerlijnen. Vakinhoudelijke leerlijnen vallen onder de Dublin Descriptor Kennis en Inzicht. Met vakoverstijgende leerlijnen worden de Dublin Descriptoren Toepassing kennis en inzicht, Oordeelsvorming, Communicatie en Leervaardigheden in kaart gebracht. Zijn de vakken zo samengesteld dat cursusontwerp en beoogde leer- en toetsingsdoelen op elkaar aansluiten zijn de docenten in staat de tentamenstof en tentamenvorm af te stemmen op het niveau en de vaardigheden die de student op dat moment dient te hebben. Is er een evaluatiesysteem ontwikkeld om de kwaliteit van de toetsen te waarborgen 2. Rechtvaardiging van het project Motivatie In 2009 begint voor de bacheloropleidingen Economie en Bedrijfskunde en Econometrie de visitatieronde weer. De faculteit wil daarom de komende jaren extra aandacht besteden aan de accreditatiekaders van de NVAO. Hierbij spelen het vaststellen van leerdoelen en een adequate toetsing van de leerdoelen een belangrijke rol. Daarnaast is kwaliteitsbewaking een belangrijk criterium. Volgens de rapporten van de QANU is de uitvoering van kwaliteitszorgbeleid een punt van aandacht, voor beide bachelors. De QANU zag de operationalisering van het kwaliteitszorgsysteem en het ontbreken van managementinformatie als verbeterpunten. Dit is door de NVAO overgenomen. Hoewel de kwaliteit van de opleidingen van FEWEB hoog is en uit periodieke evaluaties in de Opleidingscommissie blijkt dat er weinig aanleiding is om te twijfelen aan de kwaliteit van de toetsing, is de formulering van leerdoelen en het systematisch in kaart brengen van leerlijnen voor verbetering vatbaar. Daarnaast dient aandacht besteed te worden aan de toetsing van deze doelen en lijnen. Op dit moment zijn de leerdoelen per vak voor Economie en bedrijfseconomie en voor Econometrie wel beknopt per vak opgenomen in de studiegids. Het is echter niet geheel duidelijk of de leerdoelen per vak goed op elkaar aansluiten en of alle eindtermen hiermee gedekt zijn. Ook zijn met name bij Econometrie de vakoverstijgende leerlijnen niet duidelijk ingebed. Naast een gebrek aan inzicht in de leerlijnen is er tevens weinig zicht op de relatie tussen toetsing en leerdoelen. Er is voor docenten een toetshandleiding beschikbaar waarin het opstellen van vragen behandeld wordt. Ook heeft een groot aantal docenten de cursus Toetsen en Beoordelen van het Onderwijscentrum VU gevolgd. Controle op de kwaliteit van de toetsen ontbreekt echter deels. Multiple Choice tentamens worden wel door het Onderwijscentrum beoordeeld, maar overige toetsvormen nog niet. De Opleidingscommissies buigen zich wel over de kwaliteit van de tentamens, maar goede controle op de aanpassingen en verbeteringen die dit oplevert ontbreekt vooralsnog. Een toetsingskader dat voortkomt uit een duidelijk kader van leerlijnen en dat op een adequate manier geëvalueerd wordt zorgt voor structuur in de opleiding en bevordert hiermee de kwaliteit van het onderwijs. Bijdrage aan facultair onderwijsbeleid

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 4 De faculteit streeft naar een verbetering van de kwaliteitszorg. Een helder beeld van de leerdoelen en leerlijnen door de studie heen, met hieraan gekoppelde toetsdoelen draagt bij aan een betere kwaliteit van de opleiding in het algemeen. Vakken kunnen beter op elkaar afgestemd worden. Daarnaast zorgt een evaluatiekader voor de toetsen voor een betere kwaliteitszorg cyclus. Hiertoe behoren ook nader vast te stellen streefdoelen. Daarnaast is het in verband met de aanstaande accreditatieronde voor de bacheloropleidingen Economie en bedrijfseconomie en Econometrie van belang om aan de regels en richtlijnen van de NVAO te voldoen. Structuur in de opleiding en toetsbeleid zijn hierbij belangrijke onderwerpen. De faculteit is in dit kader bij Bedrijfswetenschappen met ingang van 2006 al begonnen met het helder krijgen van de vakoverstijgende leerlijnen. Het EMP-project kan hierop inspelen en dit werk voortzetten. Aansluiting bij EMP-thema s Het project sluit aan bij het thema Onderwijsontwikkeling en de VU onderwijsvisie Structurering van de bacheloropleiding. Het in kaart brengen van de leerlijnen en het opzetten van toetsingskaders levert een goed doordachte opleidingsstructuur op. Daarnaast wordt de kwaliteit van een opleiding vergroot door een goed opgezet en uitgevoerd toetsbeleid, uitgaande van de hypothese dat duidelijkere leerdoelen en representatieve tentamens minder studievertraging opleveren. 3. Projectdefinitie Projectdoelstellingen Het doel van dit project is drieledig. Doel I Bij twee bachelorprogramma s wordt de opleidingsstructuur zodanig blootgelegd en waar nodig aangepast dat de samenhang en interne consistentie voor alle betrokkenen transparant is. Voor Econometrie wordt gestart met de vakoverstijgende leerlijnen (Descriptoren Toepassing Kennis en Inzicht, Oordeelsvorming. Communicatie en leervaardigheden), omdat deze de meeste aandacht behoeven vanwege de complexiteit van het vakkenaanbod. het curriculum van Econometrie bestaat namelijk uit vakken van Econometrie zelf, van de Faculteit der Exacte Wetenschappen en van de afdeling Bedrijfseconomie. Economie en bedrijfseconomie heeft al een duidelijkere vakoverstijgende structuur; hier zal met de vakinhoudelijke leerlijnen (Dublin Descriptor: Kennis en inzicht) gestart worden. Doel II Docenten ondersteunen bij het omzetten van leerlijnen in toetsen (in een korte cursus). Bovendien afstemming bereiken over wijze van beoordelen en overige zaken die met een goede beoordelingsprocedure te maken hebben. Doel III Per vak en jaar kiezen van toetsdoelen passend bij de leerdoelen en het ontwikkelen van een methodiek om de toetsing in de praktijk te monitoren en te gebruiken bij de implementatie vanaf september 2009. Projectbereik Dit project richt zich op het helder krijgen van de vakinhoudelijke leerdoelen en leerlijnen in de Bachelor Economie en bedrijfseconomie en de vakoverstijgende leerdoelen en leerlijnen in de Bachelor Econometrie, en het ontwikkelen van de bijbehorende toetsing en toets-evaluatie. Er is voor gekozen de twee bacheloropleidingen te structureren die als eerste geaccrediteerd zullen worden. Om het project beheersbaar te houden wordt per bachelor ofwel de vakoverstijgende ofwel de vakinhoudelijke leerlijn uitgewerkt. De formats die hiervoor ontstaan worden na afloop

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 5 van het project gebruikt om ook de andere leerlijn bij de bachelors in kaart te brengen. Projectresultaten Dit project levert op: 1. Voor Economie en bedrijfseconomie een schema met vakinhoudelijke leerlijnen en leerdoelen die tot de eindkwalificaties leiden 2. Voor Econometrie een schema met vakoverstijgende leerlijnen en leerdoelen die tot de eindkwalificaties leiden 3. Voor docenten een cursus toetsen afstemmen op verschillende niveaus 4. Per vak juiste werkvormen en toetsing koppelen aan de leerdoelen (consistentie) 5. Per bachelor een duidelijk geformuleerd beleid omtrent de borging van de kwaliteit van de toetsing 6. Evaluatieprocedure toetsing (en mogelijk oprichting Toetsingscommissie) 7. Toetsen aangepast aan toetsbeleid Relaties met andere projecten Dit project sluit aan bij het in 2006/2007 uitgevoerde project van de Faculteit Psychologie en Pedagogiek, waarbij een methodiek is ontwikkeld voor kwaliteitsborging van toetsen, aan de hand van een Community of practice. De methodiek is in te zetten bij het ontwikkelen van een kwaliteitsborging voor de toetsen van FEWEB. Het EMP-project Opzetten en Faciliteren van toetsbeleid van de Faculteit Rechten (2006-2007) dat heden nog loopt sluit op papier aan bij onze projectdoelen. Het is echter enigszins vertraagd. Het richt zich nu voornamelijk op het regelen van de controle op toetsen en het scholen van de docenten. Voor de kwaliteitsborging kan FEWEB hier gebruik van maken. Sinds 2006 is de opleiding Bedrijfswetenschappen van FEWEB bezig met een project om de vakoverstijgende leerlijnen in kaart te brengen. Het schema dat hiervoor als uitgangspunt is ontwikkeld kan ook voor de vakoverstijgende leerlijnen van Econometrie gebruikt worden. 4. Kwaliteit en disseminatie Kwaliteitseisen De kwaliteitseisen waaraan de verschillende resultaten dienen te voldoen, worden deels bepaald bij aanvang van het project door de projectgroep. Daarnaast dienen de resultaten te voldoen aan de volgende eisen: In de overzichten van eindkwalificaties van de bachelor worden de Dublin Descriptoren als uitgangspunt genomen De leerlijnen en leerdoelen sluiten op elkaar aan en omvatten samen alle onderdelen uit de eindkwalificaties De kwaliteit van de toetsen is steekproefsgewijs getest door het Onderwijscentrum. De nieuwe toetsen en de leerdoelen voldoen aan de eisen van de NVAO De te nemen stappen zijn realistisch en haalbaar Borging van kwaliteit van de resultaten Alle projectresultaten zoals genoemd onder punt 3 worden aan de stuurgroep ter beoordeling voorgelegd. Na afloop van het project wordt de verantwoordelijkheid voor continuïteit en uitvoering van het toetsbeleid bij de Bachelorcommissies gelegd. Bruikbaarheid van de resultaten Andere opleidingen kunnen het toetsbeleid en het leerlijnenschema eveneens invullen en hierbij gebruik maken van de methodiek die hieraan ten grondslag ligt. De resultaten zijn na afloop in te zetten om de andere bachelors verder te structureren. Vervolgens worden ook de masteropleidingen van FEWEB op deze manier in kaart gebracht. De resultaten worden verder buiten de faculteit verspreid door het Onderwijsbureau, in de vergadering Kwaliteitszorgmedewerkers, via het intranet (nog in ontwikkeling) en via een demonstratie op de EMP-middag. 5. Projectstructuur

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 6 Projectgroep Naam Functie Afdeling Projectrol Uren p/w Telefoon Email Rune Meerman, Beleidsmedewerker Onderwijs FEWEB Projectleider, organisatie 4 (020) - 598 3709 rmeerman@feweb.vu.nl Docent Econometrie Projectmedewerker, Coördinator Econometrie 4 Docent Economie en bedrijfseconomie Leerlijncoördinatoren en Ectrie Eco Projectmedewerker, Coördinator Economie en bedrijfeconomie Aanleveren gegevens en implementatie 4 4 (totaal) Docenten Eco en Ectrie Janke Poortinga Ondersteuner Onderwijs-centrum VU Thea van Lankveld Ondersteuner Onderwijs-centrum VU Deelname aan bijeenkomsten om leerlijnen helder te krijgen 2 (totaal) Expertise leerlijnen 4 (020) 59 85481 Expertise toetsen 4 (020) 59 89217 j.poortinga@ond.vu.nl t.vanlankveld@ond.vu.nl Ondersteuning vanuit Onderwijscentrum VU Gewenste ondersteuning: Expertise op het gebied van toetsen Cursusontwikkeling Toetsdoelen en toetsen opstellen voor docenten Expertise op het gebied van implementatie leerlijnen Toetsing van de projectresultaten (bv leerlijnen en kwaliteit toetsen) Hiervoor zijn vermoedelijk 2 medewerkers nodig, ieder voor 0,05 fte per jaar. In totaal voor 2 jaar is dan 0,2 fte nodig. Stuurgroep (voorheen begeleidingscommissie) De facultaire opdrachtgever voor het project is de Directeur Onderwijs van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, drs. P. Sneep. De stuurgroep bestaat uit: - Portefeuillehouder Onderwijs drs. P. Sneep - Hoofd Onderwijsbureau drs. R. de Crom - Programmacoördinator Econometrie prof. dr. H.Tijms - programmacoördinator Economie en bedrijfseconomie prof. dr. B. Compaijen - Student Econometrie vertegenwoordiger Opleidingscommissie - Student Economie en bedrijfseconomie vertegenwoordiger Opleidingscommissie

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 7 De stuurgroep keurt het projectplan goed en komt op gezette tijden bijeen om de resultaten door te nemen. Er zal een bijeenkomst zijn bij oplevering van de leerlijnen en het toetsingskader, tijdens het aanpassingsproces, wanneer het evaluatiemodel klaar is en na afloop van jaar 2. De planning wordt in de gaten gehouden door de opdrachtgever. Facultair commitment De faculteit heeft groot belang bij de uitvoering van dit project, aangezien structuur en goede toetsing punten zijn die bij de eerstvolgende visitatie een belangrijke rol spelen. In het takenpakket van de Beleidsmedewerker Onderwijs van FEWEB is tijd voor EMP projecten ingeruimd. De docenten zullen eveneens de ruimte krijgen om dit project te kunnen voltooien. 6. Projectaanpak Activiteiten Hoofdactiviteit omschrijving Resultaten (zie Projectresultaten in 3 voor uitleg cijfers) 1 Opstellen van Voorstel voorleggen aan stuurgroep n.v.t. projectinitiatie document 2 Leerlijnen definiëren De vakinhoudelijke leerlijnen opzetten 1 Economie en per afdeling en opleiding bedrijfseconomie 3 Leerlijnen definiëren De vakoverstijgende leerlijnen opzetten 2 Econometrie per afdeling en opleiding 4 Cursus toetsvormen Cursus toetsvormen 3 5 Implementatie Werkvormen en toetsen aanpassen aan 4 + 7 toetsdoelen en aan juiste vorm 6 Toetsbeleid opstellen Regels en richtlijnen op papier zetten 5 7 Evaluatiemethode Opzet van bijvoorbeeld een 6 opzetten, testen en toetscommissie uitvoeren 8 Opstellen eindrapport Jr 1: Voortgangsrapport n.v.t. 9 Presentatie van projectresultaten tijdens de universitaire EMP-middag Jr 2: Eindrapportage Presentatie op de universitaire EMPmiddag 2010 n.v.t. Planning 2008/2009 sept. okt. nov. dec. jan. febr. mrt. april mei juni juli aug. 1 x x 2 x x x x x x x x x x 3 x x x x x x x x x x 4 x x x x x 5 x x x 6 x x 7 8 x 2009/2010 sept. okt. nov. dec. jan. febr. mrt. april mei juni juli aug.

Projectvoorstel leerlijnen en toetsing FEWEB, versie 0.2 8 1 2 x x x 3 x x x 4 x x 5 x x x x x x x 6 x x x x 7 x x x x x x x x x x x 8 x x 7. Materiële kosten Zaalhuur voor cursus / werkgroep bijeenkomsten Vooralsnog verder geen materiële kosten. 8. Ondertekening en datum