Werksessie 1 Omgevingswet gemeenteraden

Even voorstellen Reinder Osinga Partner BRO E reinder.osinga@bro.nl M +31(0)6 341 356 78 Jasmijn van Tilburg Senior adviseur omgevingsrecht E jasmijn.van.tilburg@bro.nl M +31(0)6 150 253 61

Opzet bijeenkomst Welkomstwoord 1. Omgevingswet: in vogelvlucht gevolgen voor gemeente 2. Plan van Aanpak Pauze 3. Richting geven aan ambities 4. Vervolg Sluiting

Doel Omgevingswet: huidig stelsel Belemmeringenwet Privaatrecht Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Gaswet Wet ammoniak en veehouderij Crisis- en herstelwet Wet beheer rijkswaterstaatwerken Elektriciteitswet 1998 Wet geurhinder en veehouderij Interimwet stad- en milieubenadering Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden Mijnbouwwet Woningwet Ontgrondingenwet Wet ruimtelijke ordening Monumentenwet 1988 Wetsvoorstel Wet lokaal spoor Planwet verkeer en vervoer Waterwet Spoorwegwet Wet luchtvaart Tracéwet Wet inzake de luchtverontreiniging Lokaalspoor- en tramwegenwet Spoedwet wegverbreding Wet milieubeheer Spoorwegwet 1875 Omgevingswet

Doel en filosofie Omgevingswet

Maatschappelijke doelen OW Beschermen: Bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit Benutten: Doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies met het oog op duurzame ontwikkeling, de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu Motto: Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen van kwaliteit

De fysieke leefomgeving, wat is dat? Wet geeft geen definitie, maar: de natuurlijke en gebouwde omgeving (met de grond verbonden) en ook om (het nalaten van) een activiteit die gevolgen kan hebben voor de fysieke leefomgeving (structurele activiteit) en dus geen openbare orde aspect (kortdurende actie) waarbij de bevoegdheid bij de burgemeester ligt Fysieke leefomgeving Gebouwen, standbeelden, woonboten, en tenten Ondergrondse container Bomen, vaste planten Uiterlijk van bouwwerken Buisleidingen, kabels en leidingen Reclameobjecten, terrasmeubilair Gevolgen fysieke leefomgeving? Voertuigen, gehouden dieren Rolcontainer Periodieke landbouwgewassen Meubilair in die bouwwerken Door mens onttrokken objecten (water in leidingen, lucht in installaties, geplukte planten, gevangen dieren, opgegraven grond) De merknaam, logo

Uitgangspunten Inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en gebruiksgemak Versnelde besluitvorming Fysieke leefomgeving Burgerinitiatief centraal Zorgplicht voor een ieder Gelijkwaardige bescherming Decentraal, tenzij Vertrouwen Flexibiliteit Van nee, tenzij naar ja, mits

En dus specialistische kennis verbinden in integraal beleid samenwerken met elkaar (overheid, burger en markt) verantwoordelijkheid dragen/geven (meer algemene regels / minder vergunningen) meer afwegingsruimte en bredere sturingsmogelijkheden voor gemeenten

Kansen voor de gemeente Meer mogelijkheden! om in te spelen op maatschappelijke opgaven om in te spelen op de veranderende verhoudingen in de samenleving om de dienstverlening aan de burgers te verbeteren tot sneller en efficiënter werken enz. enz.

Toekomstige opbouw omgevingsrecht 1 Omgevingswet met Invoeringswet 4 aanvullingswetten (Bodem, Natuur, Grondeigendom, Geluid) 4 AMvB s 10 ministeriële regelingen

Van 120 naar 4 AMVB s Op dit moment beoogt de wetgever dat de volgende vier AMvB's vastgesteld worden: het Omgevingsbesluit het Besluit kwaliteit leefomgeving het Besluit activiteiten leefomgeving het Besluit bouwactiviteiten leefomgeving (Activiteitenbesluit) (Bouwbesluit) (Bro, Barro, Wabo) (met name Bro maar ook Wabo)

Digitaal Stelsel Omgevingswet RO-online, OLO, AIM en infomil -> DSO met informatiehuizen

6 kerninstrumenten Dat zijn: Omgevingsvisie Programma Omgevingsplan (decentrale regels) Algemene (rijks)regels Omgevingsvergunning Projectbesluit

Gemeentelijke kerninstrumenten

Structuurvisie -> Omgevingsvisie Integraal beleid op lange termijn fysieke leefomgeving Verplicht (BG = raad) Gehele gemeente Bindt alleen de opsteller Ambitie, inspiratie, rode draad, kader Niet alleen inhoud, maar ook proces, hoe en met wie Participatie Samenhangende aanpak en uitvoering Vormvrij!

Divers beleid / visies Programma s Vrijwillig (enkele uitzonderingen, BG = college) Uitwerking van beleid (voor één of meer onderdelen) naar acties Kan betrekking hebben op: Een thema (bijv. detailhandelsvisie) Een gebied / project (bijv. centrumvisie) Een milieuaspect (bijv. geurverordening) Facultatief en alleen bindend voor opsteller Basis voor het Omgevingsplan Afwegingskader en inspiratie / uitnodiging Bijzonder: Programmatische aanpak

Omgevingsplan (1) Bestemmingsplan wordt Omgevingsplan Aangevuld met: Beheersverordening Gemeentelijke verordeningen Milieuregels Welstand enzovoorts Bestemmingsplannen Beheersverordeningen Kapverordening Monumentenverordening Omgevingsplan Beschermde stadsgezichten Welstandsregels Milieuregels Overige regels in belang fysieke leefomgeving

Omgevingsplan (2) Bindend voor burgers: verboden / toegestane activiteiten Regels voor fysieke leefomgeving met evenwichtige toedeling van functies aan locaties (i.p.v goede RO) Dynamisch, ontwikkelingsgericht Integraal, gebiedsgericht sturen Onderzoeksplicht minder zwaar Nieuwe thema s: veiligheid, gezondheid en duurzaamheid Langer dan 10 jaar Gehele gemeente (BG = raad, delegatie naar college)

Omgevingsvergunning Van Wabo naar Omgevingswet.. van procedurele integratie naar functionele integratie

Omgevingsvergunning In principe: college = BG Onderzoeksplicht verschuift naar Omgevingsvergunning, ook ladder en exploitatieplan Nieuw is de verbrede afwijkactiviteit (omgevingsplanactiviteit) Zoveel mogelijk via de reguliere procedure (8 weken), ook voor afwijkactiviteit (omgevingsplanactiviteit)

Impact gemeente Gevolgen op het gebied van: Verruimde reikwijdte (Werk)processen Mens en organisatie Informatievoorziening Financiën Informatie en communicatie Ketenpartners

Verruimde reikwijdte naar beleidsvelden bijv. gezondheid, veiligheid, omgevingswaarden, openbare ruimte naar regelgeving bijv. APV onderdelen, welstand, reclame, terrassen, kapverordening naar VTH bijv. verbrede (afwijk)activiteiten naar kerninstrumenten strategische inzet (opbouw, procedure en doorwerking)

(Werk)processen beleids- en planontwikkelingsproces integraal, interdisciplinair, afwegingsruimte, relatie en opbouw kerninstrumenten vergunningverlening interpretatie en doorwerking beleidsregels, doorschuiving onderzoeksplicht (grotere beoordelingsruimte), meer vooroverleg, snellere besluitvorming toezicht en handhaving toename toezicht en handhaving (meer vergunningvrij)

Mens en organisatie samenwerken teams/afdelingen kerncompetenties en vaardigheden kennisbijeenkomsten, opleidingen/trainingen front- en backoffice

Informatievoorziening zaakgericht werken één (digitaal) loket registreren van data RO-online, OLO en infomil -> DSO met informatiehuizen (digitale) standaarden en formats

Financiën budgetten voor implementatietraject verwachte effecten leges en verschuiving naar handhaving wijzigingen kostenverhaal + planschade

Informatie en communicatie integraal werken, gebiedsgericht werken de e-overheid burgerparticipatie communicatieplan/middelen

Ketenpartners verschuiving bevoegdheden andere overheden werkrelatie met Omgevingsdienst samenwerking stakeholders

Plan van Aanpak Inhoudsopgave Managementsamenvatting Inleiding Omgevingswet in het kort Impact Deelprojecten Tijdsplanning en budget Risico s in beeld Organisatie en communicatie

(Deel)projecten Vier (deel)projecten: Deelproject 1: Formuleren ambities en inrichting participatie Deelproject 2: Visie op het Omgevingshuis Deelproject 3: Veranderingen in interne werkprocessenen houding Deelproject 4: Informatievoorziening

(Deel)projecten Deelproject 1: Formuleren ambities en inrichting participatie Formuleren ambities die richting geven aan de implementatie van de Omgevingswet (lange termijn kernopgaven, werkhouding- en processen, relatie burger overheid) Beleidsontwikkeling hoe burgerparticipatie toegepast wordt bij de diverse kerninstrumenten

(Deel)projecten Deelproject 2: Visie op het Omgevingshuis Visieontwikkeling (doorvertaling van de gemeentelijke ambities) naar de wijze waarop de 4 gemeentelijke kerninstrumenten strategisch kunnen worden ingezet zodat de gemeente optimaal sturing kan geven aan de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. De visie op dit Omgevingshuis zal zich daarbij moeten uitspreken over de wijze waarop de bevoegdheidsverdeling binnen de gemeente wordt vormgegeven en hoe ruimte wordt gegeven aan ruimtelijke initiatieven (sturingsmogelijkheden/afwegingsruimte). Daarnaast geeft de visie een aanpak voor de beleidsontwikkeling van de nieuwe thema s (veiligheid, gezondheid, duurzaamheid) en de herijking van de kerninstrumenten.

(Deel)projecten Deelproject 3: Veranderingen in interne werkprocessenen houding Het waar nodig als gevolg van de Omgevingswet herstructureren van de (werk)processen van de gemeente. Daarbij dienen de kernwaarden van de Werkorganisatie CGM - Open, Zakelijk en Burgergericht vertaald te worden naar de gewenste bestuurlijke en ambtelijke werkhouding is en wat dat voor functieprofiel per medewerker vraagt (werkhouding, kennis, vaardigheden en kerncompetenties).

(Deel)projecten Deelproject 4: Informatievoorziening Inventariseren wat er nodig is om de informatiestroom mogelijk te maken ten behoeve van de Omgevingswet: het mogelijk maken van de informatiestroom die voortvloeit uit de veranderende werkprocessen het mogelijk maken van de informatiestroom richting DSO

Deelprojecten Factsheet met: het doel van het deelproject de projectgroep (bemensing m.n. afd. RD) de activiteiten in tijd (per kwartaal) uitgezet (organische ontwikkeling) de benodigde informatie/middelen het resultaat

(Deel)projecten Project Thema Resultaat Betrokkenheid raad 1 Formuleren ambities en inrichting participatie Koersnota Participatieprogramma 2 Visie op het Omgevingshuis Visie Omgevingshuis Plan van Aanpak herijking Kerninstrumenten Plan van Aanpak beleidsontwikkeling nieuwe thema s 3 Veranderingen in interne werkprocessenen houding Adviesnotitie herstructurering werkprocessenen houding Operationeel zijn nieuwe werkprocessen 4 Informatievoorziening Programma van Eisen softwarepakket(ten) Ontsluiten backoffice op DSO 1 ste helft 2017: eerste richting geven aan ambities (deze sessie) 2 de helft 2017: tweede werksessie en vaststellen Koersnota 2 de helft 2017: werksessie 2 de helft 2018: vaststellen Visie Omgevingshuis

Tijdsplanning Project Thema Planning 1 Formuleren ambities en inrichting participatie 2017 Q1 2017 Q4 2 Visie op het Omgevingshuis Voorbereiding 2017 Q3 2018 Q3 Daarna: herijken kerninstrumenten en beleidsontwikkeling nieuwe thema s 3 Veranderingen in interne werkprocessenen houding Voorbereiding 2017 Q3 2018 Q3 Daarna: implementatie herstructurering werkprocesen houding inclusief uitrol opleidingsplan 4 Informatievoorziening Voorbereiding 2018 Q1 2018 Q4 Daarna: uitrollen nieuw softwarepakket(ten)

Organisatie en communicatie Werkgroep

Deelproject 1: Formuleren ambities Doel project: Formuleren ambities die richting geven aan de implementatie van de Omgevingswet Deze bijeenkomst: Eerste richting geven aan ambities op het gebied van: lange termijn kernopgaven fysieke leefomgeving werkhouding raad relatie burger-overheid

Ambitie m.b.t. invoering Ow Wie denkt dat de nieuwe Omgevingswet oude wijn in nieuwe zakken is? Wie denkt dat met deze wet echt alles anders wordt?

Resumé (1) Aanleiding Ow: Ruimtelijke ontwikkeling eenvoudiger en beter Doel Ow: Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen van kwaliteit Hoe: Minder regelgeving, meer samenwerking

Resumé (2) Ambitieniveau: Integrale verbetering kwaliteit leefomgeving Vergroten ruimte/participatie van initiatiefnemers (burgers en ondernemers) Behoud van bestaand beschermingsniveau (voordelen voor alle gebruikers) Vergroten samenhang tussen besluitvorming en samenwerking in de regio Bevorderen snelle doorlooptijden Transparante procedures Gelijkwaardige informatiepositie (van inwoner tot raadslid) Meer lokale afwegingsruimte (maatwerk) Invloed op werkproces Werkorganisatie CGM

Richting ambitie

Voorbereiding op Ow Invoering Ow zomer 2019: werken met Ow Noodzaak tot voorbereiden Hoe en met welke ambities is aan gemeenten Handreiking VNG (dialoogmodel invoeringsstrategie)

Dialoogmodel VNG

Invoeringsstrategie (basisvragen) De 4 ontwikkelde verandertypen zijn gebaseerd op 2 basisvragen: 1. Kans om te vernieuwen of blijven uitgaan van huidige werkwijze en beleidskaders? 2. Richten op de externe opgaven en actoren of focus op de eigen organisatie?

Invoeringsstrategie CONSOLIDEREND VERNIEUWEND CALCULEREND ONDERSCHEIDEND AANPASSEN INTERNE ORIËNTATIE MINIMALE KOSTEN WERKEN MET DE OW (REGELEN, CONTROLEREN) VERANDEREN EXTERNE ORIËNTATIE MAXIMALE KOSTEN WERKEN IN DE GEEST VAN DE OW (VERTROUWEN, LOSLATEN)

Welke veranderstrategie? Vraag: Welk verandertype van de 3 spreekt u op dit moment het meeste aan?

Veranderstrategie Eerste richting geven aan ambities op het gebied van: lange termijn kernopgaven fysieke leefomgeving werkhouding raad relatie burger-overheid

Lange termijn kernopgaven -> keuzen! Ambitie Consoliderend Calculerend/ onderscheidend Vernieuwend Beleid Huidige beleid voortzetten (o.a. Strategische Visie Land van Cuijk, gemeentelijke structuurvisies, Strategische Agenda 2020 AgriFood Capital, Toekomstvisie, etc.) Huidig beleid als basis maar bij voordeel of gebiedsgericht aanpassen Nieuw beleid opstellen met gebruik making maximale mogelijkheden Ow Nieuwe thema s (duurzaamheid, gezondheid en veiligheid) Alleen wat wettelijk moet Alleen wat wettelijk moet plus maatwerk bij voordeel of gebiedsgericht Volledige uitwerking thema s (tezamen met ketenpartners) Omgevingskwaliteit Huidige status quo minimale kwaliteit Basiskwaliteit Goede kwaliteit Beleidsthema s Bouwwerken Lucht Duurzaamheid & Natuurlijke hulpbronnen Infrastructuur Landschappen klimaatadaptatie Milieu Water(systeem) Natuur Gezondheid Drinkwatervoorziening Bodem Erfgoed Veiligheid Stbk. kwaliteit & welstand

Begrip omgevingskwaliteit Goede kwaliteit Meest optimale en haalbare kwaliteitsniveau voor het betreffende gebied Beleid Basiskwaliteit Kwaliteitsniveau dat als passend voor het gebied wordt beschouwd Minimale kwaliteit Laagste, wettelijk verplichte, minimale kwaliteitsniveau Beleid Wet

Werkhouding (1) Niet alleen een wettelijke/juridische verandering, maar ook cultuuromslag: meer afwegingsruimte op lokaal niveau integraal i.p.v. sectoraal keuzes maken t.a.v. de kwaliteit (uitgebreider onderbouwen) waarbij verschillende partijen en belangen in een vroegtijdig stadium betrokken zullen moeten worden.

Werkhouding (2) Hierdoor heeft de Ow een grote impact op: de gemeentelijke besluitvorming de interactie tussen gemeente (ook CGM) en burgers/bedrijven de verhouding tussen raad en college van B&W de verhouding tussen bestuur en ambtelijke organisatie de samenwerking met andere overheden en uitvoeringsdiensten

Werkhouding raad -> keuzen! Ambitie Consoliderend Calculerend/ onderscheidend Sturingsmogelijkheden Afwegingsruimte Bevoegdheidsverdeling Huidige inzet instrumenten continueren Beleidsneutrale overgang huidige regels Huidige bevoegdheidsverdeling zoveel mogelijk handhaven Aanpassen sturingsmogelijkheden bij voordelen of gebiedsgericht Aanpassen afwegingsruimte bij voordelen of gebiedsgericht Aanpassen bevoegdheidsverdeling bij voordelen of gebiedsgericht Vernieuwend Vanuit vertrouwen en ja, mits zo weinig mogelijk sturing Zoveel mogelijk ruimte bieden aan initiatieven (door minder of nieuwe regels) Globale kaders vastleggen/zoveel mogelijk overlaten aan college (vertrouwen)

Relatie burger overheid -> keuzen! Ambitie Consoliderend Calculerend/ onderscheidend Burgerparticipatie Alleen wat wettelijk moet Bredere toepassing bij voordelen of gebiedsgericht Grondhouding ruimtelijke initiatieven Dienstverlening (inzichtelijkheid, voorspelbaarheid, gebruiksgemak, efficiënte besluitvorming) Huidige werkhouding handhaven Huidig dienstverleningsniveau voortzetten Openstaan voor initiatieven bij voordelen of gebiedsgericht Uitbreiding dienstverlening bij voordelen of gebiedsgericht Vernieuwend Breed inzetten Ja, mits Servicegericht

Participatie Participatieladder

Waar zitten we nu in deze sessie? CONSOLIDEREND VERNIEUWEND CALCULEREND ONDERSCHEIDEND AANPASSEN INTERNE ORIËNTATIE MINIMALE KOSTEN WERKEN MET DE OW (REGELEN, CONTROLEREN) VERANDEREN EXTERNE ORIËNTATIE MAXIMALE KOSTEN WERKEN IN DE GEEST VAN DE OW (VERTROUWEN, LOSLATEN)

Slotopmerking Oude wijn in nieuwe zakken? Voor een klein gedeelte oude wijn, die wordt aangelengd met nieuwe wijn die op een andere wijze wordt geproduceerd in een nieuwe zak. Wijn moet ook nog eens op een andere manier worden gedronken..

Het vervolg voor de raad 2 de helft 2017: Werksessie en vaststellen Koersnota deelproject 1 (Formuleren ambities en inrichting participatie) Werksessie deelproject 2 (Visie op het Omgevingshuis) 2018: Vaststellen Visie Omgevingshuis deelproject 2 (Visie op het Omgevingshuis) Daarnaast: halfjaarlijks monitoring halfjaarlijks kennisbijeenkomsten halfjaarlijks informeren over voortgang

Slot Te midden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid Albert Einstein