Productierekening 2005 December 2006 Els Demuynck Els Bernaerts Jonathan Platteau Beleidsdomein Landbouw en Visserij Afdeling Monitoring en Studie (AMS) Leuvenseplein 4 1000 Brussel
De productierekening van de Vlaamse land- en tuinbouw in 2005 In deze nota wordt een kort overzicht gegeven van de voornaamste evoluties ten opzichte van 2004 bij de verschillende posten van de productierekening. Een samenvattend overzicht met de cijfers van 2000 tot 2005 wordt opgenomen in bijlage 1. Er moet uitdrukkelijk gewezen worden op het voorlopig karakter van de voorgestelde cijfers van 2005. De voornaamste basisconcepten van de productierekening worden in bijlage 2 weergegeven. Voor meer details in verband met de berekeningswijze wordt verwezen naar de publicatie De regionale rekeningen van de landbouw 1. 1. Eindproductiewaarde De eindproductiewaarde van de verkoopsactieve Vlaamse land- en tuinbouwsector bedroeg in 2005 4.495 miljoen euro of een lichte stijging t.o.v. de zeer lage waarde van 2004 (+0,5%). De daling in de akkerbouw (-3,3%) en in de veeteelt (-2,5%) werden gecompenseerd door de gevoelige stijging in de tuinbouw (+7,9%). Er dient wel opgemerkt te worden dat de compenserende bedragen in het kader van de hervormingen van het GLB (o.a. voor granen, rundvlees en melk) niet opgenomen zijn in de eindproductiewaarden. 1.1 Akkerbouw De waarde van de akkerbouwproducten bedroeg 420 miljoen euro of 9% van de totale eindproductiewaarde. De belangrijkste producten zijn aardappelen (193 miljoen euro), suikerbieten (103 miljoen euro) en granen (68 miljoen euro). Ten opzichte van 2004 daalde de productiewaarde bij de meeste akkerbouwproducten. De aardappelen vormen hierop een uitzondering. In de aardappelsector noteerde men een afname van de aardappelproductie in volume door een areaal- en rendementsvermindering. Het teruggelopen aanbod zorgde voor een heropleving van de prijzen, na de slechte prijsvorming in 2004. Dit resulteerde in een stijging van de productiewaarde van aardappelen met 3,8%. Wat de suikerbieten betreft, nam de productiewaarde af met 8,7%, wat vooral toe te schrijven was aan een geringere suikerproductie. De waarde van de graangewassen verminderde met 2,8% door een lagere graanproductie. De kleinere Europese graanproductie leidde tot hogere prijzen. De prijsstijging heeft de daling in productievolume echter niet kunnen compenseren. 1.2 Tuinbouw De tuinbouwproducten waren goed voor een waarde van 1.437 miljoen euro en nemen 32% van de totale omzet voor hun rekening. De verdeling over de diverse deelsectoren is als volgt: 1 Demuynck E., Bernaerts E. (2005). Regionale rekeningen van de landbouw. Afdeling Monitoring en Studie. Brussel, 51p. 1
groenten 40%, fruit 24% en niet-eetbare tuinbouwproducten 36%. De stijging van de productiewaarde van de tuinbouw resulteerde uit een stijging bij alle deelsectoren: groenten met 1,4%, fruit met 13,7% en niet-eetbare met 12,2%. In de groentesector vond in 2005 globaal een licht herstel plaats na het crisisjaar 2004. Een geringer Europees aanbod door ongunstige weersomstandigheden had een positieve invloed op de Belgische prijsvorming. De positieve ontwikkelingen deden zich vooral voor bij de glasgroenten (+9,1%). De industriegroenten daarentegen vertoonden een sterke daling (- 11,6%) zowel voor de geproduceerde hoeveelheden als de gerealiseerde prijzen. In de fruitsector werden gevoelige omzetstijgingen genoteerd voor appelen (+12%) en peren (+27,6%), wat toe te schrijven is aan de goede prijsvorming. Deze prijstoename houdt verband met de kleinere oogsten van beide producten. De stijging voor de niet-eetbare tuinbouwproducten was zowel bij de bloem- als de boomkwekerijproducten voelbaar. 1.3 Veeteelt In 2005 bedroeg de globale waarde van de veeteeltproducten 2.638 miljoen euro of een daling met 2,5% ten opzichte van 2004. Met een aandeel van 59% is de veeteelt veruit de belangrijkste subsector van de Vlaamse land- en tuinbouw. Binnen de veeteelt onderscheidt men volgende belangrijke sectoren: varkens (1.257 miljoen euro), zuivelproducten (522 miljoen euro), rundvlees (492 miljoen euro), pluimvee (232 miljoen euro) en eieren (110 miljoen euro). De daling van de productiewaarde in de varkenssector met 3,3% was het resultaat van een prijsstabilisatie en een volumevermindering door een inkrimpende veestapel. De geproduceerde hoeveelheden melk lagen in 2005 licht hoger dan in 2004. De melkprijs daalde o.a. door een verdere afbouw van de prijsondersteuning in het kader van de MTR. Dit resulteerde in een omzetdaling van 3,9%. In de rundvleessector werd gemiddeld een prijsverbetering opgetekend. Deze prijsstijging deed zich vooral voor bij de lagere kwaliteitsklassen en was te wijten aan een beperkt Europees aanbod. De Vlaamse vleesproductie verminderde echter, wat leidde tot een lichte daling van de omzet in de rundvleessector met 0,8%. Een stijging van de eierprijzen na de zeer lage noteringen in 2004 kon de sterke productievermindering niet compenseren zodat de productiewaarde van de eieren met 3,4% afnam. Pluimveevlees noteerde een statusquo (+0,1%) door hogere prijzen die de daling van het productievolume compenseerden. De prijzen in 2005 lagen in het begin van het jaar beduidend hoger dan in 2004, maar door de dreigende vogelgriep nam de vraag later in het jaar af en daalden de prijzen. 2
2. Intermediair verbruik Wat het intermediair verbruik betreft, zijn de cijfers nog zeer voorlopig. De waarde van het intermediair verbruik bedroeg 2.932 miljoen euro en neemt toe met ongeveer 1% ten opzichte van 2004. Opvallend in 2005 was de stijging van de energieprijzen. Verder zijn de kosten voor de veevoeders gedaald door enerzijds een vermindering van het verbruik als gevolg van een terugloop van de veestapel en anderzijds een prijsdaling van de veevoeders. 3. Netto toegevoegde waarde Uit de respectievelijke ontwikkelingen van de waarde van de eindproductie en van het intermediair verbruik en rekening houdend met de afschrijvingen en de netto subsidies bedroeg de netto toegevoegde waarde 1.349 miljoen euro of een stijging van 1,4% ten opzichte van 2004. Het aantal arbeidseenheden, uitgedrukt in aantal personen van 20 tot 65 jaar die voltijds op een landbouwbedrijf werkzaam zijn, is echter eveneens sterk gedaald (-2,6%), zodat de netto toegevoegde waarde per arbeidseenheid met 4% stijgt tot 28.463 euro. 3
BIJLAGEN 4
Bijlage 1: Productierekening van de Vlaamse land- en tuinbouw, in miljoen euro 2000 2001 2002 2003 2004 2005(*) A. EINDPRODUCTIE 4.689 4.811 4.527 4.600 4.471 4.495 A.1 AKKERBOUWPRODUCTEN 386 473 418 467 434 420 Granen 64 49 56 78 70 68 Aardappelen 172 272 205 218 186 193 Suikerbieten 107 113 113 119 113 103 A.2 TUINBOUWPRODUCTEN 1.389 1.359 1.389 1.506 1.331 1.437 -GROENTEN : 692 708 683 740 570 578 -FRUIT : 287 268 297 328 303 345 -NIET-EETBARE PRODUCTEN : 410 383 409 437 457 513 A.3 VEETEELT PRODUCTEN 2.913 2.979 2.720 2.627 2.706 2.638 -DIEREN : 2.202 2.234 2.030 1.915 2.048 2.006 Runderen 546 339 449 493 496 492 Varkens 1.386 1.599 1.314 1.168 1.299 1.257 Gevogelte 241 273 244 234 232 232 -DIERLIJKE PRODUCTEN : 711 744 691 712 658 632 Melk- en melkderivaten 573 612 562 553 544 522 Eieren 138 132 129 159 114 110 B. INTERMEDIAIRE CONSUMPTIE : 2.945 3.020 2.914 2.890 2.912 2.932 C. =BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE TEGEN MARKTPRIJZEN 1.744 1.791 1.614 1.710 1.559 1.563 afschrijvingen 402 417 420 426 430 434 subsidies - taksen 176 178 189 196 201 219 D. =NETTO TOEGEVOEGDE WAARDE TEGEN FACTORKOSTEN 1.518 1.553 1.383 1.481 1.331 1.349 aantal arbeidseenheden 51.849 50.753 50.509 49.181 48.664 47.384 E. =NETTO TOEGEVOEGDE WAARDE PER ARBEIDSEENHEDEN (euro) 29.272 30.593 27.372 30.110 27.344 28.463 (*): voorlopige cijfers Bron: AMS 5
BIJLAGE 2. DEFINITIES EN CONCEPTEN VAN DE PRODUCTIEREKENING 1. ALGEMENE DEFINITIES EN CONCEPTEN - Productierekening In de productierekening worden de transacties met betrekking tot het productieproces geregistreerd. Samengevat zijn de productieoperaties deze welke leiden tot de vorming van de bruto en netto toegevoegde waarde. De netto toegevoegde waarde tegen factorkosten wordt als volgt gedefinieerd: Eindproductiewaarde - Intermediair verbruik ----------------------------------------------------------------- = Bruto toegevoegde waarde tegen marktprijzen - Afschrijvingen + Subsidies - Indirecte belastingen ------------------------------------------------------------------ = Netto toegevoegde waarde tegen factorkosten - Referentieperiode Voor de dierlijke producten is dit het burgerlijk jaar, voor de plantaardige het oogstjaar. - Regionale hoeve De rekeningen worden opgesteld alsof er slechts één landbouwuitbating bestaat voor gans Vlaanderen. Men boekt dus de in- en output van deze uitbating. Uit dit principe volgt dat de transacties die rechtstreeks plaatsvinden tussen de eenheden die deel uitmaken van de regionale hoeve niet in rekening worden gebracht. - Netto eindproductie en intermediair verbruik De rekeningen worden opgesteld met de begrippen netto eindproductiewaarde en netto intermediair verbruik, die het aandeel van de diverse regio s in de nationale eindproductiewaarde en intermediair verbruik weergeven. 2. INHOUD VAN DE VERSCHILLENDE POSTEN - Eindproductie De eindproductiewaarde omvat de waarde van: * het gedeelte van de productie dat buiten de regionale hoeve verkocht wordt; * het gedeelte van de productie dat verbruikt wordt door de landbouwer en zijn gezin (autoconsumptie); * de inventarisverandering. 6
- Intermediair verbruik Het intermediair verbruik is de waarde van de goederen en diensten aangekocht van buiten de landbouw die bijdragen aan de productie van het beschouwde jaar. Zij bevat geen uitgaven waarvan het gebruik verdeeld is over verschillende jaren. - Afschrijvingen De afschrijvingen geven aan met hoeveel het ingezette vaste kapitaal in de loop van de beschouwde periode door technische slijtage of economische veroudering in waarde verminderen. Zij worden berekend op de vervangingswaarde. - Subsidies en taksen De subsidies zijn betalingen die de publieke instanties aan de producenten van verhandelbare goederen en diensten uitkeren en die het inkomen rechtstreeks beïnvloeden. De intrestsubsidies, toegekend in het kader van de investeringssteun, worden niet opgenomen in deze rubriek. Onder taksen worden de door publiekrechtelijke organismen opgelegde betalingen aan de producenten geregistreerd. Deze belastingen hebben betrekking op producten of het gebruik van bepaalde productiefactoren. Bij conventie worden de rekeningen exclusief belasting over toegevoegde waarde opgesteld. - Arbeidseenheden (A.E.) Eén arbeidseenheid vertegenwoordigt een persoon van 20 tot 65 jaar die voltijds op het landbouwbedrijf werkzaam is. 7