VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE STRANDJUTTER PEUTERSPEELZAAL DE STERREKIJKERS Locaties : : Brinnr. :15UA Plaats :1788 VA n Helder Onderzoeksnummer :8840 + 8841 Documentnummer :3310293 Datum onderzoek :15 mei 2012 Datum vaststelling rapport :18 juli 2012 VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 1 van 9
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente n Helder. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente n Helder. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Obs en peuterspeelzaal zijn twee van de (voor)scholen die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprek met leidsters en leerkrachten gesprek met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 2 van 9
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 8, waarvan 0 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 22, waarvan 5 doelgroepkleuters Context: Obs en peuterspeelzaal zijn elk in een ander deel van Julianadorp gelegen. Nabij de school zijn twee andere scholen gelegen te weten, pcbs Rank en rkbs Hofstee. peuterspeelzaal is gelegen nabij pcbs Verrekijker en obs Vogelwei. VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 3 van 9
2. HET TOTAALBEELD Algemeen inspectie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van Voor- en se Educatie (VVE) op obs en peuterspeelzaal over het geheel genomen van voldoende niveau is. Zowel bij de school als de peuterspeelzaal vragen diverse onderdelen van de door de inspectie onderzochte kwaliteitsaspecten nog om verdere uitwerking. voorwaarden zijn echter aanwezig om ook in de komende jaren verdere kwaliteitsslagen van de aangeboden VVE te realiseren. Ouderbeleid Tijdens het bezoek heeft de inspectie gesproken met een aantal ouders van doelgroepkinderen van zowel de peuterspeelzaal als van de school. ouders zijn tevreden over de informele contacten met de leidsters en leerkrachten. Zij krijgen daarbij voldoende zicht op de ontwikkeling van hun kinderen. Ondanks de tevredenheid van de ouders, acht de inspectie een gericht ouderbeleid een ontwikkelpunt. Kwaliteit van de uitvoering van VVE Zowel voor de voorschool als de vroegschool geldt dat het team toegewijd is. Zij zijn betrokken en de intentie is aanwezig om op een goede wijze de kinderen te betrekken bij de activiteiten. Hiervoor wordt gewerkt met een gedegen VVE-programma. Voor de peuterspeelzaal zijn zowel de planning als de afstemming van de activiteiten in de groep ontwikkelpunten. Ontwikkeling, begeleiding en zorg Op het gebied van zorg en begeleiding zijn voor zowel de peuterspeelzaal als de school nog een paar slagen te maken. Het is van belang een concrete analyse van de problematiek van kinderen uit te voeren zodat duidelijk is welke zorg noodzakelijk is. Kwaliteitszorg en doorgaande lijn Zowel binnen de peuterspeelzaal als de school is een VVE-coördinator aanwezig. Dit is een goede basis om het VVE-beleid verder uit te bouwen en een doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool te realiseren. Verder dient bij de peuterspeelzaal nog nadrukkelijker gewerkt te worden aan op VVE gerichte kwaliteitszorg. Het bestaande VVE-beleid wordt nog onvoldoende geëvalueerd en geborgd. leiding van zowel de school als de peuterspeelzaal herkennen zich in het geschetste kwaliteitsprofiel en is bereid om de ontwikkelpunten op te pakken. VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 4 van 9
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente n Helder n Helder A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool - - A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar - 2 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse - 2 educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Schatkist PUK & KO A2 groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) - 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 2 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd - 3 (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 2,5 jaar A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd - 3 (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands - 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het vveprogramma) 3 4 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan - 2 school heeft één gecombineerde groep 1/2 met één gekwalificeerde leerkracht. Daardoor zijn er onvoldoende mogelijkheden om in kleine groepen te werken. Indicator A3 is daarom een ontwikkelpunt. leerkracht is verder voldoende geschoold. Voorschool Er is geen recent GGD-rapport waarin de basisvoorwaarden voor VVE zijn beoordeeld (A0.2). Op peuterspeelzaal wordt door twee gekwalificeerde leidsters gewerkt met maximaal 16 kinderen op de groep. doelgroepkinderen krijgen 4 dagdelen per week aanboden. leidsters van de peuterspeelzaal zijn dusdanig goed toegerust voor VVE dat dit een voorbeeld is voor anderen, omdat zij naast cursussen voor VVE tevens een cursus gevolgd hebben voor het VVE-programma. Een jaarlijks opleidingsplan is er echter niet waardoor indicator A5.5 een ontwikkelpunt is. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te 2 2 doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 5 van 9
Er is geen document vastgesteld waarin een analyse is opgenomen van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de ouderpopulatie, gemaakt is. Dit is een ontwikkelpunt (B1). Tijdens het bezoek heeft de inspectie gesproken met een aantal ouders van de school. In dit gesprek kwam naar voren dat zij onvoldoende op de hoogte zijn gebracht van de doelen ten aanzien van ouders en het ambitieniveau van de vroegschool op het gebied van VVE. Daarom is indicator B2 een ontwikkelpunt. Verder heeft de inspectie geconstateerd dat de school verschillende ontwikkelingsstimulerende activiteiten voor thuis organiseert. Hierbij krijgen de ouders tips om thuis activiteiten met hun kind uit te voeren. deelname van de ouders aan deze activiteiten is echter laag waardoor deze indicator (B4) een ontwikkelpunt is. Dit geldt eveneens voor indicator B5. school organiseert diverse VVE-activiteiten (thema-avonden). Ondanks de grote nadruk die de school hierop legt, lukt het nog onvoldoende om de ouders voldoende betrokken te krijgen bij deze activiteiten. opkomst van de ouders hierbij is laag. Voorschool Er is geen document vastgesteld waarin een analyse is opgenomen van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de ouderpopulatie, gemaakt is. Dit is een ontwikkelpunt (B1). Tijdens het bezoek heeft de inspectie gesproken met een aantal ouders van de peuterspeelzaal. In dit gesprek kwam naar voren dat zij onvoldoende op de hoogte zijn gebracht van de doelen ten aanzien van ouders en het ambitieniveau van de peuterspeelzaal op het gebied van VVE. Daarom is indicator B2 een ontwikkelpunt. Verder heeft de inspectie geconstateerd dat de peuterspeelzaal nog geen ontwikkelingsstimulerende activiteiten voor thuis organiseert. Indicator B4 is daarmee een ontwikkelpunt. Dit geldt eveneens voor indicator B5. peuterspeelzaal organiseert hiervoor diverse VVE-activiteiten (thema-avonden) maar de deelname van de ouders is laag. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spelen taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd 3 2 3 2 C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 6 van 9
aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 2 inspectie heeft geconstateerd dat de school, naast eigen thema's, ook met een erkend en integraal programma werkt. kerndoelen per thema zijn bekend. Ook wordt een jaarplanning gemaakt die is uitgewerkt in een weekplanning. Daarnaast werkt de school met groepsplannen waarin het aanbod opklimt in moeilijkheidsgraad. Naast de planmatige aanpak is de differentiatie ook zichtbaar tijdens de groepsobservaties. Voorschool inspectie heeft geconstateerd dat peuterspeelzaal met een erkend en integraal programma werkt. Het aanbod is uitgewerkt in zowel een week- als een jaarplanning. Ook de thema's die in de planning zijn opgenomen zijn alle uitgewerkt. Wel is het van belang dat een duidelijke lijn in moeilijkheidsgraad wordt aangegeven. Vooraf geplande activiteiten gericht op differentiatie van het aanbod naar de verschillende niveaus van leeftijd en ontwikkeling binnen de groep zijn niet aangetroffen. Indicator C1.4 is daarom een ontwikkelpunt. Een ander ontwikkelpunt is de inrichting van de ruimte (indicator C2.5). reden hiervoor is dat er onvoldoende taaluitlokkende materialen aanwezig zijn. Tijdens de observaties is bovendien geconstateerd dat de activiteiten onvoldoende afgestemd zijn op het ontwikkelingsniveau van de individuele kinderen. Ook indicator 3.7 is daarom een ontwikkelpunt. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine 2 2 (tutor)groep en het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden school observeert de kinderen op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling, taal, rekenen en motorische ontwikkeling. Hiervoor worden zowel het observatieformulier van de methode als de toetsen gebruikt. Ook zijn de criteria voor de zorg voldoende concreet. Voor de leerlingen die extra zorg nodig hebben wordt een handelingsplanning opgesteld. probleemanalyse in de handelingsplanning is echter onvoldoende concreet en specifiek beschreven. Juist vanuit een specifieke probleemanalyse kan de adequate zorg vastgesteld worden. Indicator D1.2 is om deze reden een ontwikkelpunt. Het evalueren van de gegeven zorg is eveneens nog in ontwikkeling (indicator D1.3). Zo ontbreekt een concrete beschrijving van de evaluatie en eveneens of een vervolg van de zorg noodzakelijk is. VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 7 van 9
Voorschool ontwikkeling van de peuters wordt regelmatig met behulp van een observatieformulier gevolgd. Signalen wanneer extra zorg noodzakelijk is, pakken de leidsters in eerste instantie zelfstandig op. Voor de specifieke aandacht voor de taalontwikkeling is een logopedist (extern) aanwezig om deze ontwikkelingen zo snel mogelijk te onderkennen. Het opstellen van een (begeleidings)plan met betrekking tot welke zorg noodzakelijk is, zoals vaststellen van de doelen en de organisatie van de zorg, is nog een ontwikkelpunt (D1.2). Ook het opstellen van criteria om tot een eenduidige aanpak van de zorg te komen is in ontwikkeling. Ditzelfde geldt voor de evaluatie van de zorg (D1.3). Het evalueren van de gegeven zorg vindt nog onvoldoende plaats. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE 3 2 regelmatig E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle 3 2 kinderen E4 voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 3 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 3 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 3 - school heeft een VVE-coördinator. Het team evalueert regelmatig het VVE-beleid en de opbrengsten van alle leerlingen. Op basis van de evaluatie formuleert de school verbeteractiviteiten. Voorschool peuterspeelzaal heeft een VVE-coördinator die het VVE-beleid beschrijft en de uitvoering daarvan coördineert. Er is een start gemaakt met het evalueren van het VVE-beleid, maar dit is nog beperkt van omvang. Daarom is E2 een ontwikkelpunt. Het planmatig uitvoeren van verbeteractiviteiten is eveneens een ontwikkelpunt (E4) evenals een gerichte borging van de afspraken voor het VVE-beleid (E5). peuterspeelzaal evalueert de opbrengsten van de kinderen op dit moment nog niet. Ook dit is een ontwikkelpunt (E3). F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten - 2 doorstromen naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 2 3 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar 2 2 afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- 2 2 en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 gemeente coördineert de afstemming van VVE tussen de voor- en de vroegschool. Zij doet dit door middel van het opstellen van een convenant tussen de voor- en vroegscholen. Dit convenant is echter nog niet ondertekend en daarmee zijn de afspraken nog niet in werking getreden. VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 8 van 9
Op dit moment komt de doorgaande lijn alleen voldoende tot uitdrukking in de vorm van een warme overdracht door de peuterspeelzaal. Naast het overdragen van een observatieformulier vindt daarbij tevens een gesprek plaats tussen de leidsters van de peuterspeelzaal en de leerkrachten van de betrokken scholen. Een warme overdracht door obs vindt evenwel nog niet structureel plaats. overige onderdelen van de doorgaande lijn zijn voor beide ontwikkelpunten. ze hebben betrekking op de afstemming op het gebied van het aanbod (F4), het pedagogisch klimaat en educatief handelen (F5), de wijze waarop met ouders wordt omgegaan (F6) en de zorg en interne begeleiding (F7). ze onderdelen hebben wel de aandacht van zowel de school als de peuterspeelzaal. Zij nemen in het huidige schooljaar initiatieven om deze onderwerpen verder af te stemmen. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk - - afspraken G2 resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode 3 - Op dit moment worden in het kader van VVE de opbrengsten niet beoordeeld, omdat noch de gemeente noch de vroegschool vastgesteld hebben wat de resultaten van VVE moeten zijn. 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. In het kader van VVE, vragen enkele onderdelen aandacht die betrekking hebben op het aanbod, het ouderbeleid, de zorg en begeleiding, de kwaliteitszorg en de doorgaande lijn. VVE-rapport 8840 + 8841 Onderzoeksdatum: 15-05-2012 Pagina 9 van 9