Dutch Pain Society Congres 2017 voldoet overwegend aan de reclameregels. Utrecht,

Dutch Pain Society Congres 2017 voldoet overwegend aan de reclameregels Utrecht, Juli 2017

Samenvatting 3 1 Inleiding 4 1.1 Aanleiding en belang 4 1.2 Onderzoeksvragen 4 1.3 Onderzoeksmethode 4 1.4 Toetsingskader 4 2 Conclusies 5 2.1 Inleiding 5 2.2 Organisator voldoet niet volledig aan de reclameregels 5 2.3 Standhouders voldoen aan de reclameregels 9 3 Handhaving 10 3.1 Inleiding 10 3.2 Geen bestuursrechtelijke maatregelen 10 3.3 Stimuleringsmaatregelen 10 4 Resultaten toezichtbezoek 11 4.1 Inleiding 11 4.2 Algemene gegevens 11 4.3 Organisatie samenkomst 12 4.4 Reclame-uitingen 12 4.5 Gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen 13 4.6 Opgevraagde documenten 16 Pagina 2 van 16

Samenvatting Uit onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) blijkt dat het door Dutch Pain Society georganiseerde DPS Congres 2017 op 1 april 2017 te Den Haag overwegend voldoet aan de reclameregels voor geneesmiddelen. De IGZ concludeert dat een aantal onderdelen tijdens de bijeenkomst het risico in zich dragen van ongewenste beïnvloeding. Hierbij gaat het om het ontbreken van de doelstelling van de dienst in de dienstverleningovereenkomsten, geen zichtbaar onderscheid tussen beroeps- en niet-beroepsbeoefenaren en het mogelijk inzetten van het surplus bij een andere bijeenkomst. Deze conclusie trekt de IGZ aan de hand van een onaangekondigd inspectiebezoek en de opgevraagde documenten. Hiermee onderzocht de IGZ of de DPS voldeed aan de regels voor gunstbetoon en reclame gericht op beroepsbeoefenaren en nietberoepsbeoefenaren. De IGZ toetste hierbij aan de regels voor publieksreclame, regels voor reclame-uitingen gericht op beroepsbeoefenaren en de regels voor gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid en geschenken). Dit onderzoek maakt deel uit van een reeks onderzoeken naar de naleving van de reclameregels voor geneesmiddelen bij landelijke wetenschappelijke samenkomsten en nascholingen. Dit in het kader van risicotoezicht van de IGZ. Het doel van de IGZ is ongewenste beïnvloeding door de farmaceutische industrie van het voorschrijfgedrag van beroepsbeoefenaren te voorkomen. De patiënt moet het beste geneesmiddel krijgen en niet het geneesmiddel dat de arts of de farmaceutische industrie het meeste oplevert. Pagina 3 van 16

1 Inleiding 1.1 Aanleiding en belang In het kader van haar toezichthoudende taak op de Geneesmiddelenwet bracht de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op 1 april 2017 een onaangekondigd bezoek aan het DPS Congres 2017 te Den Haag. Het DPS Congres 2017 werd georganiseerd door de Dutch Pain Society (DPS). Het doel van de IGZ is ongewenste beïnvloeding voorkomen. Een patiënt moet erop kunnen vertrouwen dat hij een goed geneesmiddel krijgt waar hij beter van wordt, en niet de arts of de fabrikant. De IGZ doet onderzoek naar de naleving van de reclameregels voor geneesmiddelen bij landelijke wetenschappelijke samenkomsten en nascholingen waar de farmaceutische industrie financieel aan heeft bijgedragen. 1.2 Onderzoeksvragen De IGZ onderzocht in hoeverre de DPS en de standhouders de regels voor geneesmiddelenreclame naleefden tijdens de bezochte bijeenkomst. Hiertoe zijn de volgende twee deelvragen geformuleerd: 1. Voldoen organisator en standhouders aan de regels voor geneesmiddelenreclame voor wat betreft reclame-uitingen? 2. Voldoen organisator en standhouders aan de regels voor geneesmiddelenreclame voor wat betreft gunstbetoon? 1.3 Onderzoeksmethode Het onderzoek vindt plaats in het kader van risicotoezicht. Met risicotoezicht wordt het proactieve toezicht bedoeld. Dit in tegenstelling tot het meer reactieve incidententoezicht. Focus voor de IGZ is dat zij haar toezichtcapaciteit daar inzet waar de risico s op onveilige zorg, of in dit geval ongewenste beïnvloeding, het grootst zijn en waar toezicht door de IGZ van toegevoegde waarde is. Tijdens het onaangekondigde inspectiebezoek gaf de organisator antwoorden op de vragen van de IGZ. Daarnaast woonden de inspecteurs een aantal presentaties bij en bekeken zij de hand-outs van enkele presentaties. De inspecteurs bezochten ook de aanwezige stands. 1.4 Toetsingskader Om tot een verantwoord oordeel te kunnen komen, heeft de IGZ getoetst aan de geneesmiddelenreclameregels voor: reclame-uitingen; dienstverlening; gastvrijheid; geschenken; transparantie. De specifieke bepalingen staan in de artikelen 84 t/m 94 van de Geneesmiddelenwet en de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. Afschriften van de wetteksten zijn te vinden op www.overheid.nl. Pagina 4 van 16

2 Conclusies 2.1 Inleiding Op basis van de inhoud van de bevindingen en resultaten van het inspectieonderzoek - zoals geformuleerd in hoofdstuk 4 van dit rapport - trekt de IGZ een aantal conclusies. Deze geven antwoord op de in paragraaf 1.2 geformuleerde onderzoeksvragen. Daarbij maakt de IGZ onderscheid tussen conclusies over het handelen van de organisator en die van de aanwezige standhouders tijdens het DPS Congres 2017. De IGZ formuleerde de volgende vragen: 1. Voldoen organisator en standhouders aan de regels voor geneesmiddelenreclame voor wat betreft reclame-uitingen? 2. Voldoen organisator en standhouders aan de regels voor geneesmiddelenreclame voor wat betreft gunstbetoon? Tijdens de bijeenkomst waren 357 deelnemers aanwezig, 179 beroepsbeoefenaren en 178 niet-beroepsbeoefenaren zoals pijnconsulenten en -verpleegkundigen. Reclame voor geneesmiddelen richting deelnemers zonder voorschrijfbevoegdheid is verboden. Ook gunstbetoon richting niet-beroepsbeoefenaren is in beginsel niet toegestaan. 2.2 Organisator voldoet niet volledig aan de reclameregels De DPS voldoet niet volledig aan de reclameregels, voor wat betreft de onderdelen die de IGZ heeft geïnspecteerd. De IGZ beoordeelde hiervoor de reclame-uitingen; dienstverlening; geboden gastvrijheid; geschenken; wetenschappelijke prijzen; transparantie over de banden van sprekers met de farmaceutische industrie. 2.2.1 Voldoende maatregelen genomen ter voorkoming van reclame richting nietberoepsbeoefenaren Het is verboden publieksreclame te maken voor geneesmiddelen die alleen op recept verkrijgbaar zijn. Beroepsbeoefenaren zijn een uitzondering. Onder voorwaarden mag reclame gericht zijn op hen. Dat geldt ook voor reclame richting hun assistenten die geneesmiddelen voorschrijven of afleveren. De organisatie gaf de deelnemers een tijdschrift met het programmaoverzicht waarin geen reclame voor geneesmiddelen stond. Op hun website www.dutchpainsociety.nl en in de uitnodiging stonden ook geen reclame-uitingen. Daarnaast stond in de overeenkomsten met de sponsoren een verwijzing naar de toepasbare wet- en regelgeving over geneesmiddelenreclame. De sprekers waren van tevoren geïnformeerd over het gebruik van een dislosure sheet en dat ze geen reclame mochten maken voor receptgeneesmiddelen. Tijdens de bijgewoonde presentatie werden geen reclame-uitingen gedaan. In de ontvangen sheets van andere presentatie stonden enkel de stofnamen van de diverse pijnmedicatie. Pagina 5 van 16

De IGZ vindt dat de DPS voldoende maatregelen heeft genomen ter voorkoming van ongeoorloofde reclame richting niet-beroepsbeoefenaren. De IGZ vindt het wel opmerkelijk dat de beroepsbeoefenaren en de nietberoepsbeoefenaren geen verschillende kleuren badges of keycords hadden waarmee standhouders konden zien wie voorschrijver was en wie niet. 2.2.2 Dienstverleningsovereenkomsten aanwezig maar onvoldoende helder Beroepsbeoefenaren kunnen tegen beloning diensten verrichten. Het kan bijvoorbeeld gaan om het geven van lezingen en advisering. De organisator moet vooraf een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst sluiten met degene die de dienst verleend. Om vast te stellen of de dienstverlening voldoet aan de reclameregels beoordeelt de IGZ of een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst aanwezig is, de doelstelling en uitvoering van de diensten helder zijn omschreven, de beloning voor de diensten in redelijke verhouding staat met de geleverde tegenprestatie, de diensten van belang zijn voor de uitoefening van de geneeskunst, farmacie, tandheelkunst, verloskunst of de verpleegkunde. De organisator heeft met de sprekers en commissieleden schriftelijke dienstverleningsovereenkomsten gesloten. De IGZ acht de uitvoering in de overeenkomsten voldoende helder omschreven, maar de doelstelling van de dienst ontbreekt en is daarmee onvoldoende. 2.2.3 Diensten in verhouding tot vergoeding en van belang voor uitoefening van de geneeskunst, farmacie, tandheelkunst of verloskunst De IGZ acht de onkostenvergoeding (kosteloze deelname aan het congres) die de sprekers en de commissieleden ontvingen passend voor de verrichte prestaties en het blijft binnen redelijke perken. Hiermee vindt de IGZ dat de beloning voor de diensten in redelijke verhouding staat met de geleverde tegenprestatie. De IGZ ziet geen aanleiding om te veronderstellen dat de diensten niet van belang waren voor de uitoefening van de geneeskunst, farmacie, tandheelkunst of verloskunst. Conclusie: Gelet op de beoordeling van de dienstverleningsovereenkomsten acht de IGZ de dienstverlening niet geheel in overeenstemming met de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. 2.2.4 Gastvrijheid strikt noodzakelijk De verleende/genoten gastvrijheid 1 tijdens een bijeenkomst dient beperkt te blijven tot hetgeen stikt noodzakelijk is om de bijeenkomst bij te wonen. Bij de beoordeling van de vraag of de gastvrijheid acceptabel is, bekijkt de IGZ of de gastvrijheid strikt beperkt blijft tot het hoofddoel van de bijeenkomst, plaats vindt op een passende locatie, zich niet uitstrekt tot niet-beroepsbeoefenaren en binnen redelijke perken blijft. 1 Vergoeding of niet in rekening brengen van reis, verblijf- en inschrijfkosten van een bijeenkomst. Vergoeding of het niet in rekening brengen van andere kosten is niet toegestaan. Pagina 6 van 16

Gelet op het programma, de locatie en de kosten acht de IGZ de gastvrijheid acceptabel en voldoet het daarmee aan de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. Programma te rechtvaardigen Eén van de eisen die gelden voor gastvrijheid is dat die strikt beperkt moet blijven tot het hoofddoel van de bijeenkomst. Voor de invulling van dit criterium kijkt de IGZ naar de verhouding in tijdsbesteding tussen het (wetenschappelijke) programma en de overige onderdelen. Bij de geïnspecteerde bijeenkomst was het merendeel van het programma wetenschappelijk (4.55 uur). Het programma werd slechts onderbroken door gebruikelijke pauzes voor koffie, thee en lunch. Naast een hapje en drankje aan het eind van de dag was er geen sociaal programma. Daarmee vindt de IGZ het programma als geheel te rechtvaardigen. Gelet op de verhouding tussen het wetenschappelijk gedeelte en de overige onderdelen van het programma blijft de gastvrijheid strikt beperkt tot het hoofddoel van de bijeenkomst. Locatie passend Een voorwaarde voor gastvrijheid is dat die plaats vindt op een passende locatie. Voor de invulling van dit criterium bekijkt de IGZ of de locatie waar de bijeenkomst werd gehouden een zakelijke uitstraling heeft. De faciliteiten op locatie dienen bescheiden te zijn en hetgeen strikt noodzakelijk is om de bijeenkomst te kunnen bijwonen niet te overtreffen. Het inhoudelijk programma dient het hoofddoel tot deelname aan de bijeenkomst te zijn. Daarnaast dient ook de keuze voor de geografische ligging van de plaats logisch te zijn om deelname aan de bijeenkomst voor de deelnemers mogelijk te maken. De locatie voor de bijeenkomst, World Forum te Den Haag, had een zakelijke uitstraling en was niet heel luxueus. De organisatie gaf aan de locatie gekozen te hebben vanwege de ligging in Den Haag en de beschikbare ruimte. De geboden faciliteiten op de locatie maken het niet aannemelijk dat deze het hoofddoel van deelname aan de bijeenkomst zijn. De IGZ vindt de locatie waar de bijeenkomst werd gehouden passend. Kosten binnen redelijke perken Eén van de eisen die gelden voor gastvrijheid is dat die binnen redelijke perken blijft. Voor de invulling van dit criterium bekijkt de IGZ of de kosten van verleende/genoten gastvrijheid niet meer bedragen dan strikt noodzakelijk is. Onder de kosten in het kader van gastvrijheid worden verstaan reis-, verblijf- en inschrijfkosten van een bijeenkomst. Algemene kosten die verband houden met de organisatie van een bijeenkomst, zoals zaalhuur en sprekersvergoedingen, vallen in beginsel niet onder de kosten van gastvrijheid. De vergoeding van de kosten van gastvrijheid mag per beroepsbeoefenaar in ieder geval niet meer bedragen dan 500,- per bijeenkomst en 1.500,- per jaar, tenzij de beroepsbeoefenaar ten minste 50% van die kosten zelf draagt. Een andere eis is dat de gastvrijheid zich niet uitstrekt tot niet-beroepsbeoefenaren. De IGZ gaat bij de beoordeling van de kosten voor gastvrijheid tijdens de bijeenkomst uit van de totale financiële bijdrage van de farmaceutische- en nietfarmaceutische industrie gedeeld door het aantal deelnemers. Na aftrek van de Pagina 7 van 16

eigen bijdrage wordt bepaald welk bedrag toekomt aan de individuele deelnemer. De IGZ komt uit op een bedrag van 0,- 2 gastvrijheid per deelnemer. Omdat de kosten voor gastvrijheid, die door de sponsoren worden vergoed, op 0,- uitkomt, vindt de IGZ dat de verleende/genoten gastvrijheid binnen de redelijke perken blijft. Uit de ontvangen eindafrekening blijkt dat de bijeenkomst met een positief saldo is afgesloten. Hierdoor bestaat het risico dat de verleende/genoten gastvrijheid niet binnen de redelijke perken blijft om de (volgende) bijeenkomst bij te wonen, hetgeen in strijd is met de regels voor gunstbetoon. De IGZ vindt dit niet wenselijk. 2.2.5 Geen geschenken Het geven en ontvangen van geschenken is alleen toegestaan als het geschenk van geringe waarde is ( 50,- per keer met een maximum van 150,- per jaar) en relevant voor de beroepsuitoefening. De organisator bood de bezoekers geen geschenken aan tijdens de bijeenkomst. 2.2.6 Geen wetenschappelijke prijzen De IGZ beoordeelt hoe de bijdrage van farmaceutische bedrijven aan wetenschappelijke prijzen zich verhoudt tot de regels rond gunstbetoon. De organisator reikte geen (op geld waardeerbare) wetenschappelijk prijzen uit aan de bezoekers en de sprekers tijdens de bijeenkomst. 2.2.7 Vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven voldoende herkenbaar Artsenbezoekers en andere vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven mogen tijdens bijeenkomsten aanwezig zijn, mits het voor de bezoekers duidelijk is dat ze te maken hebben met een vertegenwoordiger van een farmaceutisch bedrijf. De vertegenwoordigers kunnen zich herkenbaar maken door bijvoorbeeld het zichtbaar dragen van badges. De vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven waren herkenbaar door middel van een badge. De IGZ vindt dat hiermee voor de bezoekers van de bijeenkomst duidelijk is dat zij te maken hebben met een vertegenwoordiger afkomstig van een farmaceutisch bedrijf. 2.2.8 Banden sprekers met farmaceutische bedrijven bekend Voor bijeenkomsten geldt de eis dat banden tussen sprekers en farmaceutische bedrijven vooraf bekend gemaakt moeten worden. Bij het gedeelte van het programma dat de IGZ bijwoonde, maakten de sprekers bij aanvang van de presentaties bekend wat hun banden zijn met de farmaceutische industrie. De IGZ acht de geboden transparantie over de banden van sprekers met de farmaceutische industrie in overeenstemming met de regels voor transparantie in de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. 2 De kosten van gastvrijheid per deelnemer is ( 18.600,- (gastvrijheidkosten : 357 (aantal deelnemers)) 174,50 (eigen bijdrage) = 0,-. Pagina 8 van 16

2.3 Standhouders voldoen aan de reclameregels Tijdens de bijeenkomst inspecteerde de IGZ de stands van farmaceutische bedrijven. Ze beoordeelde de reclame-uitingen bij de stands, de aangeboden geschenken, de wetenschappelijke prijzen en de herkenbaarheid van de vertegenwoordigers van de farmaceutische bedrijven. Dit leidt niet tot oordelen die van belang kunnen zijn voor de standhouders bij het (verder) verbeteren van de naleving van de regels op het gebied van geneesmiddelenreclame. 2.3.1 Geen reclame-uitingen De farmaceutische bedrijven waren tijdens de bijeenkomst aanwezig met nonbranded stands. De IGZ heeft in de stands van de farmaceutische bedrijven geen foldermateriaal/reclame-uitingen voor geneesmiddelen gezien. Er is geen reclame voor receptgeneesmiddelen gemaakt en is daarmee in overeenstemming met de reclameregels. 2.3.2 Geschenken van geringe waarde en van betekenis voor de beroepsuitoefening De geschatte waarde van de boeken, waarvoor beroepsbeoefenaren zich bij de stand van één farmaceutisch bedrijf konden inschrijven, was lager dan 50,-. De twee boeken waren van betekenis voor de beroepsuitoefening. De IGZ acht die geschenken van geringe waarde en van betekenis voor de beroepsuitoefening. 2.3.3 Geen wetenschappelijke prijzen De farmaceutische bedrijven reikten geen wetenschappelijk prijzen uit aan de bezoekers en de sprekers tijdens de bijeenkomst. 2.3.4 Vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven voldoende herkenbaar De vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven waren herkenbaar door middel van een badge. De IGZ vindt dat hiermee voor de bezoekers van de stand duidelijk is dat zij te maken hebben met een vertegenwoordiger afkomstig van een farmaceutisch bedrijf. Pagina 9 van 16

3 Handhaving 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft de IGZ een oordeel gegeven over in hoeverre de DPS en de standhouders tijdens de bijeenkomst de regels voor geneesmiddelenreclame naleefden. In dit hoofdstuk geeft de IGZ aan of en welke maatregelen zij zal treffen indien de DPS en de standhouders niet hebben voldaan aan de regels voor geneesmiddelenreclame. 3.2 Geen bestuursrechtelijke maatregelen De IGZ ziet geen aanleiding om zijn handhavende bevoegdheden in te zetten. 3.3 Stimuleringsmaatregelen De IGZ wijst de DPS op onderstaande punten die extra aandacht verdienen: Maatregelen ter voorkoming van reclame aanscherpen Voor toekomstige bijeenkomsten wijst de IGZ de DPS erop de maatregelen ter voorkoming van reclame richting niet-beroepsbeoefenaren aan te scherpen. Zij zou dit kunnen doen door meer onderscheid te maken tussen de voorschrijvers en de niet-voorschrijvers bijvoorbeeld bij de kleur badges. Doelstelling dienstverlening helder omschrijven De organisator heeft dienstverleningsovereenkomsten gesloten met de sprekers en commissieleden. In die overeenkomsten is de uitvoering voldoende beschreven, maar is de doelstelling van de diensten niet opgenomen. Volgens de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet dienen in een dienstverleningsovereenkomst naast de uitvoering ook de doelstelling van de te verlenen dienst helder te zijn omschreven. Voor toekomstige bijeenkomsten wijst de IGZ de DPS erop de dienstverleningsovereenkomsten op dit punt aan te passen. Besteding surplus aan andere bijeenkomst inzichtelijk maken Voor toekomstige bijeenkomsten, waarbij het positieve saldo van een eerdere door farmaceutische bedrijven gesponsorde bijeenkomst wordt ingezet, wijst de IGZ DPS erop dat die bijeenkomsten ook moeten voldoen aan de regels voor gastvrijheid zoals vastgelegd in de Geneesmiddelenwet en de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. DPS kan dit onder meer bereiken door duidelijke afspraken te maken over de inbreng van het surplus en die afspraken schriftelijk vast te leggen (bijvoorbeeld een nieuwe sponsorovereenkomst). Daarnaast moet in de begroting en de eindafrekening van de volgende bijeenkomst helder worden gemaakt dat het betreffende bedrag van farmaceutische bedrijven afkomstig is en niet van de organisatie of deelnemers. Pagina 10 van 16

4 Resultaten toezichtbezoek 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk leest u hoe de DPS en de standhouders invulling hebben gegeven aan het DPS Congres 2017. Er zijn drie aandachtsgebieden: 1. organisatie samenkomst; 2. reclame-uitingen; 3. gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen). Na de algemene gegevens over de bijeenkomst vindt u de resultaten per aandachtsgebied, weergegeven in een tabel. 4.2 Algemene gegevens Algemene gegevens Titel DPS Congres 2017 Adres Verantwoordelijke voor organisatie Initiator Organisator Financier/sponsor World Forum Churchillplein 10 2517 JW Den Haag DPS DPS Congress & Meeting Services Holland CoMedical, Eurocept, Grünenthal, Halyard Health, Joymed, Kyowa Kirin Pharma, OCA Revalidatie, Schwa-medico Nederland, St Jude Medical en Takeda Datum en tijdstip inspectie 1 april 2017, 10.00 14.00 uur Duur inspectie Naam inspecteurs/aanwezigen IGZ Gesprekspartner(s): naam, functienaam en bedrijf Type samenkomst 4.00 uur (senior inspecteur), XXXXXXXX(inspecteur) en (afdelingshoofd Producten en Mondzorg) XXXXXXXXXXXXXXXXXXX (directeur Congress & Meeting Services Holland), XXXXXXXXXX(voorzitter congrescommissie), (co-voorzitter DPS) en (co-voorzitter DPS) Congres, wetenschappelijke bijeenkomst Pagina 11 van 16

Is de bijeenkomst geaccrediteerd? Ja, door ABAN, KNGF, NAPA, NIP, V&VN (zes accreditatiepunten), NVAM (acht accreditatiepunten) en ADAP (vijf accreditatiepunten). 4.3 Organisatie samenkomst Organisatie samenkomst Wie is de doelgroep? Hoeveel deelnemers zijn er en wat is de verdeling tussen beroepsbeoefenaren en niet-beroepsbeoefenaren? Heeft de organisator maatregelen genomen om (publieks)reclame richting niet-beroepsbeoefenaren te voorkomen (zoals bij de stands, programmaboekje etc)? Welke maatregelen heeft de organisator genomen tegen de verleende gastvrijheid richting niet beroepsbeoefenaren? Alle professionals die betrokken zijn bij pijnbestrijding. In totaal waren er 357 deelnemers, 179 beroepsbeoefenaren en 178 nietberoepsbeoefenaren. Ja, de DPS heeft sponsorovereenkomsten met de standhouders afgesloten met daarin een verwijzing naar de toepasbare wet- en regelgeving over geneesmiddelenreclame. In de Expositievoorwaarden op de website van de DPS stond geen verwijzing naar de toepasbare wet- en regelgeving over geneesmiddelenreclame. Sprekers werden van tevoren geïnstrueerd de disclosure als eerste of tweede dia van hun inhoudelijke presentatie te gebruiken. Daarnaast werd hen verzocht tijdens hun presentatie geen reclame voor receptgeneesmiddelen te maken in verband met de aanwezigheid van nietberoepsbeoefenaren. In het Nederlandstalig Tijdschrift Pijnbestrijding met het programmaoverzicht, de uitnodiging en op de website stond geen reclame voor geneesmiddelen. Het inschrijfgeld van de deelnemers werd besteed aan deelname symposium, koffie, thee, lunch en borrel. 4.4 Reclame-uitingen Vragen op het gebied van reclame-uitingen Worden tijdens de geïnspecteerde Nee, tijdens de bijgewoonde presentaties onderdelen geneesmiddelen besproken? werd niet gesproken over geneesmiddelen. In de ontvangen sheets Pagina 12 van 16

van andere presentaties werden alleen de stofnamen van diverse pijnmedicatie genoemd. Worden in de stands tijdens de bijeenkomst reclame-uitingen gedaan? Worden tijdens de bijeenkomst reclame-uitingen gedaan: zoals de bijgewoonde presentaties, het programma en de uitnodiging? Nee, alle aanwezige farmaceutische bedrijven hadden een non-branded stand. Nee, tijdens de bijgewoonde presentaties werden geen reclame-uitingen gedaan. In het programmaoverzicht, het Nederlandstalig Tijdschrift Pijnbestrijding, de uitnodiging en op de website van de DPS stonden ook geen reclame-uitingen. 4.5 Gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen) Vragen op het gebied van dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen Zijn de eventuele banden tussen de Tijdens de bijgewoonde onderdelen lieten sprekers en de farmaceutische de sprekers een disclosure dia zien. In de industrie vooraf bekend gemaakt? nagezonden presentaties was ook een disclosure opgenomen. In het programmaoverzicht stonden bij de sprekers niet hun eventuele banden. De sprekers werden door de DPS schriftelijk gewezen op het gebruik van een disclosure sheet aan het begin van hun presentatie, aldus de organisator. Zijn de vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven aanwezig? Zijn de vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven als zodanig herkenbaar? Zijn er stands met materialen aanwezig? DIENSTVERLENING Welke dienst(en) verricht(en) de spreker(s), commissieleden e.a. om de vergoeding te ontvangen? Ja, bij de stands van de farmaceutische bedrijven stonden vertegenwoordigers van de desbetreffende bedrijven. De vertegenwoordigers droegen een badge met de naam van hun bedrijf. Ja, tijdens de inspectie waren vier stands van farmaceutische bedrijven aanwezig en zes stands van niet-farmaceutisch bedrijven. De aanwezige farmaceutische bedrijven hadden een corporate stand waarbij geen reclame voor geneesmiddelen zichtbaar was. Bij die stands lagen geen materialen. De sprekers gaven tijdens het congres een presentatie. De commissieleden organiseerden het congres. Pagina 13 van 16

Hoeveel uren word(t/en) de spreker(s), commissieleden e.a. geacht te besteden aan de dienst(en), uitgesplitst naar voorbereiding, tijdens- en na de bijeenkomst? Hoe hoog is het uurtarief voor de spreker(s), commissieleden e.a.? Biedt de organisator de spreker(s), commissieleden e.a. reiskostenvergoeding aan? Biedt de organisator de spreker(s), commissieleden e.a. reistijdvergoeding aan? Biedt de organisator de spreker(s), commissieleden e.a. onkostenvergoeding aan? Heeft de organisator een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst met de spreker(s), commissieleden e.a. gesloten? Zo ja: afschrift(en). Zo nee: waarom niet? Zo ja, hoe is de doelstelling van de te verlenen diensten in de dienstverleningsovereenkomst omschreven? Zo ja, hoe is de uitvoering van de te verlenen diensten in de dienstverleningsovereenkomst omschreven? Volgens de organisator waren met de sprekers en commissieleden geen afspraken gemaakt over de te besteden tijd aan dienstverlening. In de ontvangen dienstverleningsovereenkomsten liep het aantal uren uiteen van 2 uur tot 2 jaar. De sprekers en de commissieleden kregen geen uurvergoeding voor hun diensten. De sprekers ontvingen een pen met het logo van de DPS en een bierpul. De sprekers en de commissieleden uit Nederland werd geen reiskostenvergoeding aangeboden. De drie keynote speakers uit de USA en de UK ontvingen wel een vergoeding voor de reiskosten. Er werd geen reistijdvergoeding aangeboden. Ja, de inschrijf- verblijfkosten van het symposium waren voor rekening van de organisatie. Daarnaast werden de hotelkosten van de drie keynote speakers vergoed. Ja, de organisator heeft schriftelijke dienstverleningsovereenkomsten gesloten met de sprekers en de commissieleden. De doelstelling van de te verlenen diensten is niet omschreven in de ontvangen dienstverleningen. Omschrijving dienstverlening: (spreken, verzorgen presentatie, deelname forum, etc.) [ ]. Overeengekomen honorarium en/of onkosten vergoeding: Kosteloze deelname aan het congres [ ]. Totaal aantal uur van de dienstverlening: (voorbereiding, inclusief tijdsduur presentatie, etc.) [ ]. Locatie van de dienstverlening: Het World Forum te Den Haag, Datum van dienstverlening: Pagina 14 van 16

1 april 2017. PROGRAMMA Hoe is de verdeling tussen het wetenschappelijk programma en vrije tijd? Wetenschappelijk programma exclusief pauzes: 4.55 uur. Vrije tijd: er werd 1.30 uur besteed aan ontvangst en pauzes en 1.20 uur aan lunch. De dag werd afgesloten met een hapje en drankje (aanname duur 0.45 uur). In totaal 3.35 uur. LOCATIE Waarom is voor deze locatie gekozen? Volgens de organisator is voor het World Forum gekozen vanwege de ligging in Den Haag en de beschikbare ruimte. De locaties van de vorige bijeenkomsten waren te klein geworden voor het aantal deelnemers. KOSTEN Wat is de financiële bijdrage vanuit de farmaceutische industrie? Wat zijn de totale kosten voor gastvrijheid (reis- verblijf, en inschrijvingskosten)? Wat is de eigen bijdrage van de beroepsbeoefenaar? Wat is de eigen bijdrage van de nietberoepsbeoefenaar? Waaraan wordt de financiële bijdrage vanuit de farmaceutische industrie besteed? De farmaceutische en de nietfarmaceutische industrie droegen in totaal 18.600,- bij aan het congres. De kosten voor gastvrijheid bedroegen ongeveer 25.878,-. De eigen bijdrage was afhankelijk van het tijdstip van aanmelding voor het congres en het al dan niet lid zijn van de DPS. Bij inschrijving tot 1 februari 2017 gold voor verpleegkundigen/aios een tarief van 120,- voor paramedisch/psysician assistent 140,- en artsen 220,-. Vanaf 1 februari 2017 werd het tarief per beroepsgroep verhoogd met 50,-. De eigen bijdrage was voor niet leden 50,- hoger. In de ontvangen eindafrekening stond het totale bedrag van 62.295,- ontvangen van alle deelnemers. Idem. De organisator besteedde de bijdrage van de farmaceutische industrie aan de verschillende kostenposten zoals de kosten voor organisatie, sprekers en verblijf. Waaraan wordt de eigen bijdrage van De organisator besteedde de eigen Pagina 15 van 16

de (niet-) beroepsbeoefenaren besteed? Strekt de gastvrijheid zich uit tot anderen dan beroepsbeoefenaren 3? Als er geld overblijft waar wordt het aan besteed? Geschenken Worden er geschenken uitgereikt? (Wetenschappelijke) prijzen Worden er (wetenschappelijke) prijzen uitgereikt? bijdrage onder meer aan kosten voor organisatie, sprekers en verblijf. Ja, tijdens het symposium waren ook nietberoepsbeoefenaren aanwezig zoals pijnconsulenten en -verpleegkundigen. De organisator gaf aan dat er waarschijnlijk geen geld overblijft. In de ontvangen eindafrekening stond een surplus van 1.202,-. Er werden geen geschenken uitgedeeld aan de deelnemers. Bij de stand van één farmaceutisch bedrijf lagen twee boeken, die werden opgestuurd of overhandigd, nadat de beroepsbeoefenaar zijn volledige gegevens had achtergelaten. Het ging hierbij om de boeken De dokter en de dood en Casusboek palliatieve zorg 2. De winkelwaarde van ieder afzonderlijk boek was onder de 50,-. Nee, er waren geen (wetenschappelijke, op geld waardeerbare) prijzen. 4.6 Opgevraagde documenten Tijdens het inspectiebezoek heeft de IGZ de volgende documenten opgevraagd of ingezien: Nederlandstalig Tijdschrift Pijnbestrijding met programmaoverzicht; lijst van deelnemers, ingedeeld naar functie; begroting en eindafrekening van de gehele bijeenkomst; lijst met sponsoren inclusief hun bijdragen; uitnodiging aan de deelnemers; overzicht door wie accreditatie is verleend en voor hoeveel uur; sponsorcontract met één farmaceutisch bedrijf; dienstverleningsovereenkomsten met sprekers en congrescommissie; correspondentie omtrent instructies aan sprekers; sheets van drie presentaties. 3 Verpleegkundigen die in opdracht van een beroepsbeoefenaar geneesmiddelen verstrekken of toedienen komen ook in aanmerking voor gastvrijheid bij bijeenkomsten (artikel 82, lid 2 Geneesmiddelenwet). Deze groep verpleegkundigen mag echter geen andere vormen van gunstbetoon dan gastvrijheid ontvangen, omdat zij niet onder de categorie beroepsbeoefenaren vallen (Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelen). Pagina 16 van 16