Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw hydrologische en gewasopbrengst-berekeningen 30 september 2011 Aequator Groen & Ruimte bv
Klimaatverandering Vergelijk weerjaren 2001-2010 met 2046-2055 (KNMI W+: transformatie 1986-1995) Vaker zachte winters en warme zomers Winters worden natter en zomers worden droger Meer extreme buien Hogere potentiële verdamping in het groeiseizoen Effecten berekend op: 1.Grondwaterstand en vochtspanning (pf) wortelzone 2.Draagkracht (bewerkbare dagen) op basis van pf 3.Gewasgroei (gras en andere teelten) Aequator Groen & Ruimte bv 2
1. Grondwaterstand en vochtspanning wortelzone Berekening met hydrologisch model (SWAP) Huidig klimaat met en zonder maatregel(en) Toekomstig klimaat met en zonder maatregel(en) Hydrologische maatregelen (doorgerekend): 1. te nat : drainage 2. te droog : beregening, wateraanvoer en peilgestuurde drainage 3. te nat en te droog : flexibel peilbeheer en drainage Aequator Groen & Ruimte bv 3
2. Kwalificatie draagkracht en vochttoestand (dagen) Grasland Bouwland Te nat (pf=1,4) Te nat (pf=1,4) Matig beweidbaar Maaien en goed beweidbaar Verdroging (pf=1,4 tot 1,85) Voldoende vocht en draagkracht (pf=1,4 tot 2,7) (pf> 1,85) Verdroging (pf=2,7) (pf>2,7) Aequator Groen & Ruimte bv 4
3. Gewasproductie Gewasproductie is direct gerelateerd aan gewasverdamping (Hoogendoorn, 1979) welke afhankelijk is van: 1.Straling van de zon (locatie) 2.Vochtspanning (pf) in de wortelzone o Wateraanvoer (neerslag, beregening en capillaire opstijging) o Waterafvoer (drainage) 3.Gewas o Aantal groeidagen o Groeistadia (start, bloei, knolzetting, afrijping ed.) o Graslandgebruik (weiden, maaien) o C3 (gras, graan aardappels, bieten) / C4 (snijmaïs) 4.Bemestingsniveau (vooral stikstof) Aequator Groen & Ruimte bv 5
Overzicht maatregelen vocht Deelnemer Huidig klimaat Doorgerekende maatregel te nat' te droog' 1 Asbreuk x peil en wateraanvoer 2 Beernink x x flexibel peilbeheer, drainage 3 Enting x beregening 4 Iemhoff x drainage 5 Lerink x x peil en drainage 6 Luesink x x peil en drainage 7 Ormel x flexibel peilbeheer 8 Poppink x wateraanvoer, peilgestuurde drainage 9 Reimer x beregening, grondverbetering 10 Smid x x peil en drainage 11 Spijkerman x x flexibel peilbeheer, drainage 12 Sprokkereef x x flexibel peilbeheer, drainage 13 Stamsnieder x flexibel peilbeheer, drainage 14 Steggink maatregelen niet door te rekenen 15 Ter Schure maatregelen niet door te rekenen Aequator Groen & Ruimte bv 6
Vochttoestand en draagkracht bij huidig klimaat situatie te nat en te droog Maatregel: peilbeheer en drainage Resultaat maatregel: vooral minder pieken te nat Aequator Groen & Ruimte bv 7
Vochttoestand en draagkracht bij toekomstig klimaat situatie te nat en te droog Maatregel: peilbeheer en drainage Resultaat maatregel: zowel aantal dagen te nat als te droog vermindert Aequator Groen & Ruimte bv 8
Grasproductie huidig klimaat bij te nat en te droog Maatregel: peilbeheer en drainage Resultaat maatregel: productie praktisch gelijk 11000 10500 10000 Opbrengst (kg ds/ha) 9500 9000 8500 8000 7500 7000 6500 6000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Zonder maatregel Met maatregel Tijd (jaar) Aequator Groen & Ruimte bv 9
Grasproductie toekomstig klimaat bij te nat en te droog Maatregel: peilbeheer en drainage Effect klimaat: verhogend effect op productie door vervroeging productie in voorjaar Resultaat maatregel: verhoging productie door geringere verdroging Opbrengst (kg ds/ha) 11000 10500 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 6500 6000 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 Tijd (jaar) Zonder maatregel Met maatregel Aequator Groen & Ruimte bv 10
Conclusies en discussie Grasproductie stijgt door eerder bereiken T-som 200 Door toename van verdroging ontstaat productieverlies Hogere voorjaarsproductie compenseert verlies verdroging Vooral in het vroege voorjaar vindt vaker vernatting plaats Dit is negatief voor grondbewerking en grasbestand Vraagt aanpassing technieken grondbewerking en mestaanwending (sleepslang) Invloed beperkingen graslandgebruik en grasbestand op de (netto) grasproductie is niet meegenomen Door eerdere T-som meer perspectief voor dubbelteelt? Economische meerwaarde maatregel is bedrijfsafhankelijk o Akkerbouw of veehouderij? o Vermindering verdroging of verbetering graslandgebruik? o Kosten maatregel? Aequator Groen & Ruimte bv 11