Van harte welkom op de bewonersavond. WaardeVOL Brummen. 26, 27 en 28 november 2018

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Van harte welkom op de bewonersavond. WaardeVOL Brummen. 26, 27 en 28 november 2018"

Adriaan van der Meer
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Van harte welkom op de bewonersavond WaardeVOL Brummen 26, 27 en 28 november 2018

2 Doel Dit project gaat over een toekomstbestendige inrichting en beheer van uw leefomgeving. Samen met u willen wij voorwaarden vaststellen voor de instandhouding en uitbreiding van hoogwaardige natuur, duurzame landbouw en een gevarieerd cultuurlandschap. Waar het goed is te wonen, te werken en te recreëren.

3 Korte terugblik

4 Regiegroep

5 Programma uur Inloop uur Welkom door Albert Slijkhuis uur Toelichting gebiedsproces door Paul Opdam uur Inspirerende pitches Arnold van Vliet Harmen van de Werfhorst Claire Vos Interview Sander Bosman uur Vragen over de pitches uur Groepsgesprekken en plenaire terugkoppeling uur Sluiting

7 Op weg naar een klimaatbestendig landschap Paul Opdam namens de regiegroep WaardeVOL Brummen Ontwikkeld door Coos van Dijk, Hans van Dijk, Laurens Hoevenaren, Frank van Noppen en Paul Opdam

8 Landschap = samenwerking tussen natuur en mens Klimaatverandering Natuur benutten Onderhouden Verbeteren

9 Ons gebied aanpassen aan een veranderend klimaat: hoe gaan we dat doen?

10 Waar moeten we rekening mee houden? Verschillen in kennis Verschillen in wereldbeeld Verschillen in belangen Niet eens over het probleem Niet eens over de beste oplossing Onzekerheid over wat er staat te gebeuren Gebied en proces onderdeel van een groter systeem: Watersysteem, Gelders Natuurnetwerk, Wetten en regels, Afspraken op hoger schaalniveau

11 Wat willen we bereiken in de komende tijd? van elkaar leren: andere waarden, omdenken kennis met elkaar delen op zoek naar gemeenschappelijke belangen ons verantwoordelijk gaan voelen voor proces en uitkomst

12 Wat bepaalt het succes van dit proces? Vertrouwen ontwikkelen (open houding, nieuwsgierig naar elkaar) Overheden geven ruimte, bewoners nemen verantwoordelijkheid Gezamenlijke visie op gewenste toekomst Oplossingen met wederzijds voordeel

13 Drie pijlers voor het gebiedsproces Weten Willen Kunnen

14 De drie pijlers onder het proces informeren Weten motiveren Willen Kunnen In staat stellen

15 De aanpak in 4 stappen Wat komt er bij klimaatverandering op ons af? Wat betekent het voor mij, voor ons? Welke problemen wil ik aanpakken? Welke kansen benutten? Willen Weten Oplossingen kiezen Kunnen Samenwerking bevorderen Welke aanpassingen waar?

16 Vier stappen in drie avonden Wat gaat er veranderen? Welke problemen oplossen, welke kansen benutten? Kiezen voor oplossingsrichtingen Kiezen voor ingrepen en locaties in deelgebieden Nov 2018 Begin 2019 Medio 2019

17 Wat komt er vanavond uit en wat gaan we er mee doen? Problemen en kansen van 5 tafels (3x) Na vanavond: Regiegroep ordent tot een gezamenlijk resultaat De volgende stap (3) Samen met u het resultaat bespreken en vaststellen welke problemen/kansen worden aangepakt U krijgt informatie: een breed palet aan oplossingsrichtingen Daarmee gaat u gewenste oplossingen kiezen

18 Veel dank voor uw aandacht.

20 Klimaatverandering Verleden heden toekomst Arnold van Vliet Klimaatwetenschapper en Bioloog, Wageningen University

21 Temperatuur Nederland +1,7 C (Bron: KNMI)

22 Effecten zichtbaar: volksverhuizing natuur

23 Effecten: Groeiseizoen al bijna maand langer - 17 dagen + 9 Foto s: Arnold van Vliet

24 Verwachte temperatuurstijging Corsica Marseille Bordeaux Nantes Lyon Bron: KNMI

25 Klimaatvalleienveluwe.nl: Indicatie aantal warme nachten Huidige situatie Situatie 2050

26 Neerslag/Droogte Afgelopen 100 jaar: Neerslag +25% 2050 neerslag hele jaar: +5% 2050: Neerslag zomer: +2% tot -13% Zeer droog jaar nu: 1 keer per 10 jaar 2050: 1 keer per 2-5 jaar

27 Gebruik weersextremen en kennis om aan te passen

29 Hydrologie in de omgeving Brummen Harmen van de Werfhorst

30 De kringloop van water

31 Ingezoomd naar Brummen en omgeving

32 De beheersing van water Gericht op de verschillende functies: - Landbouw - Natuur - Bebouwing/Infrastructuur Aanvoeren van water is hier niet mogelijk, dat betekent weg=weg Klimaatverandering resulteert in grotere extremen: - Nattere winter: beperkte stijging van de grondwaterstand als gevolg van goede ontwatering. - Drogere zomer: grondwaterstand zakt dieper uit (10 tot 25cm)

33 Klimaateffect in een gemiddelde winter

34 Klimaateffect in een gemiddelde zomer

36 Effecten van klimaatverandering op natuur in Brummen Claire Vos, Landschapsnetwerk

37 Brummen heeft bijzondere natuur! Overgang tussen Veluwe en IJssel Grote variatie natuur

38 Brummen: bijzondere natuurgebieden Landgoederen Leusveld en Voorstonden: Mozaïek van bossen en bloemrijke graslanden Drogere en nattere delen Natuur gevoed door kwelwater vanaf de Veluwe Beken, vochtige beekbossen Kleine ijsvogelvlinder Kamsalamander Klokjesgentiaan

39 NATUUR HEEFT LAST VAN KLIMAATVERANDERING

40 Verschuivende klimaatzones: verschuivende soorten 40% soorten natuurbeleid in beweging Terugtrekkende soorten Uitbreidende soorten Centrale soorten

reproductie 2017 late vorst na zeer zacht voorjaar Sterfte

41 Grilliger en extremer weer door klimaatverandering Grotere kans op lokaal uitsterven soorten Mislukte bloei geen reproductie 2017 late vorst na zeer zacht voorjaar Sterfte door te grote droogte 2018 zeer nat daarna extreem droog en warm

42 Mismatches in de voedselketen De Bonte vliegenvanger heeft zijn legtijd vervroegd Maar niet genoeg om de rupsenpiek op te kunnen vangen als er jongen zijn Bonte vliegenvanger Onderzoek Marcel Visser en Christian Both

43 Wat zijn de gevolgen voor de natuur? Natuur voortdurend in transitie: soorten verdwijnen en verschijnen Weersextremen en mismatches vergroten kans op lokaal uitsterven Condities voor bijzondere natuur gaan achteruit: slechtere waterkwaliteit te droog

Niets doen leidt tot afname soortenrijkdom Verlies van bijzondere soorten Verminderde veerkracht en herstelvermogen ecosystemen Verlies van diensten die de

44 Niets doen leidt tot afname soortenrijkdom Verlies van bijzondere soorten Verminderde veerkracht en herstelvermogen ecosystemen Verlies van diensten die de biodiversiteit ons levert: Vruchtbare bodem Bestuiving fruit en andere gewassen ook in de (moes)tuin Insecten die plaagsoorten bestrijden Recreatie, natuurbeleving, welbevinden

45 Hoe kunnen wij de natuur helpen om zich aan te passen aan klimaatverandering?

46 Sturen op condities die natuur veerkrachtiger maken VERBINDEN: versterk de groene infrastuctuur in het landelijk gebied OPPERVLAKTE: grotere populaties kunnen beter tegen een stootje HETEROGENITEIT: risicospreiding, bufferen extremen: te veel en te weinig water

47 Maatregelen die voordeel hebben voor alle gebruikers Natuur inzetten voor klimaatadaptatie landbouw en waterbeheer: Water vasthouden en opvangen in accoladeprofiel Verbindingszone natuur Bron: Waterschap De Dommel Middelen beschikbaar om het natuurlijke systeem robuuster te maken en ons landschap mooier

48 Veel dank voor uw aandacht.

49 Interview met Sander Bosman

54 Landschap en recreatie Inpassen landschapselementen met waardecompensatie grond Erfbeplantingsprojecten Wandelpaden en ommetjes

55 Vragen?

56 Wij bedanken u hartelijk voor uw komst en inbreng!

Vergelijkbare documenten

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam