MEDEWERKERSONDERZOEK 2017 STICHTING IKPOB RAPPORTAGE Beste lezer, Voor u ligt de rapportage van het medewerkersonderzoek binnen het openbaar bestuur. De resultaten in deze rapportage zijn gebaseerd op 3858 medewerkers werkzaam binnen het openbaar bestuur. STICHTING IKPOB Provincialeweg 1 2851 EA HAASTRECHT SCHOUTEN & NELISSEN Postbus 266 5300 AG ZALTBOMMEL 0418 683 271 Met vriendelijke groet, Zaltbommel, 25 augustus 2017 Schouten & Nelissen
OVERALL BEELD IKPOB Leeswijzer Benchmark, scores en kleuren De onderwerpen zijn vergeleken met een benchmark van de Nederlandse beroepsbevolking (N 40.000). Deze benchmark bestaat uit een groot aantal recente onderzoeken naar werkbeleving. In de rapportage zijn de onderwerpen zijn gekleurd op basis van een vergelijk met de Nederlandse beroepsbevolking: Groen is gunstig, grijs is neutraal en rood is een afwijking onder de benchmark. Voor de onderwerpen wordt ook een score weergegeven op een schaal van 0 t/m 10. Deze scores zijn gebaseerd op alle vragen die over het desbetreffende onderwerp gesteld werden. Op het ene onderwerp kan een 7,0 hoog zijn en op een ander onderwerp juist relatief laag. Daarbij is een hogere score niet in alle gevallen positief. Wil je weten of een score gunstig of ongunstig is, vergelijk de score dan met de benchmark. Inleiding Gemotiveerd en gezond werken is een kwestie van balans tussen wat iemand energie geeft en wat energie kost. Met dit onderzoek werden, voor 3858 medewerkers binnen het openbaar bestuur, de energiegevers (hulpbonnen) en energienemers (taakeisen) in het werk in kaart gebracht. Zijn deze in balans, dan blijven medewerkers gemotiveerd, gezond en weerbaar en gaan zij met plezier naar hun werk. Ontstaat er disbalans, dan leidt dat tot stress. Op den duur kan werkstress leiden tot lichamelijke en/of psychische klachten. Leidinggevenden en medewerkers hebben zelf veel invloed op het werk en de werkomgeving. Het is daarom belangrijk dat zij regelmatig nagaan hoe zij deze balans positief kunnen beïnvloeden. Bevlogenheid Bevlogenheid Bevlogen medewerkers gaan met plezier en enthousiasme naar hun werk. Ze voelen zich vol energie (vitaal) en zijn betrokken bij het werk (toegewijd). Voor hen vliegt de dag voorbij (flow) en zij gaan met een voldaan gevoel naar huis. Bevlogen medewerkers werken met veel passie en overgave voor het werk zelf en niet om wat het hen oplevert. Ze ervaren hun werk als uitdagend en leggen er hun hele ziel en zaligheid in. Maar ze zijn niet verslaafd aan hun werk, want ook andere dingen in het leven vinden ze belangrijk. 100% 80% 20% 23% 60% Bevlogen Neutraal 40% 20% 54% 55% Niet bevlogen 0% 26% 22% Openbaar bestuur NL 2
Bevlogenheid kan uitgesplitst worden in vitaliteit, toewijding en flow. In onderstaande tabel is weergegeven hoe medewerkers binnen het openbaar bestuur scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Een additionele analyse laat zien dat 16% van de medewerkers vitaal is. Bevlogenheid Openbaar bestuur NL Vitaliteit 6,0 6,4 Toewijding 6,5 6,5 Flow 5,7 5,6 Werkstress Werkstress Wanneer iemand langdurig wordt blootgesteld aan stressvolle situaties kan dat leiden tot gevoelens van langdurige vermoeidheid (uitputting) en een meer afstandelijke houding ten opzichte van het werk, collega's en/of burgers (cynisme). Blootstelling aan werkstress kan ook uitmonden in andere psychische en lichamelijke klachten, zoals concentratieproblemen, slecht slapen en hoofdpijn. Het is daarom belangrijk hier op tijd grip op te krijgen en de situatie te versterken. 100% 3% 2% 10% 11% 80% 21% 22% 60% 40% 20% Ernstige burn-out klachten burn-out klachten Risico op burn-out klachten Geen risico 0% 66% 65% Openbaar bestuur NL Werkstress bestaat uit uitputting en cynisme. In onderstaande tabel is weergegeven hoe medewerkers binnen het openbaar bestuur scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Stressreacties Openbaar bestuur NL Uitputting 2,5 3,0 Cynisme 2,2 2,2 Energiebronnen Energiebronnen Ieder werk kent aspecten die motiveren en energie geven. Deze aspecten noemen we energiebronnen. Energiebronnen helpen om effectief om te gaan met de taakeisen in het werk. Voorbeelden van energiebronnen zijn een goede relatie met collega s en de leidinggevende en groei- en ontwikkelmogelijkheden in het werk. 3
Energiebronnen zijn werkaspecten die helpen bij het behalen van werkdoelen. Ook verminderen ze de kans op stress. En ze stimuleren persoonlijke groei en ontwikkeling. Ze kunnen variëren van steun krijgen van collega s tot een duidelijke werkrol hebben. Wat motiverend voor medewerkers is en hen energie geeft, is persoonlijk. De ene medewerker heeft veel behoefte aan vrijheid om het werk naar eigen inzicht in te delen, een ander heeft juist veel behoefte om zichzelf te ontwikkelen. Energiebronnen helpen om te kunnen omgaan met de taakeisen die het werk stelt. Om met plezier en enthousiasme te blijven werken, is het belangrijk om aan de energiebronnen te blijven werken. scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Energiebronnen Openbaar bestuur NL Sociale steun 7,2 7,0 Inspraak 5,0 4,9 Prestatiefeedback 6,0 6,1 Ontplooiingsmogelijkheden 6,5 6,3 Waardering door leidinggevende 6,0 5,6 Communicatie 4,9 5,0 Autonomie 6,3 6,3 Afwisseling 6,4 6,0 Rolduidelijkheid 6,0 6,4 Aanspreken 6,4 6,4 Taakeisen Taakeisen Ieder werk kent aspecten die belastend zijn en energie kosten. Deze aspecten noemen we taakeisen. Voorbeelden hiervan zijn een hoge werkdruk en lange tijd zeer geconcentreerd moeten werken. Wat als belastend wordt ervaren, is verschillend per medewerker. Dit hangt af van hoe medewerkers met hun taakeisen in het werk omgaan. Kost het werk veel energie, dan kan dit op den duur leiden tot gezondheidsklachten. Deze klachten kunnen zowel lichamelijk als psychisch van aard zijn. Bijvoorbeeld te veel informatie in te weinig tijd moeten verwerken (mentaal), zware lasten tillen (fysiek), of met veeleisende klanten werken (emotioneel). Om met plezier en enthousiasme te blijven werken, is het belangrijk te luisteren naar het lichaam en iets met deze signalen te doen. scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Taakeisen Openbaar bestuur NL Werkdruk 5,1 5,0 Werk-privé balans 2,0 2,0 Privé-werk balans 1,0 1,3 Onderbelasting 3,4 3,9 Mentale belasting 6,7 6,5 Bureaucratie 4,6 4,6 4
Invloed op het werk Invloed op het werk Een belangrijk aspect van werken is leiderschap. Hierbij gaat het niet alleen over leiderschap vanuit de leidinggevende, maar ook over persoonlijk leiderschap. Beide soorten leiderschap zijn van invloed op de balans tussen taakeisen en energiebronnen. Onderzoek laat zien dat een bevlogen manier van leidinggeven zorgt voor bevlogen en gemotiveerde medewerkers. Daarnaast blijkt uit onderzoek ook dat medewerkers die mogelijkheden ervaren om zelf regie te nemen in hun werk en persoonlijk leiderschap tonen, met meer plezier en enthousiasme naar hun werk gaan en effectiever kunnen omgaan met de uitdagingen in het werk. scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Een additionele analyse laat zien dat 64% van de medewerkers het gevoel hebben dat zij veel mogelijkheden hebben om zelf regie te nemen in het werk. 37% van de medewerkers neemt in het dagelijkse leven daadwerkelijk de regie om hun baan naar wens vorm te geven. Invloed op het werk Openbaar bestuur NL Mogelijkheden eigen regie 6,7 5,3 Eigen regie 5,9 5,5 Klimaat voor bevlogenheid 5,8 6,4 Organisatie uitkomsten Organisatie uitkomsten Wanneer medewerkers hun werk positief beleven en goed in hun vel zitten, heeft dat positieve gevolgen voor henzelf én voor de organisatie. Medewerkers die hun werk positief beleven, presteren over het algemeen beter. Zij zijn betrokken bij de organisatie en hebben minder intentie om van baan te veranderen. Ook zijn zij bijvoorbeeld behulpzamer naar collega's én klantgerichter. scoren ten opzichte van de benchmark (op een schaal van 0 tot 10). Organisatie uitkomsten Openbaar bestuur NL Inrol prestaties 7,7 7,6 Extrarol prestaties 6,5 6,6 Relaties en verbanden Voor de constructen bevlogenheid en stressreacties is nagegaan welke drie factoren de sterkste voorspellers zijn. Voor de bevlogenheid blijkt dat de afwisseling in het werk, de ontplooiingsmogelijkheden en de mate van inspraak een sterke invloed hebben. Dit houdt in dat indien men afwisseling ervaart in het werk, men ontplooiingsmogelijkheden heeft en men inspraak heeft dit een positief effect heet op de bevlogenheid. Bevlogenheid 1. Afwisseling 2. Ontplooiingsmogelijkheden 5
3. Inspraak Voor de stressreacties blijkt dat de werk-privé balans, de ontplooiingsmogelijkheden en de rolduidelijkheid een sterke invloed hebben. Dit houdt in dat indien medewerker meer balans hebben in hun werk-privé, zij meer ontplooiingsmogelijkheden hebben en meer rolduidelijkheid hebben dit een positief effect heeft op hun stressreacties. Stressreacties 1. Werk-privé balans 2. Ontplooiingsmogelijkheden 3. Rolduidelijkheid 6
A Schouten Global company