De 3-dagen-regel waarschuwt

De 3-dagen-regel waarschuwt Iedere morgen wordt in Amsterdam op de beursgong geslagen, een teken dat de beursdag geopend is. Collega Albert Jellema van ProBeleggen heeft deze eer ook een keer gehad. Het dagelijkse ritueel is ingebakken in de cultuur van de beurs, voor de rest kunnen we er niet zoveel mee. Mooier zou het zijn als het slaan op de beursgong zou staan voor een signaal om in of uit te stappen op de beurs. De AEX is al geruime tijd bezig met een prachtige winstreeks. De meningen over deze reeks zijn sterk verdeeld. Er zijn partijen die de huidige opgaande trend nog veel verder zien stijgen. Royce Tostrams, een bekende Nederlandse technisch analist, noemde recent nog het koersdoel 1000 voor de langere termijn. De eerst komende 2 tot 3 jaar wordt eerst de 700 puntengrens bereikt, gaf hij aan. Het hoogste niveau ooit wat rond de eeuwwisseling werd bereikt. De 1000 puntengrens volgt dan ergens in het volgende decennium. Prima vooruitzichten, maar is deze projectie realistisch? Collega technisch analisten, de specialisten die naar de grafieken en lijntjes kijken, zijn niet allemaal zo optimistisch. Bas Heijink van ING is duidelijk voorzichtiger en Edward Loef is ronduit pessimistisch voor de lange termijn. Het is dus maar net wie u volgt. De technische analyse is een hele brede analysetechniek met veel verschillende soorten gereedschap. Het is maar net met welke bril en met welk hulpmiddel je de koersen analyseert. Wijzelf hebben veel sympathie voor de inzichten van Edward Loef. Zijn analyses hebben veel raakvlakken met de Golden Crosses Beleggingsmethode. Dit impliceert overigens geen waardeoordeel over de kwaliteit van de andere analisten. Door de jaren heen ontwikkel je bepaalde voorkeuren voor fundamentele en technische analisten die het dichtst staan bij de eigen inzichten. Veel beleggers zijn op zoek naar een instrument waarmee het begin of het einde van een trend kan worden voorspeld. Echter, er bestaat geen spreekwoordelijke bel die vooraf gaat rinkelen op het hoogste of laagste niveau van een bepaalde belegging. Achteraf is altijd feilloos aan te geven waar gekocht respectievelijk verkocht had moeten worden. Gelukkig voor onze Zuiderburen hebben zij wel zo n bel. De Golden Crosses Beleggingsmethode is in de basis een beleggingsaanpak die gebaseerd is op fundamentele analyse. Wij kijken naar de waarderingen van de verschillende beleggingscategorieën. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 1

Wij bestuderen de macro economische ontwikkelingen en op basis hiervan komen wij tot mogelijke economische scenario s. Wij schenken hierbij veel aandacht aan de stabiliteit van het financiële systeem. Macro economie en het financiële systeem dienen mondiaal te worden bestudeerd. Het beleggen in enkel Nederlandse en/of Europese beleggingen doen wij dus niet. De economie is een complex systeem met veel onderlinge verbanden. Waarbij nationale en internationale politiek een rol speelt. Waarbij klimaat, technologische ontwikkelingen, natuurrampen etc van invloed zijn op het versnellen of vertragen van trends. Daarbij zorgt geopolitiek met regelmaat voor gespannen verhoudingen tussen de economische grootmachten. Protectionisme en valutaoorlogen kunnen daarbij de internationale verhoudingen negatief beïnvloeden. Deze opsomming is niet limitatief, maar geeft al aan dat de toekomst verre van voorspelbaar is. De aandelen-, vastgoed- en obligatiemarkten lijken vrij stellig te zijn over de toekomst. Het feit dat de onderliggende beleggingen over een brede linie fors zijn gestegen, getuigt van vertrouwen in de toekomst. Negatieve scenario s worden nauwelijks verdisconteerd ondanks het feit dat verschillende grote economen en beleggers waarschuwen voor de toekomst. Ook wij hebben helaas geen glazen bol die de toekomst met zekerheid kan voorspellen. Succesvol beleggen op de lange termijn is vooral afhankelijk van het voorkomen van teveel optimisme en pessimisme. Degenen die te optimistisch zijn zien geen risico en de pessimisten zien geen kansen. Hoe beurzen, economieën en samenlevingen door de eeuwen heen bewegen is een kwestie van veel lezen. Bovenstaande 3 boeken zijn mijn uitdaging voor deze zomer. Hoeveel wij ook lezen, ook dit geeft geen garantie voor de toekomst. Net als de technisch analisten zijn wij op zoek naar een instrument wat ons behoed voor portefeuilledalingen. Daarbij is er niets mooiers dan dat onze fundamentele visie door onze risico-indicator wordt bevestigd. Onze fundamentele visie is al geruime tijd dat aandelen overgewaardeerd zijn. Op basis van 4 waarderingsmaatstaven (zie afbeelding volgende bladzijde) is de S&P500 86% overgewaardeerd. Één van die 4 maatstaven is de cyclical P/E 10 van Shiller. Ook wel CAPE of Shiller PE genoemd. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 2

Hoge waarderingen willen niet zeggen dat het niet hoger kan, want rond 2000 stond de waarderingsmaatstaven fors hoger. Wel dienen wij bij dergelijke hoge waarderingen extra alert te zijn. Dit doen wij door middel van onze risico-indicator. Wij maken gebruik van het 50- en 200-daags voortschrijdend gemiddelde. Hierbij maken veel analisten de fout om naar grafieken te kijken in de lokale valuta. Het is prachtig als de Amerikaanse beurzen record op record stapelen, maar wanneer de dollar gelijktijdig evenveel in waarde daalt, resteert er niet of nauwelijks winst in euro s. Wij bestuderen grafieken van buitenlandse beurzen dus ook altijd in euro s. Het gaat tenslotte om het rendement onderaan de streep in euro s. Wat ons betreft zijn de waarschuwingsbellen aan het rinkelen! De ishares MSCI World in euro s noteert rond het 200-daags voortschrijdend gemiddelde. Met 1629 grote multinationals weerspiegelt deze wereldwijde aandelenindex het aandelen sentiment in de wereld. 59% van de marktwaarde betreffen Amerikaanse bedrijven en 8,67% Japanse bedrijven. Deze 2 landen zijn w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 3

nummer 1 en 2 wat betreft belangrijkheid. Nederlandse bedrijven hebben een marktwaarde van 1,35% in de index, goed voor plaats nummer 9. De grafieken van de 2 belangrijkste landen uit de wereldindex laten waarschuwingssignalen afgaan. In beide grafieken noteert de koers inmiddels meer dan 3 aaneengesloten beursdagen onder het 200-daags voortschrijdend gemiddelde. Hierdoor wordt er voldaan aan onze 3-dagen-regel. Een richtlijn die wij voor onszelf toepassen en volgens ons niet door anderen wordt toegepast. Waarom 3 dagen? Het hadden tenslotte ook 2,4,5 dagen etc kunnen zijn. Naar onze mening is 3 dagen een acceptabele marge. 1 of 2 dagen onder de rode lijn kan nog toeval zijn. Bij 4 of meer dagen loop je het risico dat je te laat op het verkoopsignaal reageert. Onze ruime beleggingservaring geeft nog steeds aan dat 3 dagen de beste resultaten geeft. Doordat de ishares MSCI North America en Japan in euro s aan onze 3-dagen-regel voldoet, stijgt ons inziens de kans aanzienlijk op een aanstaande dead cross. Het verkoopsignaal waarbij de blauwe lijn de rode lijn neerwaarts kruist. Een dead cross geeft een verhoogde kans op het begin van een sterk dalende trend. Hoelang deze duurt, hoever deze reikt en hoe het verloop zal zijn, geeft onze indicator niet aan. De enige belangrijke conclusie die u mag trekken is: PAS OP! ER DREIGT GEVAAR! Wij willen u uiteraard niet afschrikken. Toch laten wij u op de volgende bladzijde de laatste 5 3- dagen-regel signalen zien van de ishares MSCI North America. Deze vertegenwoordigt dus een belang van circa 59% van de marktwaarde van de wereldwijde aandelenindex. U kunt dan zelf bepalen of u het signaal de moeite waard vindt om op te reageren. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 4

Mei 2016 Begin mei 2016 voldeed de index aan de 3-dagen-regel. Echter, op het moment van opnieuw dalende koersen onder de rode lijn stonden beide voortschrijdende gemiddelde lijnen nog in een dead cross-fase. Er was in de periode voorafgaand aan de daling onder de rode lijn geen sprake geweest van een lange periode van opgaande koersen. De 3-dagen-regel was toen vals, want achteraf gezien was begin mei een prima koopmoment. December 2015 In december 2015 daalden de koersen meer dan 3 aaneengesloten beursdagen onder de rode lijn. Het was het begin van een correctie van meer dan 10%. Het verlies werd weer snel hersteld na een dieptepunt in februari 2016. Maar de turbulentie werd vooraf goed voorspeld. Het golden crosssignaal begin december was zwak, doordat de koers op het moment van kruisen niet boven beide lijnen noteerde. Augustus 2015 In augustus 2015 was er sprake van paniek. Gedurende 2 beursdagen ging er meer dan 10% van de index af. Het probleem toen was dat op basis van de 3-dagen-regel het eigenlijk mosterd na de maaltijd was. De daling was tenslotte al achter de rug! Het dead crosssignaal volgde, maar was achteraf gezien geen betrouwbaar signaal. Maar als u nu de grafiek van december 2015 er achter zet, dan w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 5

ziet u dat de daling een vervolg kreeg. December 2012 Voor het volgende 3-dagenregel -signaal moeten wij helemaal terug naar 2012. De laatste 3 handelsdagen van 2012 noteerde de koers 3 aaneengesloten beursdagen onder de rode lijn. Maar wat opvalt is dat er op de 4 de dag weer contact werd gemaakt met de rode lijn. Het is om die reden dat de regel pas zijn kracht krijgt na het slot op de 4 de dag. Wij noemen het inmiddels de bewuste 4 de dag! De dreigende dead cross-fase werd tijdig gekeerd. Verkopen was op basis van onze richtlijnen niet nodig. Zomer 2011 In de zomer van 2011 belandde de koers meer dan 3 aaneengesloten beursdagen onder de rode lijn. Het dead cross-signaal volgde. De koers veerde echter nog één keer op voordat de paniek in augustus losbarstte. Het waarschuwingssignaal van de 3- dagen-regel heeft zijn grootste waarde wanneer koersen zich in de voorliggende fase in een sterke golden cross fase hebben bevonden. Een periode waarin beleggers weinig oog hebben voor risico s, maar voornamelijk gefocust zijn op winsten. 100% zekerheiden over de toekomst geeft onze risico-indicator niet, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee. Voor de volgende 3-dagen-regel, waarbij de koers voor het eerst weer 3 aaneengesloten beursdagen onder de rode lijn noteerde, moeten wij terug naar 2007. De ishares MSCI North America bestond toen nog niet lang genoeg om de indicator in de grafiek af te beelden. Daarom zullen wij de S&P500 index in dollars gebruiken. Wat er na het voldoen van de 3- dagen-regel is gebeurd, behoeft geen verdere toelichting. Wat ons betreft is het feit dat de huidige grafiek voldoet aan de 3-dagen-regel, in combinatie met 86% overwaardering op basis van waarderingsmaatstaven, een WAARSCHUWINGSSIGNAAL! Hoever de daling reikt, hoelang deze duurt en hoe het verloop zal zijn weten wij niet. Maar is dat belangrijk om vooraf te weten? w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 6

S&P500 1 OKTOBER 2007 T/M 1 APRIL 2009 (KREDIETCRISIS) S&P500 1 SEPTEMBER 2000 T/M 1 APRIL 2003 (ICT-CRISIS) w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 7

Disclaimer Golden Crosses B.V.: Op deze publicatie is de disclaimer van Golden Crosses B.V. van toepassing. Verkorte disclaimer: Alle aanbevelingen inzake de aantrekkelijkheid van bepaalde effecten dienen niet gezien te worden als aanbod om effecten en/of andere zakelijke waarden te kopen of te verkopen, noch als een uitnodiging of aansporing tot het doen van enige investering. Alle communicatie is generiek van aard en houdt geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie, kennis en ervaring en beleggingshorizon van de betreffende lezer. Alle informatie mag dan ook niet worden aangemerkt als een persoonlijk advies. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van alle uitingen van Golden Crosses in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de lezer dient zelf de restricties te achterhalen. Golden Crosses verbiedt het geheel of gedeeltelijk verspreiden van alle uitingen van Golden Crosses en aanvaart geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derden op grond van inzichten van Golden Crosses. Het intellectueel eigendom van alle publicaties van Golden Crosses behoort toe aan Golden Crosses. De gehele disclaimer kunt u lezen op de website www.goldencrosses.nl w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 8