Hoofdstuk 14. Groen en water

Hoofdstuk 14. Groen en water Samenvatting Ruim negen op de tien Leidenaren heeft in de afgelopen 12 maanden een groengebied binnen of buiten Leiden bezocht, bijna de helft doet dit zelfs wekelijks of vaker. Leidenaren waarderen de hoeveelheid en de kwaliteit van het groen en water in Leiden de afgelopen jaren steeds iets hoger en het groen en water in de regio meer constant. Tabel S14: Beoordeling hoeveelheid en kwaliteit groen en water (gemiddeld cijfer) 2004 2005 2006 2008 Hoeveelheid en kwaliteit groen en water binnen Leiden 6,7 6,8 6,9 7,1 Hoeveelheid een kwaliteit groen en water buiten Leiden 7,3 # 7,4 7,4 Binnen Leiden worden de grachten en singels, Leidse Hout en Cronesteyn het meest bezocht, gevolgd door de parken in de wijk. Buiten Leiden worden met name de duinen/strand en in mindere mate Vlietlanden het meest bezocht. De belangrijkste reden om een voor een bepaald groen-/ watergebied binnen Leiden te kiezen is de nabijheid en de goede bereikbaarheid. Als men een gebied buiten Leiden bezoekt zoekt men meer een gebied dat mooi is qua landschap, natuur of rust en ruimte. De gebieden worden vooral bezocht om te wandelen en in mindere mate om recreatief te fietsen, gewoon lekker niets te doen of om met de kinderen te spelen. In het rapport worden per groen-/watergebied de meest ondernomen activiteiten genoemd. Voor vier onderwerpen die betrekking hebben op het groen in de Leidse regio: wandel/fietsroutes, excursies/evenementen, planten/dieren en onderhoud groen vindt gemiddeld ongeveer de helft van de Leidenaren het belangrijk hiervan op de hoogte te worden gehouden. Tweederde van hen vindt dat ze hier voldoende informatie over kunnen krijgen, eenderde vindt van niet. De Leidenaren die op zoek gaan naar informatie hierover doen dit met name via internet (google). Huis-aan-huiskranten worden relatief vaak gebruikt voor informatie over excursies en evenementen, boeken relatief vaker voor informatie over planten en dieren en over wandelen fietsroutes. Van alle mensen die informatie hebben gezocht, heeft acht op de tien de gewenste informatie gevonden. 1

Vragenlijst In de gemeente Leiden en de omgeving liggen diverse groen- en watergebieden. We onderscheiden het kleinere wijkgroen, het grotere stadsgroen en de groengebieden in de regio, zoals de duinen de plassen en de landgoederen. Al deze gebieden zijn belangrijk voor ontspanning maar ook voor de natuur in en rond de stad. De volgende vragen gaan over de Groen- en Watergebieden in en rondom Leiden. 1. Kunt u de volgende vier aspecten omtrent Groen en Water beoordelen met een rapportcijfer: - de hoeveelheid Groen en Water binnen de stadsgrenzen van Leiden - de kwaliteit van het Groen en Water binnen de stadsgrenzen van Leiden - de hoeveelheid Groen en Water buiten de stadsgrenzen van Leiden - de kwaliteit van het Groen en Water buiten de stadsgrenzen van Leiden Groen binnen Leiden 2. A. Kunt u aangeven welke stukken groen- en/of water, binnen de stadsgrenzen van Leiden, u in de afgelopen 12 maanden heeft bezocht? (meerdere antwoorden mogelijk) (DOORVRAGEN] 1 Cronesteyn 2 Leidse Hout 3 Burcht 4 Kinderboerderij Merenwijk 5 Parken in de wijk 6 Waterspeelplaatsen 7 V.d. Werfpark 8 Plantsoen 10 Grachten, de Rijn 11 Wijksloten 12 Dierenweiden 13 Hortus Botanicus 14 Speeltuinen 15 Speelplekken 16 Anders, nl Nooit/geen Vraag 4 B. Hoe vaak bezoekt u jaarlijks deze groengebieden binnen Leiden keer 3. Welk stuk wijk- of stadsgroen binnen de stadsgrenzen van Leiden heeft u in het afgelopen jaar het meest bezocht? NR: [zie schema, als nooit vraag 4] a. Wat is de belangrijkste reden om juist dit gebied te bezoeken? goede bereikbaarheid /dichtbij mooie landschap en natuur rust en ruimte sportvoorzieningen aantrekkelijk voor kinderen andere reden, nl b. Welke activiteiten doet u u in dit wijk/stadsgroen? (meerdere antwoorden mogelijk) A B recreatief fietsen C sporten (skeeleren, trimmen, D E Zitten, zonnen, lekker niets doen F Genieten van rust en stilte G Activiteiten zoals picknicken/barbecuen H Spelen met kinderen I Observeren natuur en vogels J Hond uitlaten K Bezoek evenementen, nl L Bezoeken attractie, zoals M Anders, nl c. Heeft u verbeterwensen voor dit (wijk/stads)groen? Groen buiten Leiden 4. A. Kunt u aangeven welke stukken groen- en/of water buiten de stadsgrenzen van Leiden, u in de afgelopen 12 maanden heeft bezocht? (meerdere antwoorden mogelijk) 31 Duinen en strand 32 Valkenburgse meer 33 Joppe 34 Vlietlanden 35 Landgoederen 36 Land van Wijk en Wouden 37 Kagerplassen 38 De Horsten 39 Panbos 40 Anders, nl Nooit/geen Vraag 6 B. Hoe vaak bezoekt u jaarlijks deze groengebieden buiten Leiden keer 5. Welk stuk natuur, zoals duinen, parken, landgoederen, polders of plassen buiten de stadsgrenzen van Leiden heeft u in het afgelopen jaar het meest bezocht? NR: [zie schema, als nooit vraag 6] 2

a. Wat is de belangrijkste reden om juist dit gebied te bezoeken? goede bereikbaarheid /dichtbij mooie landschap en natuur rust en ruimte sportvoorzieningen aantrekkelijk voor kinderen andere reden, nl b. Welke activiteiten doet u in dit gebied? (meerdere antwoorden mogelijk) A B recreatief fietsen C sporten (skeeleren, trimmen, D E Zitten, zonnen, lekker niets doen F Genieten van rust en stilte G Activiteiten zoals picknicken/barbecuen H Spelen met kinderen I Observeren natuur en vogels J Hond uitlaten K Bezoek evenementen, nl L Bezoeken attractie, zoals M Anders, nl c. Heeft u verbeterwensen voor dit groengebied? Informatievoorziening Vragen 6,7,8,9: Informatie over groenvoorziening in Leidse regio Vragen over vier onderwerpen infovoorziening Leidse regio: - v6. onderhoud groenvoorziening - v7. excursies en evenementen in of over het groen - v8. planten en dieren - v9. wandel- en fietsroutes Vragen 6 en 7 aan de helft van de mensen, vragen 8 en 9 aan de helft van de mensen Ik noem u nu twee onderwerpen die betrekking hebben op informatie over het groen in de Leidse regio. De eerste is <ONDERWERP> in de Leidse regio. Vindt u het belangrijk dat u als burger hiervan op de hoogte wordt gehouden? Ja Nee naar volgend onderwerp of naar volgend blok Vindt u dat u hierover voldoende informatie kunt krijgen? Ja Nee Heeft u in het afgelopen jaar wel eens informatie gezocht over dit onderwerp? Ja Kunt u aangeven waarnaar u specifiek zocht? Waar heeft u dit opgezocht? (meer antwoorden mogelijk) huis-aan-huiskranten op Internet, nl folder op informatieborden in het gebied zelf in bezoekerscentrum of kinderboerderij boekjes over groen in de regio ergens anders, nl Heeft u de gewenste informatie gevonden? Ja Nee Nee Welke informatiebron vind u het meest geschikt voor dit onderwerp? huis-aan-huiskranten op Internet, nl folder op informatieborden in het gebied zelf in bezoekerscentrum of kinderboerderij boekjes over groen in de regio ergens anders, nl Heeft u verbetertips of suggesties over de gemeentelijke informatievoorziening over dit onderwerp? 3

Uitkomsten In de gemeente Leiden en omgeving liggen diverse groen- en watergebieden. Onderscheiden worden het kleinere wijkgroen, het grotere stadsgroen en de groengebieden in de regio, zoals de duinen, de plassen en de landgoederen. Al deze gebieden zijn belangrijk voor ontspanning maar ook voor de natuur in en rond de stad. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de beoordeling, het gebruik en de waardering van het groen en water in en buiten Leiden met de intentie om het beheer beter af te stemmen op het gebruik. Verder wordt uitgebreid ingegaan op de informatievoorziening rondom groen- en watergebieden. Er wordt ingegaan op het belang, het gebruik en de vindbaarheid van informatie van verschillende soorten informatie over het groen in de Leidse regio, te weten: onderhoud van de groenvoorzieningen, excursies en evenementen, planten en dieren en wandel- en fietsroutes. 14.1 Beoordeling groen en water in en om Leiden Sinds 2004 vragen we de Leidenaren geregeld naar een rapportcijfer voor de hoeveelheid en kwaliteit van het groen en water in en buiten Leiden. Het groen en water binnen Leiden scoort dit jaar zowel op hoeveelheid als op kwaliteit een 7,1, het groen en water buiten Leiden een 7,3 à 7,4. Leidenaren waarderen de hoeveelheid en de kwaliteit van het groen en water in Leiden de afgelopen jaren steeds iets hoger en het groen en water in de regio meer constant. Tabel 14.1: Beoordeling gemiddelde cijfer op Kwaliteit en hoeveelheid groen/ water binnen en buiten Leiden 7,1 7,1 6,9 6,9 6,8 6,8 6,7 6,7 7,3 7,4 7,4 7,2 7,3 7,3 hoeveelheid in Leiden kwaliteit in Leiden hoeveelheid kwaliteit buiten buiten Leiden Leiden 2004 2005 2006 2008 14.2 Bezoek groen- en watergebieden binnen en buiten Leiden Acht op de tien Leidenaren geeft aan in de afgelopen 12 maanden minimaal maandelijks een groengebied binnen of buiten Leiden te hebben bezocht. Dit is iets hoger dan in 2006 toen driekwart dit deed. Leidenaren bezoeken iets vaker binnen Leiden een groengebied dan daarbuiten. Zes op de tien Leidenaren komt minimaal maandelijks in een groen- of watergebied in Leiden, de helft in de regio. Tabel: 14.2a: Bezoek aan groen- en watergebieden binnen en buiten Leiden Totaal wv Binnen Leiden wv Buiten Leiden 2006 2008 2006 2008 2006 2008 Nooit 10% 7% 22% 1 20% 1 Incidenteel (1-9x per jaar) 13% 13% 1 2 22% 35% 1-3x per maand (10-40x per jaar) 35% 2 25% 40% 31% Wekelijks (41-75x per jaar) 20% 21% 18% 18% 12% 13% Meerdere keren per week (> 75x per jaar) 22% 2 11% 5% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 4

Het bezoek van de groen en watergebieden verschilt slechts beperkt per doelgroep. Ouderen en lager opgeleiden bezoeken het groen iets minder vaak. Grafiek 14.2b Bezoekfrequentie groen- en watergebieden binnen en buiten Leiden (naar doelgroep) Sekse Man 2 22% 13% Vrouw 2 20% 12% Leeftijd 18-24 1 42% 1 25-34 1 25% 43% 35-49 27% 22% 13% 50-64 65+ 31% 2 20% 1 21% 30% 1 12% 8% 1 Opleiding lager middelbaar hoger 20% 2 30% 21% 23% 27% 1 37% 3 1 12% Meerdere keren per week Wekelijks 1-3x per maand Incidenteel Niet 14.3 Bezochte gebieden Binnen Leiden worden de grachten en singels, Leidse Hout en Cronesteyn het meest bezocht, gevolgd door de parken in de wijk. Buiten Leiden zijn de Duinen/strand en de Vlietlanden de meest bezochte groen/watergebieden. In de afgelopen jaren zijn er geen verschillen opgetreden in de top drie van meest bezochte groen- en watergebieden binnen en buiten Leiden. Tabel 14.3a: Bezoek groen-/ watergebieden binnen en buiten Leiden in afgelopen jaar (meerdere antwoorden mogelijk) Binnen Leiden 2006 2008 Buiten Leiden 2006 2008 1. Grachten, de Rijn, singels 20% 27% 1. Duinen en strand 43% 42% 2. Leidse Hout 2 2 2. Vlietlanden 3. Cronesteyn 23% 2 3. Kagerplassen 1 1 4. Parken in de wijk 20% 20% 4. Valkenburgse meer 11% 1 5. V.d Werfpark 20% 5. Joppe 11% 12% 6. Plantsoen 1 1 6. Polders (*) 12% 7. Burcht 10% 7. De Horsten 8% 8% 8. Hortus Botanicus 10% 8. Panbos 10% 9. Kinderboerderij Merenwijk 8% * + Warmond+ Zoeterwoude+ Groene Hart+Leiderdorp/Voorschoten 5

14.4 Belangrijkste reden keuze specifiek groen gebied De belangrijkste reden om voor een bepaald groen-/ watergebied binnen Leiden te kiezen is de nabijheid en de goede bereikbaarheid. Als men een gebied buiten Leiden bezoekt zoekt men meer een gebied dat mooi is qua landschap, natuur of rust en ruimte. Tabel: 14.4: Belangrijkste reden voor keuze bezoek groen- en watergebieden binnen en buiten Leiden Dichtbij/goede bereikbaarheid Mooie natuur Rust en ruimte Aantrekkelijk voor kinderen Sportvoorzieningen Hond uitlaten Gezelligheid/ sfeervol Bewegen Activiteiten 10% 2% 1% 2% 1% 1% 3% 3% 3% 48% 40% Binnen Leiden Buiten Leiden 14.5 Meest ondernomen activiteit is de belangrijkste activiteit waarvoor mensen groen-/ watergebieden bezoeken. Andere activiteiten die voor de Leidenaren belangrijk zijn om een groengebied te bezoeken zijn recreatief fietsen, zonnen en niets doen of spelen met de kinderen. In de gebieden buiten Leiden fietst men wat vaker, binnen Leiden wandelt men wat vaker. Grafiek 14.5a: Meest ondernomen activiteiten in meest bezochte groen-/ watergebieden (meerdere antwoorden mogelijk) 57% 6 Recreatief fietsen 2 Zitten, zonnen, niets doen 18% 25% Spelen met kinderen 7% 12% Sporten/ trimmen Hond uitlaten Genieten van rust en stilte 13% 8% 3% Binnen Leiden Buiten Leiden Binnen Leiden De activiteiten die worden ondernomen in de Leidse groengebieden veranderen door de jaren heen nauwelijks. Grafiek 14.5b geeft een overzicht van de metingen vanaf 2004. 6

Grafiek 14.5b: Meest ondernomen activiteiten in bezochte groen-/ watergebieden in Leiden (meerdere antwoorden mogelijk) 7 70% 6 6 2004 2005 2006 2008 2 21% 21% 1 1 1 18% 1 15% 15% 15% 12% 11% 10% 7% 8% 7% 7% Recreatief fietsen Zitten, Spelen met zonnen, niets kinderen doen Sporten/ trimmen Hond uitlaten Genieten van rust en stilte Binnen Leiden valt op dat mensen relatief vaker naar Cronesteyn gaan om er te fietsen of te trimmen, relatief vaker Leidse Hout om er te wandelen, en het van de Werfpark om er te zitten, zonnen of niets doen en de grachten en andere waterpartijen van Leiden worden relatief vaker bezocht om er te varen. Tabel 14.5c: Meest ondernomen activiteiten in meest bezochte groen-/ watergebieden (meerdere antwoorden mogelijk) Recreatief fietsen Zitten, Zonnen Spelen met kinderen Sporten/ trimmen Hond uitlaten Genieten v. rust & stilte Totaal 6 2 18% 12% 8% Parken in de wijk 70% 21% 15% 21% # 7% 12% 3% Leidse Hout 77% 1 # 12% # Cronesteyn 63% 51% 7% 7% # 21% 8% # Plantsoenen 70% 12% 27% 15% # 3% # 8% Grachten, Rijn, Singels 40% 2 12% # 47% # 3% V/d Werfpark 63% 12% 40% 5% # 3% 1 # 2% of minder Buiten Leiden In vergelijking met afgelopen jaren geven meer mensen aan dat ze de groengebieden buiten Leiden bezoeken om te fietsen of te wandelen. Grafiek 14.5d: Meest ondernomen activiteiten in bezochte groen-/ watergebieden buiten Leiden (meerdere antw. mogelijk) 57% 2004 2006 2008 51% 51% 23% 2 28% 27% 25% 13% 13% 11% 11% 10% 11% 11% 7% 11% 8% 5% 3% Recreatief fietsen Zitten, Spelen met zonnen, niets kinderen doen Sporten/ trimmen Hond uitlaten Genieten van rust en stilte Buiten Leiden is in het Panbos en de Horsten wandelen de belangrijkste activiteit, in de duinen/strand en bij het Valkenburgse Meer is zitten/zonnen/nietsdoen relatief een belangrijke 7

bezigheid, het Panbos wordt relatief vaak bezocht om er te spelen met de kinderen en de Kagerplassen worden logischerwijs meestal bezocht om er te varen. Tabel 14.5e: Meest ondernomen activiteiten in meest bezochte groen-/ watergebieden (meerdere antwoorden mogelijk) Recreatief fietsen Zitten, Zonnen Spelen met kinderen Sporten/ trimmen Hond uitlaten Genieten v. rust & stilte 2008 57% 25% 7% 13% 3% Duinen en strand 7 30% 3 8% # 7% 3% 3% Vlietlanden 4 4 2 5% 10% 8% 5% Kagerplassen 2 2 # 67% 10% # # Joppe 63% 35% 23% 8% # Panbos 88% 5% 11% 51% # 21% 0% 3% Horsten 8 1 5% 3% 3% 7% 5% # Valkenburgse Meer 48% 3 7% 3% 8% 3% # 2% of minder 14.6 Verbetertips Aan de bezoekers is gevraagd of ze nog een verbetertip hebben voor het door hen meest bezochte groengebied. Veel van de tips hebben betrekking op het schoonhouden van de groenen water- gebieden, parkeergelegenheid, maar ook op het voorkomen van overlast van honden(poep), de hoeveelheid en diversiteit van het groen, onderhoud paden en het plaatsen van bankjes, prullenbakken en speelmogelijkheden. In het tabellenboek is een overzicht opgenomen van alle ideeën en suggesties. 14.7 Informatievoorziening rondom groenvoorzieningen In de Stadsenquête van dit jaar is specifiek gekeken naar het belang en gebruik van de informatie-voorziening over vier onderwerpen die betrekking hebben op het groen in de Leidse regio, te weten: het onderhoud van de groenvoorzieningen, excursies en evenementen, planten en dieren en wandel- en fietsroutes. Allereerst is gekeken of men het belangrijk vindt op de hoogte te worden gehouden van deze vier onderwerpen. Gemiddeld vindt 44-5 dit belangrijk. Relatief het minst belangrijk vindt men informatie over het onderhoud van de groenvoorzieningen en informatie over wandel- en fietsroutes het meest belangrijk. Vrouwen en 35-plussers geven net iets vaker aan het belangrijk te vinden om op de hoogte te worden gehouden van het onderhoud van de verschillende soorten groeninformatie. 55-minners vinden informatie over excursies en evenementen relatief wat belangrijker. Tabel 14.7a: % Leidenaren die het belangrijk vinden om op de hoogte te blijven per onderwerp Onderhoud groenvoorzieningen 4 Excursies en evenementen 53% Planten en dieren 48% Wandel- en fietsroutes 5 Van de mensen die het belangrijk vinden om op de hoogte te blijven over deze onderwerpen, vindt gemiddeld tweederde dat ze hier voldoende informatie over kunnen krijgen, eenderde vindt van niet. 8

Zelf informatie zoeken Van alle Leidenaren heeft 9-1 in het afgelopen jaar zelf informatie gezocht over betreffende onderwerpen, het vaakst over wandel- en fietsroutes en het minst over onderhoud groen. 15% geeft aan informatie te hebben gezocht over excursies en evenementen. Na doorvragen blijkt een activiteit te noemen die niet direct met groen te maken heeft. Tabel 14.7b: % Leidenaren dat het afgelopen jaar zelf informatie heeft gezocht over Onderhoud groenvoorzieningen() Excursies en evenementen (15%) Planten en dieren (12%) Wandel- en fietsroutes (1) 1. snoeien/onderhoud groen/onkruid/uitbaggeren (9x) 2. bomen kappen (6x) 3. herinrichting park of wijk (6x) 4. kwaliteit zwemwater (3x) 1. evenementen (9x) 2. wandeltochten/excursies (9x) 3. fietsroutes, tochten (5x) 4. activiteiten voor kinderen (3x) 5. watersport (3x) 6. recreatieactiviteit die niet direct met groen te maken hebben zoals markt, kunstroute, tentoonstelling (23x) 1. vogels: soorten in de buurt (13x) 2. activiteiten: voor kinderen, speurtocht, excursie, wandelroute (8x) 3. opzoeken specifieke dieren (7x) 4. mooie stukken groen in Leiden (7x) 5. planten: wilde planten, bloemen, bomen in de buurt (5x) 6. bouwprojecten/ bestemmingsplannen: effect op groen (5x) 7. flora/fauna van specifiek gebied (4x) 1. fietsroutes/kaarten (58x) 2. wandelroutes/kaarten (32x) 3. routes in het algemeen (4x) 4. knooppuntenplan fiets (3x) De mensen die zelf informatie over een van de vier onderwerpen hebben gezocht doen dit met name via internet en dan met name via de gemeentelijke website of via google. Andere informatiebronnen zijn met name de huis-aan-huiskranten en boeken. Huis-aan-huiskranten worden relatief vaak gebruikt voor informatie over excursies en evenementen, boeken relatief vaker voor informatie over planten en dieren en over wandel- en fietsroutes. Van alle mensen die informatie hebben gezocht, heeft acht op de tien de gewenste informatie gevonden. Tabel 14.7c: Waar informatie gezocht? (meerdere antwoorden mogelijk) onderhoud Totaal groenvoorz. excursies en evenementen Planten en dieren wandel- en fietsroutes Internet totaal 6 6 7 72% 5 - wv: www.leiden.nl - 32% - 41% - 38% - - - wv: google - 1-7% - 18% - 12% - 1 - wv: www.vogelbescherming.nl - 2% - 2% - 1% - - - wv: www.provzuidholland.nl - 2% - 8% - - - - wv: www.zuidhollandslandschap.nl - 1% - - - 2% - 2% - wv: andere website* - 18% - 8% - 22% - 1-21% Huis-aan-huisbladen 18% 22% 3 10% Boeken (over groen in de regio) 10% 2% 18% Bellen/bezoek gemeente(huis) 5% 10% 3% 3% 2% VVV 2% 1 Bezoekerscentrum of kinderboerderij 3% 3% Kranten/tijdschriften 2% 1% 2% 1% Folder 2% Buurtvereniging/districtsraad 2% 5% 1% ANWB 1% 5% * de volgende sites worden genoemd: natuurmonumenten, wandelen, anwb, vvv, hollandrijnland, Leidennoord, sleutelstad, nieuwleiden, leiderdorp, leidennu, vogelplace, dekaag, startkabelsite, wandelen, anwb, vvv, fietsroutes, fietsbond, pvv, fietsmeldknooppunten Over het algemeen geldt dat de meest gebruikte informatiebronnen voor informatie over het groen in de Leidse regio ook het meest geschikt worden gevonden. De mensen konden tot slot aangeven of ze verbetertips of suggesties hebben over de gemeentelijke informatievoorziening. Het tabellenboek geeft een uitgebreid overzicht van de genoemde verbetertips naar onderwerp. 9