ProRail, NS, Fietsersbond.

Format Plan van Aanpak voor, Startbesllsslng maatregel Beter Benuttenl Naam Maatregel 21: knooppuntontwikkeling Station Den Haag Centraal - Fietsparkeervoorzienïngen Naam Regio: Haaglanden Algemene gegevens: Uitvoerende organisatie: Verantwoordelijke bestuurder/directeur: Verantwoordelijke projectleider: gemeente Den Haag Wethouder Verkeer, P.W.M. Smit R. van der Meer Riccardo.vandermeer@denhaaQ.nl 070-353 6025 Betrokken andere organisaties: Datum / versie: ProRail, NS, Fietsersbond. 20 juni 2012 Wijze waarop Plan van Aanpak is getoetst: a) Ramingsmethodiek: Op basis van kengetallen voor gebouwde voorzieningen. Uitgebreidere raming volgt, zodra locaties en verschijningsvormen van fietsparkeervoorzieningen zijn bepaald. b) Toetsing raming en beoogde effecten: Ecorys, experts, IenM, 2011 c) second opinion: n.v.t. Eventuele bijgevoegde (beslis)documenten (indien van toepassing) Naam document Kenmerk datum Plan van aanpak fietsparkeervoorziening Oostzijde Den Haag Centraal Bijgevoegd Vastgesteld MT Verkeer Den Haag 2-4-2012 Beschrijving van de problematiek / het knelpunt Met de groei van het trein- en RandstadRailgebruik en de groei van de fiets in het voor- en natransport naar het station neemt het tekort aan fietsparkeerplaatsen bij Den Haag Centraal de komende jaren toe. Er is daarmee sprake van een structureel probleem. Op basis van de prognose van ProRail, NS en gemeente is er in 2020 een tekort van meer dan 5.000 plaatsen. Uitgaande van een lineaire groei van de behoefte aan fietsparkeerplaatsen in de periode tot 2020 is er in 2014

sprake van een verschil van 2.000 plaatsen tussen de opgave in het kader van het Nieuwe Sleutelproject (NSP) over het aantal te realiseren plaatsen en de verwachte vraag. Scopebeschrijving van de maatregel Uitgebreide beschrijving van de maatregel / het project - Realisatie van ca. 2.000 fietsparkeerplaatsen in de periode 2012-2014 in de directe omgeving van het station, zodat ten opzichte van de 6,000 fietsparkeerplaatsen waarvoor het Rijk NSP-middelen beschikbaar heeft gesteld, wordt voldaan aan de geprognosticeerde behoefte van ca, 8.000 extra plaatsen. Tot 2015 vindt jaarlijks monitoring van vraag en aanbod plaats, op basis waarvan maatregelen bijgesteld kunnen worden. De extra opgave bestaat uit: - Anna van Buerenstraat/Pr. Bernhardviaduct): 1.300 tot 1500 extra fietsparkeerplaatsen. Het plan van aanpak voor deze locatie is bijgevoegd. Het VO voor deze locatie is volgens planning november 2012 gereed. De kosten voor deze locatie (gebouwde voorziening) is op basis van kengetallen geraamd op: 3.550.000, (brandbreedte 3.000.000 a 4.150.000) Koningin Julianaplein (vooruitlopend op een grootschalige fietsparkeervoorziening in het kader van het NSP-project): 700 extra plaatsen 2

- Pr. Bernhardviaduct - Rijnstraat-zijde 200 extra (tijdelijke) plaatsen onder het viaduct. De kosten voor deze beide laatstgenoemde locaties is geraamd op : 650.000,-- (bandbreedte 500.000 è 750.000). Totaal: 3.550.000 + 650.000. = 4,2 mln. Op 19 juni 2012 is in het college van BenW van Den Haag in het kader van het Uitvoeringsprogramma fietsparkeren1 een raadsmededeling behandeld over de verschijningsvorm voor de voorzieningen (Koningin Julianaplein en Pr Bernhardstraat / Rijnstraatzijde). Het college wil bij het ontwerp voor uitbreiding op het KJ plein extra zorg en tijd besteden voor het vinden van een verantwoorde esthetische oplossing. Voor de locaties Koningin Julianplein en Prins Bernhardvïaduct/Rijnstraat-zijde) is geen 'officieel' VO nodig. Voor de locatie Pr. Bernhardviaduct/Rijnstraatzijde wordt uitgegaan van oplevering nog dit jaar - december 2012, Vanwege het collegebesluit met betrekking tot de locatie Koningin Julianaplein wordt verwacht dat dit begin 2013 zal starten en medio 2013 gereed zal zijn. Deze inpassing wordt de komende maanden uitgewerkt. Het voorstel zal in het kader van de voortgangsrapportage ter kennis van de stuurgroep worden gebracht. Op basis van offertes wordt de aanbesteding voor de vervanging van de enkellaags rekken door dubbellaags rekken voor de locatie Prins Bernhardviaduct/Rijnstraatzijde aanbesteed. Omdat dubbellaags rekken bredere gangpaden vereisen dan enkellaags rekken wordt de opstelling van de rekken gewijzigd, maar de begrenzing blijft gelijk. Bij de stalling Prins Bernhardviaduct /Rijnstraatzijde worden nog wat bestrating aangeheeld. Er wordt wel een tekening gemaakt van hoe de indeling wordt; denk aan een uitvoeringstekening. Fietsflat Rijnstraat is geen onderdeel van dit plan van aanpak.in de fietskelder Stichthage wordt de kwaliteit verhoogd; de capaciteit verminderd daardoor vanwege grotere, bredere fietsen (hart-ophart-afstand van de fietsen wordt vergroot). Dit gebeurt voor rekening van NS. Doel van de maatregel Primair effect: Ca. 2000 extra fietsparkeerplaatsen komt neer op ca. 450 motorvoertuigen per spits minder, dus 133 voertuigverliesuren/dag (ca. 30.000 vvu/jaar), Ecorys. Verder leidt de realisatie van extra fietsparkeervoorzieningen tot een prettiger en overzichtelijker stationsgebied waar handhaving op foutgestalde fietsen mogelijk blijft. Om tot realisatie van de extra fietsparkeervoorzieningen te komen, moeten de reguliere procedures gevolgd worden. Neveneffecten: - De leefbaarheid neemt toe door minder voertuigkilometers (en congestie) in de Haagse regio. - De fietsroutes van/naar de stationsomgeving worden drukker. Type maatregel Het betreft een maatregel ter versterking van de keten fiets - OV/spoor. Nadere afbakening maatregel / project 1 Het Uitvoeringsprogramma fietsparkeren, gemeente Den Haag, 2012 Is beschikbaar voor inzage bij de projectleider Riccardo van de Meer. Het omvat echter meer activiteiten dan de in dit plan van aanpak uitgewerkte locaties.

Buiten de scope van het project vallen: - Intensivering van handhaving. Hierin wordt voorzien in het kader van Beter Benutten project 18 - regionaal handhaven fietsparkeren. - Afspraken over beheer, exploitatie en onderhoud met onder andere NS en ProRail (o.a. over de vraag welke fietsparkeervoorzieningen rondom het station bewaakt (of met toezicht) en welke onbewaakt worden. Ook wordt in het kader van de overeenkomst ingegaan op gratis fietsparkeerplaatsen en voorzieningen waarvoor betaald moet worden). Mogelijke variatie en onzekerheden in de scope - De monitoring van vraag en aanbod kan leiden tot bijstelling van de maatregelen (zoals de omvang fietsparkeervoorzieningen). De vraag naar fietsparkeervoorzieningen2 is vooral afhankelijk van de groei van het aantal treinreizigers en reizigers in het overig OV (zie definitie) en het aandeel fiets in de modal split. Kleine afwijkingen ten opzichte van de huidige prognose voor het aantal treinreizigers leiden al tot andere vraag. Het plan van aanpak 'Monitoring fietsparkeren Den Haag Centraal' wordt niet eerder dan eind juni opgesteld (na vaststelling van het Uitvoeringsprogramma Fietsparkeren Den Haag Centraal). Reizigersprognose en modal split worden aangeleverd door NS en ProRail, stallingscapaciteit en -bezetting worden door gemeente Den Haag geteld. Gezamenlijk wordt een voorstel opgesteld of de maatregelen moeten worden bijgesteld. Namens Haaglanden ontvangt Wouter Jorritsma de stukken van de projectgroepen, o.a. om rol richting mobiliteitsmanager te vervullen. - De ruimtelijke mogelijkheden rondom Den Haag Centraal zijn beperkt, zeker nu er bouwplaatsen voor diverse projecten zijn en worden verwacht, zoals voor de realisatie van het Haagse Startstation lijn E (metrolijn naar Rotterdam). - Er is gestart met de planvoorbereiding voor de uitbreiding van de capaciteit op het Koningin Julianaplein en onder het Pr. Bernhardviaduct (Rijnstraat-zijde), ten behoeve van oplevering nog in 2012, Ook is gestart met de planvoorbereiding voor de fietsparkeervoorziening aan Anna van Buerenstraat. Deze voorziening wordt uiterlijk in 2014 of zoveel eerder als mogelijk opgeleverd. Samenhang en samenwerking - De maatregelen kunnen gerealiseerd worden onafhankelijk van andere fietsparkeervoorzieningen. Wel is er samenhang met het project'overeenkomst beheer, exploitatie en onderhoud', vanwege het al dan niet opnemen in het ontwerpen van een beheerdersruimte; - De uitvoering van de fietsparkeervoorzieningen wordt afgestemd op andere ontwikkelingen rondom Den Haag Centraal. - De maatregelen worden samen met ProRail en NS ontwikkeld. - Dit project maakt onderdeel uit van het gebledsplan Centrale Zone Den Haag-zie bijlage IV bereikbaarheidsverklaring. In dat kader wordt inhoud gegeven aan de package deals voor dit gebied en wordt het gebruik gestimuleerd. Kosten Een eerste schatting in 2011 van de kosten kwam uit op 3,2 miljoen. Op basis van kengetallen worden de kosten van de drie voorzieningen nu geraamd op 4,2 miljoen. De verschijningsvorm 2 ProRail hanteert als formule: aantal instappers trein x vertrek% x voortransport% + aantal instappers trein x aankomst% x natransport%. De gemeente corrigeert dit met benodigd aantal fietsparkeerplaatsen voor overig OV en voor functies in de stationsomgeving.

van de drie voorzieningen moeten nog worden bepaald; in dat kader worden de kostenramingen geoptimaliseerd. Voor de voorziening aan de Anna van Buerenstraat wordt er vooralsnog van uitgegaan dat de fietsparkeeropgave inpandig opgelost gaat worden. De verdeling van het totaalbedrag over de drie voorzieningen wordt in het kader van die projecten bepaald. Het betreft de realisatiekosten. De kosteneffectiviteit blijft gegarandeerd omdat tegelijk met deze uitbreiding de handhaving (weesfietsenaanpak) - zie plan van aanpak maatregel 18: regionaal handhaven fietsparkeren - wordt geoptimaliseerd. Extra dekking van 1 mln. bovenop het gereserveerde bedrag in het programma Beter Benutten is gereserveerd door de gemeente Den Haag. De kosten voor beheer en onderhoud wordt geregeld in een nader af te sluiten overeenkomst in het kader van het te starten project'beheer, onderhoud en exploitatie' met NS en ProRail. Deze kosten komen bovenop de realisatiekosten van de fietsparkeervoorzieningen. Met de vastgestelde commissiebrief'visie fietsparkeren Den Haag Centraal en fietsparkeeropgave van het Nieuwe Sleutelproject' is bepaald dat er een overeenkomst hierover moet worden opgesteld. Taakstellend budget, prognose kasritme en verdeling over de partners Bijdrage van Budget in k * prijspeil 2011 (excl. BTW) Prognose Kasritme 2012 2013 2014 2015 e.v Rijksbijdrage (excl. BTW) 1345 200 1145 Bijdrage rijk BTW problematiek 128 128 Stadsgewest Haaglanden (programma fiets IPVV) Bijdrage Haaglanden BTW problematiek 800 95 705 63,5 63,5 Gemeente Den Haag 1800 210 1590 Bijdrage Den Haag BTW problematiek 63,5 63,5 Totaal excl. BTW 4200 505 3440 255 Kasritme is indicatief aangegeven. Zodra duidelijkheid bestaat over de planning van beide fietsparkeervoorzieningen en de verschijningsvorm, kan het kasritme definitief worden gemeld. Het totaal bedrag is exclusief BTW. Afspraak in het BO MIRT van 7 november 2011 De rijksbijdrage (in het overzicht bijlage II - bereikbaarheidsverklaring - 1,6 min) is inclusief BTW. Deze bijdrage zal na verrekening met de door het Rijk uitgevoerde projecten in de regio, afhankelijk van de voortgang van het pakket, in jaartranches worden toegekend. Constaterend dat mogelijk een financieel knelpunt kan ontstaan m.b.t. verrekening van BTW, komen Rijken regio overeen deze evt. problematiek zoveel als mogelijk binnen de overeengekomen financiële contouren op te lossen. Indien een deel van het BTW-probleem niet is in te passen, zullen Rijk en regio ieder de helft van dat restprobleem voor rekening nemen.

In bovenstaand overzicht is de Rijksbijdrage excl. BTW berekend en is aangegeven welk aandeel van de BTW-problematiek voor rekening van het Rijk en van de overige partijen maximaal kan zijn. Mijlpalen / Planning en kosten Mijlpalen Planning Variatieco eff Start gereed Inhoudelijk en procesmatig af te bakenen stappen, beslismomenten en mijlpalen (indien aan de orde verdeeld naar voorbereiding en uitvoering). Fietsparkeervoorziening Anna van Buerenstraat/Prins Bernhardviaduct3 locatieonderzoek Voorontwerp gereed Uitwerking t.m. realisatie April 2012 Mei 2012 Okt. 2012 Nov.2012 nov.. 2012 Eind 2013/ medio 2014 Plan van aanpak bijgevoeg d Agendere n in stuurgroe P Fietsparkeervoorzieningen Kon. Julianaplein en Pr. Bernhardviaduct (Rijnstraat-zijde) Ontwerp (collegebesluito realisatie juni 2012 Eind 2012 Pr. Bernhardviaduct medio 2013 (Kon. Julianaplein Zodra het VO voor de Anna van Buerenstraat/Prins Bernhardviaduct gereed is, bestaat duidelijkheid over de planning, def. kostenraming en kasritmes; dan worden de processtappen, beslismomenten en mijlpalen aangescherpt. Voor de locaties Koningin Julianplein en Prins Bernhardviaduct/Rijnstraat-zijde) is geen 'officieel' VO nodig. Voor de locatie Pr. Bernhardviaduct/Rijnstraatzijde wordt uitgegaan van oplevering nog dit jaar - december 2012, Vanwege het collegebesluit met betrekking tot de locatie Koningin Julianaplein wordt verwacht dat dit begin 2013 zal starten en medio 2013 gereed zal zijn. Deze inpassing wordt de komende maanden uitgewerkt. Het voorstel zal in het kader van de voortgangsrapportage ter kennis van de stuurgroep worden gebracht. 3 Vastgesteld PvA voor oostzijde (Pr. Bernhardviaduct/Anna van Buerenstraat) is als bijlage toegevoegd. 6

Risico's Nr. Belangrijkste risico's Kans van optreden Mogelijke gevolgen Tijd Geld in k Beheersmaatregelen 1 Overeenkomst over beheer, exploitatie en onderhoud Als deze niet medio 2014 gereed Is, kan de fietsparkeervoorzie ning aan de oostzijde niet (volledig) niet conform de planning in gebruik worden genomen. Bij vertraging bij het komen tot afspraken kan de voorziening tijdelijk onbeheerd blijven of zorgt de gemeente voor een beheerder voor de voorziening aan de oostzijde. 2 Uitwerkingsfase Vertraging kan optreden als er sloopwerkzaamheden moeten worden uitgevoerd, kabels en leidingen verplaatst moeten worden, archeologisch onderzoek nodig is of bodemsanering nodig is. 3 bouwlogistiek werkzaamheden afstemmen met de bouw van OVterminal, Nieuw Babylon, Anna van Buerengebouw, HSE etc In die gevallen vallen de kosten ook hoger uit. Indien planningstec hnisch nodig kunnen wanden of hekken worden geplaatst ipv muren die fundering nodig hebben. Regelmatig óverleg met projectorgan Isatie Den Haag Nieuw Centraal Uitvoeringsorganisatie Meerdere gemeentelijke afdelingen van Den haag, ProRail, NS en (lokale afdeling van de) Fietsersbond; algehele coördinatie: gemeente Den Haag.

Contracten ngsstrategie Het project voor de oostzijde is gestart. Voor de andere projecten wordt naar verwachting binnenkort gestart. Afhankelijk van o.a. de verschijningsvorm wordt de aanbestedingsvorm bepaald. Monitoring en evaluatie Het aantal aanwezige fietsparkeerplaatsen rondom Den Haag Centraal (aanbod) en de vraag (prognose) worden jaarlijks bijgehouden door gemeente en ProRail. Voor 2010 en 2011 zijn vraag en aanbod bekend (2010= nulmeting). Daarnaast wordt voor monitoring en evaluatie aangesloten bij het plan van aanpak Haaglanden dat in samenspraak met RWS/IenM wordt opgesteld. Vaststelling / ondertekening Functie Naam Handte'((eni ap Datum Gemeente Den Haag, directeur DSO L. Kok Stadsgewest Haaglanden, sectorhoofd Verkeer en Vervoer W J. Benschop w[t Ministerie IenM, M.C.A. Blom Plv. DGB - ^ ^jjl Besluit Stuurgroep 28/6/2012 v» De stuurgroep stemt in met dit plan van aanpak en neemt daarmee de startbeslissing voor maatregel 21 OV knoop Den Haag Centraal - fietsparkeren - De max. daarvoor begrote gelden van in totaal 4,2 mln. worden - conform bovenstaand overzicht - gereserveerd door het ministerie van IenM, Stadsgewest Haaglanden en de gemeente Den Haag. De kostenraming voor deze maatregel overschrijdt het taakstellend budget van 3,2 mln. (bijlage 2 bereikbaarheidsverklaring). Gemeente Den Haag heeft het overig benodigde budget van 1 mln gereserveerd, zodat het project nu wel verder kan worden uitgewerkt en uitgevoerd. Op het moment dat een definitieve kostenoverschrijding binnen bovenstaand budget aan de orde is, wordt - conform bijlage V van de bereikbaarheidsverklaring (prioritering) - primair bezien of verrekening met vrijval uit andere projecten mogelijk is. - Het rijksaandeel wordt volgens de aangegeven kasritmes gestort in de BDU van Stadsgewest Haaglanden. - Op basis van bovenstaande informatie wordt besloten tot het in uitwerking en uitvoering nemen van de fietsstallingsvoorzieningen Koningin Julianaplein en Prins Bernhardviaduct/Rijnstraatzijde - totaal geraamd 650.000. In het kader van de voortgangsrapportage wordt de stuurgroep in kennis gesteld van het uitvoeringsplan Pr. Bernhardviaduct/Rijnstraatzijde en het inpassingsplan Koningin Julianaplein. 8

Zodra hét Voorontwerp voor de fietsparkeervoorziening Anna van Buerenstraat / Pr Bernhardviaduct met definitieve kostenraming, planning eri risico's gereed is, wordt dit geagendeerd voor de stuurgroep.