Verslag marktconsultatie Inkoop Jeugdhulp 5 september 2017 Deelsessie 1 Dagvoorzitter: Aldo Voorn (adviesbureau AEF) Aanwezig: deelnemerslijst is als bijlage toegevoegd Aanwezig namens de gemeenten Landgraaf, Voerendaal en Heerlen: Yvonne Kelders (projectleider), Miriam van Ooijen, Ivonne de Jel, Paul Bloemer, Minette Wissink, Jacqueline Goossens, Amber Smeets en Yildez Peelen (verslaglegging) Welkom Aldo Voorn, de dagvoorzitter, heet de aanwezigen welkom. Toelichting op de agenda door Yvonne Kelders (sheet 1 en 2) Yvonne geeft een korte terugblik wat afgelopen maanden is gebeurd na de laatste Marktconsultatie van 4 juli. De opmerkingen die zijn meegenomen uit de marktconsultaties hebben onder andere geleid tot ontwikkeldialogen met diverse aanbieders op de thema s toegang en jeugd- en jongerenwerk. Deze ontwikkeldialogen worden voortgezet. Met de gesubsidieerde organisaties zijn gesprekken gevoerd. Ook zijn door de gemeenten Landgraaf, Voerendaal en Heerlen bijeenkomsten georganiseerd met cliënten en zijn contacten gelegd met CliC (Cliënten centraal in de Jeugdzorg). In november van dit jaar zal wederom een marktconsultatie gepland worden waarin meer inhoudelijke vragenstukken aan de orde zulle zijn. Met de gemeenteraden en de MO adviesraden van de drie gemeenten heeft een eerste gezamenlijke informatiebijeenkomst plaatsgevonden. In het najaar wordt een tweede bijeenkomst georganiseerd. Zowel de verslagen van de marktconsultaties als de bijbehorende presentaties, de verslagen van de ontwikkeldialogen en andere relevantie informatie aangaande de inkoop Jeugdhulp is te vinden via de website van de gemeente Heerlen www.heerlen.nl/inkoopjeugdhulp. Vraag en antwoord de cijfers (dia 3 en 4) In sheet 3 van de presentatie wordt het aantal cliënten per gemeente weergegeven (raming gebaseerd op 2016). Voor Heerlen gaat het om afgerond 2000 cliënten, voor Landgraaf om 1100 en voor Voerendaal om 200. Op sheet 4 is het aantal arrangementen per gemeente uitgesplitst (raming gebaseerd op 2016). Yvonne Kelders stelt de vraag wat de tabellen oproepen bij de aanbieders. De aantallen GGZ behandeling zijn behoorlijk hoog. Dit geeft aan dat er sprake is van zware/complexe problematiek in de regio. Hoe verhouden zich de cijfers tot het aantal unieke cliënten. Dit wordt niet duidelijk uit de overzichten. Afspraak: het aantal unieke cliënten wordt toegevoegd zodat de cijfers beter te duiden zijn. Gevraagd wordt ook de cijfers 2017 te betrekken (nieuwe arrangementen). Aldo Voorn vraagt de aanwezigen of de gemeenten, met het oog op het in de markt zetten van de opdracht, nog meer zaken moeten toevoegen aan de tabel. De tabel geeft aantallen weer het lijkt veel interessanter om te onderzoeken wat inhoudelijk achter de aantallen schuil gaat. Wat is de ondersteuningsvraag? Het aanbod zegt niet altijd iets over wat nodig is voor een cliënt. 1
De link met de andere sociale domeinen wordt gemist (Wmo, Participatie). Afspraak: dit aandachtspunt wordt meegenomen. Kijken naar de verhoudingen in aantal inwoners tussen Landgraaf, Heerlen en Voerendaal. Afspraak: de gemeenten nemen deze aanvulling mee. Maak de doorkijk 2015-2016 inzichtelijk. Afspraak: de gemeenten nemen deze aanvulling mee. Opbouw opdracht inclusief budget, hoe kan dat er uit zien? (dia 5) In grote lijnen zal de strekking van de opdracht zijn: organiseer het aanbod Jeugdhulp voor de drie gemeenten. De hoogte van de lumpsum is afhankelijk van de opdracht die uiteindelijk in de markt gezet wordt. Vraagpunten: Leveren van zorg en ondersteuning (hierbij speelt nog de afbakening, bijvoorbeeld wel of niet residentieel er bij); Hoe om te gaan met onderdelen van de toegang; Hoe om te gaan met huidige gesubsidieerde activiteiten (b.v. jeugd- en jongerenwerk); Overige vraagstukken. Uitgangspunten opbouw lumpsum (dia 6) Diverse opdrachten, combinatie diverse budgetten. Cijfers 2015-2016-2017 (harde gegevens als basis). Trendontwikkelingen (zorgzwaarte en zorgvraag). Mogelijkheden efficiency: Welk veranderpotentieel zit in de opdracht? Hierover het gesprek met elkaar aangaan. Onderzoek gemeente Alphen aan de Rijn. Effect op prijs (doorlooptijd, intensiteit en volume). Ruimte voor interventies en effect op kwaliteit, kwantiteit en financieel. Doelmatigheidswinsten. Efficiency mogelijkheden (dia 7) Dubbele handelingen: Dubbele intake, diagnostische onderzoeken, rapportages; Integratie trajecten. Kans: dubbele handelingen eruit halen. Slimmer organiseren: Lean organiseren (ICT-toepassingen, gezamenlijk backoffice, her-allocatie personeel). Kans: wachtlijsten wegwerken, doorlooptijd verkorten, productiviteit verhogen, cliëntvolgend systeem). Normaliseren van de jeugdhulp: Minder instroom door meer op te lossen in lokale basisvoorziening; Meer inzetten op preventie en duurzame ondersteuning (link onderwijs, kinderdagverblijven, verenigingsleven enz.). Wegnemen perverse prikkels: Zwaardere zorg inzetten dat het traject rechtvaardigt (upcoding); Zwaardere zorg inzetten dan cliënt nodig heeft; Voorkomen overbehandeling. Kans: goedkopere hulp. Combinatie residentieel en ambulant Kans: lichtere, goedkopere en betere hulp in de buurt. 2
Vraag en antwoord bij dia 5 t/m 7 Welke weg doorlopen mensen in de jeugdzorg. Aantal casussen volgen en kijken wat anders kan. Als voorbeeld wordt het passend onderwijs genoemd. Het passend onderwijs verhoogd de zorgvraag. Meer inzetten op preventie is niet zo eenvoudig. Preventie moet uitvoerbaar zijn. Dagvoorzitter De gemeenten leggen een vraag neer die ze opgepakt willen zien door één contractpartij. Gevraagd wordt goede en betaalbare zorg aldus Aldo Voorn. Eén opdracht met lumpsum financiering zonder oormerk. Vanaf 2015 zijn stappen gezet op het gebied van samenwerking. Binnen de systematiek van de gemeenten is samenwerking eenvoudiger geworden. Dit neemt niet weg dat hulpverleners veel tijd verliezen aan administratieve taken. Dit gaat ten koste van de samenwerkings- en innovatiekracht. Het zoeken van de verbinding met scholen is een hoofdpijn dossier. Scholen zijn er niet voor op aarde om de hulpverlening over te nemen. Het gaat om een nieuwe manier van denken en een nieuwe manier van werken. Met een andere blik naar de materie kijken. De zorg die nu geleverd wordt is best effectief. Wellicht kan wel nog een stap verder naar voor gemaakt worden. Wat kunnen we doen om te voorkomen dat mensen in de zorg terecht komen? Raakvlak onderwijs en zorg: juist Limburg is gekort op het budget onderwijsgelden waardoor het spanningsveld tussen de verdeling van de budgetten onderwijs en zorg nog meer op scherp is komen te staan. Er zitten paradoxen in de opdracht: het moet goedkoper en we moeten transformeren. Dit maakt het ingewikkeld. Transformeren en innoveren kost tijd en dus geld. Oplossingen worden vaak in het klein bedacht. Bij kleine, innovatieve aanbieders. Gemeenten kijk ook naar wat er wel goed gaat. Niet alles opnieuw gaan bedenken. Hoe snel kunnen veranderingen doorgevoerd worden? Yvonne geeft aan dat de gemeenten zich realiseren dat op 1 januari 2019 niet alles in één keer anders kan en zal zijn. Een overgangsjaar is zeker aan de orde. Aan de andere kant ligt er ook de uitdaging om gesprekken met elkaar aan te gaan die er toe doen. Het opstellen van een ontwikkelagenda is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten, aanbieders en overige partners in het veld. Wordt het item dubbele behandeling herkend? Het budget wordt minder. Transformeren is een must. Aan de voorkant innoveren is een must. Dit is een combinatie van alles zoals benoemd op sheet 7. Wat is zorg en wat hoort bij het normale leven? Er wordt een maatschappelijke tendens ervaren dat veel wordt benoemd als afwijkend. Aan de ander kant zijn er ook kinderen met ernstige problemen. Voor de GGZ is de beroepscode leidend. De lumpsum financiering kan bijdragen aan het terug duwen. Er zijn genoeg mogelijkheden om vragen niet in de GGZ te hoeven oppakken. Maar als de vraag uiteindelijk bij de GGZ komt dan valt vaak niets meer te normaliseren. Zorgvragen die behandeld worden in de kinder- en jeugdpsychiatrie gaan niet over. Ook niet als preventie in het onderwijs wordt ingezet. In Roermond is een interessant onderzoek gaande. Onderzoeksvraag: wat zou je 3
moeten verwachten aan inzet jeugdhulp als je kijkt naar de samenstelling van de bevolking van Roermond. Vinden de aanwezigen dat de residentiële jeugdhulp moet worden opgenomen in de opdracht? De zorg moet anders vorm gaan krijgen. Inhoudelijk zien aanbieders mogelijkheden. Organisatorisch leeft de vraag of we het niet te snel willen. De residentiële zorg zeker meenemen in de opdracht. Het gehele scala kunnen bekijken (ambulant en residentieel) biedt meer innovatie mogelijkheden en kansen. Eén ontwikkelopdracht voor ambulant en residentieel lijkt passender. Makkelijker open afschalen (doorlopende zorglijn). De bedenkingen vooral bij het tijdpad. De financiële risico s zijn vooral in het begin van het traject erg groot. Fasering gemeenten goede keuze. Wat wordt bedoeld met residentieel? De gesloten jeugdzorg valt hier buiten. Wat opvalt, is dat opvoeders eerder geneigd zijn om af te haken. Investeren in het vertrouwen en het bieden van tools waardoor opvoeders het vertrouwen krijgen dat ze het wel kunnen. Wat ontbreekt, is de mogelijkheid tot maatwerk (verschillende financieringsstromen). Voor de lichtere vormen van hulp lijkt meer samenwerking mogelijk. Minder gebonden aan arrangementen en minder gebonden aan voorwaarden. Dit neemt niet weg dat in sommige gezinnen de belemmeringen reëel zijn. Het terugdringen van de residentiële instroom is een aanname. Mogelijk is het al een enorm succes als de hetzelfde peil gehandhaafd blijft. Heeft het onderzoeksbureau in Alphen aan den Rijn ook het recidive gevaar meegenomen? Als de keuze gemaakt wordt residentieel toe te voegen, voorwaarden hierover opnemen in de opdracht. Afspraken: (1) Gemeenten onderzoeken of dit technisch mogelijk is met het oog op de inkoop. Wellicht een voorbehoud opnemen in de nota van inlichtingen. (2) Samen met de aanbieders fasering bekijken. Op sheet 7 wordt de verbinding met de Wmo en Werk & Inkomen gemist. Samenwerken.hoe dan? Manieren van inschrijven (dia 8, 10, 11 en 12) Paul Bloemer licht de sheets toe en staat stil bij de wijze waarop aanbieders zich straks voor de opdracht kunnen inschrijven. 1. Zelfstandig; Of wanneer de inschrijver niet zelfstandig de opdracht kan of wenst uit te voeren: 2. Als combinatie (bestaande uit 2 of meer combinanten); 3. Als hoofdaannemer of onderaannemer(s); 4. Als combinatie van onderaannemers(s). In alle situaties dient de inschrijver in zijn inschrijving aan te geven voor welke partijen (combinanten, onderaannemers, derden) de opdracht zal worden uitgevoerd. Ad 2. Als combinatie Bekend wordt gemaakt wie als penvoerder namens de combinatie optreedt. Alle combinanten worden bekend gemaakt, ondertekenen en overleggen stukken. Als de opdracht wordt gegund, zijn alle deelnemers aan de combinatie (ook wel combinanten genoemd) contractpartij. Combinanten zijn gezamenlijk aansprakelijk voor de gestanddoening van de verplichtingen voortvloeiend uit de inschrijving, alsmede de uitvoering van de overeenkomst. Als voorwaarde aan inschrijving combinatie, geldt dat de deelnemers/combinanten hoofdelijke aansprakelijkheid aanvaarden voor de nakoming van de verplichtingen die uit 4
het contract voortvloeien. Ad 3. Als hoofdaannemer met onderaannemers De opdrachtnemer treedt op als hoofdaannemer en contractpartij van de opdrachtgever (gemeenten). De opdrachtnemer geeft (een) gedeelte(s) van de uitvoering van de opdracht uit in onderaanneming. De hoofdaannemer is volledig aansprakelijk voor de gestanddoening van de verplichtingen voortvloeiend uit de inschrijving, alsmede de eventuele uitvoering van de overeenkomst. De hoofdaannemer is ook aansprakelijk voor de nakoming van de verplichtingen van de door haar ingeschakelde onderaannemers. Uit de inschrijving blijkt welke betrokken ondernemer voor welke gedeelte van de opdracht als onderaannemer wordt ingeschakeld. Ad 4. Als combinatie met onderaannemer(s) De eisen zoals gesteld in 2 en 3 gelden onverminderd. Hoofdaannemer De volledige eind verantwoordelijkheid ligt bij de contractpartij. De hoofdaannemer is regiehouder. Onderaannemer Noodzakelijk voor de zeer specifieke ondersteuning, expertise of locatie(s). Toegevoegde waarde hebbend, maar geen volwaardig contractueel partner kunnen of willen worden? Al dan niet flexibel door een opdrachtnemer, te contracteren partijen? Bieden flexibiliteit en effectieve benutting capaciteit? Het komen tot samenwerking vraagt van partijen.(dia 13) Paul Bloemer geeft aan dat er een aantal thema s zijn waarvan de gemeenten denken dat aanbieders deze met elkaar zouden moeten doorlopen om hun samenwerking kracht bij te zetten en er klaar voor te zijn in februari 2017. Hieronder zijn deze thema s opgesomd: Gedeelde visie & hoe te effectueren? Coaching medewerkers? Onderaannemers? Governance code / spelregels onderling? Mededinging? Overname personeel / cliënten? Beeld hoe samenwerking te organiseren / juridisch construct (voor- en nadelen)? Resultaatsturing, hoe? Bundeling expertise, waarborgen kwaliteit? Vraag en antwoord bij dia 8 t/m 13 Wat is de taak van de gemeenten hierin en wat is de taak van de aanbieders? Wat betreft de invulling van de 9 thema s zoal genoemd in sheet 13, die niet als uitputtend wordt gezien beogen de gemeenten in principe vrijheid en ruimte te laten aan de markt. De gemeenten willen in ieder geval niet sturen richting een bepaalde organisatievorm of samenstelling van een samenwerkingsverband. Wat als bijvoorbeeld 10 samenwerkingsvormen ontstaan? Gaat de gemeente dan kiezen? De opdracht wordt in de markt gezet. De samenwerkingsverbanden moeten 5
aantonen dat ze aan de opdracht kunnen voldoen. Als twee of meer samenwerkingsvormen zich inschrijven is sprake van concurrentie. Het is dan aan de gemeenten om deze samenwerkingsvormen te beoordelen. Zowel beoordelingscriteria als eisen omtrent geschiktheid en inschrijving worden geformuleerd en opgenomen in de inkoopopdracht. Aanbieders moeten dus vooral met elkaar aan de slag. Als één aanbieder niet de gehele opdracht kan behappen zal waarschijnlijk samenwerking gezocht moeten worden. Zetten de gemeenten niet veel vrijgevestigden buitenspel? Het is op voorhand niet de bedoeling. In principe kan elke vrijgevestigde aanbieder deelnemen aan een samenwerkingsverband. Het is voorstelbaar maar nog niet besloten, dat in de opdracht eisen worden opgenomen die maken dat vrijgevestigde aanbieders een positie vervullen bij de uitvoering van de opdracht. Kritische opmerking aanbesteding gemeente Rotterdam. Het zijn de grote aanbieders die de markt overnemen. Combinanten deel uitmakend van een samenwerkingsverband, zijn in principe vanuit het perspectief van de opdrachtgever gelijkwaardig. Tussen onderaannemers en de combinatie kunnen contracten van onderaanneming worden gesloten voor dat deel van de inkoopopdracht waarin de combinatie zelf niet kan voorzien. Wanneer worden de voorwaarden aangaande de totale opdracht helder? Wanneer de opdracht wordt aangekondigd (gepubliceerd). Ook de beoordelingscriteria worden pas helder als de opdracht gepubliceerd wordt. Voorlopig is gepland de opdracht medio februari 2018 te publiceren. De voorlopige planning gaat er van uit dat vanaf het moment van publicatie marktpartijen voldoende de tijd hebben om een inschrijving te doen. In 3 of 4 maanden een samenwerkingsverband opbouwen inclusief visie en governance lijkt onmogelijk, aldus Aldo Voorn. Oproep aan de aanbieders: zoek elkaar op en ga aan de slag met elkaar. Het is in het kader van de samenwerking voor aanbieders van belang om te weten of de residentiële jeugdhulp wel of niet wordt meegenomen in de opdracht. Het is niet de vraag OF residentieel wordt meegenomen in de opdracht maar WANNEER. Is het toegestaan om als aanbieder zowel als combinant en als onderaannemer aan te besteden? In principe kun je als marktpartij niet meer dan één keer inschrijven. Aangezien de vraag ter plekke niet voldoende is beantwoord het volgende: indien een onderneming reeds bij inschrijving onderaannemer is van een inschrijver op een perceel, kan deze onderneming tevens als zelfstandig ondernemer (i) of lid van een samenwerkingsverband (ii,iii of iv) op dat (zelfde) perceel inschrijven (hoofdaannemer). Het is echter niet toegestaan om meerdere keren een inschrijving in te dienen als hoofdaannemer. In voorkomend geval zijn de inschrijvingen ongeldig. Een aantal aanbieders hebben zich al verenigd in samenwerkingsverband (Koraal, Mondriaan, RADAR en Xonar). Is het nog mogelijk voor aanbieders om aan te haken? RADAR geeft aan dat dit samenwerkingsverband anderhalf jaar geleden al is ontstaan vanuit de visie dat het anders moet in de zorg. Het genoemde samenwerkingsverband is in gesprek met andere grote en kleinere aanbieders. Het is een open construct. Oproep aan ander aanbieders: neem het initiatief om het gesprek met elkaar aan te gaan. Het samenwerkingsverband is geen initiatief van de gemeenten. 6
Er worden vragen gesteld hoe de overgang voor cliënten uit zal zien. Kijkend naar overgangsregelingen zijn meerdere varianten mogelijk. De aanpak van Alphen aan den Rijn maar ook de Wmo-aanbesteding dienen als voorbeeld. Ook wordt aangegeven dat als besloten wordt de toegang mee te nemen in de opdracht dan wordt waarschijnlijk van de nieuwe opdrachtnemer geëist personeel over te nemen. Aanbieders geven aan dat het samenwerkingsverband veel moet gaan organiseren. Het gevoel leeft dat dit ten koste zal gaan van de slagkracht en de innovatiekracht. Ook wordt door de aanbieders aangegeven dat juist het kleinschalig werken veel voordelen heeft. De angst leeft dat de grotere instellingen alle zorg gaan overnemen. Alles waar de afgelopen jaren in geïnvesteerd is lijkt verloren te gaan (innovatie). De kwaliteit van de zorg gaat lijden onder de grootschaligheid volgens enkele aanbieders. Het optuigen van een consortium (intensieve samenwerking op de werkvloer mogelijk maken) is een combinatie van denken en doen en kost kijkend naar de partijen die participeren in STAND-BY! (opdrachtnemer Wmo in Heerlen) veel commitment, tijd en energie. Enkele aanbieders geven aan te zijn verrast dat de gemeenten de aanbieders vragen om een visie te ontwikkelen. Gedacht werd dat in de marktconsultaties in gezamenlijkheid met de gemeenten gewerkt zou worden aan een visie. Het zoeken van samenwerkingspartners wordt gezien als huiswerk voor de aanbieders. Dit is een uitdagende opdracht voor vrijgevestigden en kleine (innovatieve) aanbieders. Het gevoel wordt geuit door een van de aanwezige aanbieders dat als je als aanbieder niet bij het reeds bestaande samenwerkingsverband aangehaakt bent, je eigenlijk niet meer hoeft te komen naar deze bijeenkomsten. Voor de kleinere aanbieders wordt het lastig om een gelijk aanbod te doen als de grote aanbieders. De enige optie die overblijft, is aansluiten bij een samenwerkingsverband. Samen verder bouwen via gesprek (dia 14) In het voorjaar van 2017 zijn de bestuurlijke uitgangspunten gedeeld in de marktconsultatie. Toen waren er nog vier gemeenten betrokken bij de verkenningsfase. Nu is aan de orde hoe de uitgangspunten door de markt vertaald worden in een gedeelde visie en de uitwerking ervan georganiseerd wordt. De markt moet met haar visie aansluiten op de uitgangspunten van gemeenten. De gemeenten hebben in dat proces geen rol. Aldo Voorn vat de sessie samen en geeft aan dat één opdrachtnemer wordt gezocht voor het gehele palet aan zorg (de opdracht). Het is aan de aanbieders om te onderzoeken waar mogelijkheden voor samenwerking liggen. Vandaag is gesproken over cijfers. Om de cijfers beter te kunnen interpreteren is nadere uitwerking nodig. Hoe de opdracht en het budget kan gaan uitzien is toegelicht. Het wordt een lumpsumsystematiek. Efficiency mogelijkheden zijn besproken. Er is gesproken over het toevoegen van de residentiële jeugdhulp aan de opdracht (fasering is een punt van aandacht). De verbinding met andere domeinen wordt gemist (Wmo en Participatie). De manieren van inschrijving zijn toegelicht en de bevindingen uit de schriftelijke marktconsultatie zijn gedeeld. Yvonne Kelders dankt alle aanwezigen voor hun inbrengen. De eerstvolgende marktconsultatie zal plaatsvinden eind november of begin december van dit jaar. De save the date van 3 oktober wordt in de agenda s geannuleerd. 7