Man, 88 jaar Onderwerpen Empowerment van Kwetsbare Ouderen Prof. Dr. Anja Machielse Je bent nooit te oud om te beginnen Den Haag, 6 april 2017 Ik heb nooit kunnen denken dat ik, na zo n gelukkig leven, zo verdrietig ben. Ik heb nooit gedacht dat mensen zo ongelukkig kunnen zijn als ik de laatste jaren. Sociale verbondenheid Maatschappelijke veranderingen Zelfredzaamheid Sociale kwetsbaarheid Levensvragen en zingeving Eamonn Doyle Niels Blekemolen Sociale verbondenheid Inbedding in een betekenisvol netwerk leidt tot een hoger niveau van welbevinden Social connectedness als belangrijk aspect van well-being (zie bv. Ryff, Baumeister) Sociale relaties voorzien in fundamentele sociale bestaansvoorwaarden (Weiss, 1974) Identiteit en zelfrespect Sociale integratie Sociale steun Maatschappelijke veranderingen Individualisering Secularisering Economische ontwikkelingen Culturele ontwikkelingen Technologische ontwikkelingen
Gevolgen in het publieke domein Verzakelijking van relaties Minder solidariteit en gemeenschapszin Autonomie en zelfredzaamheid Transformatie van de intimiteit Anthony Giddens Levensverwachting 65-plussers (79 jaar) (83 jaar) Veranderde gezins- en familierelaties Meer eenpersoonshuishoudens Meer zelfgekozen relaties Zelfredzaamheid (1) (Gezondheidsraad, 2013) Kan iemand zelfstandig leven zonder professionele ondersteuning? Kwetsbaarheid = kenmerk van specifieke doelgroepen of personen die verminderd zelfredzaam zijn Ouderen Kwetsbare ouderen ( frail elderly ) Ziekten en aandoeningen Beperkingen in het functioneren Toenemende zorgbehoefte: mantelzorg en professionele zorg Praktische hulp
Sociaal netwerk Achteruitgang opvangen/compenseren Behoefte aan professionele zorg beperken Maar ook: Liefde Vriendschap Betrokkenheid Erbij horen Veiligheid Kwetsbaar kunnen zijn Sociale verliezen Netwerk krimpt Contacten onderhouden is lastiger Afhankelijkheid van relatieve vreemden Ambivalenties Ondersteuning uit eigen netwerk kan de beleving van zelfredzaamheid verminderen (Linders, 2013; Grootegoed, 2013) Sociale behoefte verandert bij het ouder worden gerotranscendentietheorie (Tornstam, 1989) Ander levensperspectief Selectiever in het aangaan van contacten Meer aandacht voor diepere en emotioneel betekenisvolle sociale relaties Maatschappelijke beeldvorming Vervreemding (socially abandoned, Thorsen, 1988) Overbodigheid (Machielse & Bos, 2015) Uitsluiting (Machielse, 2015) Voltooid leven (Van Wijngaarden, 2016) Eenzaamheid Lars Tornstam
Paradox van het ouder worden Zingevingsvragen: Omgaan met kwetsbaarheid Besef van eindigheid Tegelijk: Sociale verliezen sociale kwetsbaarheid Zelfredzaamheid (2) (Huber et al., 2011) Kan iemand omgaan met (de gevolgen van) beperkingen? (lichamelijk, psychisch, sociaal) Empowerment Meer invloed ( macht ) krijgen over gebeurtenissen en situaties die belangrijk voor iemand zijn 1) Zelfrespect, zelfacceptatie Empowerment = zingeving 2) Competentie (zelfregie/controle) 3) Begrijpelijkheid/interpretatieve controle (begrijpen waarom iets gebeurt) De ervaring van een zinvol leven Draagt bijaan geestelijke weerbaarheid ( resilience ) (Ungar, Duyndam) Beschermt tegen de schadelijke gevolgen van life-events en tegenslagen (Ryff & Singer, 2009). Empowerment Meer invloed ( macht ) krijgen over gebeurtenissen en situaties die belangrijk voor iemand zijn In interactie met anderen (sociale verbondenheid) insluiting Bronnen: Derkx, Antonovsky, Baumeister, Frankl, Morgan & Farsides, Smaling & Alma.
Man, 73 jaar Aandacht voor het sociale leven Gevoel van zinvolheid en waardigheid Weerbaarheid en kwaliteit van leven Ik wordt steeds afhankelijker. Ik kan niet meer alleen naar buiten. Naar de dokter of de gemeente en zo gaat ook niet meer alleen. Medisch kunnen ze me niet helpen. Maar wel met sociaal contact. Dat ik weer een beetje leef. Eamonn Doyle Niels Blekemolen Dank voor uw aandacht!