DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERRIJK HDO OOSTELIJK HALFROND

VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERRIJK HDO OOSTELIJK HALFROND Locatie : KinderRijk Plaats : Amstelveen Registratienummer : 486891 Onderzoeksnummer : 1177 Datum onderzoek : 12 november 2012 Datum vaststelling rapport : 21 januari 201 VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 1 van 9

1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Amstelveen. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Amstelveen. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Werkwijze onderzoek KinderRijk, locatie is een van de voorscholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 2 van 9

2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen Aantal peuters in groep a: 2, waarvan 17 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 12, waarvan 0 doelgroeppeuters. VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina van 9

2. HET TOTAALBEELD KinderRijk Halve Dag Opvang (HDO) Oostelijk bevindt zich in een overgangsfase. De PSZ De Kinderboom is in 2012 opgegaan in de HDO. Dat betekent dat KinderRijk voor de VVEgeïndiceerde peuters een aanbod moet realiseren en de ouders actief bij de VVE moet betrekken. De leidsters van De Kinderboom werkten met het VVE-programma Bas, maar zijn daarvoor niet gecertificeerd. Zij zijn nu bezig met de training voor het programma Kaleidoscoop, dat daarna ook gebruikt gaat worden. Van groot belang is wel dat de VVE-peuters voldoende tijd krijgen voor het programma. Dat is nu structureel te weinig, waardoor aan de condities om de doelstellingen van VVE te halen, niet wordt voldaan. Een gericht ouderbeleid VVE ontbreekt nog. KinderRijk heeft haar bestaande ouderbeleid op dit punt nog niet aangepast. Dat geldt ook voor haar kwaliteitszorgcyclus en de wijze waarop de ontwikkeling van de VVE-peuters wordt gevolgd. De leidsters hebben enige ervaring met VVE, maar wachten nog op nadere aanwijzingen van de leiding van KinderRijk. Totdat er nieuwe formulieren of afspraken ten aanzien van het observatieinstrument zijn gemaakt, gebruiken zij de oude formulieren. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters is al in voldoende mate ontwikkeld. Zij zorgen voor een warm en veilig klimaat waarin de kinderen met elkaar kunnen spelen. De educatieve component kan verder ontwikkeld worden. De leidsters werken vooral intuïtief en geven extra begeleiding aan VVE-peuters als de gelegenheid zich voor doet. De omslag naar planmatig werken (aanbod, volgen van de ontwikkeling en extra begeleiding) is nog niet gemaakt. De scholing die zij nu volgen kan een eerste stap zijn om te zorgen voor kwalitatief goede VVE. De peuters stromen uit naar meerdere basisscholen. Dat heeft mede tot gevolg dat de doorgaande lijnen in aanbod, pedagogisch handelen en zorg belangrijke aandachtspunten zijn. VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 4 van 9

. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Amstelveen A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Ja A CONDITIES KinderRijk - A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik ben Bas A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 2 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan A0.0 De Halve Dag Opvang (HDO) is een voorziening die in maart 2012 in de plaats is gekomen van peuterspeelzaal De Kinderboom. De Stichting Cardanus beheerde tot 1 januari 2012 de PSZ De Kinderboom in Amstelveen. In het kader van de harmonisatie van gesubsidieerde peuterspeelzalen met kinderdagverblijven heeft Kinderopvang KinderRijk De Kinderboom overgenomen en biedt VVE aan in halve dagopvang (HDO). De peuters stromen uit naar diverse scholen, waar onder de Martin Luther Kingschool die er naast ligt. Met deze school is twee maal per jaar overleg in het kader van de warme overdracht. A4.1 De HDO is open van 08.00 uur tot 1.00 uur, maar de peuters beginnen niet allemaal tegelijk. Pas om 09.15 uur kunnen de leidsters met het VVE-programma beginnen. Vanaf half 12 kunnen kinderen weer opgehaald worden. De pedagogisch medewerksters (leidsters) weten niet precies welke kinderen doelgroepkind zijn. Het is niet goed na te gaan hoeveel tijd per dagdeel VVE-tijd is. De hoeveelheid tijd is waarschijnlijk toch te kort omdat de peuters in principe maar twee dagdelen komen. De GGD heeft hier in haar rapport van mei 2012 ook al op gewezen. A5.4 In 2008-2009 heeft de Martin Luther Kingschool een eenmalige subsidie gekregen waarmee de materialen van het programma Ik ben Bas en Doe meer met Bas zijn aangeschaft voor de school en psz De Kinderboom. De leidsters hebben toen geen scholing gevolgd. Nu zijn de leidsters bezig met de training Kaleidoscoop, maar zijn nog niet gecertificeerd. De Martin Luther Kingschool volgt deze training niet en blijft werken met Bas. B OUDERS KinderRijk - B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 5 van 9

B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1 KinderRijk heeft nog geen analyse van de kenmerken van de ouderpopulatie gemaakt. De leidsters weten niet welke kinderen een VVE-indicatie hebben. Daardoor is het ook lastig om de ouders van de VVE-kinderen bij het programma te betrekken. Nu KinderRijk de VVE bij de opvang heeft gekregen, is het van groot belang om doelen ten aanzien van de VVE in het algemeen en de ouderbetrokkenheid in het bijzonder in beleid vast te leggen. B2 De ouders worden in algemene zin geïnformeerd over de HDO. Over de doelen en werkwijze bij VVE krijgen ze nauwelijks informatie. B4 Op dit moment krijgen ouders weinig informatie over de mogelijkheden van VVE thuis en wat zij kunnen doen met hun kind. De leidsters van de peuterspeelzaal hebben hier in het verleden wel ervaring mee opgedaan. Zo kregen de ouders een cd-rom van Bas mee naar huis om ook thuis met hun kind te zingen en met woorden te oefenen. Wel merken de leidsters op dat er naar hun idee erg beperkt gebruik van werd gemaakt. KinderRijk geeft aan dat zij in 201 gaat starten met ouderbijeenkomsten. B5 Bij de inloop speelt en leest een deel van de ouders met hun kind. De duur hiervan is erg wisselend en hangt ook af van het moment waarop ze hun kind komen brengen. De materialen liggen klaar. Er is geen gewoonte dat ouders bijvoorbeeld eens per maand een ochtend helpen. Indien nodig verlenen ze wel hand- en spandiensten. Over het algemeen participeert er maar een beperkt deel van de ouders. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE KinderRijk - C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2. De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 2 taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 6 van 9

C1.1 De Kinderboom werkt met het programma Bas. Ze gebruiken de thema's van Bas en vullen ze aan met eigen thema's. Deze worden conform de opzet van Bas uitgevoerd. Hiervoor hebben ze themadozen met materialen gemaakt die regelmatig terugkomen. Na de certificering voor Kaleidoscoop stapt de HDO over op dit programma. C1.2 De leidsters bespreken per week wat ze gaan doen en maken dan ook een verdeling van taken. Dit ligt niet vooraf vast. Ze werken ook niet met een jaarplanning waarin heldere doelen bepaald zijn. Het plannen van activiteiten en ook extra oefening en begeleiding in het kader van VVE zijn ontwikkelpunten. C1. Omdat er zo weinig vast ligt en vooraf gepland is, werken de leidsters erg op hun ervaring en intuïtie. Hierdoor is het moeilijk om later te zien wat er precies is gedaan met de VVE-kinderen. C1.4 Voor de differentiatie geldt hetzelfde als voor de planning. Ook hier gebruiken de leidsters 'het moment'. Hierbij bestaat het gevaar dat door de waan van de dag de noodzakelijke extra activiteiten voor VVE-kinderen niet aan bod komen. C2 De sfeer in de speelzaal is vriendelijk en positief. De peuters worden warm onthaald en gaan snel spelen. Bij de inloop spelen ze soms met degene die ze brengt, maar ook spelen ze alleen of met elkaar. De leidsters praten dan met ouders of gaan met een kind spelen. De kinderen worden gezien en krijgen aandacht. Tijdens de activiteiten gaan de leidsters respectvol met de kinderen om en geven ze ruimte om te spelen en te praten. In de kring stellen ze geregeld open vragen om taal uit te lokken. Daarbij mogen kinderen ook op elkaar reageren waardoor er interactie tot stand komt. C2.5 De ruimte heeft leuke en uitdagende materialen. Ook prentenboeken van allerlei onderwerpen zijn aanwezig. Het talige element in de zin van labeling en zichtbare (thema)woorden, al dan niet met een pictogram, kan worden versterkt. Juist ook voor de ouders van de VVE-kinderen is het van belang om de geschreven Nederlandse taal te benadrukken. C.2 De leidsters gebruiken de themawoorden en praten veel met de kinderen. Toch kan het talige aspect nog meer aan bod komen. Juist door deze activiteiten regelmatig te herhalen en voor de kinderen die dat nodig hebben te plannen, krijgt de VVE meer kans om succesvol te zijn. C.7 Evenals bij de eerdere ontwikkelpunten gebeurt dit wel, maar nog teveel intuïtief. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG KinderRijk - D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 7 van 9

D1.1 De Kinderboom gebruikte een observatieformulier van Cardanus dat de leidsters gedurende de tijd op de speelzaal drie maal invulden. Dit formulier ging ook mee naar de basisschool. Er komt een nieuw formulier van KinderRijk, maar tot die tijd gebruiken de leidsters nog het oude formulier. D1.2 De leidsters hebben geen planning opgesteld. Zowel voor de groep als geheel, maar evenmin voor individuele kinderen of subgroepjes die extra aandacht nodig hebben. Hiermee is niet gezegd dat individuele kinderen geen extra zorg krijgen maar er is geen garantie dat er planmatig gehandeld wordt en dat kinderen ook de juiste zorg op vastgestelde momenten in voldoende mate krijgen. D1. Hierdoor is het niet mogelijk om te zien of de inspanningen effect hebben gehad. D1.4 De leidsters houden niet bij welke woorden de kinderen actief en/of passief beheersen. Hierdoor is er te weinig zicht op wie welke woorden opnieuw aangeboden zou moeten krijgen en wat het resultaat hiervan is. Er kan daarom gerichter gewerkt worden aan de begeleiding van de taalontwikkeling voor doelgroepkinderen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL KinderRijk - E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 2 E2-E5 KinderRijk evalueert wel de opvang. Zij moeten echter VVE nog opnemen in hun kwaliteitszorgcyclus. Om die reden zijn ook de andere indicatoren van dit kwaliteitsaspect nog ontwikkelpunten. F DOORGAANDE LIJN KinderRijk - F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool F De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 2 afgestemd F De intern begeleider/vve-coördinator van de Martin Luther Kingschool heeft twee maal per jaar overleg met de leidsters. De overdracht is warm. Ook met andere basisscholen bespreken de leidsters de overdracht in principe persoonlijk. VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 8 van 9

F4 Er is op dit moment geen inhoudelijk overleg over VVE tussen de Martin Luther Kingschool en de. Daarom zijn alle indicatoren betreffende de doorgaande lijn nog ontwikkelpunten. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 1177 Onderzoeksdatum: 12-11-2012 Pagina 9 van 9