Jaarverslag 2012
Naam verslagleggende rechtspersoon Stichting Bevolkingsonderzoek Noord Bezoekadres Queridolaan 5, 9721 SZ Groningen Correspondentieadres Postbus 425, 9700 AK Groningen Telefoonnummer 050 520 88 88 Identificatienummer NZa n.v.t. Nummer Kamer van Koophandel 41012153 E-mailadres info@bevolkingsonderzoeknoord.nl Internetpagina www.bevolkingsonderzoeknoord.nl Bevolkingsonderzoek Noord pagina 2
INHOUD 1 BESTUURSVERSLAG... 5 2 PROFIEL VAN DE ORGANISATIE... 8 2.1 MISSIE EN VISIE... 8 2.2 KERNACTIVITEITEN... 8 2.3 BELANGHEBBENDEN... 8 3 GOVERNANCE... 10 3.1 BESTUUR EN TOEZICHT... 10 3.2 BEDRIJFSVOERING... 10 3.3 CLIËNTENRAAD... 11 4 RESULTATEN 2012... 12 4.1 OPKOMSTCIJFERS BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER... 12 4.1.1 Gegevens natraject borstkankerscreening Bevolkingsonderzoek Noord... 13 4.2 OPKOMSTCIJFERS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER... 13 4.3 FINANCIEEL RESULTAAT... 16 5 BELEIDSRESULTATEN 2012... 17 5.1 ALGEMEEN... 17 5.2 KWALITEITSBELEID... 17 5.2.1 Certificering... 17 5.2.2 Kwaliteitsbewaking... 17 5.2.3 Visitatie LRCB... 18 5.3 ONTWIKKELINGEN BORSTKANKERSCREENING... 19 5.3.1 Vijfminutenplanning... 19 5.3.2 Rolstoelcliënten... 19 5.3.3 Vaste unit... 19 5.3.4 Opleiding... 19 5.3.5 MammoXL... 20 5.3.6 Natraject... 20 5.3.7 Fotobespreking... 20 5.4 ONTWIKKELINGEN SCREENING BAARMOEDERHALSKANKER... 20 5.4.1 Scholingsmodule doktersassistenten... 21 5.4.2 Visitatie van de P.A.-laboratoria in het noorden... 21 5.4.3 Evaluatie effecten tweede herinnering... 21 5.4.4 Cervixteam... 21 5.4.5 Cervixspecial en magazine Leven & Lijf... 22 5.4.6 Inrichten natraject... 22 5.5 ONTWIKKELINGEN INVOERING SCREENING DARMKANKER... 22 5.5.1 Verantwoordelijkheid... 23 5.5.2 Voorbereiding en uitvoering... 23 5.5.3 Activiteiten... 23 5.6 COMMUNICATIE... 24 5.6.1 Jaar van de communicatie... 24 5.6.2 Externe communicatie... 24 5.6.3 Arbeidsmarktcommunicatie... 24 5.6.4 Interne communicatie... 24 5.6.5 Invoering interne huisstijl... 24 Bevolkingsonderzoek Noord pagina 3
5.6.6 Bevolkingsonderzoek darmkanker... 25 5.7 REACTIES EN KLACHTEN CLIËNTEN... 25 5.7.1 Overzicht reacties en klachten cliënten... 25 5.7.2 Klachtenregistratiesysteem... 25 5.8 ICT/FACILITAIR... 26 5.8.1 Uitbreiding (pc s) werkplekken... 26 5.8.2 Werkplekken screeningseenheden... 26 5.8.3 Firewall... 26 5.8.4 Internetfilter... 26 5.8.5 Printer... 26 5.8.6 Citrix Server Upgrade... 26 5.8.7 Remote Access... 26 5.8.8 Virtualisatie Software Upgrade... 26 5.8.9 Harmony... 26 5.8.10 Profit... 26 5.8.11 Microsoft Office... 26 6 ORGANISATIE... 27 6.1 PERSONEELSFORMATIE... 27 6.1.1 Verloop... 27 6.1.2 Verzuim... 28 6.2 ARBO... 28 6.3 MEDEWERKERSONDERZOEK... 29 6.4 VERTROUWENSPERSOON... 29 7 BIJLAGEN... 30 7.1 RAAD VAN BESTUUR EN RAAD VAN TOEZICHT... 30 7.2 RESULTATEN BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER PER GEMEENTE... 31 7.3 OPKOMST BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER PER GEMEENTE PER GEBOORTECOHORT... 32 7.4 OVERZICHT AFMELDREDENEN BEVOLKINGSONDERZOEK BORSTKANKER... 35 7.5 SPECIFICATIE VAN DE PASSIEVE PARTICIPATIE PER GEBOORTEJAAR BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER.... 35 7.6 NA-IJLEFFECT OPROEPSCHEMA S 2009, 2010* EN 2011 BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER... 36 7.7 ORGANOGRAM BEVOLKINGSONDERZOEK NOORD... 37 Bevolkingsonderzoek Noord pagina 4
1 Bestuursverslag 2012 is voor Bevolkingsonderzoek Noord wederom een goed jaar geweest. Een enerverend jaar ook, waarin veel nadruk heeft gelegen op de invoering van de darmkankerscreening in 2013. Voor deze invoering is door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een landelijke projectorganisatie opgetuigd met daarin diverse stuur-, advies-, en werkgroepen. De screeningsorganisaties participeren in al deze groepen. Bevolkingsonderzoek Noord heeft medio 2012 een regionale projectleider aangesteld die verantwoordelijk is voor de implementatie in het eigen werkgebied en voor afstemming met en inbreng in de landelijke ontwikkelingen. Medewerkers, MT leden en bestuurder participeerden in werkgroepen en stuurgroepen op het gebied van ICT, communicatie, financiën, kwaliteit, diverse aanbestedingen etc. Interne ontwikkelingen die de aandacht vroegen waren er uiteraard ook. Zo is een traject gestart om te komen tot een verzuimreductie en heeft er een beperkte reorganisatie plaats gevonden, waarbij de voormalige sector Cliëntenservice, Administratie en Logistiek is ondergebracht in de sector Screening en de afdeling Planning is overgeheveld van de sector Screening naar de sector Ondersteuning. Met deze wijzigingen is het aantal sectoren terug gebracht van vier naar drie. De sector Screening omvat nu alle primaire processen, de sector Ondersteuning alle andere, met uitzondering van de beoordeling van mammografieën door radiologen. Deze activiteit wordt uitgevoerd door radiologen die op contractbasis werkzaam zijn en zijn ondergebracht in de sector Radiologie. Met de twee groepen radiologen, de groep Groningen en de groep Meppel zijn in 2012 nieuwe contracten afgesloten, waarin de kwaliteitseisen nader zijn geëxpliciteerd. Medio 2012 werd de bekijkeenheid die in het Diaconessenziekenhuis te Meppel was gevestigd, gesloten en overgeheveld naar het hoofdkantoor in Groningen. Alle radiologenbeoordelingen vinden daarmee nu plaats in Groningen. Met de overheveling zijn alle activiteiten, die niet op een unit (mobiel onderzoekscentrum) plaatsvinden gecentraliseerd in het kantoor in Groningen. Tevens is in 2012 een eigen financiële administratie ingericht, nadat de samenwerking met het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) op dit terrein eind 2011 was beëindigd. Deze administratie heeft tot nieuwe taken gekregen om de salarisadministratie in eigen huis te organiseren en samen met andere afdelingen het programma Profit van Afas te implementeren. Met behulp van dit programma, dat ook een HRM module kent, kan niet alleen de salarisadministratie worden uitgevoerd maar kan tevens de verzuimregistratie in eigen huis worden gehaald. Hiertoe is besloten om het verzuimbeleid beter in eigen hand te kunnen houden. Bevolkingsonderzoek Noord wordt bestuurd volgens het Healthcare governance model, hetgeen hier betekent dat een eenhoofdige Raad van Bestuur bestuurt en een vijfhoofdige Raad van Toezicht toeziet op het functioneren van het bestuur. De omvang van het personeelsbestand bedroeg ultimo 2012 118 personen (69,44 fte). De formatie is enigszins uitgebreid, onder andere als gevolg van de invoering van de darmkankerscreening. Daarnaast is een voorschot genomen op het vertrek van een aantal medewerkers van de sector Screening in 2013. Omdat hun vervangers eerst moeten worden opgeleid en ingewerkt ontstaat tijdelijk een ruimere formatie. Het verzuim is in 2012 gedaald naar 5,6% tegenover 7,6% in 2011 (6,9% in 2010, 5,7% in 2009). De opkomst voor de borstkankerscreening bedraagt over 2012 82,4% (2010 83%). 2012 wordt vergeleken met 2010 omdat in beide jaren grosso modo dezelfde standplaatsen zijn aangedaan. De opkomstcijfers laten een licht dalende trend zien, die ook elders in Nederland wordt aangetroffen. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 5
Het verwijscijfer bedraagt 1,55% en is daarmee weer wat hoger dan in voorgaande jaren maar ligt nog onder het landelijk gemiddelde (2,0% in 2010). De opkomst voor de baarmoederhalskankerscreening bedraagt voor oproepjaar 2012 64,2% (2011 63,9, 2010 65,2%). Ervaringen uit voorgaande jaren leren dat in de komende twee jaren de opkomst nog met 4 tot 5% kan stijgen. Bevolkingsonderzoek Noord hecht sterk aan kwaliteitszorg. Voor de borstkankerscreening wordt gewerkt met certificering conform de HKZ normen, voor de baarmoederhalskankerscreening conform de ISO 9001:2008 normen. Zowel voor de ISO als de HKZ zijn audits uitgevoerd, die slechts marginale verbeterpunten opleverden. Deze zijn inmiddels afgerond. In financiële zin is 2012, evenals de voorgaande jaren, een goed jaar geweest. Het exploitatieresultaat bedraagt 579.146. Het resultaat wordt toegevoegd aan het eigen vermogen, dat daarmee ruim drie miljoen euro groot wordt. Het resultaat is aanzienlijk beter dan in de jaarrekening 2011 werd verwacht. Belangrijke oorzaken daarvoor zijn een nabetaling over 2011 in verband met een tariefsverhoging en een hoger tarief 2012 dan waarmee rekening was gehouden bij het opstellen van de begroting 2012. Daarnaast kent de organisatie een viertal voorzieningen, waaraan gedoteerd is in 2012. Met het RIVM, als subsidieverstrekker voor de bevolkingsonderzoeken is in 2012 veelvuldig overleg geweest over de gevolgen van het afromen van het eigen vermogen tot 10% van de jaarlijkse subsidie. Evenals twee andere screeningsorganisaties beschikt Bevolkingsonderzoek Noord ultimo 2012 over een aanzienlijk hoger eigen vermogen dan die 10%, namelijk zo n 30%. In het licht van aanstaande uitgaven op het terrein van ICT, een hernieuwde inrichting van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker en verbeteringen in het borstkankeronderzoek, is afgesproken de afroming niet te laten plaatsvinden. In plaats daarvan is afgesproken dat de drie organisaties hun surplus zullen aanwenden voor bovengenoemde doelen. Maart 2013 J.H. Sangers Raad van Bestuur Bevolkingsonderzoek Noord pagina 6
Verslag van de Raad van Toezicht 2012 De Raad van Toezicht (RvT) van Bevolkingsonderzoek Noord is in het verslagjaar vijf keer bijeen geweest. De auditcommissie, bestaande uit twee RvT leden heeft de jaarrekening 2011 en de begroting 2013 besproken en hierover advies uitgebracht aan de RvT. De renumeratiecommissie heeft in november het jaargesprek met de Raad van Bestuur (RvB) gehouden. Twee leden van de RvT hebben samen met de RvB de jaarlijkse Artikel 24 vergadering met de Ondernemingsraad gehouden. In het verslagjaar bleef de samenstelling van de RvT ongewijzigd. (zie hiervoor bijlage 7.1). De RvT heeft zich gebogen over de jaarrekening 2011 inclusief de bijbehorende accountantsverklaring en heeft de jaarrekening goedgekeurd. Datzelfde geldt voor het jaarverslag 2011 en voor de begroting 2013. Ook zijn de financiële en inhoudelijke kwartaalrapportages besproken met RvB en controller. Een belangrijk onderwerp van aandacht is de invoering van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker in 2013 geweest. Bij het invoeringstraject zijn veel partijen betrokken waardoor er sprake is van een complex project. Strategieontwikkeling en risicomanagement hebben eveneens de aandacht van de RvT gehad. Op organisatorisch gebied is aandacht geweest voor het verzuimtraject Falke en Verbaan, de vaste screeningsunit en de voortgang van MammoXL. In zijn algemeenheid heeft de RvT toegezien op de vorming en implementatie van het beleid van Bevolkingsonderzoek Noord, alsmede toegezien op de ontwikkelingen op de diverse beleidsterreinen. April 2013 K. Schuurman Voorzitter Raad van Toezicht Bevolkingsonderzoek Noord pagina 7
2 Profiel van de organisatie Bevolkingsonderzoek Noord is op 1 januari 2010 ontstaan uit de fusie van de noordelijke screeningsorganisaties BBNN, SPGG, SBPGF en BCNN. Bevolkingsonderzoek Noord is verantwoordelijk voor de uitvoering van de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en (naar verwachting in het najaar van 2013) darmkanker in de provincies Drenthe, Friesland en Groningen. 2.1 Missie en visie De organisatie stelt zich ten doel door de uitvoering van de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker een wezenlijke bijdrage te leveren aan sterftereductie, gezondheid en welbevinden van cliënten. Hierbij is draagvlak, bij zowel cliënten en hun verwanten als zorgaanbieders en andere relevante partijen, onontbeerlijk. Goede samenwerking met de andere partners in de zorgketen is wezenlijk voor het behalen van goede resultaten voor het bevolkingsonderzoek. Bevolkingsonderzoek Noord werkt professioneel, doelgericht en kwaliteitsbewust. Om haar werkzaamheden uit te kunnen voeren beschikt Bevolkingsonderzoek Noord over goed opgeleid en goed gemotiveerd personeel, de juiste procedures en het juiste materieel. 2.2 Kernactiviteiten Bevolkingsonderzoek Noord is een van de vijf screeningsorganisaties die in Nederland verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en (vanaf september 2013) darmkanker. Het werkgebied van Bevolkingsonderzoek Noord omvat de provincies Drenthe, Friesland en Groningen. Alle cliënten staan ingeschreven in de Gemeentelijke Basisadministratie in een gemeente in het werkgebied van Bevolkingsonderzoek Noord. Bevolkingsonderzoek borstkanker In 2012 heeft Bevolkingsonderzoek Noord bijna 145.000 vrouwen (inclusief vrouwen uit het werkgebied van Bevolkingsonderzoek Midden-West, die door Bevolkingsonderzoek Noord zijn gescreend) in de leeftijd van 50 tot 75 jaar uitgenodigd om mee te doen aan de tweejaarlijkse screening op borstkanker. Het onderzoek vindt plaats in een van de acht units. De gemaakte mammografieën worden in de bekijkeenheid in Groningen beoordeeld door steeds twee radiologen (onafhankelijk van elkaar), waarna de cliënt de uitslag van het onderzoek thuis ontvangt. Bij verdenking van borstkanker wordt de huisarts van de cliënt van te voren geïnformeerd, zodat de huisarts contact opneemt met de cliënt voordat zij de uitslag thuis ontvangt. Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Vrouwen in de leeftijd van 30 tot en met 60 jaar ontvangen om de vijf jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. In 2012 heeft Bevolkingsonderzoek Noord ruim 75.000 vrouwen in deze leeftijdsgroep uitgenodigd om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts, waarna een van de laboratoria in Noord-Nederland het uitgestreken materiaal beoordeelt. De cliënten ontvangen de uitslag van het onderzoek van Bevolkingsonderzoek Noord. Bij een (matig tot ernstige) afwijkende uitslag neemt de huisarts van de cliënt contact op met de cliënt voordat zij de uitslag thuis ontvangt. 2.3 Belanghebbenden Bevolkingsonderzoek Noord wordt gefinancierd door het RIVM, in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het RIVM heeft daarnaast tot taak de landelijke regie te voeren op de uitvoering van bevolkingsonderzoeken. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 8
Voor de beoordeling van de mammografieën heeft Bevolkingsonderzoek Noord een aantal radiologen gecontracteerd, die zijn opgeleid tot screeningsradioloog. In juli van het verslagjaar is de Bekijkeenheid Meppel verhuisd naar (het kantoor in) Groningen. Het feit dat radiologenteams onderling steeds meer samenwerking zoeken in combinatie met bedrijfseconomische overwegingen heeft tot dit besluit geleid. Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) volgt het natraject van doorverwezen cliënten van de borstkankerscreening in de ziekenhuizen en levert Bevolkingsonderzoek Noord de gegevens hierover voor evaluatie. De resultaten van de borstkankerscreening worden jaarlijks doorgegeven aan het Landelijk Evaluatieteam Bevolkingsonderzoek Borstkanker (LETB). Het Landelijk Referentie Centrum (LRCB) biedt de theoretische opleiding voor de MBB er in de screening (Medisch Beeldvormings- en Bestralingsdeskundige, voorheen screeningslaborant genoemd; verder aangeduid als MBB er) en screeningsradioloog aan en stelt richtlijnen op voor de mammografen, de kwaliteit van mammografieën, beoordelingsapparatuur en beoordelingen. Ook voert het LRCB periodiek visitaties uit waarbij de kwaliteit van de werkzaamheden van MBB ers en radiologen wordt beoordeeld. Er wordt nauw samengewerkt met de andere stichtingen die de bevolkingsonderzoeken borstkanker en baarmoederhalskanker uitvoeren in Nederland. Zo wordt deelgenomen aan landelijk (bestuurlijk) overleg, wordt geparticipeerd in de landelijke coöperatie die de geautomatiseerde cliëntenadministratie en beeldopslag faciliteert en is er een gezamenlijke landelijke klachtencommissie. Daarnaast zijn medewerkers actief in landelijke werkgroepen, bijvoorbeeld op het terrein van kwaliteit, van financiën en van communicatie. Ook is door management en medewerkers een actieve bijdrage geleverd aan de implementatie van de darmkankerscreening in 2013. In het verslagjaar werden ook contacten onderhouden met ketenzorgpartners zoals gemeenten, ziekenhuizen en huisartsen. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 9
3 Governance 3.1 Bestuur en toezicht De inkomsten van Bevolkingsonderzoek Noord zijn afkomstig uit publieke middelen, meer specifiek de Subsidieregeling Publieke Gezondheid. Jaarlijks publiceert Bevolkingsonderzoek Noord een jaarverslag, waarin verantwoording wordt afgelegd over het gevoerde beleid, de geleverde prestaties en de gemaakte kosten. Een externe accountant controleert de jaarrekening en bespreekt deze met de Raad van Bestuur, auditcommissie en Raad van Toezicht. Raad van Bestuur- Raad van Toezicht De Raad van Bestuur van Bevolkingsonderzoek Noord is verantwoordelijk voor de beleidsvoorbereiding, -uitvoering en evaluatie en voor de dagelijks aansturing van de organisatie. Bevolkingsonderzoek Noord heeft een eenhoofdige Raad van Bestuur, de directeur - bestuurder. De Raad van Toezicht fungeert als toezichthouder en heeft daarnaast een adviserende taak. Ook fungeert de Raad van Toezicht als klankbord voor de Raad van Bestuur. 3.2 Bedrijfsvoering Bevolkingsonderzoek Noord maakt gebruik van een plannings- en controlecyclus die voorziet in het jaarlijks opstellen van een jaarplan inclusief een bijbehorende begroting en het opstellen van een jaarverslag en jaarrekening. Parallel hieraan worden ten behoeve van de subsidieverstrekker een subsidieaanvraag en een aanvraag vaststelling subsidie opgesteld. Deze documenten dienen voor 1 oktober van het jaar voorafgaand, respectievelijk voor 1 mei van het jaar opvolgend te worden aangeleverd bij de subsidieverstrekker. Per kwartaal wordt een financiële rapportage opgesteld om de uitgaven ten opzichte van de begroting te bewaken. Daarnaast wordt per kwartaal een inhoudelijke rapportage opgesteld. Alle actiepunten worden gecoördineerd vanuit het managementteam (MT). In 2011 is samen met Bevolkingsonderzoek Oost gekeken naar de inrichting van de financiële administratie (FA). Verschillende scenario s zijn besproken, omdat de schaalgrootte van beide organisaties te klein is om elk een volwaardige FA te exploiteren. Uiteindelijk is gekozen voor het inrichten van twee administraties, die inhoudelijk worden aangestuurd door één controller. De controller, die in 2012 is aangetrokken, is voor beide organisaties actief en afwisselend op beide locaties fysiek aanwezig voor de dagelijkse leiding en advisering. Beide administraties werken met hetzelfde systeem en rapportage-format. In 2012 heeft de inrichting van de FA bij Bevolkingsonderzoek Noord zijn beslag gekregen. Tevens zijn in 2012 de nodige voorbereidingen getroffen om de salarisadministratie, extern belegd, in 2013 eveneens integraal onderdeel te laten uitmaken van de FA van Bevolkingsonderzoek Noord, zodat een volwaardige afdeling is gerealiseerd. Het managementteam bestaat nu uit de managers van de drie sectoren (sector Screening, sector Radiologie en sector Ondersteuning), de controller en de Raad van Bestuur. Ten behoeve van elke MT-vergadering wordt een overzicht gemaakt van de geplande en gerealiseerde productiedoelstellingen. Hierdoor bestaat de mogelijkheid indien nodig de productie bij te stellen. Tevens wordt in elk MT-overleg aandacht besteed aan de verzuimcijfers en periodiek aan de stand van zaken bij het realiseren van het jaarplan. Kwalitatieve normen, voortvloeiend uit de HKZ-normen en ISO - normen, worden bijgehouden en besproken in MT-verband. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 10
Kwaliteit Een van de rechtsvoorgangers van Bevolkingsonderzoek Noord, BBNN, voldeed als een van de eerste screeningsorganisaties in Nederland aan de HKZ-normen (HKZ: Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector) en heeft daarvoor in 2006 een certificaat ontvangen. Een andere rechtsvoorganger, BCNN, beschikte vanaf 2005 over een ISO certificaat. Beide certificaten zijn per 1 januari 2010 overgegaan naar Bevolkingsonderzoek Noord en werden ook in dit verslagjaar verlengd. Det Norske Veritas fungeerde in het verslagjaar als certificerende instantie voor beide bevolkingsonderzoeken. 3.3 Cliëntenraad Omdat Bevolkingsonderzoek Noord geen cliënten heeft in de zin van ontvangers van zorg, die een kortere of langere zorgrelatie met de organisatie hebben, is er geen cliëntenraad ingesteld. In plaats daarvan vinden cliënttevredenheidsonderzoeken plaats. Deze grootschalige onderzoeken worden samen met de collega-screeningsorganisaties eens per drie jaar gehouden. In het verslagjaar is geen onderzoek geweest. Alle binnenkomende reacties van cliënten werden geregistreerd en gerubriceerd (zie overzicht Reacties en klachten cliënten op pagina 25). Bevolkingsonderzoek Noord pagina 11
4 Resultaten 2012 4.1 Opkomstcijfers bevolkingsonderzoek borstkanker In 2012 werden 144.928 vrouwen uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Van deze vrouwen hebben 119.377 gehoor gegeven aan de uitnodiging en zijn onderzocht. Het opkomstpercentage komt hiermee op 82,4%. De productietaakstelling bedroeg 120.000 onderzoeken en is (net) niet gehaald. In het verslagjaar zijn ten behoeve van Bevolkingsonderzoek Midden-West de locaties Biddinghuizen, Swifterbant en Hippolytushoef gescreend. Het ging hierbij om 2.583 onderzoeken. Deze gegevens zijn meegenomen in de productiecijfers en de productietaakstelling van Bevolkingsonderzoek Noord. Aantal onderzoeken per onderzoekswagen (unit) per dag De units hebben gemiddeld 64,87 onderzoeken per dag per unit uitgevoerd (ter vergelijking: 65,82 in 2011 en 66,19 in 2010). Het streefaantal van 66/67 onderzoeken per dag per unit is hiermee niet gehaald. Dit is te wijten aan een combinatie van verschillende factoren: een lagere opkomst, stage op de unit, waardoor minder cliënten worden uitgenodigd dan op een reguliere werkdag en tehuis cliënten, die extra tijd nodig hebben. Passieve participatie en non-respons In 2012 meldden 12.097 cliënten (8,3%) zich af (in 2011: 11.598 cliënten ofwel 8%) voor het borstonderzoek (passieve participatie). Het aantal cliënten dat niet gereageerd heeft op de eerste uitnodiging en herinneringsuitnodiging (non respons) bedroeg 13.454 cliënten (9,3%). In 2011 bedroeg dit aantal 11.263 (7,8%). In bijlage 7.4 wordt een overzicht van de afmeldredenen gegeven. Specificatie passieve participatie Van de 12.097 cliënten, die aangaven niet mee te zullen doen aan het onderzoek meldden 2.573 vrouwen (21,3%) zich definitief af voor het onderzoek. Bij 9.524 cliënten (78,3%)is de afmelding van tijdelijke aard. Doorverwijzingen In het verslagjaar zijn in totaal 1.852 cliënten doorverwezen voor nader onderzoek. Het verwijscijfer bedroeg 1,55% (ter vergelijking: in 2011 1,49%). Bevolkingsonderzoek Noord pagina 12
Kerngegevens 2008-2012 2012 2011 2010 2009 2008 Aantal uitnodigingen 144.928 144.691 154.784 158.929 152.986 Aantal onderzoeken 119.377 121.830 128.402 135.205 129.567 Gemiddelde opkomst 82,4% 84,2% 83,0% 85,1% 84,7% Passieve Participatie 12.097 11.598 12.215 11.736 10.640 % passieve participatie 8,3% 8,0% 7,9% 7,4% 7% Non-responders 13.454 11.263 14.167 11.988 12.548 % non-respons 9,3% 7,8% 9,2% 7,5% 8,2% Aantal verwijzingen 1.852 1.812 1.627 1.760 1.698 Gemiddeld verwijscijfer (per 1000 cliënten) 15,5 14,9 12,7 13 13,1 4.1.1 Gegevens natraject borstkankerscreening Bevolkingsonderzoek Noord Verwijzingen In 2012 zijn er in totaal 1.858* vrouwen doorverwezen met een suspect screeningsmammogram en bij 763 (41%) vrouwen werd een mammacarcinoom gediagnosticeerd. Bij 1.091 vrouwen werd geen maligniteit gevonden en bij 4 vrouwen werd een recidief van een mammacarcinoom gediagnosticeerd. BI-RADS Bij de vrouwen die werden doorverwezen met een uitslag BI-RADS 0 (aanvullend onderzoek noodzakelijk) werd in 18% een mammacarcinoom gediagnosticeerd. Er werd een mammacarcinoom gediagnosticeerd bij 58% van de vrouwen die werden doorverwezen met een uitslag BI-RADS 4 (verdacht voor maligniteit maar niet typisch). In de groep vrouwen die de uitslag BI-RADS 5 (zeer verdacht voor maligniteit) kregen, kreeg 94% de diagnose mammacarcinoom. Behandeling In 2012 werd bij 763 doorverwezen cliënten inderdaad een mammacarcinoom gediagnosticeerd. De mammacarcinomen kunnen worden onderverdeeld in invasieve tumoren en in situ tumoren. Van de 763 vrouwen werd bij 640 (84%) vrouwen een invasieve tumor vastgesteld, bij 123 (16%) vrouwen een in situ tumor. De meeste van de 640 vrouwen met een invasieve tumor werden mammasparend behandeld (68%) en 84% van de 640 vrouwen onderging een schildwachtklierprocedure. Van deze laatste groep onderging 11% na de schildwachtklierprocedure aansluitend een okselkliertoilet. Vrouwen met een in situ tumor werden in 71% van de gevallen mammasparend behandeld. Tumorgegevens Van alle gevonden maligniteiten komt tumorstadium T1c het meeste voor (39%). Dit zijn tumoren met een grootte tussen de 1 en 2 cm; 28% van de tumoren is kleiner dan 1 cm. Bij 23% van de vrouwen met een invasieve tumor werden positieve klieren gevonden, 1 vrouw had afstandsmetastasen. 4.2 Opkomstcijfers bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker In 2012 werden 75.227 vrouwen uitgenodigd deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. 48.296 vrouwen ofwel 64,2% (ter vergelijking: 63,9% in 2011) gaven tot dusverre (peildatum 19 maart 2013) gehoor aan deze oproep en lieten een uitstrijkje Bevolkingsonderzoek Noord pagina 13
maken. 7.105 cliënten (9,4%) gaven aan (op dit moment) geen gebruik te willen maken van de uitnodiging (passieve participatie). De resterende 19.826 cliënten (26,4%) hadden (peildatum 19 maart 2013) nog niet gereageerd op de uitnodiging (non-respons). * in 2013 zijn in totaal 1.858 vrouwen doorverwezen (ongeacht het jaar van uitnodiging); 1.852 van deze vrouwen (zie 4.1) zijn in 2012 uitgenodigd en gescreend. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 14
Participatie en non-respons Geboortejaar Uitgenodigd Actieve participatie % Passieve participatie % Nonrespons % 1952 10.156 5.999 59,1% 889 8,8% 3.268 32,2% 1957 11.250 8.118 72,2% 982 8,7% 2.150 19,1% 1962 12.123 8.713 71,9% 1.077 8,9% 2.333 19,2% 1967 12.214 8.622 70,6% 797 6,5% 2.795 22,9% 1972 11.558 7.001 60,6% 743 6,4% 3.814 33,0% 1977 9.022 5.163 57,2% 1.050 11,6% 2.809 31,1% 1982 8.904 4.680 52,6% 1.567 17,6% 2.657 29,8% Totaal 75.227 48.296 64,2% 7.105 9,4% 19.826 26,4% Peildatum: 19 maart 2013 In deze opkomstcijfers is geen rekening gehouden met het zogenaamde na-ijleffect. Anders dan bij het borstkankeronderzoek, maken cliënten zelf een afspraak voor het bevolkingsonderzoek. Hieraan is een zeer ruime termijn gebonden: iedere uitnodiging blijft vijf jaar geldig. Het kan dus zijn dat cliënten een jaar (of nog langer) na de uitnodigingsdatum alsnog een afspraak maken voor het onderzoek. Tijdelijk uitstel van het onderzoek wegens zwangerschap komt vooral veel bij de jongste leeftijdsgroepen voor. Ervaring leert dat de uiteindelijke opkomst bijna vijf procent hoger is dan uit de opkomstcijfers van het oproepjaar blijkt. In bijlage 7.6 wordt een overzicht gegeven van het na-ijleffect voor de oproepjaren 2009, 2010 en 2011. Specificatie passieve participatie Van de 7.105 cliënten die aangaven geen gehoor te willen geven aan de uitnodiging meldden 1.954 (27,5%) zich definitief af voor het bevolkingsonderzoek. Bij 3.387 cliënten (47,7%) is de afmelding van tijdelijke aard. 1.764 cliënten (24,8%) gaven aan deze keer niet mee te doen omdat zij recent werden uitgestreken. In bijlage 7.5 wordt een specificatie van de passieve participatie gegeven. Beoordeling uitstrijkjes Uit onderstaand overzicht blijkt dat bij 3,0% van de cliënten werd geadviseerd het uitstrijkje na een periode van zes maanden te herhalen. 1,6% van de cliënten werd gevraagd na zes weken de uitstrijk te herhalen (wegens onbeoordeelbaarheid van de uitstrijk). 0,7% van de onderzochte cliënten (ter vergelijking: 0,8% in 2011) werd doorverwezen naar de gynaecoloog. Van deze groep cliënten is 65,4% in de leeftijdsgroep van 30 tot 40 jaar. Hieronder wordt een specificatie gegeven van de beoordeling van de uitstrijkjes (per advies en per geboortejaar). Bevolkingsonderzoek Noord pagina 15
Beoordeling uitstrijkjes per advies per geboortejaar 1952 1957 1962 1967 1972 1977 1982 Totaal % Na 6 maanden herhalen Uitstrijk over 6 weken herhalen Verwijzing naar gynaecoloog 73 163 244 298 262 183 241 1.464 3,0% 83 123 173 141 110 78 79 787 1,6% 8 24 41 47 65 71 91 347 0,7% Normaal, herhalen na 5 jaar 5.835 7.808 8.255 8.136 6.564 4.831 4.269 45.698 94,6% Totaal per cohort 5.999 8.118 8.713 8.622 7.001 5.163 4.680 48.296 100% Peildatum: 19 maart 2013 4.3 Financieel resultaat In financiële zin is 2012, evenals de voorgaande jaren, een goed jaar geweest. Het exploitatieresultaat bedraagt 579.146. Het resultaat wordt toegevoegd aan het eigen vermogen, dat daarmee ruim drie miljoen euro groot wordt. Nadere informatie over het financieel resultaat is opgenomen in de Jaarrekening 2012, die te vinden is op www.bevolkingsonderzoeknoord.nl. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 16
5 Beleidsresultaten 2012 5.1 Algemeen Bevolkingsonderzoek Noord is ontstaan uit een fusie van vier screeningsorganisaties voor bevolkingsonderzoek in Noord-Nederland. De nieuwe stichting is formeel gestart op 1 januari 2010, maar reeds in 2009 is het personeel van de fusiestichtingen op één locatie gehuisvest en is begonnen met de integratie van de werkprocessen. Inmiddels zijn alle processen voor de administratie, communicatie, kwaliteit, ICT en financiën geïntegreerd. Vooruitlopend op de fusie verscheen in mei 2009 het Fusiedocument Stichting Bevolkingsonderzoek Noord en in september 2009 de Beleidsnotitie Bevolkingsonderzoek Noord. Beide documenten waren bedoeld om de fusie doelgericht en planmatig te laten verlopen. Om na te gaan wat er van de doelstellingen en de acties zoals beschreven in beide documenten in de praktijk terecht gekomen is en hoe de medewerkers de fusie hebben ervaren, is dit voorjaar een vragenlijst uitgezet om een en ander te evalueren. Van de 96 medewerkers die een uitnodiging kregen hun mening te geven, maakten 40 gebruik van deze mogelijkheid. De respons kwam daarmee uit op 41%. Binnen de sector Screening was de response 34%, bij de (combinatie van de) sectoren CSA&L en Ondersteuning lag de response op 59%. De resultaten van deze evaluatie lieten over het algemeen een herkenbaar beeld zien: men is redelijk tevreden over de gang van zaken, maar zo hier en daar is er ook een punt van aandacht en kritiek. Waar wenselijk en mogelijk zijn deze punten meegenomen. 5.2 Kwaliteitsbeleid Bevolkingsonderzoek Noord werkt met een kwaliteitsmanagementsysteem, waarin processen en procedures zijn vastgelegd. Door systematische beoordeling hiervan (bijvoorbeeld door het meten van prestaties en het periodiek auditeren) wordt continu verbetering nagestreefd. De organisatie wil voldoen aan de voorwaarden zoals omschreven in het HKZcertificatieschema versie 2006 (bevolkingsonderzoek borstkanker) en ISO 9001:2008 (bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker). De processen voor de bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker en borstkanker zijn beschreven in één gezamenlijk kwaliteitshandboek. 5.2.1 Certificering In 2012 zijn de HKZ-certificering voor het bevolkingsonderzoek borstkanker en de ISOcertificering voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker verlengd. De hercertificatie audit vond plaats op 27 en 28 maart. De certificerende instantie is Det Norske Veritas (DNV). Uit het auditverslag blijkt dat de organisatie veel aandacht heeft voor communicatie zowel intern als extern. Voor wat betreft de communicatie met de cliënt hecht de organisatie veel waarde aan zorgvuldige, volledige en tijdige communicatie, juist ook bij uitingen van onvrede. 5.2.2 Kwaliteitsbewaking Om de resultaten van Bevolkingsonderzoek Noord goed te kunnen beoordelen, worden kritische factoren afgezet tegen de landelijk ontwikkelde kwaliteitsnormen. Kritische factor Gehanteerde kwaliteitsnorm Resultaat Bevolkingsonderzoek Noord Uitnodigingsinterval bevolkingsonderzoek borstkanker Tenminste 80% van de cliënten wordt binnen 22 tot 26 maanden na het vorig onderzoek opnieuw 85,6% van de cliënten kreeg een uitnodiging voor een vervolgscreening binnen de gestelde termijn. Geen enkele Bevolkingsonderzoek Noord pagina 17
uitgenodigd locatie is in 2012 later gestart dan 26 maanden. Tijdige uitnodiging bevolkingsonderzoek borstkanker Tijdige uitnodiging bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Herinneringsuitnodiging bevolkingsonderzoek borstkanker Herinneringsuitnodiging bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Bij tenminste 95% van de cliënten zit er meer dan tien werkdagen tussen versturen uitnodiging en geplande onderzoeksdatum Tenminste 90% van de uitnodigingen wordt volgens met laboratoria afgestemd oproepschema verzonden Tenminste 90% van de herinneringsuitnodigingen wordt binnen drie maanden na de eerste uitnodiging verzonden Tenminste 98% van de herinneringsuitnodigingen wordt binnen 9-16 weken na de eerste uitnodiging verzonden 1,3% van de cliënten kreeg de uitnodiging minder dan tien werkdagen van te voren. 94,6% van de uitnodigingen zijn volgens schema verstuurd. In totaal zijn 9.484 herinneringsuitnodigingen verstuurd, waarvan meer dan 95,3% binnen 3 maanden. Van de 29.344 herinneringen werd 55,3% binnen de gestelde termijn verzonden. Dit ligt ruim onder de norm. Oorzaak hiervan is dat de ingestelde herinneringstermijn slechts ten dele aansloot bij het in 2012 gehanteerde oproepschema. Voor 2013 zijn oproepschema en herinneringstermijn conform de norm op elkaar afgestemd. Wachttijd screening borstkanker Bij ten minste 80% van de cliënten wordt voldaan aan een wachttijd van minder dan 20 minuten tussen tijdstip van uitnodiging en tijdstip waarop cliënt de unit kan verlaten Bij 91% van cliënten werd aan gestelde norm voldaan. Uitslagbrieven screening borstkanker Tenminste 90% van de uitslagbrieven wordt binnen tien werkdagen na het onderzoek verstuurd Bij 96% van de cliënten werd de uitslagbrief op tijd verstuurd. Uitslagbrieven screening baarmoederhalskanker Tenminste 80% van de uitslagbrieven wordt binnen 4 weken verstuurd. En tenminste 95% binnen 6 weken. Bij 92,1% van de cliënten werd de uitslagbrief binnen 4 weken verstuurd. 99,5% ontving een uitslag binnen 6 weken. 5.2.3 Visitatie LRCB In het verslagjaar heeft geen visitatie plaatsgevonden door het LRCB. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 18
5.3 Ontwikkelingen borstkankerscreening In 2012 heeft de minister van VWS de Gezondheidsraad gevraagd het bevolkingsonderzoek borstkanker kritisch tegen het licht te houden. De Gezondheidsraad zal op basis van wetenschappelijk gepubliceerde onderzoeken over het nut van borstkankerscreening kijken naar de effecten van de screening en de invloed van verbeterde behandelingen. Tevens heeft de minister de Gezondheidsraad verzocht om te kijken naar mogelijkheden om de huidige screening te verbeteren. De Gezondheidsraad verwacht eind 2013 advies uit te brengen. In het verslagjaar is door Bevolkingsonderzoek Noord namens de vijf screeningsorganisaties bij VWS een vergunningaanvraag ingediend om standaard 4 foto s te maken. Op basis van wetenschappelijk onderzoek mag met deze werkwijze worden verwacht, dat de detectie zal toenemen terwijl het aantal fout-positieven zal dalen. VWS heeft het verzoek ter advisering aan de Gezondheidsraad voor gelegd. Het advies en het besluit van VWS worden in het voorjaar van 2013 verwacht. In opdracht van de bestuurders heeft KPMG/Plexus een onderzoek gedaan naar de best practice voor de dagplanning op de units. Daarbij heeft men de werkwijzen van alle 5 screeningsorganisaties bekeken. In samenwerking met een landelijke werkgroep heeft KPMG een advies opgesteld voor de best practice. De best practice wordt in 2013 geïmplementeerd in de regio s. De werkwijze van Noord lijkt op veel punten op de best practice. Een aantal punten moet worden aangepast, waaronder het open uitnodigen van 50/51 jarigen. In 2012 hebben geen grote veranderingen in het primaire proces van de borstkankerscreening plaatsgevonden. De productietaakstelling werd net niet gehaald. 5.3.1 Vijfminutenplanning Van september tot en met november heeft in de units een pilot plaatsgevonden met een vijfminutenplanning. Dit betekent dat niet drie of vier cliënten tegelijk om het kwartier worden uitgenodigd ( reguliere werkwijze), maar dat cliënten per vijf minuten worden ingepland. Het doel van de pilot was na te gaan of deze wijze van plannen zorgt voor een betere verdeling van cliënten over de dag en een betere doorstroming in de wachtkamer. De ervaringen en wachttijden zijn geïnventariseerd. Begin 2013 is besloten de vijfminutenplanning algemeen in te voeren.. 5.3.2 Rolstoelcliënten Nadat op alle units de liften zijn aangepast is de pilot rolstoelcliënten in de tweede helft van 2012 weer opgepakt. In de loop van 2013 zullen de ervaringen, die in deze pilot zijn opgedaan, worden geëvalueerd en zal een besluit worden genomen over de wijze van invoering. 5.3.3 Vaste unit Bevolkingsonderzoek Noord heeft onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van een vaste unit en de financiële haalbaarheid hiervan. Na het afwegen van alle voor- en nadelen is in 2012 besloten om in Groningen een vaste unit te vestigen. Deze vaste unit zal toegankelijk zijn voor rolstoelcliënten (er is ook meer ruimte voor begeleiders), en er zal instructie en onderwijs plaatsvinden. De unit zal ook als uitstrijkcentrum worden gebruikt. Tevens kan hier in de toekomst een echografie plaatsvinden voor Birads-0 cliënten. Er zijn diverse panden in Groningen Zuid bekeken. Uiteindelijk is gekozen voor een locatie in het huidige kantoorpand. 5.3.4 Opleiding Uitgangspunt van de nieuwe opzet van de opleiding MBB er in de screening is dat elke organisatie zelf een opleidingslocatie heeft. In het kader van het landelijke opleidingsplan Bevolkingsonderzoek Noord pagina 19
MBB er in de screening zijn in 2012 de voorbereidingen getroffen om dit in 2013 te kunnen gaan realiseren. Eind 2012 is een interne wervingsprocedure voor twee op te leiden instructielaboranten in gang gezet. De instructielaboranten zullen in 2013 ook de verplichte bijscholing insteltechniek voor MBB ers gaan verzorgen. 5.3.5 MammoXL In maart is MammoXL van start gegaan in één pilot-ziekenhuis. Deze pilot is positief verlopen, zodat gestart is met de verdere uitrol van MammoXL in de andere ziekenhuizen. Met behulp van MammoXL kan een ziekenhuis snel en eenvoudig de mammografieën van het bevolkingsonderzoek borstkanker opvragen. Hiermee verloopt het traject voor een verwezen cliënt nog efficiënter en behoort het branden en opsturen van cd s tot het verleden. De verdere uitrol zal grotendeels in 2013 worden gerealiseerd. 5.3.6 Natraject In het informatiesysteem voor het bevolkingsonderzoek borstkanker (IBOB) worden gegevens over het natraject geregistreerd. Met deze gegevens kunnen meer rapportages over de resultaten van de screening, zoals het aantal terecht verwezen t.o.v. onterecht verwezen cliënten, worden gegenereerd. Er is overleg geweest met het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) over het aanleveren van de gegevens. Landelijk wordt onderzocht hoe koppelingen met de kankerregistratie (KR) en Pathologisch anatomisch landelijk geautomatiseerd archief (Palga) vorm moeten krijgen en geïmplementeerd kunnen worden. Het beschikbaar hebben van de na traject gegevens is een noodzakelijke voorwaarde voor de radiologen- en fotobesprekingen. 5.3.7 Fotobespreking In 2012 is gezocht naar een goede aanpak van de fotobesprekingen, waaraan (coördinerend) screeningsradiologen en MBB ers deelnemen. Het doel van de fotobespreking is deskundigheidsbevordering van de MBB ers, afstemming tussen de screeningsradiologen en MBB ers in het kader van medische en technische kwaliteitsbewaking en feedback van screeningsradiologen naar MBB ers en vice versa. Bij de opzet van goede fotobesprekingen waren de nieuwe apparatuur, het voorscreenen en goede feedback hierop uitgangspunten. Het voorscreenen is het classificeren van het onderzoek door de MBB er aan de hand van haar bevindingen. Een ander onderdeel is dat discrepantielijsten worden uitgedraaid en aan de MBB ers verstrekt. Deze lijsten geven het verschil in classificering door de MBB er en de beoordeling door de radiologen weer. Verder wordt er op toegezien dat er pathologieverslagen (PA-verslagen) beschikbaar zijn bij de fotobesprekingen. 5.4 Ontwikkelingen screening baarmoederhalskanker De Gezondheidsraad heeft in mei 2011 advies uitgebracht over een nieuwe opzet van de screening op baarmoederhalskanker. In het advies is gekeken naar mogelijkheden om de huidige screening te verbeteren en het optimaliseren van de keten(zorg), zodat cliënten meer dan nu het vervolgadvies (na een afwijkende uitslag) opvolgen. De belangrijkste punten uit het advies zijn: 1. Drempels verlagen voor groepen met een lage deelnamegraad (bijvoorbeeld door het inzetten van een zelfafname set). 2. Om in eerste instantie te gaan screenen op aanwezigheid van het humaan papillomavirus (hrhpv) in plaats van cel afwijkingen door middel van cytologie. De minister van VWS heeft besloten het RIVM eerst een uitvoeringstoets te laten verrichten om de kosten en effectiviteit van de verschillende voorstellen te onderzoeken. Deze uitvoeringstoets is door het RIVM ter hand genomen en eind 2012 afgerond. De eindrapportage wordt medio 2013 aan de minister van VWS aangeboden. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 20
De screeningsorganisaties participeerden in de diverse werkgroepen rond de uitvoeringstoets. De minister zal in 2013 mede aan de hand van de rapportage van het RIVM een definitieve beslissing nemen over de nieuwe opzet van dit bevolkingsonderzoek en de invoering daarvan. Een belangrijke verandering bij de nieuwe opzet is in ieder geval dat landelijk 3 tot 5 laboratoria worden geselecteerd, waar uitstrijkjes naartoe worden gestuurd voor de primaire screening op hrhpv en, indien nodig, de primaire cytologische beoordeling. Vooruitlopend op de invoering van de nieuwe opzet zijn de Pathologisch Anatomische (PA) laboratoria in het noorden geïnformeerd over de nieuwe opzet. De betreffende cytologische afdelingen zijn bezig om te anticiperen op de nieuwe opzet, hoewel nog niet precies duidelijk is wanneer de nieuwe opzet wordt ingevoerd. Wel is duidelijk dat de cytologische productie aanzienlijk zal verminderen wanneer (in de nieuwe opzet) de uitstrijk primair op de aanwezigheid van hrhpv wordt getest in een aantal speciaal hiervoor geselecteerde laboratoria. Dit brengt de nodige personele consequenties met zich mee voor de huidige afdelingen cytologie. 5.4.1 Scholingsmodule doktersassistenten In 2011 heeft het RIVM in samenwerking met de screeningsorganisaties en de betreffende beroepsgroepen een basisscholingsmodule ontwikkeld voor doktersassistenten. Deze module bestaat uit een theoretisch deel, dat grotendeels via e-learning wordt aangeboden, en een praktisch deel, waarbij o.m. op twee praktijkavonden het maken van een uitstrijkje wordt geoefend. Vanaf 2012 zijn de screeningsorganisaties verantwoordelijk voor het beheer van de module en voor de implementatie ervan in de praktijk. De afspraak is gemaakt dat de implementatie in de regio s (zoveel mogelijk) uniform zal verlopen. Bevolkingsonderzoek Noord heeft in 2012 de implementatie van deze module in de praktijk voorbereid. Hiertoe zijn goede contacten opgebouwd met de organisaties die eerder een dergelijke scholing aan doktersassistenten aanboden. In 2013 zal de uitvoering plaatsvinden en worden scholingsbijeenkomsten voor doktersassistenten georganiseerd. 5.4.2 Visitatie van de P.A.-laboratoria in het noorden Iedere drie jaar visiteert de regionaal coördinerend patholoog (RCP) samen met de manager sector Ondersteuning van Bevolkingsonderzoek Noord, die verantwoordelijk is voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, de vijf PA-laboratoria in de drie noordelijke provincies, die uitstrijkjes van het bevolkingsonderzoek beoordelen. Bij een tweetal laboratoria werden enkele verbeterpunten gesignaleerd, die binnen de daartoe bestemde tijd werden afgehandeld. Alle vijf PA-laboratoria kregen een certificaat. 5.4.3 Evaluatie effecten tweede herinnering In 2009 is op beperkte schaal gestart met het verzenden van een tweede herinnering aan cliënten die geen gehoor hadden gegeven aan de uitnodiging en de eerste herinnering. In 2010 en 2011 werd het sturen van een tweede herinnering gecontinueerd als opkomst bevorderende activiteit voor alle leeftijdsgroepen, die in 2010 een eerste uitnodiging hebben ontvangen. In 2012 is de tweede herinnering geëvalueerd. Uit analyse bleek dat de tweede herinnering een positief effect heeft op de opkomst van de verschillende leeftijdsgroepen. De kosten voor een tweede herinnering worden gecompenseerd door de extra opkomst van cliënten. Om deze reden wordt de tweede herinnering gecontinueerd. 5.4.4 Cervixteam Bevolkingsonderzoek Noord heeft in 2012 een Cervixteam ingesteld, waaraan een aantal medewerkers van de afdeling CSA deelneemt. Dit team heeft, naast de reguliere taken, een aantal specifieke taken op het terrein van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Zo verwerkt het Cervixteam onder meer dagelijks de uitslagen in het Cervix Informatie Systeem (CIS) en maakt - na het controleren van de gegevens - de uitslagbrieven aan. Bevolkingsonderzoek Noord pagina 21
5.4.5 Cervixspecial en magazine Leven & Lijf Screen is het informatiemagazine van Bevolkingsonderzoek Noord, waarin aandacht wordt besteed aan actuele onderwerpen en ontwikkelingen. Screen wordt verzonden aan de ketenpartners van Bevolkingsonderzoek Noord: huisartsen, ziekenhuizen, laboratoria, gemeenten en andere externe relaties. Screen verschijnt vier keer per jaar. In november is de Screen Cervixspecial, een uitgave van Screen die in het teken stond van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, aan alle huisartsen en PA-laboratoria in de regio gestuurd. Naast achtergrondinformatie en actuele ontwikkelingen, werd eveneens praktische informatie verschaft, zoals de reguliere gang van zaken bij het bevolkingsonderzoek, het oproepschema en de tarieven. Leven & lijf is een op initiatief van Bevolkingsonderzoek Zuid-West ontwikkeld informatief magazine voor dertigers, die de eerste uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker krijgen. In 2011 werd het magazine voor het eerst toegezonden aan de 30-ers in onze regio. De landelijke evaluatie van het magazine liet zien dat het magazine niet leidt tot verhoging van de opkomst, maar wel tot toename van kennis bij de doelgroep. Op basis van de uitkomsten van de evaluatie is op landelijk niveau besloten de uitgave van het magazine te continueren. De productie van het magazine is in handen van de afdeling communicatie van Zuid-West. Het magazine is ook in 2012 aan alle 30-jarigen toegestuurd. 5.4.6 Inrichten natraject Jaarlijks publiceert de regionaal coördinerend patholoog een rapportage Regiogetallen Noord-Nederland, waarbij vanaf 2002 ieder jaar een overzicht wordt gegeven van het aanbod van uitstrijkjes aan de laboratoria in het kader van het bevolkingsonderzoek, de doorlooptijden en de kwaliteit van de uitstrijkjes. Tevens wordt een overzicht gegeven van de afgegeven diagnoses, de histologische follow-up van cytologische diagnostiek (na een afwijkende uitslag) en het totaal aantal opgespoorde afwijkingen (het primaire doel van het bevolkingsonderzoek). Bevolkingsonderzoek Noord is daarnaast samen met het IKNL en de regionaal coördinerend patholoog bezig om het gehele natraject in kaart te brengen. Via een natraject van de regionale kankerregistratie (RKR) of via een koppeling met Palga kan worden nagegaan welke behandeling een vrouw heeft ondergaan ten gevolge van haar deelname aan de screening. Hiermee kan tevens worden bekeken welk diagnostisch traject wordt doorlopen en welk tijdspad hieraan vast zit. In de regionale kankerregistratie worden op dit moment alleen invasieve tumoren geregistreerd. Er is dus geen informatie over in situ carcinomen. Door een koppeling met Palga kan hier wel informatie over worden verkregen. In het verslagjaar is gewerkt aan een onderzoeksopzet om dit natraject in kaart te brengen. Hiertoe moeten op landelijk niveau afspraken over de levering van de benodigde gegevens met het IKNL worden gemaakt. 5.5 Ontwikkelingen invoering screening darmkanker In mei 2011 heeft de minister van VWS besloten om per september 2013 het bevolkingsonderzoek darmkanker in te voeren voor mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar. Het RIVM voert hierin de regie. Het bevolkingsonderzoek dient - conform een landelijk vastgestelde uitvoeringstoets - uitgevoerd te worden door de vijf regionale screeningsorganisaties voor bevolkingsonderzoek. De landelijke commissie invoering bevolkingsonderzoek darmkanker is het belangrijkste adviesorgaan voor het RIVM. In deze commissie zijn alle organisaties vertegenwoordigd die een rol spelen in het bevolkingsonderzoek. Onder deze commissie zijn (formeel) vier werkgroepen actief, die zich met een bepaald aandachtgebied bezighouden: kwaliteit & capaciteit, communicatie, financiering & organisatie, kwaliteitseisen coloscopie, Bevolkingsonderzoek Noord pagina 22
kwaliteitseisen pathologie en monitoring & informatie. De screeningsorganisaties zijn in alle werkgroepen vertegenwoordigd. Daarbuiten zijn nog vele werkgroepen, stuurgroepen, commissies etc. actief. Ook vanuit Bevolkingsonderzoek Noord wordt in enkele werkgroepen namens alle screeningsorganisaties - geparticipeerd. Het voorzitterschap van het bestuurlijk overleg tussen screeningsorganisaties en RIVM berust bij Bevolkingsonderzoek Noord. 5.5.1 Verantwoordelijkheid Bevolkingsonderzoek Noord wordt binnen haar regio verantwoordelijk voor het vervullen van taken op het gebied van selectie, uitnodiging, uitvoering van de screeningstest, de uitslag en de verwijzing. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor het vervullen van taken op het gebied van communicatie (met doelgroep en professionals) en gegevenslevering ten behoeve van monitoring en evaluatie. Tenslotte is zij verantwoordelijk voor de kwaliteitsborging van het primaire proces van het bevolkingsonderzoek, inclusief de verwijzing naar diagnostiek die voldoet aan de landelijk vastgestelde kwaliteitseisen. Schema: 5.5.2 Voorbereiding en uitvoering Omdat op eind 2013 dit nieuwe bevolkingsonderzoek door Bevolkingsonderzoek Noord dient te zijn ingevoerd in de regio en de organisatie tijdig en adequaat moet zijn voorbereid en ingericht op het permanent uitvoeren van deze taak, is met de voorbereidingen daarvan aan het einde van 2011 al een aanvang gemaakt. Per 1 juli 2012 is een regionale projectleider aangesteld, die belast is met de implementatie en met de nauwe afstemming daarvan op landelijk niveau. 5.5.3 Activiteiten In 2012 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: - Deelname aan verschillende landelijke werkgroepen. - De regionale projectleider maakt deel uit van het landelijke projectteam implementatie DK-screening; vanaf september is hij tevens landelijk proceshouder communicatie. - Installatie van een interne projectgroep DK screening. - Organisatie van een regionale informatiebijeenkomst voor regionale coloscopiecentra. Deze bijeenkomst (Groningen, 17-09-2012) werd druk bezocht; door mdl-artsen, verpleegkundigen en management vanuit alle coloscopiecentra in de regio. - Opbouw en onderhoud van een relatienetwerk met deze regionale coloscopiecentra. - Voor de uitvoering van het bevolkingsonderzoek zijn medio 2012 aanvragen voor een WBO-vergunning en een GBA-autorisatie ingediend. - Uitgaande van de landelijk opgestelde meerjarenbegroting, is in overleg met het MT de personele formatie 2013 met betrekking tot de darmkankerscreening vastgesteld. - Voortvloeiend uit het landelijk proceshouderschap communicatie van de projectleider wordt (vanuit Groningen): Bevolkingsonderzoek Noord pagina 23