Nederlands binnen een praktijkvak opdrachten uit de workshop, lessuggesties en extra informatie Tijl Schaap & Myra Wijngaarden tschaap@vandermeijcollege.nl mwijngaarden@vandermeijcollege.nl Van der Meij College, Alkmaar 1 juni 2017 1
inhoudsopgave onderdeel pagina opdracht 1: tekst met een verstopte vraag 3 opdracht 2: EHBO 4 opdracht 3: de pikkel en de wob 5 opdracht 4: tangram 6 opdracht 5: The 3-Minute Timed Test 7 opdracht 6: aangifte (rollenspel) 8 informatie en suggesties 11 taalgericht vakonderwijs 12 KeuzeWerkTijd een pilot op het Van der Meij College 13 bijlage 1: docentencanvas projecten 14 bijlage 2: leerlingcanvas projecten 15 2
opdracht 1: tekst met een verstopte vraag Opdracht: In onderstaande tekst staat een aantal woorden die niet in de tekst passen. Ze zorgen ervoor dat de zinnen niet kloppen. Schrijf deze woorden op de stippellijntjes en beantwoord daarna de vraag. Kinderopvang Wat is kinderopvang? Kinderopvang houdt in dat anderen voor uw kinderen zorgen op de momenten dat u werkt of een studie volgt. Uw kinderen kunnen worden welk opgevangen in een kinderdagverblijf, op school, bij een gastouder of bij u thuis. De gemeentelijke gezondheidsdiensten (GGD), de gemeente en de overheid bewaken de kwaliteit van de kinderopvang. Ook heeft een kinderopvangcentrum altijd een oudercommissie, die het bestuur van het kinderopvangcentrum advies geeft. Maakt u gebruik van geregistreerde kinderopvang, dan bedrijf krijgt u mogelijk kinderopvangtoeslag. Welke vormen van kinderopvang zijn er heeft? Er zijn verschillende soorten kinderopvang. We kennen formele en informele opvang. Onder formele opvang vallen de kinderdagopvang, de buitenschoolse opvang, de gastouderopvang en de ouderparticipatiecrèches de. De formele opvang valt onder de Wet kinderopvang. Die moet voldoen aan kwaliteitseisen en staat geregistreerd in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK). Voor formele opvang krijgt ontruimingsplattegrond u mogelijk kinderopvangtoeslag. De informele opvang bestaat gemaakt uit de peuterspeelzalen, tussenschoolse opvang (overblijven), vrienden- /familiediensten, tieneropvang die, au pairs of een incidentele oppas. De regels van de Wet kinderopvang gelden niet voor de informele opvang. U buiten krijgt hiervoor dan ook geen kinderopvangtoeslag. Dagopvang Een dit kinderdagverblijf of crèche is bedoeld voor kinderen vanaf zes weken tot de leeftijd waarop zij basisonderwijs gaan volgen. Meestal is dit tot zij vier jaar worden. De kinderen kunnen het hele lokaal jaar door een of meer dagdelen per week worden opgevangen. Gediplomeerd personeel begeleidt en verzorgt de aan kinderen. Buitenschoolse de opvang Buitenschoolse opvang (bso) regelt de opvang van kinderen buiten schooluren. Dit kan muur voor of na schooltijd zijn, maar ook op studiedagen of adv-dagen van leraren en tijdens de schoolvakanties. De opvang is bestemd voor kinderen van vier tot twaalf jaar die naar de basisschool gaan. Scholen hangt kunnen de opvang zelf organiseren of een samenwerking met een kinderopvangorganisatie aangaan. Antwoord: Welk bedrijf heeft de ontruimingsplattegrond gemaakt die buiten dit lokaal op de gang hangt? Giant Security 3
opdracht 2: EHBO Lees de tekst eerst goed door en voer daarna de opdracht uit: 1. Spreek met elkaar af wie het slachtoffer speelt en wie de hulpverlener is 2. Het slachtoffer ondersteunt met zijn linkerhand zijn rechter onderarm. 3. De hulpverlener laat het slachtoffer op een stoel zitten. 4. De hulpverlener vraagt wat er pijn doet. 5. Het slachtoffer antwoordt: mijn rechter onderarm. 6. De hulpverlener ziet dat de onderarm gekneusd is. 7. De hulpverlener pakt de driekanten doek. 8. Leg een knoop in de korte kant van de doek, dat is de hoek waar de 2 korte delen bij elkaar komen. 9. Door de knoop in de hoek van de doek, ontstaat een soort kuiltje in de doek. 10. Doe de zere elleboog in het kuiltje van de doek. 11. Doe de lange kant van de doek voorzichtig onder de zere arm door en leg de punt van de doek op de linker schouder. 12. Doe de andere punt voor de zere arm langs over de rechter schouder, achter de nek om. 13. Doe een knoop in de beide uiteinden, maar zorg dat de knoop onder het linker oor zit en NIET achter in de nek. 14. Je moet zorgen dat de doek zo strak zit, dat de gekneusde arm een beetje omhoog wijst. 15. De vingers moeten een beetje uit de doek steken. 16. Controleer samen of jullie de opdracht goed hebben uitgevoerd door alles punt voor punt nog een keer door te lezen. 17. Laat het aan de docent zien. 4
opdracht 3: de pikkel en de wob De pikkel en de wob. Een wob mufte zijn frinse fruin. Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wob. Groes mijn bale fruin,loeg de wob biest. Mien fruin is frins. Proest bedaaan, makkelde de pikkel. Mart jij benedel geen lijpjes? Ik mart geen rotse pikkels, slukte de wob biester. Vragen (met hele zinnen beantwoorden): 1. Wat mufte de wob? 2. Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wob? 3. Wat is de fruin? 4. Wat makkelde de pikkel? Antwoorden: 1 2 3 4 5
opdracht 4: tangram Tangram 1- Leg de 2 grootste driehoeken met de korte kanten tegen elkaar aan waarbij de 90graden hoeken tegen elkaar aan liggen. 2- Het vierkant komt tegen de andere korte kant van 1 van de 2 grootste driehoeken ook tegen de 90 graden hoek aan. 3- De 2 kleine driehoekjes leg je met de korte kanten aan beide zijden van het vierkant waarbij de 90 graden hoeken van deze kleine driehoekjes 1 van de grote driehoeken aan raken. 4- Het spekje komt met 1 van de lange zijden tegen de lange zijde van 1 van de kleine driehoekjes, zodanig dat ook 1 zijde de grote driehoek raakt. 5- Maak de puzzel af met de laatste driehoek. 6- Als het goed is moet er nu een groot vierkant op de grond liggen waarbij alle puzzel stukjes zijn gebruikt en geen enkel stukje een ander overlapt! 6
opdracht 5: The 3-Minute Timed Test 1. Lees eerst alle vragen goed door. 2. Zet je naam en klas op dit blad. 3. Noem 3 banen die je zou willen. 1: 2:.. 3:.. 4. Noem 3 dingen die je je baas over jezelf zou vertellen. 1: 2:.. 3:.. 5. Zou je jezelf aannemen? Zo ja, schrijf dan JA! JA! JA!. 6. Welk nummer komt hierna?: 3,5,7,9, 7. Schrijf nummer 7 naast je antwoord bij vraag 6. 8. Wat hoort niet in dit rijtje thuis? pen, potlood, hoed 9. Teken 5 vierkantjes. 10. Zet een X in elke vierkantje. 11. Teken een cirkel om elk vierkantje. 12. Vermenigvuldig: 120 x 4 = 13. Roep je naam als je bij deze vraag bent gekomen. 14. Als je denkt dat je de opdrachten goed hebt uitgevoerd, roep dan: Dat heb ik gedaan! 15. Tel op: 1457 + 8950 = 16. Tel hardop af van 10 tot 1. 17. Schrijf alle even nummers op deze pagina. 18. Zeg hardop: Ik heb de opdracht bijna af en ik heb de instructies uitgevoerd. 19. Teken een smiley. 20. Nu je alle vragen hebt gelezen, beantwoord alleen vraag 1 en 2. 7
opdracht 6: aangifte (rollenspel) Je bent politieagent en er komt iemand bij je om aangifte te doen. Vul aan de hand van de gegevens die je via de portofoon doorkrijgt het aangifteformulier in. Waarvan doet u aangifte? Aangifteformulier incident plaats datum en tijd Daderprofiel geslacht haar: kleur en lengte kleur ogen postuur kleding 8
Aangifte (rollenspel) Toen je vanmiddag, zo rond 15.15 uur, uit school kwam, bleek er iemand in je achtertuin te staan. Deze persoon was bezig om de scooter van je broer te stelen. Nog voordat je in kon grijpen, ging de dader er met de scooter vandoor. Het was een man, je schatte hem zo rond de 25 jaar oud. Je herinnert je nog dat hij erg lang was, want hij stootte bijna zijn hoofd tegen de dakgoot toen hij op de scooter wilde springen. Hij droeg een zwarte broek en een opvallende, goudkleurige, jas. Hij had een zwarte pet op met een wit Nike-logo. Onder de pet zag je nog wat lichtblonde krullen uitsteken. Het ging allemaal zo snel, dat je verder geen details hebt kunnen signaleren. Jij laat het er natuurlijk niet bij zitten en je belt direct de politie op om aangifte te doen. Neem via de portofoon contact op met de politieagent. 9
Antwoorden Aangifteformulier Waarvan doet u aangifte? incident - Scooter gestolen plaats - In de achtertuin van je eigen straat. datum en tijd Daderprofiel geslacht - Vandaag (5 februari) om 15.15 uur. - man haar: kleur en lengte - lichtblonde krullen. Kwamen net onder de pet uit. kleur ogen - onbekend postuur - opvallend lang. Verder onbekend. kleding - zwarte broek, opvallende, goudkleurige jas, roze pet met wit Nike-logo. 10
informatie en suggesties Taal is belangrijk bij het leren. Niet alleen bij Nederlands, maar ook bij alle andere vakken. Elke docent zou daarom aandacht aan taal moeten besteden (zie hierover meer bij taalgericht vakonderwijs ). Elke school moet een taalbeleidsplan hebben, waarin afspraken rondom taal in het onderwijs zijn vastgelegd. Het Van der Meij College heeft bovenstaande les ontworpen, omdat in het taalbeleidsplan vastgelegd was dat binnen de praktijkvakken aandacht besteed moest worden aan begrijpend lezen. We wilden onze leerlingen bewust maken van het feit dat ze niet alleen bij Nederlands, maar ook bij alle andere vakken, de teksten goed moeten lezen. Een ander voorbeeld van zo n dergelijke opdracht die we georganiseerd hebben op het Van der Meij College is taalgym, waarbij de leerlingen in de gymzaal al sporten taalopdrachtjes moesten uitvoeren. Natuurlijk kun je ook een stapje verder gaan. Door Nederlands (en andere AVO-vakken) te integreren binnen een praktijkvak, wordt het leren een stuk betekenisvoller. Het spreekt de leerlingen veel meer aan als ze bijvoorbeeld een brief die ze schrijven ook daadwerkelijk opsturen. Daarnaast wordt vermeden dat leerlingen dubbel werk doen. Het zal leerlingen demotiveren als ze bij Nederlands als oefening een sollicitatiebrief moeten schrijven naar een camping en als ze vervolgens bij het praktijkvak zo n zelfde brief moeten maken, maar dan naar een zorginstelling voor een maatschappelijke stage. Tips: Moeilijke teksten uit de methode kunnen bij Nederlands behandeld worden als opdracht voor begrijpend lezen. Laat de leerlingen bij Nederlands een sollicitatiebrief naar hun stageadres schrijven. Ook het schrijven van verslagen, informele brieven en e-mails, het invullen van formulieren en het voeren van gesprekken horen bij Nederlands. Bied leerlingen vakoverstijgende projecten aan. Je kunt ze een buitenactiviteit laten organiseren, bijvoorbeeld een commerciële wandeling of vrijwilligerswerk op locatie. Een ander idee is een onderzoek naar de toekomst (van de zorg bijvoorbeeld). Leerlingen werken ongeveer zes weken bij verschillende vakken aan zo n project. Ze maken gebruik van de vakkennis van hun docenten. Domeinen van Nederlands als gespreksvaardigheid, schrijfvaardigheid, leesvaardigheid en presenteren worden zo geïntegreerd met praktijkopdrachten. Afhankelijk van de invulling van het project kunnen ook vakken als biologie, wiskunde en maatschappijleer een bijdrage leveren. In de bijlage ziet u het canvas dat het Van der Meij College gebruikt om projecten vorm te geven. 11
taalgericht vakonderwijs Taalgericht vakonderwijs staat voor een didactiek die gebruik maakt van het feit dat taal een belangrijke rol speelt bij het leren, wat er ook geleerd wordt. Uitgangspunt van Taalgericht vakonderwijs is dat taal, leren en denken onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Taalgericht vakonderwijs zoekt naar mogelijkheden om leren en taal aandacht te geven in de vaklessen. De vakinhoud staat voorop, en daarover praat en schrijf je met elkaar in vaktaal. Aandacht voor taal betekent dan dubbele winst. De leerling begrijpt het vak beter en werkt bovendien aan zijn of haar taalvaardigheid. Taalgericht vakonderwijs is te omschrijven als contextrijk onderwijs, vol interactie en met taalsteun. De eerste twee begrippen, context en interactie, zijn niet specifiek voor taalgericht vakonderwijs. Alle docenten werken met contexten en samenwerkend leren levert veel zinvolle interactie. Voor vaktaalleren is aandacht voor beide echter onmisbaar. Door de leerlingen daarbij op diverse manieren taalsteun te geven, is het leerproces te optimaliseren. Contextrijk leren De docent schept betekenisvolle contexten, aansluitend bij (talige) voorkennis van leerlingen De docent schept een rijke taalomgeving met een variatie aan leermiddelen Er wordt geleerd met verschillende zintuigen Er wordt in context getoetst. Leren in interactie Leerlingen worden aangezet tot praten en schrijven over de leerstof: Manieren om lesinhouden te verdiepen Manieren om groeperingsvormen effectief in te zetten Bewust hanteren van denktijd en begripscontrole in gesprekken Bevorderen van een respectvol klassenklimaat om interactie te bevorderen Gelegenheid bieden tot reflectie. Leren met taalsteun Leerlingen worden ertoe aangezet om hun taalvaardigheid verder uit te bouwen: De docent expliciteert (vak)taaldoelen en vakconcepten van een les(senreeks) door ze bijvoorbeeld op het bord te schrijven. De docent biedt de leerlingen steun bij het lezen en luisteren, bijvoorbeeld via sleutelschema's en bij het produceren van vaktaal (pratend en schrijvend), bijvoorbeeld via schrijfkaders. De docent geeft vaktaalgerichte feedback op inbreng van de leerlingen. 1 1 Zie voor meer informatie http://taalgerichtvakonderwijs.nl 12
KeuzeWerkTijd een pilot op het Van der Meij College AVO en praktijk integreren: pilot KeuzeWerkTijd Een aantal docenten van het Van der Meij College is bezig met het ontwikkelen van de pilot KeuzeWerkTijd (met KWT als voorlopige werktitel). Volgend schooljaar gaat de pilot van start met kaderklassen leerjaar 3 van maximaal twee verschillende afdelingen (PIE en D&P). KWT houdt in dat de leerlingen over een bepaalde periode een of meerdere profieldelen doorlopen en bijbehorende opdrachten uitvoeren, die gekoppeld zijn aan de eindtermen van de profieldelen en de eindtermen van de AVO-vakken wiskunde en Nederlands. Leerlingen kiezen De leerlingen bepalen voor een deel op welke manier ze hun einddoelen gaan bereiken. Ze kiezen zelf wanneer en van wie ze hulp nodig hebben bij het uitvoeren van een onderdeel. In de praktijk De leerlingen voeren een grote opdracht uit, bijvoorbeeld het verkrijgen van een financiering voor een product door het maken van een businessplan. Het is de bedoeling dat het product uiteindelijk op de markt komt. Dit houdt in dat de leerlingen bedrijven zullen benaderen, zullen pitchen en zullen ontwerpen. De vakken wiskunde en Nederlands werken ondersteunend (denk aan o.a. een begroting maken bij wiskunde of een e-mail/brief schrijven en presenteren bij Nederlands). Verdeling lesuren tijdens KWT Voor KWT zijn 10 lesuren per week ingepland. Tijdens een KWT-periode volgen de leerlingen in groepjes een eigen leertraject. Hierbij kiezen ze zelf waar ze aan het werk gaan. Dit kan zijn bij praktijkdocenten, bij een docent wiskunde, bij een docent Nederlands, of buiten de school. Ook loopbaanoriëntatie vormt een onderdeel van het project. Naast de KWT-uren volgen de leerlingen nog een uur wiskunde en een uur Nederlands. In dat lesuur Nederlands of wiskunde wordt de kern van het curriculum behandeld. 13
Docentencanvas projecten Doel: Motto: Inspiratie Doel van het project Plezierelement Kernactiviteiten LOB Context/omgeving Hulpmiddelen Transfer Risico s Doelgroep Opdracht ( lesplan) Projectkaders Belanghebbenden Indicatoren (meetinstrument)
Leerlingcanvas projecten Naam van het project Wat wil je bereiken? Hoe wil je dit bereiken? Waar vindt het plaats? Wat heb je nodig? Wat ga je leren? Plezierelement Risico s Opdracht ( lesplan) Wat kun je ermee in de toekomst? Wie heb je erbij nodig? Wat heb je bereikt? 15