RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Basisschool Hugo de Groot Plaats : Arnhem BRIN nummer : 19RD C1 Onderzoeksnummer : 292345 Datum onderzoek : 3 april 2017 Datum vaststelling : 6 juni 2017
Pagina 2 van 13
SAMENVATTING De Inspectie van het Onderwijs bezoekt elke basisschool in Nederland in principe één keer in de vier jaar. Dit jaar was basisschool Hugo de Groot aan de beurt. Wij hebben onderzocht of de kwaliteit van het onderwijs op de school op orde is. Omdat dat zo is, handhaven wij het basisarrangement. Wij hebben vertrouwen in de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Hugo de Groot. Wat gaat goed? De inspanningen die de school zich getroost om de sociale integratie van de leerlingen te bevorderen. De Hugo de Grootschool heeft een ondersteunend pedagogisch klimaat. De school kent een professionele kwaliteitscultuur. Wat kan beter? De Hugo de Grootschool kan de kwaliteit van het onderwijs verbeteren door: meer aandacht te besteden aan het aanbod voor cultuureducatie en kunstzinnige vorming; aan te geven welke specifieke vakdidactische aanpassingen moeten plaatsvinden om opgelopen achterstanden van leerlingen in te lopen; ook de ontwikkeling van de leerlingen op andere ontwikkelingsgebieden dan taal en rekenen systematisch te volgen; de leerlingen effectiever feedback te geven en duidelijker te laten blijken hoge verwachtingen van hen te hebben; de leerlingen te betrekken bij het opstellen van het ontwikkelingsperspectief; de leerlingen te betrekken bij het evalueren van het onderwijsleerproces om zo de kwaliteit van kwaliteitszorgsysteem te verbeteren; zich verder te ontwikkelen bij het vervullen van haar maatschappelijke opdracht en met de ouders de dialoog aan te gaan over de informatieverstrekking over de kwaliteit van het onderwijs. Pagina 3 van 13
1 INLEIDING Wat voor onderzoek heeft de inspectie gedaan? Volgens de wet moeten alle scholen eens in de vier jaar door de inspectie worden bezocht. Vanaf januari 2015 krijgen alle scholen die daarvoor in aanmerking komen een onderzoek met een concept-waarderingskader. Dit kader is in juni 2016 bijgesteld. Vanaf 24 oktober krijgen scholen een onderzoek met dit bijgestelde onderzoekskader voor 2017. Zo ook basisschool Hugo de Groot. Voor meer informatie over het nieuwe toezicht en de opzet van de vernieuwde kwaliteitsonderzoeken en het nieuwe onderzoekskader, zie de website van de inspectie www.onderwijsinspectie.nl. Werkwijze Op 3 april 2017 hebben de volgende onderzoeksactiviteiten plaatsgevonden: een documentenanalyse; een presentatie door de school; gesprekken met verschillende groepen belanghebbenden: directie, intern begeleider(s), leraren, ouders en leerlingen; observaties van de onderwijspraktijk in een aantal groepen. Deze observaties hebben wij samen met observanten van de school uitgevoerd. Op 6 april 2017 hebben we lesobservaties gedaan in de nieuwkomersgroepen en een feedbackgesprek gevoerd met het bestuur, de schoolleiding, de intern begeleider en enkele leraren van de school. In dit gesprek zijn de bevindingen en oordelen van de inspectie besproken en heeft de school aangegeven wat zij gaat doen met deze bevindingen. Naast de beoordeelde standaarden hebben wij enkele aanvullende wettelijke aspecten beoordeeld. Wanneer niet voldaan is aan één of meer van deze artikelen, geven wij dat aan in paragraaf 3.2. Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie van het onderzoek op basisschool Hugo de Groot. Hoofdstuk 3 geeft per kwaliteitsgebied de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 4 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en de rapportage opgenomen. Pagina 4 van 13
2 HOOFDCONCLUSIE Wij hebben voldoende vertrouwen in de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Hugo de Groot. Tijdens het huidige onderzoek hebben wij de kwaliteit van het onderwijsproces, het schoolklimaat, de resultaten en de kwaliteitszorg en ambitie van de school onderzocht. De standaarden die hiermee samenhangen zijn alle als voldoende en in een aantal gevallen als goed beoordeeld. Pagina 5 van 13
3 RESULTATEN ONDERZOEK BASISSCHOOL HUGO DE GROOT 3.1 Kwaliteitsoordelen op onderzochte standaarden Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed OP1 OP2 OP3 OP4 Aanbod Zicht op ontwikkeling Didactisch handelen (Extra) ondersteuning Het onderwijsproces is op orde Het aanbod voldoet aan de wettelijke eisen, het is gebaseerd op de kerndoelen en het sluit aan op de kenmerken van de leerlingenpopulatie. Veel leerlingen hebben een taalachterstand. Daarom schenkt de school veel aandacht aan het taalonderwijs. Dit doet zij onder meer door te werken volgens de Kaleidoscoopaanpak, door LOGO 3000 in te zetten om de woordenschat van de leerlingen uit te breiden en door ook de ouders hierbij te betrekken. Voor rekenen en wiskunde ligt er een rekenbeleidsplan en ook voor het onderwijs aan nieuwkomers heeft de school beleid ontwikkeld. Dat staat beschreven in het document Onderwijs aan Nieuwkomers. De school heeft een vakleerkracht voor spel- en bewegingsonderwijs. Dat biedt garanties dat er voor dit leerstofonderdeel sprake is van een ononderbroken ontwikkelingslijn voor de leerlingen. De Hugo de Grootschool kan zich verbeteren door meer aandacht te besteden aan cultuureducatie en kunstzinnige vorming. De leraren van de Hugo de Grootschool volgen de leerlingen op het gebied van taal, rekenen en sociaal-emotionele ontwikkeling. De informatie die zij daarmee verzamelen, vergelijken zij met de verwachte ontwikkeling van hun leerlingen. Op basis van die vergelijking stemmen de leraren het onderwijs planmatig af op hun onderwijsbehoeften. Als de ontwikkeling van de leerlingen stagneert, gaan de leraren na wat mogelijke verklaringen hiervoor zijn, om vervolgens te bepalen wat er moet gebeuren om de achterstanden te verhelpen. Dit gebeurt voornamelijk in pedagogische en algemeen-didactische termen. De school kan zich verbeteren door tevens aan te geven welke specifieke vakdidactische aanpassingen moeten plaatsvinden. Zij kan zich bovendien Pagina 6 van 13
verbeteren door ook de ontwikkeling van de leerlingen op andere ontwikkelingsgebieden dan taal en rekenen te volgen. De uitleg is duidelijk, de lessen zijn logisch opgebouwd en de lesinhoud past bij het niveau van de leerlingen. De leraren betrekken de leerlingen actief bij de les en geven hen geschikte verwerkingsopdrachten. Instructie, begeleiding en onderwijstijd zijn afgestemd op de verschillen in onderwijsbehoeften tussen de leerlingen. De elementen van het directe instructiemodel zijn zichtbaar en tijdens de lessen is sprake van een taakgerichte werksfeer. Op grond van dit alles beoordelen wij het didactisch handelen als voldoende. De leraren kunnen de kwaliteit van hun lessen verbeteren door de leerlingen effectiever feedback te geven en duidelijker te laten blijken hoge verwachtingen van hen te hebben. Het oordeel voldoende geldt ook voor de kwaliteit van de extra ondersteuning voor leerlingen die niet het eindniveau van groep 8 halen. De ontwikkelingsperspectieven die de school voor deze leerlingen opstelt, voldoen aan de eisen die wij daaraan stellen. De school kan zich verbeteren door waar mogelijk de leerlingen te betrekken bij het opstellen van het ontwikkelingsperspectief. Wij denken dat dit een kleine stap is voor de school, omdat de leraren de leerlingen al betrekken bij het bepalen van hun leerdoelen. Zij gebruiken daarvoor de leerlingborden. Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed SK1 Veiligheid Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Kan beter Voldoende Goed SK2 Pedagogisch klimaat De school bevordert de sociale integratie van de leerlingen en heeft een ondersteunend pedagogisch klimaat De leerlingen voelen zich veilig op de Hugo de Grootschool. De uitkomsten van de jaarlijkse bevraging van de leerlingen en de gesprekken die wij met hen en hun ouders hebben gevoerd, bevestigen dit beeld. De school heeft een veiligheidsbeleid (het Veiligheidsplan en het anti-pestprotocol) en neemt adequate maatregelen (zoals het time-in, time-out en time-off protocol) als zich problemen voordoen. Zij gebruikt een methode (Leefstijl) om de leerlingen te begeleiden bij de ontwikkeling van hun sociale en maatschappelijke competenties. Pagina 7 van 13
Als leerlingen een conflict met elkaar hebben, moeten zij dit oplossen in de Groene Hoek. Dit is een plek waar de leerlingen naar toe gaan om hun onderlinge conflicten met elkaar uit te praten volgens een stappenplan. Met dit alles voldoet de veiligheid aan de basiskwaliteit. De school doet haar best het burgerschap en de sociale integratie van de leerlingen te bevorderen door in de kinderwijkraad mee te werken aan het project BANK (een ontmoetingsplaats voor de wijkbewoners). De kinderwijkraad heeft samengewerkt met een kunstenaar om doelpalen te ontwerpen voor het nieuwe voetbalveld en zij werkt mee aan een pilot voor gescheiden afvalinzameling. Door de samenwerking met derden te zoeken, laat de school zien eigen kwaliteitseisen te stellen en daaraan te voldoen. Daarom beoordelen wij standaard SK1 (schoolklimaat) als goed. Het team schept een pedagogisch klimaat dat de leerlingen ondersteunt in hun ontwikkeling. Dit is een van de eerste verbeteronderwerpen waaraan de school heeft gewerkt na de komst van de nieuwe directeur. De werkgroep pedagogisch klimaat heeft gedragsregels en regels voor het buitenspelen opgesteld, waarbij ook de leerlingen zijn betrokken. Wekelijks staat een gedragsregel centraal. De ouders worden daarvan via de nieuwsbrief op de hoogte gesteld. De leraren laten in de klas zien hoe je met elkaar omgaat (rolmodel). Het project leerkracht waar de school voor het tweede jaar aan deelneemt, vormt een belangrijke inspiratiebron om een ondersteunend pedagogisch klimaat tot stand te brengen. De wet stelt geen eisen aan het pedagogisch klimaat. Dat biedt scholen de gelegenheid hier een eigen invulling aan te geven. De Hugo de Grootschool heeft die mogelijkheid aangegrepen. Daarom beoordelen wij het pedagogisch klimaat als goed. Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed N.t.b. OR1 Resultaten De onderwijsresultaten zijn voldoende, maar niet stabiel De eindopbrengsten liggen over het geheel genomen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. In 2015 liggen de eindopbrengsten boven ondergrens die wij hanteren voor het beoordelen van scholen met een soortgelijke leerlingenpopulatie. In 2014 en 2016 liggen ze daar onder. De school heeft dit onderkend en werkt hier aan. Zij kan zich verder ontwikkelen door te bepalen welke doelen zij wil bereiken op Pagina 8 van 13
andere ontwikkelingsgebieden dan taal en rekenen. Vervolgens is het zaak te laten zien dat zij daarin is geslaagd. Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed KA1 KA2 KA3 Kwaliteitszorg Kwaliteitscultuur Verantwoording en dialoog Het kwaliteitszorgsysteem is op orde en de school kent een professionele kwaliteitscultuur De school beschikt over een functionerend stelsel van kwaliteitszorg. De kwaliteit van het onderwijs aan nieuwkomers maakt daar een integraal onderdeel van uit. Het bestuur bewaakt en bevordert de kwaliteit van het onderwijsleerproces en de leerresultaten door jaarlijks gesprekken te voeren met de schooldirecteur over de managementrapportage en MARAP. Ieder kwartaal vindt een gesprek plaats over de financiële stand van zaken van de school (een eigen aspect van kwaliteit). De Hugo de Grootschool heeft een meerjarenbeleidsplan opgesteld, er zijn jaarontwikkelingsplannen, een zorgplan en een leerkracht-jaarplanning en diverse werkgroepen houden zich bezig met de verbeteronderwerpen van de school. De school analyseert de oorzaken van eventueel tegenvallende onderwijskwaliteit en voert waar nodig verbeteringen door. Naar aanleiding van de tegenvallende eindopbrengsten is bijvoorbeeld besloten aandacht te schenken aan de verdere ontwikkeling van de leerkrachtvaardigheden, het rekenbeleid en het zelfstandig werken. De school ziet dit als voorwaarden om de volgende stap in haar schoolontwikkeling te kunnen zetten. In 2016 is door externe deskundigen een audit uitgevoerd om de kwaliteit van het onderwijs op de Hugo de Grootschool te evalueren (een eigen aspect van kwaliteit). Genoemde eigen aspecten van kwaliteit zijn zonder meer pluspunten van de kwaliteitszorg van de school. Gezien de (grote sociale en maatschappelijke) ondersteuningsbehoeften van de leerlingenpopulatie denken wij dat de school zich verder moet ontwikkelen bij het vervullen van haar maatschappelijke opdracht. Daarbij lijkt het ons van belang als andere maatschappelijke instanties haar hierbij ondersteunen. De school kan de kwaliteit van haar kwaliteitszorgsysteem verder verbeteren door de leerlingen te betrekken bij het evalueren van het onderwijsleerproces. Pagina 9 van 13
De school kent een professionele kwaliteitscultuur. Zij werkt met leerkracht en het team is zeer te spreken over deze nieuwe aanpak. LeerKRACHT werkt als een vliegwiel om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en daar iedereen bij te betrekken. Het overgrote deel van het team is hier enthousiast over. Er wordt hard gewerkt en er is in korte tijd veel gerealiseerd. School en bestuur bevorderen de professionalisering van het team (het team oriënteert zich dit schooljaar op gepersonaliseerd leren). Alle teamleden hebben een persoonlijk ontwikkelingsplan opgesteld en volgen scholing. Er zijn inhoudelijke werkgroepen geformeerd en de school volgt de gesprekscyclus van het bestuur (dit jaar vinden bijvoorbeeld functioneringsgesprekken plaats). Er is sprake van onderwijskundig leiderschap van de directie en er bestaat draagvlak binnen het team voor de visie, de ambities en het pedagogisch en didactisch concept van de school. Daarom beoordelen wij standaard KA2 (kwaliteitscultuur) als goed. Basisschool Hugo de Groot legt voldoende verantwoording af over de kwaliteit van haar onderwijs en brengt daar geregeld verslag over uit aan de medezeggenschapsraad en het bestuur. De eindopbrengsten van de school en van andere scholen van het bestuur zijn onderwerp van gesprek tijdens het directieoverleg. Toch vinden wij dat de school zich beter kan verantwoorden richting ouders. De schoolgids bevat weinig informatie waaruit ouders kunnen opmaken hoe de school er kwalitatief voor staat. Wij roepen de school op om met de ouders de dialoog aan te gaan over de vraag hoe die het beste hierover kunnen worden geïnformeerd. Het onderwijs aan nieuwkomers Aan basisschool Hugo de Groot zijn twee taalklassen voor nieuwkomers verbonden. In deze klassen worden kinderen uit de gemeente opgevangen die net in Nederland zijn en de Nederlandse taal nog moeten leren. In een periode van gemiddeld één jaar tijd zorgt de school ervoor dat de kinderen voldoende Nederlands beheersen om te kunnen starten op een reguliere basisschool. In het eerste opvangonderwijs in de taalklassen ligt uiteraard de nadruk op het leren van Nederlands als tweede taal. De school biedt een passend leerstofaanbod dat aansluit op het niveau van instroom en op het beoogde uitstroomniveau van de nieuwkomers. Pagina 10 van 13
De leraren volgen systematisch de ontwikkeling van de leerlingen. De school gebruikt hiervoor een adequaat volgsysteem. Omdat het niveau, de leeftijd en de schoolachtergrond van de leerlingen sterk verschillen binnen de taalklassen, bieden de leraren de leerinhouden voor taal, lezen en rekenen/wiskunde in niveaugroepen aan. Daarbij werken zij doelgericht en planmatig aan het realiseren van de leerdoelen die voor de verschillende vakgebieden zijn geformuleerd. De leerlingen worden bij binnenkomst ingedeeld in een bepaald 'spoor' dat gekoppeld is aan een te bereiken doel over 40 weken. Deze wijze van werken geeft richting aan het vaststellen van tussendoelen, de invulling van het aanbod en het vaststellen of leerlingen zich voldoende ontwikkelen. In de taalklassen heerst een prettige sfeer. De leraren zorgen voor een veilig schoolklimaat waar de leerlingen zich welkom voelen. De algemene didactische vaardigheden zijn voldoende aanwezig. De leraren bieden de leerlingen een duidelijke dag- en lesstructuur en zijn vaardig in het klassenmanagement. De leerlingen weten wat van hen verwacht wordt. Zij doen actief mee en werken veelal met plezier aan hun taken. Ook zijn de leraren vaardig in de vakspecifieke NT2-didactiek (uitleg en aanpak woordenschat, stimuleren van taalproductie, aandacht voor uitspraak, inrichting van taalleeromgeving, feedback). De kwaliteit van het onderwijs aan nieuwkomers is onderdeel van de kwaliteitszorg van de school. De school reflecteert systematisch op de kwaliteit van het eersteopvangonderwijs en werkt doelgericht en planmatig aan verbetering. 3.2 Overige wettelijke voorschriften Er zijn geen tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 11 van 13
4 REACTIE VAN HET BESTUUR Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Hugo de Groot. We hebben de school en het bestuur gevraagd om de ontwikkelrichting aan te geven op basis van de eigen kwaliteitsoordelen en die van de inspectie. Hieronder geeft het bestuur zijn reactie: Reactie bestuur Op 3 en 6 april 2017 heeft de Onderwijsinspectie geconstateerd dat de Hugo de Grootschool de kwaliteit van het onderwijs op orde heeft en dat zij het basisarrangement handhaaft. Het bestuur onderschrijft de bevindingen en aanbevelingen uit het stelselonderzoek. In het conceptverslag geeft de inspecteur aan dat er tekortkomingen zijn geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften die gecontroleerd zijn. De school heeft deze inmiddels aangepast. Binnen Stichting de Basis en Fluvius wordt een handboek voor kwaliteitszorg ontwikkeld. Dit kwaliteitshandboek is vanaf schooljaar 2017/2018 beschikbaar waardoor de kwaliteitszorg versterkt zal worden. Het bestuur en de school zijn blij met de constatering dat de school een professionele kwaliteitscultuur kent. De invoering van de methode leerkracht werkt op de Hugo de Grootschool als een vliegwiel om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en daar iedereen (kinderen, leerkrachten, MT) bij te betrekken. Het bestuur en de school zijn ook blij met de positieve waardering voor het pedagogisch klimaat en de veiligheid op school. De leerlingen voelen zich veilig op de Hugo de Grootschool. De school heeft een veiligheidsbeleid en neemt adequate maatregelen als zich problemen voordoen. De methode leerkracht vormt een belangrijke inspiratiebron om een ondersteunend pedagogisch klimaat tot stand te brengen. Kinderen worden hierbij intensief betrokken. De Hugo de Grootschool kan de kwaliteit van het onderwijs verbeteren door meer aandacht te besteden aan het aanbod voor cultuureducatie en kunstzinnige vorming. De school pakt dit onderwerp nog intensiever op door in 2017-2018 in het team een cultuurcoördinator aan te wijzen. Deze coördinator ontwikkelt in samenwerking met medewerkers van het 'Kunstbedrijf' voor de kinderen, naast deelname aan 'Cultuurpr8cht', een kunstzinnig programma voor Pagina 12 van 13
zowel onder als na schooltijd. Het beleid wordt door de cultuurcoördinator vastgelegd en zal jaarlijks worden geëvalueerd en bijgesteld. Om het kwaliteitszorgsysteem te verbeteren worden leerlingen actief betrokken bij het onderwijs leerproces. De school wil actief aan de slag met het meer gericht feedback geven aan de kinderen. Dit geldt zowel voor de reguliere groepen als voor de nieuwkomersgroepen. De school wil schooljaar 2017-2018 starten met een proeftuin gepersonaliseerd leren. De kinderen wordt voor het vak rekenen maatwerk aangeboden. (Toets)resultaten en leertrajecten worden met individuele kinderen besproken. Voor nieuwkomers wordt dit vooral visueel vertaald. Hierbij zullen leerkrachten duidelijk laten blijken dat zij hoge verwachtingen hebben van de kinderen. Gaandeweg het schooljaar wordt deze werkwijze zowel met kinderen als met leerkrachten geëvalueerd. Als onderdeel van het gepersonaliseerd leren zullen daarnaast ook specifieke vakdidactische aanpassingen worden gedaan om opgelopen achterstanden van kinderen in te lopen. In overleg met de vakdocent gymnastiek worden in 2017-2018 doelen gesteld (ontwikkeling van een jaarplan) en worden kinderen gevolgd. Door in 2017-2018 Kindcentrum te worden gaan we ervan uit dat we een schools en naschools aanbod creëren voor kinderen in de leeftijd van 0 tot en met 12 jaar. Kinderen op de Hugo de Grootschool worden actief betrokken bij ontwikkelingen op school en in de wijk. Er wordt een Kinderraad ingesteld. Ouders wordt gevraagd een actieve bijdrage te leveren aan het profileren van de school. Hen wordt gevraagd kenbaar te maken waarom zij de Hugo de Grootschool een goede school vinden voor hun kind. Hierover wordt o.a. gerapporteerd in de Schoolgids en op de Website van de Hugo de Grootschool. Pagina 13 van 13