Aan de Raden en colleges van de deelnemende gemeenten MGR Rijk van Nijmegen Datum Contactpersoon 14 november 2016 Ina Hol Onderwerp Derde Kwartaalrapportage MGR 2016 Begrotingswijziging 2016 Telefoonnummer 06-54234003 Geachte leden van de Raad en het College, Hierbij bieden wij u de rapportage van de Modulaire Gemeenschappelijke Regeling Rijk van Nijmegen aan over het derde kwartaal van 2016. De rapportage gaat in op de inhoudelijke en financiële ontwikkelingen en resultaten van de MGR en haar platformfunctie en van de modules WerkBedrijf en ICT. De rapportage is gewijzigd in opbouw. De MGR als platform en de modules IRvN en WerkBedrijf krijgen ieder een eigen hoofdstuk. Hiermee is alle informatie per module gebundeld. We willen hiermee de leesbaarheid van de rapportage verder vergroten. Naar aanleiding van de afsluiting van het derde kwartaal hebben we een begrotingswijziging voor 2016 opgesteld. Deze ontvangt u, naast de kwartaalrapportage, bij deze brief. Ons algemeen bestuur moet deze wijziging nog in 2016 vaststellen. We verzoeken uw colleges daarom ons zo snel mogelijk uw zienswijze omtrent de begrotingswijziging voor te leggen aan uw Raden, het liefste voor 12 december 2016. Zodat we conform richtlijnen de noodzakelijke begrotingswijziging kunnen laten vaststellen in ons algemeen bestuur. Platformfunctie van de MGR We constateren dat de deelnemende gemeenten verschillend kijken naar de invulling van de platformfunctie. Recent heeft u een brief van ons ontvangen waarin we hebben gemeld dat we met de deelnemende gemeenten aan de hand van thema s verder het gesprek gaan voeren over de regionale afstemming. We zullen u via de gebruikelijke rapportagemomenten op de hoogte houden en met uw agendacommissie bezien of een nieuwe regionale raadsbijeenkomst over regionale afstemming in 2017 opnieuw de moeite waard is. Daarnaast wijzen we u in deze brief op twee andere trajecten in onze regio die in meer of mindere mate met regionale afstemming te maken hebben. Het traject dat de Rabobank heeft geïnitieerd en waaraan we als MGR onze (financiële en inhoudelijke) medewerking hebben verleend: Samenwerken aan welvaart en welzijn in onze regio. In september heeft een grootschalige bijeenkomst met alle betrokkenen uit het netwerk plaatsgevonden om projecten verder
te brengen en te ontwikkelen. Ons bestuur zal binnenkort nader van gedachten wisselen over onze betrokkenheid bij het verdere traject. Tot slot loopt het traject Sterk bestuur in Gelderland, op initiatief van de provincie Gelderland. De provincie heeft het voornemen om nogmaals in gesprek te gaan met alle colleges in het Rijk van Nijmegen, waarbij met name ook de ontwikkeling en kracht van onze regio een gespreksonderwerp zal zijn. Module ICT Rijk van Nijmegen Deze module is een beleidsarme module. In het derde kwartaal is de eerste migratie (Gemeente Mook en Middelaar) naar de gestandaardiseerde irvn-omgeving succesvol afgerond, waarmee voor Gemeente Mook en Middelaar het ICT-beheer nu centraal wordt uitgevoerd. Gemeente Druten en Beuningen starten eind 2016 met de migratie. Er zijn per saldo geen financiële afwijkingen. Module WerkBedrijf De economische context van het WerkBedrijf is niet eenvoudig. Niet alle ondernemers in onze regio profiteren van het economisch herstel en hebben al baanopeningen. En als die er al wel zijn, gaat het vaak om tijdelijke contracten of gedeeltelijke contracten (parttime-uren). Het WerkBedrijf onderhoudt relaties met ondernemers. Waren dit er vorig jaar nog zo n 900, momenteel zijn dit er meer dan 1.200. Altijd met het oog op geschikt (te maken) werk voor onze kandidaten. Het bijstandsbestand verandert van samenstelling. Jongeren met een arbeidsbeperking en mensen die recent in Nederland zijn komen wonen zitten naar verhouding meer in de bijstand in geheel Nederland dan voorheen. In onze regio zien we tevens een groot aandeel mensen met een laag opleidingsniveau, mensen met een (chronische) arbeidsbeperking en ouderen in de bijstand. De behoeften van de kandidaten om de slag naar werken (opnieuw) te maken zijn zeer gevarieerd. Dit betekent voor onze dienstverlening aan kandidaten dat er gezocht wordt naar wat nodig is op individueel niveau: intensief waar nodig tot terughoudend waar dat kan. Positieve stimulans brengt mensen eerder in beweging dan sancties, is tot halverwege dit jaar ons motto. Neemt niet weg dat mensen die kunnen werken ook een eigen verantwoordelijkheid dragen om de (gedeeltelijke) baan dan ook te vinden en te behouden. Dat betekent dat in de uitvoering van het werk ook de naleving van de re-integratieplicht centraler komt te staan, meer dan in de afgelopen maanden. We moeten voor het tweede uitvoeringsjaar van het WerkBedrijf constateren dat de harde uitstroomresultaten uit de bijstand tegenvallen. Er wordt ons gevraagd welke oorzaken hieraan ten grondslag liggen en welke acties het WerkBedrijf onderneemt om die harde uitstroomresultaten te verhogen. Helaas kunnen we hier (nog) niet een eenduidig en helder antwoord op geven. Successen en tegenvallers ontstaan door tal van factoren: de economische en maatschappelijke context, de samenwerkingspartners en omgeving van het WerkBedrijf en de relatief nieuwe werkwijze en organisatie en de tijd die dit nodig heeft om te landen. Factoren die zeker niet altijd door 1 partij zijn te beïnvloeden. We doen in deze aanbiedingsbrief dan ook een oproep aan u als deelnemende gemeente in gezamenlijkheid te werken aan het doel om kandidaten aan het werk te krijgen. Om tot succesvolle plaatsingen, ook voor de bijstandsgerechtigde kandidaat, te komen, dan zullen we de handen in een moeten slaan om zo het verschil voor mensen te maken. Hieronder treft u in hoofdlijnen de resultaten van het WerkBedrijf in het derde kwartaal. We doen dit aan de hand van vier punten: 1. Uitstroom uit de bijstandsuitkering en ontwikkelingen 2. SW-medewerkers naar buiten en condities op orde brengen 3. Ziekteverzuim verlagen in de SW 4. Arbeidsmatige dagbesteding in de participatieketen 2
1. Uitstroom uit de bijstandsuitkering en ontwikkelingen We plaatsten 986 kandidaten op werk. De uitstroom uit de bijstandsuitkering naar werk bleef daarentegen nog achter bij de begroting. 669 kandidaten stroomden uit de bijstandsuitkering naar werk. Dit aantal was begroot op 825. Met name in de gemeenten Heumen en Beuningen blijft de uitstroom achter, en dit geldt in iets mindere mate voor de gemeenten Nijmegen en Wijchen. We zullen de komende periode in 2016 nog enkele gerichte lokale acties inzetten om de plaatsingen in die gemeenten te bevorderen. De bijstandsontwikkeling wordt bepaald door vele factoren. We noemen hieronder twee hoofdcategorieën van factoren die van belang zijn bij de realisering van uitstroom naar werk. Arbeidsmarkt (vraag naar arbeid) - Onze regio profiteert minder van de groeiende economie en werkgelegenheid dan andere regio s. Dit heeft te maken met de aanwezigheid van een relatief grote non-profit- en overheidssector in onze regio. Die sector is minder gevoelig voor conjuncturele ontwikkelen en meer voor overheidsbeleid en demografische ontwikkelingen. - Het aantal deeltijdbanen en flexibele aanstellingen neemt toe ten opzichte van de fulltimebanen. Kandidaten die we plaatsen op betaald werk blijven hierdoor vaker gedeeltelijk afhankelijk van een uitkering. Het aantal parttime plaatsingen neemt ook toe doordat de nieuwe doelgroep arbeidsgehandicapten vaak, om medische redenen, kleine contracten heeft en daardoor deels afhankelijk blijft van de bijstand. Veranderingen bijstandspopulatie (aanbod op de arbeidsmarkt) - Een aanzienlijk deel van de nieuwe instroom in de bijstand bestaat uit statushouders. 96% van hen stroomt de bijstand in. Deze groep is over het algemeen niet direct bemiddelbaar naar werk. - Arbeidsgehandicapten stromen de bijstand in vanwege veranderde wet- en regelgeving. Instroom in de Wajong is alleen nog mogelijk als iemand duurzaam geen arbeidsvermogen heeft. Instroom in de WSW is niet meer mogelijk. Deze groep heeft intensieve en vaak structurele ondersteuning nodig om werk te vinden - Mensen blijven door wijzigingen in de pensioengerechtigde leeftijd langer afhankelijk van de bijstand. Het aandeel ouderen in de bijstand neemt toe, terwijl hun kans op werk gering is. Bovenstaande veranderingen in vraag en aanbod op de arbeidsmarkt werken door in de uitstroomresultaten. Dit doet niets af aan onze ambitie om zoveel mogelijk bijstandsgerechtigden aan de slag te krijgen. We gaan er vol voor om meer mensen aan het werk te krijgen. We sturen dan ook waar mogelijk bij op de vraagzijde (ondernemers) als op de aanbodzijde (personeel) en op het verminderen van de frictie hiertussen: - We profileren ons als WerkBedrijf steeds meer bij ondernemers door actief relatiebeheer en zichtbaar en actief te zijn in netwerken en bijeenkomsten. We binden ondernemers aan ons die bereid zijn om de mensen kansen te bieden. - Vanaf het tweede kwartaal hebben we vier gerichte acties ingezet om de uitstroom naar werk te bevorderen. Zo is onder meer de detacheringsfaciliteit in gebruik genomen en is het aantal tijdelijke loonkostensubsidies ten opzichte van het tweede kwartaal met 74% toegenomen, van 50 naar 87. In deze rapportage melden we de voortgang van de acties en de eerste resultaten. - Na analyse is gebleken dat in 2016 115 meer kandidaten parttime uitstroomden dan in 2015. Zij bleven na plaatsing op werk deels afhankelijk van een uitkering. We zijn in overleg met ondernemers om deze kandidaten urenuitbreiding te bieden, met als doel dat zij alsnog volledig uit de bijstandsuitkering stromen. - Dienstverlening statushouders: WerkBedrijf leidt statushouders naar werk als dit voor hen haalbaar is. In samenwerking met partijen als COA en Vluchtelingenwerk doen we de intake en screening. Vervolgens bekijken we individueel per statushouder de mogelijkheden en wat hij of zij nodig heeft om richting werk te gaan. 3
2. SW-medewerkers naar buiten en condities op orde brengen We willen de SW-medewerkers die hiervoor de mogelijkheden hebben, bij ondernemers plaatsen. Voor de meerderheid geldt dat we hierin slagen: momenteel is ruim 68% van de SW-medewerkers werkzaam bij ondernemers op locatie. De overige SW-medewerkers werken (nog) op de werkvorm Beschut. Een deel van de SW-medewerkers heeft de potentie om bemiddeld te worden naar ondernemers op locatie. Een deel zal echter op beschut aangewezen blijven. Dit deel is groter dan we hadden verwacht en juist voor deze medewerkers moeten we de condities op orde brengen. Het blijkt dat zij gebaat zijn bij rust, regelmaat en stabiliteit. In overleg met medezeggenschap hebben we verbetermaatregelen ontwikkeld. Met deze maatregelen komen we tot een continue en passend werkaanbod, een heldere interne organisatie en een prettige en passende fysieke werkomgeving. Onze ambitie is om in het eerste kwartaal van 2017 de verbeteringen, inclusief organisatorische aanpassingen, operationeel te hebben. 3. Ziekteverzuim verlagen in de SW We hebben het doel om eind dit jaar uit te komen op een ziekteverzuimpercentage van 17% onder de SW-medewerkers. In het eerste half jaar van 2016 was er sprake van een daling. De omvang van de daling vanaf februari wees op enige invloed vanuit het project Verzuimaanpak SW. Het gangbare seizoenspatroon een hoger ziekteverzuim in de winter- en herfstperiode en een lager verzuim in lente en zomer speelde ook een rol in deze daling. Daarom was het effect vanuit het project nog niet hard. De maandpercentages in het derde kwartaal laten zien dat we nog niet zijn opgewassen tegen dit seizoenspatroon. Ook hier geldt dat we ons vol blijven inzetten op de noodzakelijke daling van het ziekteverzuim. 4. Arbeidsmatige dagbesteding in de participatieketen Het WerkBedrijf bouwt aan een ontwikkellijn in de participatieketen van 1 tot 100% loonwaarde. In de praktijk zien we overlap in kenmerken tussen de doelgroep beschut SW en kandidaten met een arbeidsmatige dagbesteding in loonwaarde, ontwikkelingsperspectief en begeleiding die zij nodig hebben. Ook onder de groep bijstandsgerechtigden zien we overlap met de doelgroep voor arbeidsmatige dagbesteding. We leggen nadrukkelijk de verbindingen tussen de verschillende regelingen. Op deze manier willen we kandidaten, ongeacht de regeling, optimale ontwikkelkansen bieden in een zo regulier mogelijke setting. In het eerste kwartaal van 2017 rapporteren we over diverse pilots en experimenten om werkzame interventies ongeacht de regelingen in te zetten op basis waarvan besluitvorming over de verdere aanpak kan plaatsvinden. Begrotingswijziging 2016 In de bijlage treft u een notitie aan waarin we de begrotingswijziging toelichten in de vorm van enkele tabellen. Voor de module WerkBedrijf geldt dat de aanpassingen effect hebben. Gemeenten verstrekken een aanvullende bijdrage op het rijksbudget voor de SW. Aan het begin van het jaar is deze bijdrage berekend op 2,3 miljoen totaal. Deze aanvullende bijdrage is verrekend in de kostprijs van een SWwerkplek. We moeten het jaar 2016 afsluiten met een tekort, wat voornamelijk wordt veroorzaakt door: 1. de salarisontwikkelingen van SW-medewerkers als gevolg van de cao WSW; 2. minder SW-medewerkers die begeleid werken dan geraamd; 3. meer realisatie van SW-medewerkers bij ons werkzaam, maar die vanuit buiten de regio komen, dan geraamd. Ad 1: De salarisontwikkelingen binnen de SW veroorzaken een structureel tekort. Dit zijn nietbeïnvloedbare kosten. Deze ramen we op jaarbasis op 0,8 miljoen. Dit betekent dat de aanvullende bijdrage van gemeenten van 2,3 miljoen opgehoogd moet gaan worden met 0,8 tot een totaal aanvullend bedrag van 3,1 miljoen. Ad 2: Door de afname van SW-medewerkers die begeleid werken lopen we 0,4 miljoen aan inkomsten mis. We vinden het te vroeg om nu al te spreken over een structureel tekort. Verder geldt dat we 4
daarnaast ook nog eens 0,25 miljoen minder omzet realiseren dan geraamd. Dit verhoogt ook het tekort op het onderdeel SW. Vooralsnog scharen we dit onder de zogenoemde omzetrisico s. Ad 3: Tegenover de salarislasten van SW-medewerkers die in onze regio wonen, maar buiten de regio werken, ontvangen we subsidie. De opbrengsten die zij genereren komen ten gunste van het werkschap waar zij werken. De salariskosten van deze SW-medewerkers zijn hoger dan de subsidie-inkomsten. Per saldo is dit een verliespost van 0,05 miljoen. Conclusie: Het tekort op de SW ramen we voor 2016 op in totaal 1,6 miljoen (inclusief personele frictie door overgang Breed naar WerkBedrijf). We stellen ons algemeen bestuur voor om de eenmalige baten uit de liquidatie van de Stichting Support in te zetten om het tekort te dempen in 2016. Voor het restant van het tekort zijn we genoodzaakt om een aanvullende bijdrage van 0,8 miljoen aan de deelnemende gemeenten te verzoeken. Daarnaast kunnen we nu ook melden dat middelen die we voor de arbeidsmatige dagbesteding en voor de wettelijke loonkostensubsidie hebben ontvangen gedeeltelijk niet besteden. Het overschot betalen we terug aan uw gemeenten. In totaal gaat het om een terugbetaling van 2,8 miljoen. In de begrotingswijziging stellen we verder voor de begroting op punten te wijzigen conform de dienstverleningsovereenkomsten voor met meerwerk ten behoeve van de gemeente Berg en Dal en ten behoeve van de gemeente Nijmegen. Verder ontvangen we in 2016 van Nijmegen extra middelen voor het in beeld brengen van statushouders. Deze ontvangsten ramen we in deze begrotingswijziging bij en brengen we ten laste van personele kosten. Tot slot melden we u dat ons streven is de dienstverleningsovereenkomsten voor de basisdienstverlening voor 1 december aan uw colleges te doen toekomen. Tevens zullen we u dan ook informeren over de voortgang van de dienstverleningsovereenkomsten voor het maatwerk en (indien van toepassing) het meerwerk. We hopen u in deze brief en in de bijlagen voldoende geïnformeerd te hebben over de ontwikkelingen en resultaten van onze MGR. Hoogachtend, Dagelijks Bestuur modulaire gemeenschappelijke regeling Rijk van Nijmegen, De Voorzitter, De Secretaris, drs. H.M.F. Bruls J. Hol 5
6