Alternatief voor de dekkingsgraad Themadag Platform Deelnemersraden Den Haag 4 oktober 2013 ir. Arno van Mullekom, RBA
Aanleiding Wat is het probleem? De dekkingsgraad is geen goede graadmeter voor de gezondheid van een pensioenfonds (bij gebruik van risicovrije RTS), want pensioenen worden niet verdiend met rente maar met rendementen waardering op risicovrije RTS is waardering op liquidatiewaarde Andere maatstaf voor gezondheid nodig Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 2
Is er voldoende? Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 3
Gezondheid pensioenfondsen DÉ VRAAG Is het pensioenvermogen toereikend om alle uitkeringen aan alle pensioengerechtigden te verstrekken nu en in de toekomst? ANTWOORD Dan moet je weten of het pensioenvermogen voldoende rendeert in de tijd. We introduceren het Benodigd Rendement Het Benodigd Rendement is het theoretisch rendement dat je minimaal moet realiseren zodat alle pensioengerechtigden hun uitkering kunnen krijgen. Eerst een gestyleerd rekenvoorbeeld, daarna een praktijkcase. Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 4
Miljoenen Miljoenen Gestyleerd rekenvoorbeeld 700 PENSIOENVERMOGEN (linker-as) UITKERING (rechter-as) 35 600 30 500 25 400 20 300 15 200 10 100 5 0 0 2012 2022 2032 2042 2052 2062 2072 2082 2092 Benodigd Rendement : Rendement over pensioenvermogen : 3,13% 3,08% Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 5
Benodigd rendement Momenten van grote rentebewegingen. Bij pensioenfondsen met een grote rentehedge fluctueert het pensioenvermogen heftig en dus ook het benodigd rendement. Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 6
Rendement (µ) Analysekader Analyse in termen van rendement per eenheid risico. Het risico (op de horizontale-as) wordt vaak uitgedrukt in de spreiding van beleggingsopbrengsten. Het wiskundige begrip hiervoor is standaarddeviatie, ook wel afgekort tot st.dev. of σ. Op de verticale-as staat het BENODIGD rendement. Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 7
Rendement (µ) Analysekader Vraag: waar zit de data uit de grafiek? Benodigd rendement bij σ=0. Dat wil zeggen er is GEEN spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld. Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 8
Alternatief voor de dekkingsgraad Het startpunt van het verhaal is verteld. In een realistisch praktijkvoorbeeld spelen een drietal extra invloeden, te weten: 1. Onvoorwaardelijke indexatie 2. Spreiding in beleggingsopbrengsten 3. Vereiste uitkeringszekerheid Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 9
Miljoenen Miljoenen Gestyleerd rekenvoorbeeld 700 PENSIOENVERMOGEN (linker-as) UITKERING (rechter-as) GEÏNDEXEERDE UITKERING (rechter-as) 70 600 60 500 50 400 40 300 30 200 20 100 10 0 0 2012 2022 2032 2042 2052 2062 2072 2082 2092 Onvoorwaardelijke indexatie : Benodigd rendement : Rendement over pensioenvermogen : 0,50% 3,64% 3,13% Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 10
Rendement (µ) 1. Effect onvoorwaardelijke indexatie Vraag: waar zit de data uit de grafiek? Benodigd rendement bij σ=0. Dat wil zeggen er is GEEN spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld. Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 11
Rendement (µ) 2. Effect spreiding beleggingsopbrengsten Benodigd rendement bij σ>0. Dat wil zeggen er is WEL spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld. Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 12
Rendement (µ) 3. Effect uitkeringszekerheid Ambitie is bijvoorbeeld dat in 97,5% van de gevallen het rendement hoog genoeg is om alles uit te kunnen keren. Ambitie is bijvoorbeeld dat in 95% van de gevallen het rendement hoog genoeg is om alles uit te kunnen keren. Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 13
Efficiënt en robuust beleggen Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 14
Kenmerken pensioenkaders Dekkingsgraad Pensioenvermogen Technische voorziening Kenmerk Nominaal kader Voorwaardelijk kader Maatstaf gezondheid Dekkingsgraad Benodigd Rendement Sturing gericht op Dekkingsgraad Pensioenvermogen Managementtype Balansmanagement Assetmanagement Risicomanagement Afdekken / hedgen risico s Beheersen risico s Beleggingsbeleid Geen focus op risicopremies Focus op risicopremies Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 15
Rendement (µ) Theorie Markowitz Verwacht rendement Efficiënte grenslijn. Mix van risicovolle beleggingen Aandelen Obligaties Risico (σ) Verticale-as is nu VERWACHT rendement op werkelijke beleggingsportefeuille Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 16
Rendement (µ) Benodigd- en verwacht rendement Portefeuille constructie gebied Benodigd Maakbaar Risico (σ) Het geschikte portefeuille constructie gebied is daar waar het verwachte rendement hoger is dan het benodigde rendement gegeven de spreiding en de vereiste uitkeringszekerheid Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 17
Recent praktijkvoorbeeld Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 18
Dank voor uw aandacht Arno.van.Mullekom@Achmea.nl 06 13 718 736 Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 19
Literatuur Crisis is een keuze Joseph en Van Mullekom Financial Investigator 2011 speciale uitgave Webartikel IPNederland, De Jong, Joseph en Van Mullekom 5 maart 2013 Opinie: Alles gaat op de schop, maar dekkingsgraad blijft buiten schot Alternatief voor de dekkingsgraad De Jong, Joseph en Van Mullekom IPN magazine februari 2013 publicatie in AENORM (publicatie van UvA), vol. 21 (79) juni 2013 Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013 Pagina 20