januari 2006 Inhoudsopgave 1. Nieuwjaarswens van Hans Derks 2. Introductie 3. Van Zorg voor Kwaliteit naar Beter voorkomen 4. De pijlers van het programma 5. Prestatieafspraken per pijler 6. Nieuws over het projectteam 7. Startbijeenkomst Beter voorkomen 1. Nieuwjaarswens van Hans Derks Als bestuurslid van GGD Nederland ben ik verantwoordelijk voor het kwaliteitsprogramma Beter voorkomen. Kwaliteit is een ruim begrip. Wat is kwaliteit nu eigenlijk en wanneer is iets van goede of van slechte kwaliteit? Wanneer zijn we tevreden? Het landelijke programma Beter voorkomen moet hierbij helpen door systematisch de kwaliteit van de publieke gezondheidszorg te verbeteren. Dit doen we ondermeer door kwaliteitsnormen te formuleren, door resultaten te toetsen en onderling te vergelijken en door ervaringen uit te wisselen. Hoewel het programma op donderdag 16 februari officieel van start gaat, hebben we in 2005 al veel werk verzet. In het afgelopen jaar zijn nagenoeg alle werkplannen gereed gekomen en geaccordeerd door ZonMw. Dit is onze opdrachtgever namens het ministerie van VWS. Dus het kader waar binnen we kwaliteitsverbetering willen realiseren, ligt nu grotendeels vast. In 2006 en 2007 moeten de werkplannen worden uitgevoerd. Ik reken op jullie medewerking in het nieuwe jaar. Een gelukkig en gezond 2006 toegewenst! Hans Derks Bestuurslid GGD Nederland Van links naar rechts: Aart Lodder, Claudia Leal, Ellen Vermeulen, Marijke Janssen en Titia van Kleffens Het projectteam Beter voorkomen wenst u Gelukkig Nieuwjaar en veel inspiratie en energie om in het nieuwe jaar aan kwaliteit te werken! 1
2. Introductie In deze digitale nieuwsbrief staat informatie over het Landelijk kwaliteitsprogramma Beter voorkomen. Dat programma heeft tot doel de kwaliteit van de publieke gezondheidszorg in Nederland systematisch te beheersen en te verbeteren. De informatie in deze nieuwsbrief is belangrijk. Het programma Beter Voorkomen biedt namelijk interessante perspectieven voor GGD en die willen investeren in kwaliteit. Zij kunnen gebruik maken van een scala aan instrumenten dat binnen het programma wordt ontwikkeld. Dit wordt mogelijk gemaakt door een overheidssubsidie én een brede samenwerking met externe partijen. GGD en investeren al langer in kwaliteit. Het nieuwe programma biedt echter een extra impuls om kwaliteit aan te pakken in samenwerking met andere organisaties in het veld. 3. Van Zorg voor Kwaliteit naar Beter voorkomen Tot voor kort droeg het landelijke kwaliteitsprogramma voor GGD en de naam Zorg voor Kwaliteit. Onder die noemer is al veel tot stand gebracht. Zo verschenen de eerste HKZcertificatieschema s voor de openbare gezondheidszorg (OGZ). GGD Nederland ontwikkelde praktische ondersteuningsinstrumenten en organiseerde voorlichting en uitwisseling. Er werden regionale kwaliteitskringen opgericht en een specifieke GGDkwaliteitsthermometer meet de voortgang van de invoering van systemen. Overal in het land sloeg de kwaliteitsvonk over, maar het bleek geen sinecure om certificatieschema s bij GGD en in te voeren. Goede plannen en voornemens zijn belangrijk. Voor resultaat komt het echter op de uitvoering aan. Het is tijd om de inspanningen te versterken en krachten te bundelen. Vandaar dit nieuwe, verbrede programma. Het programma Beter voorkomen draagt de ondertitel Kwaliteitsprogramma preventie. In het nieuwe programma zitten naast GGD en ook de klanten (gemeenten) en JGZcollega s (thuiszorgorganisaties) aan tafel. GGD Nederland, de VNG en Z-org, organisatie van zorgondernemers (voorheen LVT) bundelen hun krachten. Het ministerie van VWS ondersteunt deze samenwerking met een krachtige financiële impuls. ZonMw voert de regie. Het programma Beter Voorkomen loopt tot begin 2008. Voor GGD en is komen tot certificering één van de belangrijkste prestatieafspraken. In 2006 zal de focus van het programma liggen op de begeleiding naar certificering, interne audittrainingen, het ontwikkelen van instrumenten voor het toetsen van klanten- en medewerkerswaardering, de uitvoering en uitbreiding van de GGD-benchmark en normontwikkeling voor enkele taakgebieden. Beter voorkomen biedt kansen! De Kwaliteitswet Zorginstellingen schrijft voor dat aanbieders verantwoorde zorg leveren. Beter Voorkomen biedt volop kansen om dit in de praktijk te brengen. De ervaring leert dat daarmee ook het werk voor de medewerkers aantrekkelijker wordt. U vindt meer informatie over het programma Beter Voorkomen op www.ggdkennisnet.nl/34022. Kijk ook op www.ggdkennisnet.nl/kwaliteit 4. De pijlers van het programma Het programma Beter Voorkomen is opgebouwd rond vijf pijlers. De activiteiten strekken zich uit van normontwikkeling tot benchmarks en van regievoering tot resultaatmeting. Voor elk van de pijlers zijn prestatieafspraken gemaakt. Deze zijn onder een apart kopje in deze nieuwsbrief opgenomen. 2
Pijler 0: Normontwikkeling In samenwerking met HKZ (stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector) worden certificatieschema s ontwikkeld voor de volgende taakgebieden: - Epidemiologie en beleidsadvisering - OGGZ - Gezondheidsbevordering - Forensische geneeskunde. Er zijn al HKZ-schema s voor de Infectieziektebestrijding en de JGZ 0-19 jaar. Ook zijn de normen voor de algemene organisatie van de OGZ (de HKZ-rubrieken 4 t/m 9) beschikbaar. Het schema Infectieziekten wordt eind 2006 herzien; dit schema bestaat dan drie jaar en moet worden aangepast aan nieuwe normen en ontwikkelingen in het taakgebied. Eind 2006 moeten alle schema s klaar zijn voor implementatie. Breed draagvlak Bij het opstellen van de HKZ-normen zijn alle belanghebbende partijen betrokken: zorgaanbieders, gemeenten, verzekeraars, ketenpartners, financiers en patiënten/ consumentenorganisaties. Daardoor hebben de normen een breed draagvlak. Meer informatie over HKZ-schema s vindt u op www.hkz.nl. Lacunes opvullen Op dit moment brengt GGD Nederland samen met TNO Management consultants een aantal OGZ-processen in kaart om vervolgens te bekijken welke lacunes er mogelijk nog in de landelijke normen en standaarden zitten en hoe deze opgevuld kunnen worden. Pijler 1: Benchmarks Een benchmark maakt het mogelijk om prestaties van organisaties met elkaar te vergelijken. Zo kunnen organisaties zich aan elkaar spiegelen en van elkaar leren. In het programma is een algemene benchmark voor de GGD opgenomen. Deze vergelijking moet inzicht geven in de bedrijfsvoering, de resultaten en de prestaties van de GGD. De GGD benchmark wordt al een aantal jaren uitgevoerd, maar zal nu verdiept worden met klanten- en medewerkerstevredenheid. Tevens worden met enige regelmaat best practice bijeenkomsten georganiseerd; de benchmark levert de mogelijkheid om een best practice te definiëren. In pijler 3 wordt dit verder uitgewerkt. Naast een algemene GGD benchmark wordt ook een benchmark voor de JGZ 0-19 uitgevoerd. De productbegroting JGZ 0-19, zoals die is ontwikkeld door Z-org en GGD Nederland, vormt een belangrijk basiselement voor de benchmark JGZ. Voor meer informatie over de benchmark kunt u contact opnemen met Aart Lodder, GGD Nederland, tel. 030 252 3004, alodder@ggd.nl. Pijler 2: Prestatie-indicatoren Voor het meten en vergelijken van de prestaties van een organisatie zijn indicatoren nodig. Zij vormen samen een soort kapstok waar de kwaliteit aan opgehangen kan worden. Voor alle betrokkenen wordt dan duidelijk wat er precies gemeten (en bijvoorbeeld in een benchmark vergeleken) wordt. Het programma ontwikkelt deze indicatoren parallel aan de benchmarks (pijler 1). In pijler 2 wordt tevens een instrument voor maatschappelijke verantwoording ontwikkeld. Pijler 3: Stimuleren certificering en kennisdeling Onder deze pijler valt een scala aan praktische instrumenten die GGD en op weg helpen naar HKZ-certificering. Bijvoorbeeld de HKZ-scans, de kwaliteitsthermometer, trainingen interne audit en de begeleidingstrajecten. In het nieuwe, verbrede programma kunnen GGD en, JGZ-organisaties en gemeenten aan de slag met kwaliteit. Zo hoeft niet iedereen het wiel uit te vinden, maar kunnen mensen en organisaties leren van elkaar. In deze pijler wordt tevens aandacht besteed aan de verzameling en uitwisseling van best practices. 3
Kwaliteitskringen GGD en in Nederland kennen vier regionale kwaliteitskringen waarin kwaliteitsfunctionarissen en -adviseurs elkaar ontmoeten. Zij kunnen daar kennis en ervaring met elkaar uitwisselen. Gebleken is dat een dergelijke uitwisseling een belangrijke succesfactor is voor de implementatie van kwaliteitssystemen. Eens per jaar wordt een landelijke kwaliteitsdag georganiseerd, waar een actueel thema centraal staat. Startpagina kwaliteit op Kennisnet Op GGD Kennisnet staat een speciale startpagina voor de opzet van het kwaliteitssysteem. Deze pagina is volgens de HKZ-rubrieken opgebouwd. Klik op www.ggdkennisnet.nl/kwaliteit om bij de startpagina kwaliteit te komen. Voor meer informatie over de begeleidingstrajecten (en de trainingen interne audit) kunt u terecht bij Claudia Leal, GGD Nederland, tel. 030 252 3004, cleal@ggd.nl. Pijler 4: Versterking regierol gemeenten Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het bestuur en de financiering van GGD en en JGZ-organisaties. Zij zijn ook eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de publieke gezondheidszorg. De WCPV wijst de gemeente aan als regisseur van de zorg. In het rapport De staat van de gezondheidszorg (november 2005) spoort de Inspectie voor de Gezondheidszorg gemeenten aan om paraat te zijn voor de volksgezondheidsbedreigingen van morgen. Dat vraagt onder andere om versterking van de relatie tussen GGD en gemeente. De inspectie laat zich in het rapport kritisch uit over de voortgang van de integratie van de JGZ 0-4 en 4-19. U vindt het IGZ-rapport op www.igz.nl. Het programma Beter Voorkomen omvat diverse activiteiten gericht op gemeenten. Het doel van deze activiteiten is gemeenten in staat te stellen om prestatie-afspraken met de zorgaanbieders te maken en hun opdrachtgeverschap kritisch en deskundig vorm te geven. Onderdeel van deze pijler is de ontwikkeling van een bestuurlijke benchmark voor gemeenten. Dat maakt het in de toekomst mogelijk om gegevens over gemeentelijk gezondheidsbeleid te vergelijken. Er komt ook een handreiking voor kwaliteitsborging van de WCPV-taken. Hierin worden richtlijnen opgenomen voor het omgaan met prestatie-indicatoren en maatschappelijke verantwoording. 5. Prestatieafspraken per pijler De plannen binnen Beter Voorkomen zijn niet vrijblijvend geformuleerd. Voor iedere pijler zijn prestatieafspraken gemaakt. Deze luiden als volgt: Pijler 0: normontwikkeling Ontwerpen HKZ-certificatieschema s voor de taakgebieden epidemiologie en beleidsadvisering, OGGZ, gezondheidsbevordering en forensische geneeskunde Versterking van bovenstaande taakvelden, indien nodig door verdere normontwikkeling. Pijler 1: benchmark Benchmark voor bedrijfsvoering, resultaten en prestaties Klanttevredenheidsonderzoek Medewerkerstevredenheidsonderzoek. Pijler 2: Prestatie-indicatoren Ontwikkeling van prestatie-indicatoren voor de openbare gezondheidszorg Instrument voor maatschappelijke verantwoording. 4
Pijler 3: stimuleren certificering en kennisdeling Op 1-4-2008 hebben alle GGD en de processen beschreven in een kwaliteitshandboek en 80% heeft ervaring met een intern auditsysteem Twee jaar na publicatie van een HKZ-deelschema is 25% van de GGD en voor dat schema gecertificeerd. Na drie jaar is dit opgelopen tot 50%, na vier jaar tot 60%. Introductiebijeenkomsten voor alle HKZ-schema s Begeleidingstrajecten voor certificering (inclusief HKZ-scans) Kwaliteitsthermometer Landelijke training interne audit en normkennis Beste practices en kennisuitwisseling. Pijler 4: versterken regierol gemeenten Stimuleren van de gemeentelijke inbreng in de normontwikkeling Versterking gemeentelijke regie op de OGZ. 6. Nieuws over het projectteam Nieuwe projectmedewerker: Claudia Leal Sinds 1 oktober werkt Claudia Leal als projectmedewerker kwaliteit bij GGD Nederland. Zij heeft drie jaar ervaring in het kwaliteitsveld van de OGZ als beleidsmedewerker kwaliteit, waarvan twee jaar bij MOA Oost Nederland en een jaar bij Hulpverlening Gelderland Midden. Binnen het programma Beter voorkomen richt Claudia zich vooral op de trainingen interne audit en het begeleidingstraject naar certificering. Verder houdt ze zich bezig met de ontwikkeling van een instrument voor klanten- en medewerkerstevredenheidsonderzoek. Nieuwe projectmedewerker: Titia van Kleffens Vanaf 1 februari 2006 werkt Titia van Kleffens als projectmedewerker kwaliteit bij GGD Nederland. Het afgelopen jaar heeft Titia zich bij GGD Nederland gericht op de gebieden opleidingen en kennismanagement. Daarvoor heeft zij gewerkt aan een promotieonderzoek bij het VU medisch centrum. Titia gaat zich vooral bezighouden met normontwikkeling en versterkingstrajecten van de taakgebieden OGGZ, epidemiologie/beleidsadvisering, forensische geneeskunde en gezondheidsbevordering. Harriët van Veldhuizen uit dienst Harriët van Veldhuizen, programmaleider KEIK, is per 31 december 2005 uit dienst bij GGD Nederland. Deze functie wordt tijdelijk ingevuld door Joost van den Donk, jvandendonk@ggd.nl, totdat vervanging voor Harriët is gevonden. Waar kunt u terecht voor meer informatie? GGD Nederland - Ellen Vermeulen, evermeulen@ggd.nl (voor algemene vragen) - Claudia Leal, cleal@ggd.nl (voor vragen over trainingen interne audit, begeleidingstrajecten, medewerkers- en klantentevredenheidstoets) - Titia van Kleffens, tkleffens@ggd.nl (voor vragen over normontwikkeling en versterkingstrajecten) - Aart Lodder, alodder@ggd.nl (voor vragen over benchmarks). Vereniging Nederlandse Gemeenten - Esther Theunissen, esther.theunissen@vng.nl Z-org, organisatie van zorgondernemers - Hilda van der Lee, h.vd.lee@z-org.info 5
7. Startbijeenkomst Beter voorkomen Officiële startbijeenkomst van het landelijke kwaliteitsprogramma Beter voorkomen 16 februari 2006 van 15.30 17.30 uur bij ZonMw in Den Haag Het belooft een feestelijke happening te worden. Betrokken managers en medewerkers van GGD en, JGZ-organisaties, gemeenten en ketenpartners zijn van harte welkom. Er is volop gelegenheid om te netwerken en ervaringen uit te wisselen. Natuurlijk zijn ook GGD Nederland, Z-org, de VNG, VWS en ZonMw vertegenwoordigt op deze bijeenkomst. Directeur-generaal ir. J.I.M. de Goeij van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is bereid gevonden het startsein te geven op 16 februari 2006. De vooraankondigingen zijn eind vorig jaar verstuurd. De officiële uitnodigingen gaan in de tweede week van januari de deur uit. Vooruitblik op 2006 Tot slot nog een korte vooruitblik op het komende jaar: - in 2006 staan op dit moment acht trainingen interne audit gepland. - in 2006 start het begeleidingstraject naar HKZ-certificering. Oproep: stuur de nieuwsbrief door Het doel is deze digitale nieuwsbrief zo breed mogelijk te verspreiden. Wij vragen u daarom deze binnen uw organisatie door te sturen aan geïnteresseerde collega s. Beter Voorkomen: een programma met een eigen beeldmerk Behalve een pakkende korte naam heeft het programma Beter Voorkomen ook een eigen beeldmerk gekregen. Dit beeldmerk wordt door de betrokken organisaties gebruikt in de communicatie met hun achterban. Het landelijke kwaliteitsprogramma Beter voorkomen wordt uitgevoerd door GGD Nederland, de VNG en Z-org, organisatie van zorgondernemers, in opdracht van het ministerie van VWS en onder regie van ZonMw. 6