Levensfasen en duurzame inzetbaarheid Oriëntatiefase De twintiger is zijn beroepsidentiteit veelal nog aan het ontwikkelen. Hij is druk met het opdoen van allerlei eerste (levens)ervaringen. Zijn opleidingskeuze en concrete werkpraktijk kunnen nieuwe vragen en keuzes oproepen. Deze (werk)ervaringen zijn richtinggevend voor meer definitieve keuzes. De twintiger heeft behoefte aan ruimte om veel ervaring te kunnen opdoen. Tegelijkertijd zijn spelregels en feedback belangrijke fundamenten voor zijn eigen verdere ontwikkeling. De twintiger is opgegroeid in het internettijdperk waarin fysieke aanwezigheid geen noodzakelijke voorwaarde meer is voor contact. Authenticiteit is voor de twintiger heel belangrijk. Werk geeft de mogelijkheid om ieder vanuit de eigen identiteit samen te werken aan interessante opdrachten en thema s. Risico: Twintigers hebben nog niet veel ervaring, waardoor soms ten onrechte gedacht wordt dat het effectief is om ze veel hetzelfde werk te laten doen. Twintigers zijn sneller geneigd van baan te veranderen. Ze worden het best gestimuleerd door opleiding en ontwikkeling in de breedte. Leeftijdsindicatie: tot 25 jaar Generatie Y welkom zijn; ruimte voor ontwikkeling; spelregels; feedback en coaching; contactmomenten met leeftijdgenoten; rechtstreekse communicatie. grote inzet, leergierigheid, graag willen scoren; frisse kijk op zaken; vaak erg goed met ICT. weinig ervaring; nog niet keuzevast. Risico: overvraagd worden met kans op uitputting. heldere informatie geven over de spelregels van het bedrijf; regelmatige feedback geven en een gericht ontwikkelingsplan (laten)opstellen; begeleiding door mentoren; stages op andere afdelingen en traineefuncties; feedback jongeren inzetten bij gewenste verandering. ondersteuning bij het interpreteren van feedback; werkervaringen in relatie tot persoonlijke ontwikkelwensen; het toekomstperspectief van de wensen en mogelijkheden van de medewerker.
Ambitiefase De dertiger heeft zijn beroepsrichting al gekozen. Vaak heeft de dertiger in deze periode ook zorgtaken. Hij kan hard werken, zelfs tot diep in de nacht. Als het maar leuk is. Veel leren, daar heeft de ambitieuze dertiger zin in. De dertiger wil veel en kan ook veel. Hij wil een gezin, maar hij wil ook blijven doen wat hij daarvoor deed en dit combineren met uitdagend werk. De uitdagingen in de ambitiefase zijn het omgaan met soms strijdige ambities en jongleren om alle ballen in de lucht te houden. De dertiger is opgegroeid in de tijd dat autonomie belangrijk is en werk en privé met elkaar in balans moeten zijn. Risico: Dertigers zijn zeer op de buitenwereld gericht. Daar wordt ook veel van ze gevraagd in de zin van werk, privéactiviteiten en mogelijk zorgtaken. Soms lopen dertigers zichzelf daarom voorbij of maken te snel carrière in verhouding tot hun emotionele ontwikkeling. Een burn-out komt in deze fase relatief veel voor. Leeftijdsindicatie: 25 tot 35 jaar cultuur waarin vraagstukken werk/privé besproken worden; coachende stijl van leiderschap (van babyboomers); uitdaging in het werk; inhoudelijke werkzaamheden; rechtstreekse communicatie. vitaliteit en ambitie; betrokkenheid, vooruitziende blik; meer kunnen en willen doen dan alleen uitvoerend werk. (te) veel tegelijk willen. Risico: zelfoverschatting en de eigen grenzen overschrijden, met een kans op overbelasting. verdere professionalisering of managementtaken, bijvoorbeeld door participatie aan netwerken of projectgroepen; ondersteunen van de combinatie arbeid en privé, bijvoorbeeld met deeltijdarbeid, flexibele werktijden en thuiswerken. plek in de organisatie; feedback op prestaties; combinatie werk/privé; persoonlijke ontwikkeling; preventie van overbelasting.
Stabilisatiefase Rond de veertig jaar komt de horizon in zicht. De tijd gaat steeds sneller, terwijl het verleden steeds langer wordt. De veertiger krijgt te maken met de eerste grenzen en heeft de keuze zijn beperkingen te aanvaarden, te ondergaan of te ontwijken. Deze medewerker begrijpt meer van het gedrag van mensen en doorziet organisatieprocessen. Hij heeft behoefte aan werk waarbij de inzet van kennis en ervaring, organisatie- en mensenkennis en het verwoorden van zijn eigen visie onderdeel uitmaken van het takenpakket. Ook de veertiger is opgegroeid in de tijd dat autonomie belangrijk is en waarin werk goed met privé gecombineerd moet kunnen worden. Risico: Het hanteren van de begrensde capaciteiten en mogelijkheden is belangrijk. Soms gooien veertigers impulsief het roer om of ontkennen ze dat er een horizon is. Wie de herbepaling van zichzelf in relatie tot het werk niet aangaat, riskeert frustratie, oneigenlijke keuzes of het overvragen van zichzelf. Leeftijdsindicatie: van 36 tot 45 jaar ruimte voor reflectie; in gesprek kunnen gaan over nieuwe inspiratie; voortdurende uitdaging en afwisseling. het voelen, denken en doen zijn in hogere mate geïntegreerd; snel en doelgericht handelen. te maken krijgen met begrenzingen. Risico: ontkennen van grenzen. betrekken bij organisatiebrede projecten of management; taakverbreding of (horizontale) functiebeweging; loopbaancoaching. heroriëntatie tweede fase loopbaan; combinatie van werk en privé; fysieke belasting; beweging stimuleren.
Balansfase Voor de meeste medewerkers is dit een periode van kracht. Van levenservaring, zelfkennis en zelfvertrouwen. De wijze vijftiger heeft al leren buigen voor wat groter is dan hijzelf. Zijn belangstelling voor werk waarbij weten, levenservaring en oordeelsvorming een rol spelen, neemt toe. Dit is ook de periode waarin medewerkers in staat zijn te schenken. Geven zonder er iets voor terug te hoeven krijgen. De vijftiger wil anderen (jongeren) graag tot hun recht laten komen. Dankzij innerlijke rust breekt veelal een nieuwe creatieve periode aan en is de vijftiger in staat om objectiever te kijken en reageren: hij heeft helikopterview. Privé kan een kleiner of een groter beroep gedaan worden op de vijftiger. Daarbij kunnen aanpassingen in de arbeidsduur passen. Ook de vijftiger is vooral gevormd in de tijd van respect en hiërarchie. Het arbeidethos is minder strikt en de balans tussen werk en privé juist belangrijker. Risico: Wie niet heeft geleerd te buigen, blijft vechten tegen wat uiteindelijk onvermijdelijk is. De werkomgeving kan dit proces beïnvloeden door senioriteit te waarderen. Sommige medewerkers houden vast aan wat er was en investeren veel in jeugdig blijven. Loslaten dreigt dan meer los wrikken te worden. Leeftijdsindicatie: van 46 tot 55 jaar Babyboomers waardering van senioriteit; kans om expertise te benutten; ruimte voor zelfgekozen groei; uitdagende opdrachten; vertrouwen om op eigen wijze resultaten te mogen behalen; kwaliteit mogen leveren. in balans zijn, doelgerichtheid en stabiliteit; het ego is meer op op achtergrond; mentorschap is mogelijk. meer begrensde fysieke belastbaarheid. Risico: verstarren of isoleren. participatie aan zelfgekozen projecten en taken; beperking van fysieke en mentale belasting; stimuleren tot deelname aan training en cursussen; participatie aan zelfgekozen projecten of taken; mentor- of coachfuncties; aanpassing van arbeidsduur of - patroon. gezondheid in relatie tot belastbaarheid; stimuleren van beweging; alsnog mogelijk maken van heroriëntatie op loopbaan.
Verzilveringsfase Het leven van de zestiger wordt interessanter, de afstand tot de kleine dagelijkse problemen groter. Zijn levenswijsheid neemt toe. Was hij eerst een bevlogen manager, dan kan hij nu die wijze en milde coach zijn. In deze fase ziet de medewerker op gezette tijden de horizon van het werkleven naderbij komen. Dat is reden om bezig te zijn met vragen zoals: waar wil en kan ik mijn expertise en ervaring inzetten? Wat is in deze laatste fase voor mij de kern? Waaraan wil ik bijdragen en waar kan ik een goede bijdrage leveren? De zestiger is opgegroeid in de tijd van respect en hiërarchie, waarin geld en status belangrijke motivatoren zijn en arbeidethos sterk is. De zestiger is veelal cultuurdrager van de organisatie. Hij kan een belangrijke rol vervullen in het vertellen over herkomst en bronnen van de organisatie. Risico: als het zestigers niet gelukt is zich in de eerdere fase opnieuw te definiëren in relatie tot werk en leven, zijn zij vast komen te zitten. Loskomen uit cynisme of isolatie vereist vaak grote inspanning. Dit gebeurt meestal ook niet zonder dringende aanleiding of confrontatie. Soms zitten zestigers zo vast in het betere verleden dat collega s last hebben van zich herhalende verhalen. Leeftijdsindicatie: van 56 tot 65 jaar Babyboomers waardering van senioriteit; zinvolle bijdragen kunnen leveren; sfeer en verbondenheid; beweging in elke zin van het woord. afstand en levenswijsheid; goede kwaliteiten als mentor; veel expertise; goede risicotaxatie. afnemende fysieke belastbaarheid. Risico: isolatie en cynisme. aanpassing arbeidsduur of - patroon beperking van fysieke en mentale belasting mentor- of coachfuncties; training specifiek voor senioren; herontwerp van de functie. gezondheid in relatie tot belastbaarheid; stimuleren van beweging; hoe expertise en ervaring te verzilveren.