Kerkplein 2 T (0343) 56 56 00 Postbus 200 F (0343) 41 57 60 3940 AE Doorn E info@heuvelrug.nl Ruggesteun en Vangnet Begeleiding naar werk, ondersteuning minima en Schuldhulpverlening 2016 2017 Datum 12 november 2015 Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling Auteur D. van Rijn 1
Inhoud 1. De Opgave... 3 1.1 Elke inwoner kan meedoen aan het maatschappelijk leven (hoofddoel)... 3 1.2 Uitvoering in nauwe samenwerking met de RDWI (rode top van de piramide)... 3 1.3 Regionale dienstverlening lokaal uitgevoerd (blauwe domein - toegang)... 3 1.4 Investeren in preventie, lokaal kansen biedt (groene domein)... 4 1.5 Participatie... 4 2. Meedoen stimuleren... 5 2.1 Minimaregelingen... 5 2.2 Voortzetten Project De Verleiding... 6 2.3 Informatie en advies aan inwoners met taalproblemen... 7 2.4 kosten van het stimuleren van deelname aan de samenleving... 7 3. Investeren in preventie... 8 3.1 Vroegtijdige ondersteuning bieden bij ingrijpende levensgebeurtenissen... 8 3.2 We bieden informatie en advies over inkomensvraagstukken en schulden... 9 3.3 We begeleiden jongeren zonder startkwalificatie naar opleiding of werk... 9 3.4 kosten investeren in preventie... 10 4. Werkgelegenheid van kwetsbare groepen bevorderen... 11 4.1 Kansen creëren door afspraken te maken met ondernemers in kanssectoren... 11 4.2 Vestigingsbeleid... 12 4.3 Social Return... 12 4.4 We werken samen met de arbeidsmarktregio om kwetsbare groepen aan het werk te helpen... 12 4.5 We geven als gemeente het goede voorbeeld door arbeidsgehandicapten in dienst te nemen... 13 4.6 kosten bevorderen werkgelegenheid van kwetsbare groepen... 13 5. Integrale ondersteuning bieden... 14 5.1 Individuele ondersteuning... 14 5.2 Integrale Schuldhulpverlening... 15 5.3 Integrale begeleiding naar werk... 15 5.4 Kosten integrale ondersteuning... 16 6. Financiële onderbouwing... 17 6.1 Begroting 2016 2019... 17 6.2 uitgaven... 18 7. Indicatoren... 19 Bijlagen: - Uitvoeringsprogramma - Regionaal beleidsplan Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug 2
1. De Opgave 1.1 Elke inwoner kan meedoen aan het maatschappelijk leven (hoofddoel) Een laag inkomen mag geen belemmering zijn om mee te doen in de maatschappij. Een laag inkomen mag geen belemmering zijn om goed op te groeien, op te voeden, te werken of een maatschappelijke en persoonlijk zinvolle dagbesteding te vinden. We sluiten daarom in dit beleidsplan aan bij het hoofddoel van de transformatie van het sociaal domein: elke inwoner kan meedoen aan het maatschappelijk leven. We zien werk als de beste vorm van zorg en daarmee een essentiële pijler onder de transformatie van het sociale domein. Werk kan het leven van inwoners veranderen: van afhankelijkheid naar zelfstandigheid, van vragen van je netwerk naar geven, van zorgvragen naar ondersteunen. Het begeleiden naar (vrijwilligers)werk is investeren in de samenleving. Het is kortom niet meer dan logisch dat we investeren in ondersteuning en begeleiding omdat dit een goede manier is om armoede te bestrijden. 1.2 Uitvoering in nauwe samenwerking met de RDWI (rode top van de piramide) Het begeleiden van inwoners met een bijstandsuitkering naar werk is belegd bij de Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI). We werken samen met de gemeenten Bunnik, De Bilt, Wijk bij Duurstede, Zeist in deze sociale dienst. Samen met deze gemeenten hebben we in 2014 het beleid opgesteld voor, wat in de piramide die we in onze gemeente hanteren voor de transformatie van het sociale domein, het rode domein zou heten ( Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug, ook wel Strategische kaders genoemd, zie bijlage 2). De gemeenteraden van de deelnemende gemeenten hebben hier mee ingestemd. Het verlenen van een inkomensvoorziening, begeleiding naar werk, uitvoering van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) en het Werkgeverservicepunt voor benaderen en ontzorgen van werkgevers hebben we bij de RDWI belegd. Het rode domein is beschreven in dit regionale beleidsplan en is daarom geen onderwerp van het voorliggende beleidsplan. 1.3 Regionale dienstverlening lokaal uitgevoerd (blauwe domein - toegang) We spraken met de RDWI af dat bij elke ondersteuningsvraag 1 gezin 1 plan 1 regisseur wordt toegepast en dat inwoners, waar dit meerwaarde biedt, lokaal bij de Sociale Dorpsteams terecht kunnen met hun ondersteuningsvraag. De RDWI is in 2015 aan het reorganiseren om deze beweging, van regionaal naar lokaal, van bolwerk naar netwerk mogelijk te maken. In 2016 gaan regisseurs van de RDWI deel nemen aan de Sociale Dorpsteams. In dit beleidsplan werken we uit hoe we dit vorm gaan geven. We formuleren daarbij het volgende doel: - In 2017 maken schuldhulpverlening, verlenen van individuele voorzieningen zoals de Ruggesteunregeling en de Maatwerkvoorziening voor inwoners met hoge zorgkosten en begeleiding naar werk onderdeel uit van 1 gezin 1 plan 1 regisseur (hoofdstuk 5). 3
1.4 Investeren in preventie, lokaal kansen biedt (groene domein) Steeds meer inwoners in onze gemeente zitten zonder werk en vinden het moeilijk om rond te komen. Met dit beleidsplan willen we deze trend doorbreken. Voor het groene domein hebben we drie doelen opgenomen in dit beleidsplan: - In 2017 is een kwart van de inwoners in de bijstand t.o.v. 2015 gestegen op de Participatieladder (hoofdstuk 2). - Preventie: in 2017 is de instroom in de bijstand met 20% gedaald t.o.v. 2015 (hoofdstuk 3). - In 2017 hebben we in samenwerking met lokale ondernemers ingezet op extra ondersteuning van kwetsbare groepen om uitstroom naar werk te bevorderen en nieuwe werkgelegenheid te scheppen (hoofdstuk 4). We beseffen dat we ambitieuze doelen stellen. Daarbij past meteen de kanttekening dat er allerlei omstandigheden kunnen zijn waardoor onze ambities te hoog gegrepen blijken te zijn. Te denken valt aan de instroom van statushouders of een tegenvallende economische groei. Daar hebben we geen invloed op. We blijven ons inzetten voor verbeterde preventie, passende ondersteuning en lokale dienstverlening op maat. We verwachten dat met deze maatregelen de doelen in dit beleidsplan realiseerbaar zijn. 1.5 Participatie Bij het opstellen van dit beleidsplan hebben we intensief gesproken met de Cliëntenraad voor Minima. Van deze cliëntenraad hebben we de suggestie overgenomen dat we de Participatieregeling moeten voort zetten, dat we deze regelarm moeten organiseren. We vroegen of een minimapas een welkome aanvulling zou zijn op de ondersteuning. De leden gaven aan een dergelijke pas stigmatiserend te vinden. De cliëntenraad gaf aan moeite te hebben met de vele wetswijzigingen, veranderende regels en de gebrekkige informatievoorziening van gemeenten en RDWI. Veel inwoners worden onzeker van al deze wijzigingen, voelen de gevolgen van de versobering van landelijke regelingen en maken zich zorgen over hun inkomen. Deze signalen geven het belang aan van een goede, duidelijke berichtgeving naar inwoners en van een toegankelijke dienstverlening. We hebben gesprekken gevoerd met het Platform Stop Armoede. Vooral over schuldhulpverlening heeft het Platform veel ideeën aangeleverd. Het belang van signalering is in dit beleidsplan opgenomen. Bijvoorbeeld met betrekking tot het verzamelen van signalen van energiebedrijven of woningbouwcorporaties. Ook het belang van een laagdrempelige inkomensbijeenkomst hebben we opgenomen. Op 2 november 2015 hebben we een informatie avond georganiseerd waarbij we inwoners, de Cliëntenraad voor Minima, de Wmo-raad, de deelnemers van het Platform Stop Armoede en raadsleden hebben uitgenodigd. We presenteerden tijdens deze bijeenkomst de doelen van dit beleidsplan. We nemen de suggestie voor een digitaalpunt mee. De dienstverlening is veelvuldig ter sprake gekomen, maar ook de communicatie over de Sociale Dorpsteams. Het blijkt dat het nog lang niet voor iedereen duidelijk is met welke vragen men terecht kan bij het Dorpsteam. Dat gaan we verbeteren. We nemen in ieder geval de suggestie over dat we bij de uitwerking van dit beleidsplan de doelgroep betrekken. 4
2. Meedoen stimuleren We bieden inwoners met een inkomen tot 120% algemene voorzieningen In 2017 is een kwart van de inwoners in de bijstand gestegen op de Participatieladder t.o.v. 2015 We begeleiden inwoners naar vrijwilligerswerk - waar mogelijke met brede maatschappelijke meerwaarde - als opstap naar betaald werk We bieden informatie en advies aan inwoners met een taalprobleem en begeleiden hen naar trajecten van lokale taalaanbieders Een laag inkomen mag voor inwoners geen belemmering zijn om deel te kunnen nemen aan de samenleving. We maken het inwoners mogelijk om met een regeling te sporten of deel te nemen aan culturele activiteiten. We compenseren inwoners met hoge zorgkosten en voor mantelzorgers hebben we een extra regeling. Naast ondersteuning bieden we begeleiding. Inwoners met een taalachterstand kunnen voor informatie en advies terecht bij het lokale Taalpunt. Inwoners die aan het werk willen kunnen terecht bij de Verleiding voor bemiddeling naar vrijwilligerswerk. 2.1 Minimaregelingen Inwoners kunnen een beroep doen op algemene, laagdrempelige voorzieningen waarmee ze kunnen deelnemen aan bijvoorbeeld een sportclub of een abonnement kunnen afsluiten bij de bibliotheek. In overeenstemming met het voornemen in het raadsprogramma stellen we de minimaregelingen open voor inwoners met een inkomen tot 120% van het bijstandsniveau. Participatieregeling Veel inwoners hebben de afgelopen jaren gebruik gemaakt van de Participatieregeling (Regeling Maatschappelijk Verkeer). Daarom gaan we er mee door. We voegen andere regelingen gericht op participatie toe aan de Participatieregeling en verhogen de tegemoetkoming met 25,-- tot 200,--. Voor kinderen bieden we, net als voorgaande jaren, een tegemoetkoming van 125,--. Dit kan worden ingezet voor sportieve of culturele doeleinden. We maken de aanvraag makkelijk en regelarm met een eenvoudige (digitaal) formulier. De RDWI kan deze regeling, net als nu, voor ons uitvoeren. Jeugdsportfonds, jeugdcultuurfonds Kinderen en jongeren (tot 18 jaar) kunnen gebruik blijven maken van het Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds. Deze fondsen betalen bijvoorbeeld het abonnement op een sport- of een 5
muziekvereniging en compenseren (een deel van) de kosten van attributen zoals sportkleding of de kosten van de huur van een instrument. Korting op de collectieve aanvullende zorgverzekering Inwoners met hoge zorgkosten en een laag inkomen kunnen sinds 2015 gebruik maken van de collectieve aanvullende ziektekostenverzekering die men via RDWI kan afsluiten. De collectieve ziektekostenverzekering is een basisverzekering met een aanvullende verzekering die de meest voorkomende ziektekosten dekt. Inwoners met hoge ziektekosten kunnen ook korting krijgen als zij niet overstappen naar de collectieve ziektekostenverzekering. Meer daar over in hoofdstuk 5. Kwijtschelding belastingen Inwoners met een inkomen tot 100% van het bijstandsniveau kunnen al enkele jaren voor een deel van de gemeentelijke belastingen kwijtschelding aanvragen. Het gaat om drie regelingen: een regeling voor het kwijtschelden van rioolrechten, een regeling voor het kwijtschelden van de afvalstoffenheffing en een regeling voor het kwijtschelden van de hondenbelasting. We kunnen de doelgroep hiervoor vanwege wettelijke beperkingen niet uitbreiden. Mantelzorgregeling Om te voorkomen dat het toenemende beroep op mantelzorgers leidt tot overbelasting bieden we sinds 2015 mantelzorgers een Mantelzorgregeling. De regeling is bedoeld voor inwoners die onbetaald zorg verlenen aan een ouder, echtgenoot of kind. Inwoners kunnen een jaarlijkse tegemoetkoming van 100,-- ontvangen. De regeling wordt voor ons uitgevoerd door de RDWI. 2.2 Voortzetten Project De Verleiding Elke inwoner die aan de slag kan bieden we die kans. Niet elke inwoner is in staat om zelfstandig vrijwilligerswerk te vinden. Daarom bemiddelen we sinds 2013 inwoners naar vrijwilligerswerk met Project De Verleiding. Voor veel werkzoekenden is vrijwilligerswerk een tussenstation. De RDWI gaat daarbij vanaf 2016 schakelen met de Sociale Dorpsteams. Met een brede intake brengen we in beeld wat wensen, ambities en mogelijkheden van inwoners zijn. Met Project De Verleiding kunnen inwoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt als onderdeel van hun reintegratietraject werkritme en ervaring op doen. Zo ontstaat perspectief waardoor inwoners stappen maken op de Participatieladder en op den duur zelfs uit kunnen stromen naar werk. Vrijwilligerswerk is soms het hoogst haalbare. Project De Verleiding heeft nu de opdracht om inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt te bemiddelen naar vrijwilligerswerk. We onderzoeken of we deze opdracht uit kunnen breiden om zo meer kwetsbare groepen te bemiddelen. We denken vooral aan arbeidsgehandicapten. Door de invoering van de Participatiewet sinds 1 januari 2015 is het voor deze groep niet langer mogelijk om aan het werk te gaan bij een Sociale Werkplaats. Een deel hiervan begeleiden we naar (beschut) werk. Een ander deel kunnen we begeleiden naar (begeleid) vrijwilligerswerk. 6
2.3 Informatie en advies aan inwoners met taalproblemen Ondersteuning voor inwoners met een taalachterstand Door digitalisering en door snelle technologische ontwikkelingen is het voor inwoners die niet goed kunnen lezen en schrijven steeds moeilijker om werk te vinden. In onze gemeente zijn er lokale taalaanbieders die deze inwoners ondersteunen. Daarnaast kunnen inwoners gebruik maken van trajecten bij het ROC of Taal+. We starten een Taalpunt om inwoners gericht door te geleiden naar een passend taaltraject, om vrijwilligers op te leiden tot taalmaatjes en om vragen van inwoners te beantwoorden. Het Taalpunt moet ook een digitaalpunt worden. Omgang met computers, websites en andere digitale toepassingen zijn immers erg belangrijk. Ondersteuning voor statushouders In samenwerking met de Vluchtelingenwerkgroep Utrechtse Heuvelrug en de RDWI helpen we statushouders om een plek te vinden in onze gemeente. De werkgroep begeleidt deze nieuwe inwoners en maakt ze wegwijs. De RDWI biedt naast praktische ondersteuning, zoals een inrichtingsbudget voor een woning, ook in samenwerking met het Stichting Vluchtelingen Studenten (beter bekend als het UaF: het Universitair Asielfonds) ondersteuning voor hoogopgeleide vluchtelingen die weer willen studeren. De RDWI ontwikkelt momenteel verschillende projecten voor statushouders. Statushouders moeten eerst een inburgeringscursus volgen. Wie dit heeft afgerond beschikt over een basaal taalniveau, maar dit is niet voldoende voor de arbeidsmarkt. Daarom bieden we regionaal via het Regionaal Opleidingscentrum (ROC) en vanaf 2016 met Taal+ extra scholingstrajecten. Met het Taalpunt kunnen we inwoners, als zij de inburgeringscursus hebben afgerond, lokaal doorverwijzen naar extra ondersteuning van taalaanbieders of begeleiding van vrijwilligers. Dit is een nieuwe voorziening die we in 2016 starten. 2.4 kosten van het stimuleren van deelname aan de samenleving Acties Kosten budget Voorzieningen - Participatieregeling 180.000,-- - Compensatie bij CAZ 120.000,-- - Mantelzorgregeling 40.000,-- - Jeugdsportfonds - Jeugdcultuurfonds 25.000,-- 11.000,-- - Minimabeleid - Minimabeleid - Rijksmiddelen ondersteuning mantelzorgers - Minimabeleid - Minimabeleid - Kwijtscheldingsregelingen 280.000,-- - Minimabeleid Project De Verleiding 45.000,-- Minimabeleid Ondersteuning bij taalproblemen - Taaltrajecten ROC, Taal+ - Taalpunt Utrechtse Heuvelrug 80.000,-- 14.000,-- Middelen in het kader van de Wet educatie en Beroepsonderwijs 7
3. Investeren in preventie We ondersteunen inwoners die te maken krijgen met ingrijpende levensgebeurtenissen met gerichte voorlichting, advisering en waar nodig ondersteuning. In 2017 is de instroom in de bijstand met 20% gedaald t.o.v. 2015 We bieden informatie en advies over inkomensvraagstukken en bij geldproblemen We begeleiden jongeren zonder startkwalificatie naar een opleiding of naar werk We investeren in preventie en vroegsignalering. Voorkomen is beter dan genezen. Bij signalering is de bijdrage van verschillende disciplines lokaal in de dorpen en bij partners in onze gemeente essentieel. Denk aan het benutten van de signalen van bijvoorbeeld energiebedrijven en woningbouwcorporaties. We verbinden bestaande en nieuwe initiatieven met elkaar. De Sociale Dorpsteams hebben een belangrijke preventieve en signalerende rol. Wanneer blijkt dat er financiële problemen zijn, dan kunnen zij dat bespreekbaar maken. Ook kan het Dorpsteam mensen op weg helpen of ondersteunen bij bijvoorbeeld het vinden van de weg naar armoederegelingen of het ordenen van de administratie. 3.1 Vroegtijdige ondersteuning bieden bij ingrijpende levensgebeurtenissen Door een scheiding, verlies van werk, overlijden van een partner of kind, of een andere ingrijpende levensgebeurtenis kunnen geldproblemen ontstaan. Mensen zijn op een dergelijk moment niet bij machte om het overzicht te houden of weten niet waar ze voor ondersteuning terecht moeten. Zo ontstaan schulden en moeten inwoners noodgedwongen een beroep doet op inkomensondersteuning. Een derde van de inwoners die jaarlijks instromen in de bijstand doen dat vanwege een dergelijk ingrijpende levensgebeurtenis. We zoeken de samenwerking met partners die een rol hebben op het moment dat een dergelijke levensgebeurtenis plaatsvindt zodat mensen preventief benaderd kunnen worden. Denk aan het advocatenbureau bij een scheiding of een werkgever bij verlies van een baan. Verschillende organisaties bieden voorlichting en ondersteuning, zoals Humanitas, Maatschappelijke Werk en Sociaal Raadslieden. Door dit te koppelen aan bepaalde levensgebeurtenissen en betrokken partners, verwachten we dat de juiste informatie bij de juiste persoon terecht komt op het juiste moment. We maken afspraken met maatschappelijke partners om dit vorm te geven en reserveren een bedrag van 25.000,-- om projecten gericht op signalering en vroegtijdige ondersteuning te faciliteren. 8
Als het nodig is ondersteunen we vanuit het Sociale Dorpsteam. Minimaconsulenten zijn sinds 2015 in elk dorp aanwezig om inwoners bij vragen advies en mogelijk ook ondersteuning te bieden. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat we als tijdelijke aanvulling financiële ondersteuning bieden. (beschreven in hoofdstuk 5) 3.2 We bieden informatie en advies over inkomensvraagstukken en schulden We willen inwoners met beginnende schulden eerder bereiken. Daarbij zijn we er van bewust dat inwoners niet te koop lopen met financiële problemen. Daarom is het belangrijk dat we het gesprek hier over mogelijk maken. We onderzoeken de mogelijkheden om met laagdrempelige initiatieven inwoners met beginnende schulden te bereiken. Te denken valt bijvoorbeeld aan een geldspreekuur zoals dat succesvol in sommige gemeenten zoals de gemeente Zeist wordt aangeboden. Veel inwoners met schulden zoeken pas hulp als de geldproblemen boven het hoofd beginnen te groeien. Een eerste teken is dat de energierekening en de rekening van de verzekering blijven liggen of dat de huur niet meer wordt betaald. We onderzoeken de mogelijkheid om deze signalen te bundelen. Op deze manier kunnen we inwoners met beginnende schulden eerder benaderen en ondersteuning bieden. Zo voorkomen we kosten voor saneringstrajecten en beschermingsbewind. We werken samen met organisaties die inwoners met geldproblemen ondersteunen. We gaan, in overeenstemming met de wens in het Raadsprogramma, door met de samenwerking met Sociaal Raadslieden. Vrijwilligersorganisaties zijn in onze gemeente erg belangrijk. Zij helpen inwoners om de financiële situatie weer op een rijtje te zetten en schulden gericht af te bouwen. Deze organisaties schakelen daarbij met bureau Schuldhulpverlening van de RDWI (zie hoofdstuk 5). We willen goede initiatieven van inwoners waar mogelijk helpen uit te voeren. Bij de Cliëntenraad voor de Minima komen veel goede ideeën binnen. We stellen daarom een budget van 5.000,-- beschikbaar om goede ideeën te realiseren. Inwoners met geldproblemen en schulden kunnen vanaf 2016 terecht bij de Sociale Dorpsteams. (zie hoofdstuk 5). 3.3 We begeleiden jongeren zonder startkwalificatie naar opleiding of werk Jongeren zonder startkwalificatie kunnen vaak moeilijk een baan vinden. Daarom begeleiden we jongeren bij voorkeur terug naar school. Het RMC voert deze taak voor alle gemeenten in de provincie uit. RMC staat voor Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten. Het RMC gaat nauw samenwerken met de RDWI. De sociale dienst heeft een werkwijze die speciaal gericht is op het begeleiden van jongeren. Door één aanpak begeleiden we jongeren naar opleiding en/of werk en voorkomen daarmee instroom in de bijstand. We gaan door met de werkcoach voor jongeren. Lokaal helpt deze werkcoach jongeren met praktisch advies en begeleiding naar werk. Het gaat om jongeren die, als ze niet een zetje in de goede richting krijgen, sneller dan normaal kunnen wegzakken naar de onderkant van de arbeidsmarkt. 9
3.4 kosten investeren in preventie Acties Kosten budget Preventie: - Informatie & advies Soc. Dorpsteams (12 uur per week) - - Preventiebudget - Flyer 25.000,-- 1.500,-- - Reguliere dienstverlening RDWI - Minimabeleid - Minimabeleid Subsidie lokale ketenpartners: - Humanitas (incl. andere taken) 18.000,-- - Wmo-budget - Sociaal Raadslieden 25.000,-- - Minimabeleid - Formulierenbrigade 17.000,-- - Begroting RDWI Budget Cliëntenraad 5.000,-- - Minimabeleid Aanpak Jeugdwerkloosheid - RMC - Werkcoach voor jongeren - Rijksbudget beheerd door centrumgemeente Zeist - 33.000,-- - Middelen in het kader van de Wet educatie en Beroepsonderwijs - Jeugdbudget Kosten Jongerenbenadering RDWI 53.577,-- Onderdeel begroting RDWI 10
4. Werkgelegenheid van kwetsbare groepen bevorderen We maken afspraken met lokale ondernemers in groeisectoren We evalueren en versterken het vestigingsbeleid In 2017 hebben we in samenwerking met lokale ondernemers ingezet op extra ondersteuning van kwetsbare groepen om uitstroom naar werk te bevorderen en nieuwe werkgelegenheid te scheppen We passen waar mogelijk social return toe bij elke aanbesteding om oudere werklozen aan het werk te helpen We werken samen met de arbeidsmarktregio om kwetsbare groepen aan het werk te helpen Enkele kwetsbare groepen hebben het extra moeilijk op de arbeidsmarkt. Er is in onze gemeente weinig werk voor jongeren, ouderen, arbeidsgehandicapten en inwoners die onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Voor deze groepen gaan we iets extra s doen. We gaan met lokale ondernemers in gesprek. We maken afspraken met werkgevers in kanssectoren waar groei wordt verwacht. Maar we gaan ook aan de slag om het voor ondernemers aantrekkelijker en gemakkelijker te maken om zich in onze gemeente te vestigen. We trekken bedrijvigheid aan en scheppen kansen voor deze groepen. We passen waar mogelijk social return toe bij elke aanbesteding om oudere werknemers aan het werk te helpen en geven als werkgever het goede voorbeeld door arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. 11 We stellen als gemeente het goede voorbeeld door arbeidsgehandicapten in dienst te nemen 4.1 Kansen creëren door afspraken te maken met ondernemers in kanssectoren De afgelopen jaren is het door de krappe arbeidsmarkt moeilijk geweest voor inwoners om lokaal werk te vinden. In bepaalde sectoren is er echter ook groei van de werkgelegenheid en daar liggen dan ook kansen. Te denken valt aan de horeca, supermarkten of de zakelijke dienstverlening. We gaan proberen per kanssector afspraken te maken met werkgevers. We pakken dit op samen met het Werkgeverservicepunt. Onze lokale bedrijfscontactfunctionaris is het aanspreekpunt waar ondernemers met vragen en voor advies terecht kunnen. De bedrijfscontactfunctionaris ontzorgt werkgevers en helpt hen met het voldoen aan wet- en regelgeving.
4.2 Vestigingsbeleid We hebben het bedrijfsleven hard nodig voor meer werk. Daarom willen we het werkgevers makkelijk en aantrekkelijk maken om zich in onze gemeente te vestigen. We gaan ons vestigingsbeleid als gemeente evalueren en waar nodig aanpassen. 4.3 Social Return Een kwart van onze inwoners in de bijstand bestaat uit ouderen. Ons eigen aanbestedingsbeleid biedt kansen door het instrument Social Return voor deze doelgroep toe te passen. Bij Social Return wordt een deel van de aanbestedingssom ingezet om inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Deze groep heeft over het algemeen werkervaring, behoeft weinig begeleiding en heeft op deze manier grotere kans op structureel werk. We streven er naar om in 2016 waar mogelijk bij elk aanbesteding dit instrument in te zetten. Daarvoor passen we het inkoopbeleid aan. We zoeken naar innovatieve ideeën om met het inkoopbeleid onze doelstellingen met betrekking tot duurzaamheid te realiseren maar tegelijk werk te scheppen door bijvoorbeeld het terugbrengen van werk dat afgelopen jaren naar het buitenland is verplaatst ( reshoring ). Een aantal gemeenten heeft daar stappen in gemaakt, bijvoorbeeld bij de aanbesteding van de inzameling en het hergebruik van textiel. 4.4 We werken samen met de arbeidsmarktregio om kwetsbare groepen aan het werk te helpen Ondersteuning arbeidsgehandicapten In het sociaal akkoord is afgesproken dat er voor 2021 125.000 extra banen bij komen voor arbeidsgehandicapten. Deze banenafspraak proberen we met werkgevers en vakbonden vorm te geven in de arbeidsmarktregio. Inwoners met een arbeidshandicap worden met een loonkostensubsidie naar werk begeleid. De RDWI voert dit namens onze gemeente in de arbeidsmarktregio uit. Voor inwoners die ook met loonkostensubsidie niet het minimumloon kunnen verdienen, hebben we de voorziening (nieuw) beschut werk. Daarvoor werken we samen met de RDWI. In 2015 is een pilot gestart. We evalueren dit in 2016 en doen voorstellen voor een vervolg. Ondersteuning jongeren De Arbeidsmarktregio Utrecht Midden waarin de gemeenten in de provincie samenwerken met werkgevers en vakbonden, voert het Actieplan Jeugdwerkloosheid uit met als doel om de groei van de jeugdwerkloosheid in de regio te stoppen en deze waar mogelijk terug te dringen. Met verschillende deelprojecten proberen we jongeren zo kansen te bieden en waar mogelijk te begeleiden naar werk. In 2016 loopt dit project af. We evalueren de resultaten en doen voorstellen voor een vervolg. 12
4.5 We geven als gemeente het goede voorbeeld door arbeidsgehandicapten in dienst te nemen Vanaf 2015 kunnen arbeidsgehandicapten niet meer instromen in een Sociale Werkplaats. Inwoners die voor 2015 een beroep deden op de Wet Sociale Werkvoorzieningen (WSW) kunnen blijven werken bij BIGA of IW4. We verwachten in 2016 en 2017 ongeveer 60 arbeidsgehandicapten. Zij die willen werken begeleiden we waar mogelijk naar werk op de reguliere arbeidsmarkt. Onze gemeente biedt inwoners met een arbeidshandicap al jaren de kans om te werken. Met de huidige afspraken met de BIGA en IW4 geven we deze Sociale Werkvoorzieningen voorrang bij het gunnen van de opdracht tot onderhoud van het groen, en de schoonmaak in gemeentepanden ( preferred suppliership ). Daarnaast hebben we de horecavoorziening in het nieuwe gemeentehuis gegund aan Abrona zodat ook daar inwoners met een arbeidshandicap aan het werk kunnen. Maar we willen meer doen. Als werkgever geven we het goede voorbeeld door vanaf 2015 elk jaar een arbeidsgehandicapte in dienst te nemen. 4.6 kosten bevorderen werkgelegenheid van kwetsbare groepen Acties Kosten budget Bedrijfscontactfunctionaris 12.000,-- Minimabeleid 13
5. Integrale ondersteuning bieden We bieden tijdelijke individuele ondersteuning In 2017 maken individuele ondersteuning, schuldhulpverlening en begeleiding naar werk onderdeel uit van 1 gezin - 1 plan - 1 regisseur We bieden een integrale schuldhulpverlening We bieden een integrale begeleiding naar werk Armoede, schulden of werkloosheid hebben vaak meerdere oorzaken. Inwoners kunnen daarom bij de Sociale Dorpsteams terecht voor een integrale oplossing. Regisseurs van de Regionale Dienst Werk en Inkomen gaan de Sociale Dorpsteams versterken. Alle lokale consulenten zijn geschoold om geldproblemen te herkennen en ondersteuning op te nemen in de integrale oplossing. 5.1 Individuele ondersteuning Ruggesteunregeling Geldproblemen ontstaan vaak als gevolg van een ingrijpende levensgebeurtenis (zie hoofdstuk 3). Om te voorkomen dat geldproblemen escaleren bieden we een individuele maatwerkvoorziening, passend bij specifieke ondersteuningsvragen. Deze regeling noemen we de Ruggesteunregeling. Daarmee geven we aan dat we een steun in de rug willen zijn voor inwoners met problemen en tegelijk een zetje in de goede richting willen geven. Consulenten van het Sociaal Dorpsteam gaan met inwoners in gesprek hoe zij hun leven weer op de rails kunnen zetten, hoe de omgeving kan bijdragen en of een individuele voorziening daarbij nodig is. De Ruggesteunregeling is onderdeel van een maatwerkoplossing die uiteindelijk moet leiden naar een situatie waarin inwoners zelf weer de regie over hun eigen leven kunnen oppakken. De regeling heeft daarmee een preventieve werking en voorkomt dat inwoners instromen in de bijstand of schulden maken. Maatwerkvoorziening voor inwoners met hoge zorgkosten Voor inwoners met hoge zorgkosten die geen gebruik willen of kunnen maken van de collectieve aanvullende zorgverzekering bieden we een Wmo maatwerkvoorziening. Onze huidige Wmoverordening voorziet in die mogelijkheid. Inwoners die gebruik willen maken van deze regeling kunnen deze aanvragen bij de Sociale Dorpsteams. We laten de inkomensgrens los omdat hoge zorgkosten bij een hoog inkomen nog steeds kunnen leiden tot geldproblemen. We bieden een maandelijkse tegemoetkoming van 25,-- aan inwoners als tegemoetkoming voor de kosten van een aanvullende ziektekostenverzekering naar keuze. 14
5.2 Integrale Schuldhulpverlening Lokale toegang tot schuldhulpverlening De gemeente heeft een wettelijke taak om een samenhangend hulpaanbod te bieden, van preventie tot nazorg met als doel zowel financiële problemen als de oorzaken hiervan op te lossen. Inwoners kunnen daarom met geldproblemen terecht bij de Sociale Dorpsteams. We zoeken met de inwoner naar de beste oplossing. Bij de teams wordt een inschatting gemaakt van de ernst van de problemen. We werken samen met lokale ketenpartners zoals Humanitas, Schuldhulpmaatje of maatschappelijk werk. Zo kan een lokale ketenpartner zoals een maatje van Humanitas of Schuldhulpmaatje helpen bij het inzichtelijk maken van de financiële situatie en het oplossen van (beginnende) betalingsproblemen. Het regelen van schulden heeft immers pas nut als er geen nieuwe schulden ontstaan. Wanneer bij het Dorpsteam specialistische kennis ontbreekt, kan expertise ingevlogen worden bij de RDWI die de Wsnp voor ons uitvoert. Daarmee is het mogelijk om in 36 maanden weer schuldenvrij te zijn. Een schuldenvrije toekomst is echter niet altijd haalbaar, financiële stabiliteit is ook een resultaat. In 2015 doen we ervaring op met deze werkwijze met de Pilot Schuldhulpverlening. Tijdig helpen Geldproblemen zorgen ervoor dat inwoners niet met hun volle aandacht bezig kunnen zijn met het zoeken naar werk. Daarom is het belangrijk om inwoners snel, in ieder geval binnen de wettelijke termijn van vier weken na een aanvraag, ondersteuning te bieden. Afgelopen jaren is het herhaaldelijk voorgekomen dat er wachtlijsten ontstonden bij de RDWI. Extra wachttijd heeft voor inwoners met schulden vaak gevolgen. We maken prestatieafspraken met de RDWI om wachtlijsten in de toekomst te voorkomen. 5.3 Integrale begeleiding naar werk Re-integratie naar werk van mensen binnen de Participatiewet en het toe leiden naar economische zelfstandigheid is belegd bij de RDWI. Inwoners vragen eerst bij de RDWI een uitkering aan. Wat volgt is een breek intakegesprek waarbij wordt onderzocht of inwoners onmiddellijke kansen hebben om uit te stromen naar werk. Als inwoners een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt wordt er geschakeld met de Sociale Dorpsteams. In de dorpsteams komen regisseurs van de RDWI. Samen met inwoners stellen we een plan van aanpak op. Hierbij kijken we in eerste instantie naar wat iemand kan en wat haar of zijn wensen en ambities zijn. Er wordt dan bekeken welke mate van ondersteuning en begeleiding nodig zijn. Het aantal inwoners in de bijstand is sinds 2011 met 44% gestegen. Regionaal is dit percentage 35%. We investeren extra in de begeleiding van inwoners naar werk en versterken daarmee de ondersteuning vanuit de Sociale Dorpsteams. Daarvoor zetten we het deel in van de Rijksmiddelen voor begeleiding naar werk die we lokaal in mogen zetten. We hebben met de andere gemeenten in de RDWI regio afgesproken dat we 10% van deze middelen lokaal inzetten. We werken samen met lokale partners, bijvoorbeeld een vrijwilligersorganisatie of een werkgever, die samen met deze inwoners stappen zetten naar een betaalde baan. In 2015 hebben we ervaring op gedaan met deze werkwijze met de Proeftuin Werk. Uit de Proeftuin hebben we enkele conclusies getrokken: 15
- Inwoners met een ondersteuningsvraag over voornamelijk werk en inkomen voelen vaak een drempel om hulp te zoeken. - De RDWI biedt ondersteuning maar heeft ook de plicht om bij vermeend misbruik te handhaven. Een huisbezoek is niet altijd een goede manier om het vertrouwen te winnen. - Het kan bovendien goed zijn om inwoners uit hun comfortzone te halen. Het kan goed zijn om met inwoners daarom niet thuis maar elders te speken voor een intake. Deze aandachtspunten nemen we mee bij het organiseren van werk bij de Sociale Dorpsteams. 5.4 Kosten integrale ondersteuning Acties Kosten budget Individuele voorzieningen - Ruggesteunregeling 87.500,-- - Wmo maatwerkvoorziening bij hoge zorgkosten 130.000,-- - Mantelzorgregeling 40.000,-- Minimabeleid Minimabeleid Budget voor ondersteuning mantelzorgers Schuldhulpverlening RDWI 288.000,-- Begroting RDWI Extra investering op begeleiding naar werk 36.000,-- 10% W-deel 16
6. Financiële onderbouwing Begroting 2016 2019 Minimaregelingen (doelgroep tot 120%) + uitvoer 260.000,-- Minimagelden 128.000,-- Kwijtscheldingsregelingen gemeentelijke belastingen Wmo-budget voor regelingen voor inwoners met hoge zorgkosten + uitvoer 280.000,-- 250.000,-- Kwetsbare gelden 26.000,-- 10% W-deel (Rijksmiddelen voor begeleiden van inwoners naar werk 36.000,-- Totaal 980.000,-- 6.1 Begroting 2016 2019 Minimaregelingen Jaarlijks worden middelen opgenomen in onze begroting zodat inwoners gebruik kunnen maken van Minimaregelingen. De RDWI voert deze regelingen voor ons uit. Daar is in de begroting van de RDWI voor 2016 een bedrag opgenomen van 190.000,--. In overeenstemming met de wens in het raadsprogramma is daar voor de uitbreiding van de doelgroep 70.000,-- aan toegevoegd. Minimagelden Het Rijk heeft sinds 2013 structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor de bestrijding van armoede en het bevorderen van participatie. Kwijtscheldingsregelingen gemeentelijke belastingen In de begroting zijn middelen opgenomen voor de kwijtscheldingsregelingen gemeentelijke belasting. Extra middelen i.v.m. Wtcg/CER Inwoners met een chronische ziekte of handicap hebben vaak hoge zorgkosten. Ter compensatie daarvan kwamen zij in aanmerking voor een tegemoetkoming van het Rijk in het kader van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling Eigen Risico (CER). Deze beide regelingen zijn afgeschaft met als argument dat ze niet altijd ten goede kwamen aan die inwoners die deze compensatie het hardste nodig hadden. Gemeenten hebben de opdracht gekregen om inwoners met hoge ziektekosten te ondersteunen. Het is aan gemeenten om te bepalen hoe inwoners gecompenseerd worden en hoeveel geld zij daarvoor beschikbaar stellen. 17
Kwetsbare gelden Als invulling van de twee moties over de onderkant van de arbeidsmarkt in 2012 heeft uw raad middelen gereserveerd voor de uitvoering. Deze middelen zijn structureel opgenomen in de begroting en zijn bedoeld om kwetsbare inwoners te begeleiden naar werk. Budget voor het begeleiden van inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt (10% Participatiebudget) In oktober 2014 stemde uw raad in met de regionale nota Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug (ook wel Strategische kaders genoemd). Daarin spraken we een taakverdeling af tussen de RDWI en de deelnemende gemeenten. Een van de afspraken is dat inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt lokaal begeleid worden naar werk. Daarvoor ontvangen de gemeenten ieder 10% van het Rijksbudget dat beschikbaar wordt gesteld om inwoners naar werk te begeleiden. 6.2 uitgaven Uitgaven Kwijtscheldingsregelingen gemeentelijke belastingen 280.000,-- Participatieregeling 180.000,-- Regionale regeling voor inwoners met hoge zorgkosten en een laag inkomen (korting CAZ) 120.000,-- Jeugdsportfonds 25.000,-- Jeugdcultuurfonds 10.000,-- Project De Verleiding 45.000,-- Preventiebudget 25.000,-- Preventieflyer 1.500,-- Sociaal Raadslieden 25.000,-- Bedrijfscontactfunctionaris 12.000,-- Ruggesteunregeling 87.500,-- Wmo Maatwerkvoorziening voor inwoners met hoge zorgkosten 130.000,-- Extra investering op begeleiding naar werk 36.000,-- Totaal 977.000,-- Met de uitgaven die we voorstellen blijven we binnen het beschikbare budget. 18
7. Indicatoren We maken de doelen meetbaar en koppelen de resultaten terug. In onderstaande tabel zijn de indicatoren opgenomen. We nemen de indicatoren op in onze prestatiebegroting. Hoofddoel indicator bron 1. In 2017 is een kwart van de inwoners in de bijstand gestegen op de Participatieladder t.o.v. 2015 1a We bieden inwoners met een inkomen tot 120% algemene voorzieningen 1b. We begeleiden inwoners naar vrijwilligerswerk - waar mogelijke met brede maatschappelijke meerwaarde - als opstap naar betaald werk Positie van inwoners op de Participatieladder - Aantal inwoners dat gebruik maakt van de Participatie-regeling; - Aantal inwoners dat gebruik maakt van de korting CAZ; - Aantal inwoners <18 jaar dat gebruik maakt van Jeugdsportfonds; - Aantal inwoners <18 jaar dat gebruik maakt van Jeugdcultuurfonds Aantal inwoners begeleid naar vrijwilligerswerk jaarverslag RDWI, (nulmeting Jaarverslag 2015) - Jaarverslag RDWI - Jaarverslag RDWI - Jaarverslag Jeugdsportfonds - Jaarverslag Jeugdcultuurfonds - Rapportage De Verleiding 1c. We bieden informatie en advies aan inwoners met een taalprobleem en begeleiden hen naar trajecten van lokale taalaanbieders Aantal lokale taaltrajecten - Rapportage Taalpunt 2. In 2017 is de instroom in de bijstand met 20% gedaald t.o.v. 2015 2a. We ondersteunen inwoners die te maken krijgen met ingrijpende levensgebeurtenissen met gerichte voorlichting, advisering en waar nodig ondersteuning. Instroom in de bijstand - Aantal afspraken met ketenpartners Jaarverslag RDWI nulmeting Jaarverslag 2015) 2b. We bieden informatie en advies over inkomensvraagstukken en bij geldproblemen 2c. We begeleiden jongeren zonder startkwalificatie naar een opleiding of naar werk - Aantal jongeren begeleid naar een opleiding; - Aantal jongeren begeleid naar werk. - Jaarverslag RMC; - Jaarverslag lokale jeugdcoach. 3. In 2017 hebben we in samenwerking met lokale ondernemers ingezet op 19
extra ondersteuning van kwetsbare groepen om uitstroom naar werk te bevorderen en nieuwe werkgelegenheid te scheppen 3a. We maken afspraken met lokale ondernemers in groeisectoren Aantal branchegerichte afspraken 3b. We evalueren en versterken het vestigingsbeleid 3c. We passen waar mogelijk social return toe bij elke aanbesteding om oudere werklozen aan het werk te helpen - Evaluatie vestigingsbeleid; - Evt. voorstel tot aanpassen beleid. - Aantal inwoners aan het werk door Social Return; - Aantal keren social return toegepast. - Tussenrapportage inkoopbeleid 2016 en 2017. 3d. We werken samen met de arbeidsmarktregio om kwetsbare groepen aan het werk te helpen 3e. We stellen als gemeente het goede voorbeeld door arbeidsgehandicapten in dienst te nemen - Resultaten banenafspraak - Aantal jongeren begeleid naar werk Aantal inwoners in dienst genomen bij de gemeente Utrechtse Heuvelrug. - Jaarverslag RDWI; - Evaluatie Actieplan Jeugdwerkloosheid. 4. In 2017 maken individuele ondersteuning, schuldhulpverlening en begeleiding naar werk onderdeel uit van 1 gezin - 1 plan - 1 regisseur 4a. We bieden tijdelijke individuele ondersteuning 4b. We bieden een integrale schuldhulpverlening 4c. We bieden een integrale begeleiding naar werk - Aantal toegezegde Ruggesteunregelingen; - Aantal toegezegde Wmo maatwerkvoorzieningen voor hoge zorgkosten; - Aantal mantelzorgvoorzieningen. - Jaarverslag RDWI Aantal keren 1 gezin 1 regisseur - 1 plan toegepast voor Schuldhulpverlening Aantal keren 1 gezin 1 regisseur - 1 plan toegepast voor begeleiding naar werk 20