1 ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 26 mei 2011 OPSTELLER VOORSTEL: W. Wassink AFDELING: Ontwikkeling PORTEFEUILLEHOUDER: S. Boorsma Agendapunt: No. /'09 Dokkum, ONDERWERP: Aanpassen Wmo verordening SAMENVATTING: De Wmo is per 1 januari 2010 gewijzigd. Wij hebben geconstateerd dat, als gevolg van de wetswijziging, de Wmo verordening op enkele onderdelen moet worden aangepast. Het betreft de onderdelen: - persoonsgebonden budget voor huishoudelijke hulp; - woningaanpassingen. Voor de betreffende artikelen in de verordening is een voorstel tot wijziging gedaan. Aan de gemeenteraad, INHOUDELIJKE TOELICHTING (waaronder beoogde doelen en/of maatschappelijke effecten) De Wmo is per 1 januari 2010 gewijzigd. Meest opvallende wijziging is het feit, dat niet langer alphahulpen mogen worden ingezet bij de verlening van huishoudelijke hulp in natura. Hiernaast hebben gemeenten meer uitdrukkelijk de plicht gekregen burgers te informeren, dienen oude en nieuwe aanbieders van huishoudelijke hulp na een aanbesteding te overleggen over overname van personeel. Tot slot moet bij verlening van een woningaanpassing ook rekening worden gehouden met verandering van woning in verband met wijziging van leefsituatie. De wetswijziging vraagt om aanpassing van de gemeentelijke Wmo verordening (de Verordening individuele voorzieningen Wmo gemeente Dongeradeel). Wij hebben geconstateerd dat, als gevolg van de wetswijziging, de Wmo verordening op enkele onderdelen moet worden aangepast. Het betreft de onderdelen: - persoonsgebonden budget voor huishoudelijke hulp; - woningaanpassingen. De informatieplicht en de plicht te overleggen over overname van personeel hoeven niet in de verordening te worden opgenomen. De plicht om burgers te informeren heeft inmiddels gestalte gekregen in de dagelijkse praktijk. De plicht te overleggen over overname van personeel is meegenomen in de aanbesteding van huishoudelijke hulp. Naast het aanpassen vanwege de wetswijziging kan van de gelegenheid gebruik worden gemaakt in de verordening onvolkomenheden te corrigeren.
2 Wat willen we bereiken en hoe? Wij stellen voor de Wmo verordening op de volgende drie onderdelen te wijzigen (zie bijlage): 1. Het persoonsgebonden budget huishoudelijke hulp (PGB HH) De regeling voor het PGB HH zoals die op dit moment in de verordening staat (artikel 3.6), sluit niet aan op de wetswijziging. Dat dit het geval is werd eind 2009 al door ons geconstateerd. Wij hebben toen, onder tijdsdruk (met medeweten van het Wmo Burgerplatform) een tijdelijke regeling vastgesteld met de bedoeling die regeling in de loop van 2010 op te nemen in de Wmo verordening. Het laatste is achterwege gebleven, omdat het Wmo Burgerplatform ons via een brief van 23 maart 2010 liet weten het oneens te zijn met de invoering van die regeling. Het gesprek, wat wij vervolgens met Burgerplatform over dit onderwerp hebben gevoerd, heeft geleid tot het voorstel dat in de bijlage bij A is uitgewerkt. In het voorstel wordt, naast het onderscheid tussen HH1 en HH2 (eenvoudige en minder eenvoudige huishoudelijke hulp), onderscheid gemaakt tussen budget voor een hulp die in loondienst is van een thuiszorgorganisatie en budget voor een hulp die dat niet is. Voor dit onderscheid is gekozen, omdat er in de markt duidelijk verschillende tarieven gelden voor deze vormen van hulp. Het voorstel gaat ervan uit dat de budgethouder kiest voor de vorm van hulp die hem het beste past. Afhankelijk van die keuze wordt een bedrag beschikbaar gesteld. Wij stellen voor het budget voor een hulp die niet in loondienst is van een thuiszorgorganisatie te koppelen aan de CAO voor de thuiszorg. Wij willen hiervoor kiezen omdat de CAO, en de trend daarin, het beste beeld geeft van de (loon)kosten van een hulp. In ons voorstel hebben wij het budget voor de hulp afhankelijk gemaakt van het in de CAO geldende maximale bruto uurloon voor thuiszorgmedewerkers in vergelijkbare functies. Dit bruto uurloon (inclusief vakantietoeslag en eindejaarsuitkering) wordt vermeerderd met 10% om de budgethouder meer financiële armslag te geven voor het, naar eigen inzicht en behoefte, inkopen van aanvullende diensten zoals bemiddeling en administratieve / financiële afwikkeling van geleverde hulp. In ons voorstel is het budget voor de hulp in loondienst van de thuiszorgorganisatie afhankelijk van het gemiddelde uurtarief (HH1 of HH2) van de door onze gemeente gecontracteerde aanbieders. Het PGB sluit daarmee aan op de tarieven in de vrije markt. Een budgethouder wordt zo in staat gesteld zelf een hulp in te huren zonder daarbij werkgever te worden. De hulp in loondienst van de thuiszorgorganisatie hoeft niet in dienst te zijn van een door onze gemeente gecontracteerde leverancier. Advies Wmo Burgerplatform Het Wmo Burgerplatform heeft via een brief van 25 januari 2011 laten weten het deels eens te zijn met dit voorstel. Het Burgerplatform is het eens met de voorgestelde methodiek voor berekening van het PGB. Het platform is het er echter niet mee eens, dat budgethouders die ervoor kiezen salarisstroken door de Sociale Verzekeringbank te laten maken, de kosten daarvan uit het budget dienen te voldoen. Verwezen wordt naar een in december 2006 gemaakte afspraak, dat de gemeente deze kosten voor rekening neemt. Reactie op advies platform Wij vinden het niet logisch, onder de voorgestelde berekeningsmethodiek, voor bepaalde budgethouders alsnog bepaalde kosten te vergoeden. De budgethouders die het hier betreft, hebben ervoor gekozen met behulp van een PGB een hulp in te schakelen die niet in loondienst is van een thuiszorgorganisatie én zij hebben ervoor gekozen salarisstroken te laten maken door de Sociale Verzekeringsbank. (Om een indruk te geven: van de 220 budgethouders hebben ongeveer 115 gekozen voor een hulp die niet in loondienst is van een thuiszorgorganisatie, en van deze 115 budgethouders hebben ongeveer 30 ervoor gekozen salarisstroken te laten maken door de Sociale Verzekeringsbank). Ook gaat het hier om kosten van diensten die gerekend kunnen worden tot de administratieve / financiële afwikkeling van geleverde hulp. Met de voorgestelde berekeningsmethode (maximale CAO loon + 10%) wordt gekozen voor een systematiek waarbij alle budgethouders financiële ruimte én de verantwoordelijkheid krijgen zelf dergelijke aanvullende diensten in te kopen. Een budgethouder kan dat op meerdere manieren doen, via de Sociale Verzekeringsbank, maar bijvoorbeeld ook via een administratiekantoor, een bemiddelingsbureau of de stichting Alphatrots. Wij vinden het onlogisch de kosten van deze aanvullende dienstverlening afzonderlijk te vergoeden terwijl het voorgestelde budget voldoende ruimte daarvoor biedt. Tevens vinden wij het onlogisch voor bepaalde budgethouders de kosten te vergoeden omdat die hebben gekozen voor de relatieve dure dienstverlening via de Sociale Verzekeringsbank ( 30,50 per
gemaakt loonstrook), terwijl andere budgethouders gekozen hebben voor goedkopere alternatieven en die budgethouders worden geacht dat uit het budget te betalen. Wij kunnen het Burgerplatform ook niet volgen in hun redenering. Het Burgerplatform heeft er steeds voor gepleit budgethouders zelf verantwoordelijkheid te geven voor de besteding van het budget en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt (zie het advies dat het platform op 21 oktober 2010 over dit onderwerp heeft afgegeven). Met het onderhavige voorstel wordt aan deze wens van het platform tegemoet gekomen. Maar als de verantwoordelijkheid voor besteding van het budget bij de budgethouder wordt neergelegd, dan geldt ons inziens dat ook voor het dragen van kosten. Het past niet bij deze wijze van redeneren dat kosten, verbonden aan een keus die een budgethouder maakt, worden afgewenteld op de gemeente. Door het Burgerplatform wordt verwezen naar afspraken die in december 2006, ten tijde van de invoering van de Wmo zijn gemaakt. Dat destijds is toegezegd dat de gemeenten kosten van de Sociale Verzekeringbank voor rekening neemt, doet nu niet ter zake. De toezegging is namelijk gedaan omdat de regeling, die destijds werd voorgesteld, budgethouders onvoldoende ruimte bood om dergelijke kosten zelf te voldoen. De toezegging is daarmee onder andere omstandigheden gedaan. Bovendien had de toezegging ook betrekking op de kosten van een collectief lidmaatschap van de Sociale Verzekeringsbank (zodat alle budgethouders tegen een gering bedrag gebruik kunnen maken van de verschillende diensten van de Sociale Verzekeringsbank). En die toezegging blijft staan. Overgangsregeling Het voorstel brengt mee dat de hoogte van PGB budgetten worden herzien (zie onderstaande tabel). Dit heeft gevolgen voor de huidige budgethouders. Een deel van hen zal er met de voorgestelde regeling financieel op vooruit gaan. Voor anderen betekent het een achteruitgang. In situaties waarin een budgethouder er financieel op achteruit gaat, zullen wij een overgangsregeling hanteren waarbij de budgethouder na vaststelling van de regeling in ieder geval nog een half jaar aanspraak blijft houden op het huidige (hogere) budget. Wij kunnen op dit moment niet aangeven om hoeveel budgethouders het daarbij zal gaan (de registratie is daar niet op ingericht, bovendien ontvangt een nog onbekend aantal budgethouders een gecombineerd budget HH1 en HH2). Overzicht tarieven 2011 Huidige tijdelijke regeling Voorgestelde regeling Soort hulp Budget per uur Soort hulp Budget per uur alphahulp / particulier HH1 12,90 bemiddelde hulp HH1 15,49 niet in loondienst thuiszorg HH1 15,30 in loondienst thuiszorg HH1 20,54 in loondienst thuiszorg HH1 20,54 alphahulp / particulier HH2 19,74 bemiddelde hulp HH2 23,07 niet in loondienst thuiszorg HH2 16,27 in loondienst thuiszorg HH2 23,07 in loondienst thuiszorg HH2 23,07 3 2. Woningaanpassingen Bij de behandeling van het wetsvoorstel werd het amendement Van der Vlies aangenomen. Als gevolg van dit amendement moet bij verlening van een woningaanpassing ook rekening worden gehouden met verandering van woning in verband met wijziging van leefsituatie. Het amendement Van der Vlies heeft betrekking op situaties zoals die waarbij oudere mensen naar een kleinere woning zijn verhuisd en er in die woning aanpassingen moeten worden aangebracht. Voor dergelijke aanpassingen wordt nu dikwijls geen vergoeding verleend als de aanvrager is verhuisd vanuit een geschikte woning (er wordt dan gesteld dat er geen noodzaak was voor verhuizing). Vanwege het amendement stellen wij voor de Wmo verordening (artikel 4.7) enigszins te verruimen en bij verhuizingen als gevolg van wijziging van de leefsituatie vrij eenvoudige aanpassingen te vergoeden. Bij complexere (en dus dure) aanpassingen willen wij wel kritisch blijven kijken naar de reden van verhuizing en het aanwezige aanbod van geschikte/aangepaste woningen. De exacte tekst van ons voorstel treft u aan in de bijlage bij B. Advies Wmo Burgerplatform Het Wmo Burgerplatform heeft, via een (afzonderlijk) advies van 21 oktober 2010, ten aanzien van deze aanpassing positief geadviseerd.
3. Onvolkomenheid: In de huidige toelichting op de regels wordt rond besteding en verantwoording van het PGB (artikel 8.2) gesproken van een kalenderjaar. Dit moet jaar zijn omdat een budget voor die periode wordt toegekend. In de tekst van het betreffende artikel wordt wel over een jaar gesproken. Voorgesteld wordt de toelichting op dit punt aan te passen zoals beschreven in de bijlage bij C. INSPRAAK Wmo Burgerplatform Het Burgerplatform is op diverse tijdsstippen op diverse manieren door ons betrokken bij dit voorstel (zie ook bijgaande stukken). Wij hebben, samen met het platform, geruime tijd gezocht naar een regeling waar zowel wij als het platform achter staan. Met het huidige voorstel is dit compromis deels gevonden. Het Burgerplatform heeft ten aanzien van dit voorstel op 25 januari 2011 deels positief, deels negatief geadviseerd. Inspraakverordening Op grond van artikel 4, lid 1 van de Inspraakverordening Dongeradeel dient een voorstel voor wijziging van de Wmo verordening in beginsel zes weken ter inzage te worden gelegd. Artikel 4 lid 2 biedt de mogelijkheid daar van af te wijken. Aan het onderhavige voorstel is al een behoorlijke lange periode van voorbereiding verbonden. Tijdens deze periode is veel tijd besteed aan inspraak via het Wmo Burgerplatform. Omdat het, mede gelet op de ingangsdatum van 1 januari 2011, wenselijk is op korte termijn tot besluitvorming over te gaan hebben wij een inspraakperiode gehanteerd van 2,5 week in plaats van de gebruikelijk zes weken. Door inwoners van onze gemeente is geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid een inspraakreactie te geven. Het verslag van de inspraakprocedure treft u bij de stukken aan. FINANCIELE CONSEQUENTIES Dit voorstel heeft betrekking op het budget voor de Wmo (662202 Huishoudelijke Zorg PGB en 665201 Woonvoorzieningen gehandicapten). Het voorstel heeft vooral financiële gevolgen als het gaat om het onderdeel PGB HH. De financiële consequenties op het onderdeel woningaanpassing zijn beperkt en moeten binnen het bestaande budget kunnen worden opgevangen. Voor 2011 zijn de uitgaven op de post Huishoudelijke Zorg PGB begroot op 523.060,-. Bij de begroting 2011 is nog géén rekening gehouden met de ontwikkelingen in de PGB s in 2010, en is dan ook gebaseerd op de oorspronkelijke begrotingscijfers van 2010 (ruim 5 ton). De werkelijke kosten voor het PGB-budget HH in Dongeradeel bedroegen in 2010 617.460. Dit bedrag was ca. 110.000 meer dan oorspronkelijk geraamd. Als gevolg van de wetswijziging alfahulp hebben meer mensen gekozen voor een PGB, in plaats van Zorg in Natura. Dit is een belangrijke oorzaak voor de meerkosten, die in de tweede rapportage 2010 zijn verwerkt en waar we in principe ook in 2011 rekening mee moeten houden. De kosten van het voorliggende voorstel worden door ons geschat op 617.000,- per jaar. Bij deze schatting is rekening gehouden met een besparing van 7.000,- per jaar doordat de door de Sociale Verzekeringsbank gemaakte salarisstroken niet meer afzonderlijk worden vergoed. 4 Het aantrekkelijker worden van het PGB, wat ertoe kan leiden dat meer mensen daarvoor kiezen in plaats van de duurdere hulp als natura voorziening, kan echter leiden tot een totale mogelijke besparing op kosten voor Huishoudelijke Hulp. Geen rekening is gehouden met die mogelijke totale besparing door het aantrekkelijker worden van het PGB,. In de lijst van de takendiscussie is het PGB Huishoudelijke Hulp aangemerkt als categorie 2, en staat dus ter discussie voor mogelijke bezuinigingen. Het is dus zeer van belang om ons te realiseren dat een PGB (voor een hulp niet in loondienst bij een thuiszorgorganisatie) financieel voordeliger is dan Zorg in Natura. Dat budget is in categorie 1 geplaatst. Op basis van de schatting verwachten wij dus een tekort van ca. 93.000,- per jaar. Recent is echter ook, in het kader van de Europese aanbesteding van huishoudelijke hulp (de natura- verlening van hulp), het besluit tot gunning genomen. Ook dat besluit heeft financiële consequenties voor het budget voor de Wmo. Wij houden als gevolg van dat besluit rekening met een besparing op Zorg in Natura door enigszins lagere prijzen. De wijziging in gecontracteerde aanbieders kan echter ook weer leiden tot hogere kosten door een verschuiving van PGB naar hulp in natura.
5 Het voorgaande maakt, dat het lastig is een exacte schatting te maken van de toekomstige uitgaven op het gebied van huishoudelijke hulp. Veel hangt af van de keuzes die onze inwoners maken tussen de natura voorziening en het PGB. Wij stellen daarom voor (zoals gebruikelijk) de ontwikkelingen op dit gebied nauwlettend in de gaten te houden, zodat de begroting tijdig via de reguliere tussentijdse rapportages kan worden aangepast. Overigens leidt de voorgestelde PGB regeling ten opzichte van de huidige tijdelijke regeling op termijn tot een besparing. Het één en ander heeft te maken met de toeslag van 5,- per uur die thuiszorgorganisaties sinds 1 januari 2010 ontvangen naast het afgesproken tarief (de toeslag wordt verstrekt als compensatie van extra kosten omdat de thuiszorgorganisaties door de wetswijziging gedwongen waren mensen in loondienst te nemen). Deze toeslag werkt op dit moment niet door in het PGB voor huishoudelijke hulp. Vanaf 1 april 2011 zou dat wel het geval zijn, als er geen stappen waren ondernomen. Vanaf die datum wordt (als uitvloeisel van de aanbesteding) de natura-voorziening op basis van nieuwe overeenkomsten verleend. En in die overeenkomsten worden tarieven gehanteerd waarin de hogere kosten van medewerkers in loondienst zijn doorberekend. Wij hebben becijferd, dat de huidige tijdelijke regeling vanaf 1 april a.s. ongeveer 742.000,- per jaar gaat kosten. Dat is ruim 100.000,- meer dan regeling die nu door ons wordt voorgesteld. ADVISERING RAADSCOMMISSIE
6 De raad van de gemeente Dongeradeel; gelezen het voorstel van B&W d.d. 19 april 2011 ; b e s l u i t : 1. Artikel 3.6 van de Verordening individuele voorzieningen Wmo gemeente Dongeradeel en de toelichting daarop per 1 januari 2011 te wijzigen in overeenstemming met onderhavig voorstel. 2. Artikel 4.7 Verordening individuele voorzieningen Wmo gemeente Dongeradeel en de toelichting daarop te wijzigen in overeenstemming met onderhavig voorstel. 3. De toelichting op artikel 8.2 Verordening individuele voorzieningen Wmo gemeente Dongeradeel te wijzigen in overeenstemming met onderhavig voorstel. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Dongeradeel van De griffier, De voorzitter, A.J. Folbert M.C.M. Waanders Datum afkondiging: Datum inwerkingtreding besluit: