RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Prins Johan Frisoschool Plaats : Berkel en Rodenrijs BRIN-nummer : 07LA Onderzoeksnummer : 124432 Datum schoolbezoek : 22 november 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 28 maart 2012.
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 22 november 2011 een onderzoek uitgevoerd op CBS Prins Johan Friso naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor CBS Prins Johan Friso een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 20 september 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op de schoolontwikkeling en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten het Optimaliseringsplan en opbrengstgegevens. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1B, 2B, 3A, 4A, 5/6, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, pedagogisch en didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. pagina 5 van 11
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 11
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 pagina 7 van 11
Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 11
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie kent aan basisschool Prins Johan Friso een basisarrangement toe. De school realiseert voldoende opbrengsten en het pedagogisch en didactisch handelen van het team is van voldoende niveau. Daarnaast sturen de intern begeleider en de directie het team in voldoende mate aan zodat vernieuwingen doorgang kunnen vinden. De school bevindt zich op dit moment in een overgangsfase voor wat betreft de afstemming en de leerlingenzorg. Dit verklaart voor een deel de onvoldoende kwaliteit op die terreinen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De inspectie beoordeelt zowel de eind- als ook de tussentijdse opbrengsten als voldoende. Na nadere analyse van de eindopbrengsten kan de eindtoets van 2011 als voldoende worden beoordeeld. Daarnaast zijn alle vijf de ijkpunten voor de tussentijdse opbrengsten (technisch lezen groepen 3 en 4, rekenen en wiskunde groepen 4 en 6 en begrijpend lezen groep 6) en de resultaten van groep 7 in juni 2011 voldoende. Dit laatste biedt een gunstig vooruitzicht voor de eindresultaten van 2012. Tot slot stelt de inspectie vast dat de sociale competenties van de leerlingen in groep 8 op niveau zijn. De school heeft ontwikkelingsperspectieven opgesteld voor leerlingen die niet verder komen dan het niveau van eind groep 7. Deze perspectieven zijn van voldoende kwaliteit, maar zijn nog te pril, waardoor niet kan worden nagegaan of de leerlingen zich ook naar hun mogelijkheden ontwikkelen. Indicator 1.4 is daarom nog niet beoordeeld. Onderwijsleerproces: aanbod, pedagogisch en didactisch handelen Het aanbod op CBS Prins Johan Friso is van voldoende kwaliteit en voldoet aan de kerndoelen. Daarnaast vinden de lessen plaats vanuit een heldere structuur en in een fijne sfeer. De leerlingen zijn actief betrokken bij de lessen en de uitleg van de leraren is van voldoende kwaliteit. Dit komt mede doordat in de afgelopen jaren geïnvesteerd is in dit didactisch handelen, het klassenmanagement en de opbouw van de lessen. Daarnaast is ook in de aanpak en het aanbod van rekenen, taal en spelling geïnvesteerd. Op dit moment is met name de aanpak in de onderbouw nog in ontwikkeling. Het aanbod wordt vormgegeven via diverse materialen die gerelateerd worden aan de doelen van het volgsysteem. Hoe de doelen, het aanbod en de daarbij behorende activiteiten op elkaar aansluiten is niet helder. Daardoor is niet inzichtelijk of in het aanbod uiteindelijk alle gestelde doelen worden behandeld. Hierdoor is de doorgaande lijn van de groep 1 naar groep 2 en vervolgens naar groep 3 niet gegarandeerd. Daarnaast is ook de doorgaande lijn in de aanpak van het taalonderwijs en de benodigde aanvullingen op het reguliere aanbod punt van aandacht. Afstemming, zorg en begeleiding Op dit moment heeft de inspectie vooral afstemming op het gebied van tijd en leerinhouden aangetroffen. Maar de afstemming op de verschillen in onderwijsbehoefte bij de instructie en de verwerking van de lesstof is nog maar in beperkte mate aanwezig. pagina 9 van 11
De inspectie trof klassikale lessen aan en vooral begeleide verwerking. Dit is wat anders dan instructie geven op verschillende niveaus, aansluitend bij de onderwijsbehoeften van leerlingen. Het in kaart brengen van deze behoeften is in ontwikkeling. Het team neemt diverse methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsen af en daarnaast observeren zij de leerlingen. Via de gesprekken met de intern begeleiders zijn de leerlingen met veel voorsprong of juiste te grote achterstanden in kaart gebracht. Wat het vervolg is op deze signalering is te weinig inzichtelijk voor de inspectie. Goede analyses, planmatig uitgewerkte zorgplannen en inhoudelijke evaluaties ontbreken in veel gevallen. Overigens heeft de inspectie ook goede voorbeelden aangetroffen. maar de schoolbrede kwaliteit is nog niet gewaarborgd. Ongeveer 8 jaar geleden zijn de huidige intern begeleiders gestart en hebben zij de leerlingenzorg opnieuw opgebouwd. Er is daarbij ingezet op de structuur en de organisatie, maar ook op de kwaliteitsverbetering van de plannen, zowel voor de zorg als voor de overdracht. Dit proces heeft tot nu toe heel wat voeten in de aarde aangezien het team zich verder moet scholen op de inhoud en tevens zelfkritisch moet handelen en het eigen werk moet evalueren. Kwaliteitszorg De huidige directie heeft veel geïnvesteerd in de professionele schoolcultuur. Er is gewerkt aan heldere taken, de vergaderstructuur en doorgaande lijnen. Er zijn teamtrainingen geweest en sinds twee jaar is de visie van "opbrengstgericht leiderschap" leidend. Via het 'Optimaliseringsplan' stuurt de directie de schoolontwikkeling aan en door het houden van klassenbezoeken, functioneringsgesprekken en het vastleggen van regels wordt de gerealiseerde kwaliteit geborgd. Dit jaar staat de evaluatie van de opbrengsten en het onderwijs en leren op de rol, zodat vanuit voorafgestelde (schoolspecifieke) normen gekeken kan worden of de kwaliteit van het onderwijs daaraan voldoet. Het team blijkt niet goed op de hoogte van welke kwaliteitseisen aan hun handelen worden gesteld. De directie heeft hiervoor nog geen heldere normen gesteld en het onderwijs en leren wordt nog niet structureel geëvalueerd. Overigens is een deel van deze kwaliteitsnormen opgenomen in de diverse formulieren die de school gebruikt in het kader van competentiemanagement. Ook verantwoordt de school zich inhoudelijk nog te beperkt aan derden. Daarnaast is het voor het team niet altijd makkelijk om elkaar aan te spreken of te reflecteren op elkaars en het eigen handelen. Er wordt op de school meer en meer gestuurd op eigen verantwoordelijkheid van teamleden. Dit betekent dat de directie meer en meer verantwoordelijkheid moet geven aan de teamleden. Dit impliceert dat het team die verantwoordelijkheid ook moet aannemen en zich moet kunnen verantwoorden over het geleverde werk. Dit laatste is een belangrijk speerpunt voor de komende jaren, zeker gezien de noodzakelijke kwaliteitsverbeterende activiteiten op het gebied van zorg en afstemming. pagina 10 van 11
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan CBS Prins Johan Friso het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 11 van 11